[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.24,0:00:03.53,Default,,0000,0000,0000,,De mensheid is bijzonder complex \Nen fragiel,
Dialogue: 0,0:00:03.53,0:00:05.35,Default,,0000,0000,0000,,gebouwd op een aantal pilaren.
Dialogue: 0,0:00:05.61,0:00:07.28,Default,,0000,0000,0000,,De honingbij is er één van.
Dialogue: 0,0:00:07.64,0:00:12.09,Default,,0000,0000,0000,,Eén op de drie maaltijden die de mens eet \Nwordt mogelijk gemaakt door honingbijen.
Dialogue: 0,0:00:12.29,0:00:15.97,Default,,0000,0000,0000,,Ze zijn zo belangrijk, dat wanneer honingbijen\Nuit zouden sterven
Dialogue: 0,0:00:15.97,0:00:17.90,Default,,0000,0000,0000,,duizenden planten zullen volgen,
Dialogue: 0,0:00:18.02,0:00:21.53,Default,,0000,0000,0000,,wat kan leiden tot miljoenen mensen die\Nverhongeren.
Dialogue: 0,0:00:21.56,0:00:24.84,Default,,0000,0000,0000,,Daarnaast hebben honingbijen een enorme\Neconomische impact.
Dialogue: 0,0:00:24.96,0:00:27.69,Default,,0000,0000,0000,,De dollar waarde van planten \Ndie honingbijen jaarlijks bestuiven
Dialogue: 0,0:00:27.69,0:00:30.26,Default,,0000,0000,0000,,is ongeveer $265 biljoen.
Dialogue: 0,0:00:30.46,0:00:33.48,Default,,0000,0000,0000,,Voedsel dat we nu voor lief nemen\Nhoudt op te bestaan zonder hun
Dialogue: 0,0:00:33.61,0:00:36.08,Default,,0000,0000,0000,,of productiviteit zal drastisch\Nverminderen.
Dialogue: 0,0:00:36.46,0:00:38.92,Default,,0000,0000,0000,,Voedsel zoals appels, uien, pompoenen\N
Dialogue: 0,0:00:38.95,0:00:40.65,Default,,0000,0000,0000,,en ook de gewassen waarmee we ons vee\Nvoeren
Dialogue: 0,0:00:40.65,0:00:43.34,Default,,0000,0000,0000,,en dus extreem belangrijk voor onze \Nmelk- en vleeswaren.
Dialogue: 0,0:00:43.65,0:00:45.78,Default,,0000,0000,0000,,Einstein zou gezegd hebben quote:
Dialogue: 0,0:00:45.78,0:00:49.76,Default,,0000,0000,0000,,"Als de honingbij uitsterft, zullen mensen\Nenkele jaren later volgen."
Dialogue: 0,0:00:50.03,0:00:51.78,Default,,0000,0000,0000,,Misschien heeft hij dat niet gezegd,
Dialogue: 0,0:00:51.78,0:00:54.04,Default,,0000,0000,0000,,maar het hoeft zeker niet onwaar te zijn.
Dialogue: 0,0:00:54.37,0:00:57.90,Default,,0000,0000,0000,,Het is verontrustend, maar honingbijen\Nverdwijnen
Dialogue: 0,0:00:58.04,0:01:00.88,Default,,0000,0000,0000,,Miljoenen korven zijn uitgestorven\Nin de laatste paar jaar.
Dialogue: 0,0:01:01.05,0:01:07.20,Default,,0000,0000,0000,,Imkers over de hele wereld zien jaarlijks\Neen verlies van 30-90% van hun kolonies
Dialogue: 0,0:01:07.20,0:01:10.35,Default,,0000,0000,0000,,In de VS alleen al sterft de populatie \Ngeleidelijk af.
Dialogue: 0,0:01:10.56,0:01:14.68,Default,,0000,0000,0000,,Van 5 miljoen korven in 1988\Nnaar 2.5 miljoen vandaag.
Dialogue: 0,0:01:14.100,0:01:19.24,Default,,0000,0000,0000,,Sinds 2006, heeft een fenomeen genaamd\N“colony collapse disorder”
Dialogue: 0,0:01:19.24,0:01:21.64,Default,,0000,0000,0000,,heeft honingbijen in vele landen \Nbeïnvloed.
Dialogue: 0,0:01:21.89,0:01:24.39,Default,,0000,0000,0000,,En we weten niet precies wat het veroorzaakt.
Dialogue: 0,0:01:24.68,0:01:27.30,Default,,0000,0000,0000,,Wat we wel weten is dat het een serieuze zaak is.
Dialogue: 0,0:01:34.12,0:01:38.48,Default,,0000,0000,0000,,Over de laatste paar decennia hebben bijen\Neen invasie gehad van gevaarlijke vijanden.
