0:00:08.207,0:00:11.126
Bạn bị mắc kẹt cách quê nhà cả ngàn dặm

0:00:11.126,0:00:14.097
mà không có lấy một đồng xu hay của cải.

0:00:14.097,0:00:19.526
Tình thế gay go vậy sẽ làm nhiều người đau[br]khổ và chửi rủa cái số phận tồi tệ của họ.

0:00:19.526,0:00:26.506
Nhưng với Zeno của Cyprus, nó đã trở thành[br]nền móng cho sự nghiệp và di sản của ông.

0:00:26.506,0:00:31.411
Một gã thương nhân một thời giàu có đã[br]mất hết tất cả khi ông bị đắm tàu ở Athens

0:00:31.411,0:00:34.386
vào khoảng năm 300 trước công nguyên.

0:00:34.386,0:00:37.631
Không có gì khác để làm,[br]ông ta lang thang vào một tiệm sách,

0:00:37.631,0:00:40.526
trở nên hứng thú khi đọc về Socrates,

0:00:40.526,0:00:46.667
và bắt đầu tìm hiểu cũng như học hỏi cùng[br]những triết gia nổi tiếng trong thành phố.

0:00:46.667,0:00:49.396
Khi Zeno bắt đầu dạy các học trò của mình,

0:00:49.396,0:00:53.359
ông đã sáng lập ra một triết lý được[br]biết đến với cái tên chủ nghĩa Khắc Kỷ,

0:00:53.359,0:00:56.862
những lời giáo huấn về[br]đức hạnh, bao dung, và sự tự chủ

0:00:56.862,0:01:01.649
đã truyền cảm hứng cho biết bao[br]thế hệ các nhà tư tưởng và lãnh đạo.

0:01:01.649,0:01:05.337
Cái tên Stocicism[br]bắt nguồn từ Stoa Poikile,

0:01:05.337,0:01:07.296
là hành lang sơn màu

0:01:07.296,0:01:11.358
nơi Zeno and các môn đệ của mình[br]tập hợp cho các cuộc thảo luận.

0:01:11.358,0:01:14.606
Ngày nay, theo thông tục chúng ta[br]sử dụng chữ "stoic" - người khắc kỷ

0:01:14.606,0:01:18.068
để chỉ một ai đó có khả năng giữ[br]được sự bình tĩnh trước áp lực

0:01:18.068,0:01:21.127
và không bộc lộ những cảm xúc cực đoan.

0:01:21.127,0:01:24.717
Nhưng mặc dù điều đó diễn đạt được các[br]khía cạnh quan trọng của sự khắc kỷ,

0:01:24.717,0:01:29.057
triết lý ban đầu chứa đựng[br]nhiều hơn là chỉ một thái độ.

0:01:29.057,0:01:31.348
Người khắc kỷ tin rằng[br]mọi thứ xung quanh ta

0:01:31.348,0:01:34.758
hoạt động theo một mạng lưới[br]của nguyên nhân và kết quả,

0:01:34.758,0:01:37.902
dẫn đến một cấu trúc phải lẽ của vũ trụ,

0:01:37.902,0:01:40.768
cái mà họ gọi là thần ngôn.

0:01:40.768,0:01:44.989
Và dù không phải lúc nào ta cũng kiểm soát[br]được những sự kiện ảnh hưởng mình,

0:01:44.989,0:01:49.799
ta vẫn có thể tự quyết định được[br]cái cách mà ta tiếp cận mọi thứ.

0:01:49.799,0:01:52.297
Thay vì hình dung đến một xã hội lý tưởng,

0:01:52.297,0:01:55.828
người khắc kỷ cố gắng đối phó với[br]thế giới theo đúng bản chất của nó

0:01:55.828,0:02:00.479
trong lúc theo đuổi sự tự cải tiến[br]thông qua bốn đức tính căn bản:

0:02:00.479,0:02:01.829
sự khôn ngoan thực tiễn,

0:02:01.829,0:02:08.220
khả năng định hướng những tình huống phức[br]tạp một cách hợp lý, am hiểu và điềm tĩnh;

0:02:08.220,0:02:09.250
sự điều độ,

0:02:09.250,0:02:14.449
việc rèn luyện của sự tự chủ và tiết độ[br]trong mọi khía cạnh của cuộc sống

0:02:14.449,0:02:15.870
sư công bằng,

0:02:15.870,0:02:20.129
đối xử với người khác một cách công bằng [br]ngay cả khi họ đã làm điều sai trái;

0:02:20.129,0:02:21.580
và lòng dũng cảm,

0:02:21.580,0:02:24.210
không chỉ trong nghịch cảnh,

0:02:24.210,0:02:28.820
mà còn trong công việc thường ngày,[br]với sự rõ ràng và liêm chính.

0:02:28.820,0:02:32.180
Theo Seneca, một trong những nhà[br]khắc kỷ La Mã nổi tiếng nhất đã viết,

0:02:32.180,0:02:36.460
"Đôi khi, chỉ sống thôi cũng là[br]một cử chỉ của lòng dũng cảm."

