WEBVTT

00:00:07.927 --> 00:00:10.966
Η ζωή σας έχει ρίξει
χιλιάδες μίλια μακριά από το σπίτι

00:00:10.966 --> 00:00:13.387
δίχως χρήματα 
ή άλλα προσωπικά αντικείμενα.

00:00:13.817 --> 00:00:18.716
Σε τέτοια ατυχία πολλοί θα απελπίζονταν
και θα καταριούνταν την κακή τους τύχη.

00:00:19.536 --> 00:00:25.446
Όμως για τον Ζήνωνα τον Κιτιέα, αυτή έγινε
η βάση του έργου και της κληρονομιάς του.

00:00:26.246 --> 00:00:33.251
Ο κάποτε πλούσιος έμπορος έχασε τα πάντα
όταν ναυάγησε στην Αθήνα γύρω στο 300 π.Χ.

00:00:34.226 --> 00:00:37.631
Δίχως τίποτα άλλο να κάνει,
έριξε μια ματιά σε ένα βιβλιοπωλείο,

00:00:37.631 --> 00:00:40.526
του κινήθηκε η περιέργεια
διαβάζοντας για τον Σωκράτη,

00:00:40.526 --> 00:00:45.707
και προχώρησε στο να σπουδάσει
με τους εξέχοντες φιλοσόφους της πόλης.

00:00:46.417 --> 00:00:49.396
Ενώ ο Ζήνων άρχισε να διδάσκει
τους δικούς του μαθητές,

00:00:49.396 --> 00:00:53.039
έβαλε τα θεμέλια της φιλοσοφίας
που είναι γνωστή ως Στωικισμός,

00:00:53.079 --> 00:00:56.932
του οποίου τα διδάγματα για την αρετή,
την ανοχή και την αυτοπειθαρχία

00:00:56.932 --> 00:01:00.809
έχουν εμπνεύσει γενιές
διανοητών και ηγετών.

00:01:01.489 --> 00:01:05.337
Ο όρος Στωικισμός προέρχεται
από την Ποικίλη Στοά,

00:01:05.337 --> 00:01:07.296
τη διακοσμημένη δημόσια κιονοστοιχία,

00:01:07.296 --> 00:01:10.898
όπου ο Ζήνων και οι μαθητές του
συγκεντρώνονταν για συζήτηση.

00:01:11.438 --> 00:01:14.606
Στην καθομιλουμένη
χρησιμοποιούμε τη λέξη Στωικός

00:01:14.606 --> 00:01:17.738
εννοώντας κάποιον ο οποίος
παραμένει ήρεμος υπό πίεση

00:01:17.778 --> 00:01:20.397
και αποφεύγει τις ακρότητες του θυμικού.

00:01:20.807 --> 00:01:24.457
Ενώ όμως αυτή η έννοια περιλαμβάνει
σημαντικές πλευρές του Στωικισμού,

00:01:24.647 --> 00:01:28.407
η αρχική φιλοσοφία ήταν παραπάνω
από απλά ένας τρόπος συμπεριφοράς.

00:01:28.847 --> 00:01:31.168
Οι Στωικοί θεωρούσαν πως τα πάντα γύρω μας

00:01:31.278 --> 00:01:34.448
λειτουργούν βάσει ενός δικτύου
αιτιών και αιτιατών,

00:01:34.508 --> 00:01:37.322
καταλήγοντας σε μια λογική
δομή του σύμπαντος,

00:01:37.582 --> 00:01:39.948
την οποία αποκάλεσαν λόγο.

00:01:40.468 --> 00:01:44.629
Ενώ όμως μπορεί να μην ελέγχουμε πάντα
τα γεγονότα που μας επηρεάζουν,

00:01:44.989 --> 00:01:48.769
έχουμε τον έλεγχο του τρόπου
με τον οποίο προσεγγίζουμε τα πράγματα.

00:01:49.589 --> 00:01:52.107
Αντί να οραματίζονται μια ιδεατή κοινωνία,

00:01:52.307 --> 00:01:55.428
οι Στωικοί προσπαθούν να χειριστούν
τον κόσμο όπως είναι,

00:01:55.568 --> 00:01:59.519
επιδιώκοντας την αυτοβελτίωση
μέσω τεσσάρων θεμελιωδών αρετών:

00:02:00.139 --> 00:02:01.549
την πρακτική σοφία,

00:02:01.639 --> 00:02:07.680
την ικανότητα να διαχειρίζονται σύνθετες
καταστάσεις λογικά, ενημερωμένα και ήρεμα·

00:02:08.160 --> 00:02:09.250
την εγκράτεια,

00:02:09.250 --> 00:02:14.009
την εφαρμογή αυτοσυγκράτησης
και μέτρου σε κάθε πτυχή της ζωής·

00:02:14.709 --> 00:02:15.870
τη δικαιοσύνη,

00:02:15.870 --> 00:02:19.479
το να συμπεριφέρεσαι στους άλλους δίκαια
ακόμα κι όταν έχουν κάνει λάθος·

00:02:20.129 --> 00:02:21.320
και το θάρρος,

00:02:21.580 --> 00:02:24.210
όχι μονάχα σε ειδικές περιστάσεις,

00:02:24.210 --> 00:02:28.350
αλλά και στο να αντιμετωπίζεις
την κάθε μέρα με διαύγεια και ακεραιότητα.