Dialogue: 0,0:01:38.84,0:01:42.68,Default,,0000,0000,0000,,Parasieten afkomstig uit een horror film,\NAkarapis woodi,
Dialogue: 0,0:01:42.68,0:01:47.97,Default,,0000,0000,0000,,microscopische mijten die de tracheën (het\Nademstelsel) van de honingbij infecteren.
Dialogue: 0,0:01:48.26,0:01:51.74,Default,,0000,0000,0000,,Ze leggen hierin hun eieren en voeden\Nzich met sappen van hun slachtoffers
Dialogue: 0,0:01:51.74,0:01:56.12,Default,,0000,0000,0000,,ze verzwakken de bijen en besteden hun\Nhele leven in ze.
Dialogue: 0,0:01:56.30,0:01:58.80,Default,,0000,0000,0000,,Of "Varroa destructor" een \Npassende naam
Dialogue: 0,0:01:58.80,0:02:02.15,Default,,0000,0000,0000,,omdat ze enkel in een honingbijen korf \Nkunnen voortplanten.
Dialogue: 0,0:02:02.15,0:02:03.89,Default,,0000,0000,0000,,en zijn daardoor een van \Nde grootste vijanden van de bij.
Dialogue: 0,0:02:04.06,0:02:08.63,Default,,0000,0000,0000,,De vrouwelijke mijt gaat een cel van de \Nhoningraat in en legt eitjes op de larve
Dialogue: 0,0:02:08.63,0:02:10.44,Default,,0000,0000,0000,,voordat de bij zich ontpopt en
Dialogue: 0,0:02:10.44,0:02:13.28,Default,,0000,0000,0000,,voordat de bijen de cel dichten\Nmet was.
Dialogue: 0,0:02:13.52,0:02:17.67,Default,,0000,0000,0000,,De eieren komen uit en de jonge mijten en \Nhun moeder voeden van de groeiende bij
Dialogue: 0,0:02:17.67,0:02:19.40,Default,,0000,0000,0000,,veilig in de afgedichte cel.
Dialogue: 0,0:02:19.73,0:02:22.74,Default,,0000,0000,0000,,Normaliter is de bij niet dood op dit\Nstadium, enkel verzwakt
Dialogue: 0,0:02:22.74,0:02:25.93,Default,,0000,0000,0000,,dus is sterk genoeg om door de \Nbijenwas te eten
Dialogue: 0,0:02:25.93,0:02:27.66,Default,,0000,0000,0000,,bevrijdt de bij zich uit zijn cel.
Dialogue: 0,0:02:27.97,0:02:31.80,Default,,0000,0000,0000,,Terwijl de bij dit doet bevrijdt hij ook\Nde moeder mijt en haar nazaat
Dialogue: 0,0:02:31.80,0:02:34.07,Default,,0000,0000,0000,,om zich weer vrij door de zwerm te \Nverspreiden.
Dialogue: 0,0:02:34.07,0:02:37.79,Default,,0000,0000,0000,,Een cyclus die zich iedere \N10 dagen herhaald.
Dialogue: 0,0:02:38.15,0:02:41.42,Default,,0000,0000,0000,,Hun aantallen groeien exponentieel,\Nen na een paar maanden,
Dialogue: 0,0:02:41.42,0:02:44.19,Default,,0000,0000,0000,,kan dit lijden tot de val van \Neen volledige kolonie bijen.
Dialogue: 0,0:02:44.55,0:02:48.88,Default,,0000,0000,0000,,Buiten de cel zuigen volwassen mijten\Nook de lichaamssappen van bijen op.
Dialogue: 0,0:02:48.88,0:02:50.76,Default,,0000,0000,0000,,en verzwakken ze aanzienlijk.
Dialogue: 0,0:02:51.04,0:02:55.26,Default,,0000,0000,0000,,Erger nog, ze kunnen virussen overdragen\Ndie de bij nog veel meer schade aan doen.
Dialogue: 0,0:02:55.26,0:02:58.16,Default,,0000,0000,0000,,Geboorteafwijkingen zoals onbruikbare\Nvleugels.
Dialogue: 0,0:02:58.55,0:03:02.31,Default,,0000,0000,0000,,Maar er zijn ook andere dreigingen,\Nvirussen en schimmels.
Dialogue: 0,0:03:02.76,0:03:06.10,Default,,0000,0000,0000,,Onder normale omstandigheden zijn\Ndeze fenomenen te beheersen
Dialogue: 0,0:03:06.10,0:03:08.02,Default,,0000,0000,0000,,en kunnen niet verklaren,
Dialogue: 0,0:03:08.02,0:03:10.76,Default,,0000,0000,0000,,de afgrijselijke aantallen stervende\Nbijen.