0:02:36.460,0:02:40.281
Nhưng mặc dù sự khắc kỷ tập trung[br]vào sự tự cải thiện bản thân,

0:02:40.281,0:02:42.971
nó không phải là một[br]triết lý tự xoay quay mình.

0:02:42.971,0:02:47.221
Vào thời điểm mà luật pháp La Mã[br]coi nô lệ như một vật sở hữu,

0:02:47.221,0:02:49.871
Seneca đã kêu gọi sự[br]đối xử nhân đạo cho họ

0:02:49.871,0:02:54.542
và nhấn mạnh rằng tất cả chúng ta đều[br]có chung một lòng nhân đạo cơ bản.

0:02:54.542,0:02:57.511
Sự khắc kỷ cũng không [br]khuyến khích tính thụ động.

0:02:57.511,0:03:00.742
Quan niệm đó nằm ở việc[br]chỉ những ai đã tu dưỡng

0:03:00.742,0:03:06.932
đức hạnh và sự tự chủ mới có thể mang đến[br]sự thay đổi tích cực cho người khác.

0:03:06.932,0:03:12.141
Một trong số Stoic trứ danh nhất cũng là[br]một trong các hoàng đế vĩ đại nhất La Mã.

0:03:12.141,0:03:14.862
Trong suốt 19 năm trị vì của ông,

0:03:14.862,0:03:21.413
Sự khắc kỷ đã cho Marcus Aurelius ý chí để[br]lãnh đạo đế quốc qua hai cuộc chiến lớn,

0:03:21.413,0:03:25.532
trong lúc phải đối phó với cái chết [br]của những đứa con mình.

0:03:25.532,0:03:30.143
Hàng thế kỷ sau, nhật ký của Marcus[br]đã dẫn đường và khuyên giải Nelson Mandela

0:03:30.143,0:03:32.923
xuyên suốt 27 năm bị cầm tù của ông

0:03:32.923,0:03:37.173
trong cuộc đấu tranh đòi[br]bình đẳng sắc tộc ở Nam Phi.

0:03:37.173,0:03:42.664
Sau khi ra tù và cuối cùng là thắng lợi,[br]Mandela đã nhấn mạnh hoà bình và hoà giải,

0:03:42.664,0:03:46.152
ông tin rằng mặc dù sự bất công[br]trong quá khứ không thể bị thay đổi,

0:03:46.152,0:03:49.234
người dân của ông có thể[br]đối diện với nó trong ngày nay

0:03:49.234,0:03:52.803
và tìm cách xây dựng một tương lai[br]tốt đẹp và công bằng hơn.

0:03:52.803,0:03:56.813
Sự khắc kỷ đã từng là một trường phái[br]triết học hoạt động trong vài thế kỷ

0:03:56.813,0:03:58.593
ở Hy Lạp và La Mã.

0:03:58.593,0:04:01.202
Với tư cách là một cựu thể chế,[br]nó đã biến mất,

0:04:01.202,0:04:05.095
nhưng ảnh hưởng của nó vẫn còn[br]lưu truyền đến ngày nay.

0:04:05.095,0:04:08.184
Những nhà thần học Cơ-đốc,[br]điển hình như Thomas Aquinas,

0:04:08.184,0:04:12.211
đã thán phục và làm theo sự tập[br]trung của nó lên những đức hạnh,

0:04:12.211,0:04:17.264
và có những sự tương đồng giữa[br]Stoic Ataraxia, hay sự tĩnh tâm,

0:04:17.264,0:04:21.486
và khái niệm về "Nirvana" - cõi niết bàn[br]của đạo Phật.

0:04:21.486,0:04:25.658
Một nhà khắc kỷ có ảnh hưởng[br]đặc biệt là triết gia Epictetus

0:04:25.658,0:04:27.489
người đã viết rằng sự đau khổ nảy sinh

0:04:27.489,0:04:32.338
không phải từ những sự kiện trong cuộc[br]đời ta nhưng từ cách nhìn của ta về nó.

0:04:32.338,0:04:35.300
Điều này đã ảnh hưởng sâu sắc[br]đến tâm lý học hiện đại

0:04:35.300,0:04:37.819
và phong trào tự lực.

0:04:37.819,0:04:41.013
Một ví dụ là liệu pháp[br]hành vi cảm xúc hợp lý

0:04:41.013,0:04:44.115
tập trung vào việc thay đổi[br]thái độ tự chuốc lấy thất bại

0:04:44.115,0:04:48.816
mà con người tự tạo nên về[br]hoàn cảnh cuộc sống của họ.

0:04:48.816,0:04:53.102
Ngoài ra còn có liệu pháp[br]ý nghĩa của Viktor Frankl.

0:04:53.102,0:04:57.137
Được bắt nguồn từ chính khoảng thời gian[br]Frankl làm tù nhân ở một trại tập trung,

0:04:57.137,0:04:59.895
liệu pháp ý nghĩa được dựa trên[br]nguyên lý của sự khắc kỷ

0:04:59.895,0:05:04.159
cho rằng chúng ta có thể khai thác ý chí[br]của mình để làm cho cuộc sống có ý nghĩa,

0:05:04.159,0:05:06.775
ngay cả trong những [br]hoàn cảnh khó khăn nhất.