Dialogue: 0,0:03:11.08,0:03:14.94,Default,,0000,0000,0000,,De afgelopen jaren zijn er nieuwe \Ninsecticiden geïntroduceerd die
Dialogue: 0,0:03:14.94,0:03:16.67,Default,,0000,0000,0000,,dodelijk zijn voor de bijen
Dialogue: 0,0:03:16.67,0:03:19.55,Default,,0000,0000,0000,,Neonicotinoïden, een chemische familie\Ngelijk aan nicotine
Dialogue: 0,0:03:19.55,0:03:24.74,Default,,0000,0000,0000,,is in de vroege 90'er jaren goedgekeurd\Nals alternatief voor chemicaliën als DDT.
Dialogue: 0,0:03:24.74,0:03:27.16,Default,,0000,0000,0000,,Ze vallen insecten aan door hun\Nzenuwstelsels te beschadigen.
Dialogue: 0,0:03:27.24,0:03:31.73,Default,,0000,0000,0000,,Momenteel is dit de meest gebruikte \Ninsecten verdelger op de wereld.
Dialogue: 0,0:03:31.73,0:03:35.65,Default,,0000,0000,0000,,Wereldwijd, zagen ze verkoop cijfers van\N€1.5 biljoen in 2008,
Dialogue: 0,0:03:35.65,0:03:39.49,Default,,0000,0000,0000,,dit vertegenwoordigd 24% van de \Nwereldwijde markt van insecticiden.
Dialogue: 0,0:03:39.49,0:03:46.77,Default,,0000,0000,0000,,In 2013 werden neonicotinoïden gebruikt\Nin de VS op 95% van de maïs en koolzaad
Dialogue: 0,0:03:46.77,0:03:49.46,Default,,0000,0000,0000,,en ook het overgrote merendeel\Naan fruit en groente,
Dialogue: 0,0:03:49.46,0:03:53.60,Default,,0000,0000,0000,,Zoals: appels, kersen, perziken, \Nsinaasappels, bessen,
Dialogue: 0,0:03:53.60,0:03:58.42,Default,,0000,0000,0000,,bladgroente, tomaten, aardappels, \Ngraansoorten, rijst, noten,
Dialogue: 0,0:03:58.42,0:04:00.42,Default,,0000,0000,0000,,druiven en nog veel meer.
Dialogue: 0,0:04:00.42,0:04:02.23,Default,,0000,0000,0000,,Bijen komen in contact met het vergif
Dialogue: 0,0:04:02.23,0:04:03.89,Default,,0000,0000,0000,,gedurende het ophalen van stuif-\Nmeel
Dialogue: 0,0:04:03.89,0:04:05.90,Default,,0000,0000,0000,,of door contact besmet water
Dialogue: 0,0:04:05.90,0:04:07.84,Default,,0000,0000,0000,,vaak brengen ze het vergif zo\Nmee naar de korf.
Dialogue: 0,0:04:07.84,0:04:11.11,Default,,0000,0000,0000,,waar het zich kan accumuleren en langzaam\Nde hele kolonie uitmoord.
Dialogue: 0,0:04:11.11,0:04:14.76,Default,,0000,0000,0000,,De vergiffen schaden bijen op diverse\Ngruwelijke manieren.
Dialogue: 0,0:04:14.76,0:04:19.77,Default,,0000,0000,0000,,In hoge doseringen resulteert het snel\Nin krampen, verlamming en sterfte.
Dialogue: 0,0:04:19.77,0:04:21.84,Default,,0000,0000,0000,,Maar zelfs in kleine doseringen \Nkan het fataal zijn.
Dialogue: 0,0:04:21.84,0:04:25.22,Default,,0000,0000,0000,,Bijen kunnen vergeten hoe de wereld te navigeren
Dialogue: 0,0:04:25.22,0:04:28.62,Default,,0000,0000,0000,,Bijen vliegen het wilde westen in, \Nraken verdwaald en sterven alleen.\N
Dialogue: 0,0:04:28.62,0:04:30.20,Default,,0000,0000,0000,,afgezonderd van hun zwerm.
Dialogue: 0,0:04:30.20,0:04:34.57,Default,,0000,0000,0000,,Als dit vaak genoeg gebeurt kan \Neen zwerm zich niet meer onderhouden.
Dialogue: 0,0:04:34.83,0:04:37.84,Default,,0000,0000,0000,,We weten dat neonicotinoïden schadelijk\Nzijn voor bijen
Dialogue: 0,0:04:37.84,0:04:40.12,Default,,0000,0000,0000,,en we moeten urgent op zoek\Nnaar alternatieven
Dialogue: 0,0:04:40.12,0:04:44.06,Default,,0000,0000,0000,,maar er zijn biljoenen dollars\Ndie hieraan verdient worden.
Dialogue: 0,0:04:44.46,0:04:47.74,Default,,0000,0000,0000,,Studies gesponsord door die industrie\Ntonen magischerwijs
Dialogue: 0,0:04:47.74,0:04:52.73,Default,,0000,0000,0000,,veel lagere giftigheid voor bijen aan\Ndan soortgelijk onafhankelijk onderzoek.
Dialogue: 0,0:04:53.05,0:04:56.91,Default,,0000,0000,0000,,Er zijn nog meer factoren die bijdragen\Naan de ondergang van bijen zoals:
Dialogue: 0,0:04:56.91,0:05:00.02,Default,,0000,0000,0000,,teveel genetische uniformiteit,\Nmonocultuur van gewassen,
Dialogue: 0,0:05:00.23,0:05:03.48,Default,,0000,0000,0000,,slechte voeding door overbevolking,\Nstress door menselijke activiteit,
Dialogue: 0,0:05:03.48,0:05:04.97,Default,,0000,0000,0000,,en andere pesticides.
Dialogue: 0,0:05:04.97,0:05:08.34,Default,,0000,0000,0000,,Individueel vormen deze factoren al voor\Neen probleem voor bijen,
Dialogue: 0,0:05:08.34,0:05:12.53,Default,,0000,0000,0000,,maar samen verklaren ze zeker\Nde "colony collapse disorder".
Dialogue: 0,0:05:12.80,0:05:15.100,Default,,0000,0000,0000,,Door parasieten die venijniger worden\Nin de afgelopen decennia,
Dialogue: 0,0:05:15.100,0:05:18.08,Default,,0000,0000,0000,,zitten honingbijen in een gevecht\Nom leven en dood.
Dialogue: 0,0:05:18.41,0:05:21.14,Default,,0000,0000,0000,,Het zou een catastrofe zijn\Nals ze dit gevecht verliezen.
Dialogue: 0,0:05:21.52,0:05:25.96,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een dilemma dat we op moeten lossen,\Nwillen we blijven leven
Dialogue: 0,0:05:25.96,0:05:28.53,Default,,0000,0000,0000,,met een relatieve overvloed\Nen diversiteit van voedsel.
Dialogue: 0,0:05:28.96,0:05:33.40,Default,,0000,0000,0000,,De mensheid is sterk verbonden met\Nde aarde en zijn levensvormen,
Dialogue: 0,0:05:33.40,0:05:35.58,Default,,0000,0000,0000,,ook als we ons voordoen\Ndat dit niet zo is.
Dialogue: 0,0:05:35.82,0:05:37.88,Default,,0000,0000,0000,,We moeten beter zorgen voor onze omgeving.
Dialogue: 0,0:05:37.88,0:05:42.39,Default,,0000,0000,0000,,Doen we het niet voor de mooie natuur,\Ndan op zijn minst om te overleven.
Dialogue: 0,0:05:43.70,0:05:47.04,Default,,0000,0000,0000,,Deze video is gesteund door de:\NAustralische Academie van Wetenschap,
Dialogue: 0,0:05:47.04,0:05:50.13,Default,,0000,0000,0000,,welke excellentie in wetenschap \Npromoot en steunt.
Dialogue: 0,0:05:50.33,0:05:52.77,Default,,0000,0000,0000,,Voor meer zie: 
Dialogue: 0,0:05:53.16,0:05:55.83,Default,,0000,0000,0000,,Het was geweldig om met hun te werken,\Ndus bezoek hun website.
Dialogue: 0,0:05:56.11,0:05:59.82,Default,,0000,0000,0000,,Onze videos zijn mogelijk gemaakt door jou steun op\N.
Dialogue: 0,0:06:00.17,0:06:02.29,Default,,0000,0000,0000,,Recent zijn we een belangrijke mijlpaal gepasseerd.
Dialogue: 0,0:06:02.29,0:06:04.78,Default,,0000,0000,0000,,daarom zal er een additionele video zijn in Juli.
Dialogue: 0,0:06:05.17,0:06:09.25,Default,,0000,0000,0000,,Als je ons wil steunen en onderdeel uit\Nwil maken van het Kurzgesagt Bird Army,
Dialogue: 0,0:06:09.25,0:06:10.95,Default,,0000,0000,0000,,ga dan naar de Patreon pagina!
Dialogue: 0,0:06:11.24,0:06:13.98,Default,,0000,0000,0000,,Het YouTube kanaal Field Day gaf ons de mogelijkheid
Dialogue: 0,0:06:13.98,0:06:18.06,Default,,0000,0000,0000,,om iets anders te maken: een korte video over Game of Thrones.
Dialogue: 0,0:06:18.06,0:06:19.56,Default,,0000,0000,0000,,Gaat het zien op hun kanaal!