00:02:28.620 --> 00:02:32.180
Όπως έγραψε ο Σενέκας, ένας από 
τους πιο γνωστούς Ρωμαίους Στωικούς:

00:02:32.180 --> 00:02:35.860
«Μερικές φορές, ακόμα και το να ζεις
είναι μια θαρραλέα πράξη».

00:02:36.780 --> 00:02:39.901
Ενώ όμως ο Στωικισμός εστιάζει
στην προσωπική βελτίωση,

00:02:40.081 --> 00:02:42.541
δεν είναι μια ατομοκεντρική φιλοσοφία.

00:02:43.321 --> 00:02:47.221
Τον καιρό που οι ρωμαϊκοί νόμοι θεωρούσαν
τους σκλάβους ως ιδιοκτησία,

00:02:47.221 --> 00:02:49.871
ο Σενέκας ζητούσε γι' αυτούς
ανθρώπινη μεταχείριση

00:02:49.871 --> 00:02:53.282
και τόνιζε ότι όλοι μοιραζόμαστε
την ίδια θεμελιώδη ανθρωπιά.

00:02:54.262 --> 00:02:57.411
Επίσης, ο Στωικισμός
δεν ενθαρρύνει την παθητικότητα.

00:02:57.931 --> 00:03:00.141
Η ιδέα είναι ότι μόνο οι άνθρωποι


00:03:00.141 --> 00:03:03.512
που έχουν καλλιεργήσει μέσα τους
την αρετή και την αυτοπειθαρχία

00:03:03.512 --> 00:03:06.082
μπορούν να αλλάξουν θετικά τους άλλους.

00:03:06.752 --> 00:03:11.341
Μεταξύ των πιο γνωστών Στωικών ήταν
και ο μεγαλύτερος Ρωμαίος αυτοκράτορας.

00:03:12.141 --> 00:03:14.862
Κατά τη διάρκεια
της βασιλείας του επί 19 χρόνια,

00:03:14.862 --> 00:03:17.433
ο Στωικισμός έδωσε τη δύναμη
στον Μάρκο Αυρήλιο

00:03:17.433 --> 00:03:21.413
να ηγηθεί της Αυτοκρατορίας
σε δύο μεγάλους πολέμους,

00:03:21.413 --> 00:03:24.592
ενώ αντιμετώπιζε και την απώλεια
πολλών από τα παιδιά του.

00:03:25.272 --> 00:03:27.333
Αιώνες αργότερα, τα ημερολόγια του Μάρκου

00:03:27.333 --> 00:03:30.243
θα οδηγούσαν και θα παρηγορούσαν
τον Νέλσον Μαντέλα

00:03:30.243 --> 00:03:32.923
στην 27 χρόνων φυλάκισή του

00:03:32.923 --> 00:03:36.123
κατά τον αγώνα του για φυλετική
ισότητα στη Νότια Αφρική.

00:03:36.973 --> 00:03:39.564
Μετά την απελευθέρωση και τελική νίκη του,

00:03:39.564 --> 00:03:42.564
ο Μαντέλα έδωσε έμφαση
στην ειρήνη και τη συμφιλίωση,

00:03:42.564 --> 00:03:46.034
θεωρώντας ότι ενώ οι αδικίες
του παρελθόντος δεν μπορούσαν να αλλάξουν,

00:03:46.312 --> 00:03:49.004
ο λαός του θα μπορούσε
να τις αντιμετωπίσει στο παρόν

00:03:49.004 --> 00:03:52.023
και να αναζητήσει ένα καλύτερο
και πιο δίκαιο μέλλον.

00:03:52.713 --> 00:03:55.443
Ο Στωικισμός υπήρξε
μια ενεργή σχολή φιλοσοφίας

00:03:55.443 --> 00:03:58.103
για αρκετούς αιώνες
στην Ελλάδα και τη Ρώμη.

00:03:58.323 --> 00:04:01.072
Ως επίσημος θεσμός, έσβησε,

00:04:01.072 --> 00:04:04.115
όμως οι επιρροές του
παραμένουν μέχρι και σήμερα.

00:04:05.095 --> 00:04:08.184
Χριστιανοί θεολόγοι,
όπως ο Θωμάς Ακινάτης,

00:04:08.184 --> 00:04:12.041
έχουν θαυμάσει και υιοθετήσει
την εστίασή του στις αρετές,

00:04:12.041 --> 00:04:13.414
ενώ υπάρχουν κοινά στοιχεία

00:04:13.414 --> 00:04:17.264
μεταξύ της Στωικής Αταραξίας,
της ηρεμίας του νου,

00:04:17.264 --> 00:04:20.106
και της Βουδιστικής αντίληψης της Νιρβάνα.

00:04:21.276 --> 00:04:25.618
Ένας ιδιαίτερα σημαντικός Στωικός
ήταν ο φιλόσοφος Επίκτητος,

00:04:25.618 --> 00:04:27.429
ο οποίος έγραψε ότι υποφέρουμε

00:04:27.429 --> 00:04:31.718
όχι εξαιτίας των γεγονότων της ζωής μας,
αλλά από την κρίση μας για αυτά.

00:04:32.118 --> 00:04:35.040
Αυτό έχει δυνατή απήχηση
στη σύγχρονη ψυχολογία

00:04:35.200 --> 00:04:37.159
και στο κίνημα της αυτοβοήθειας.

00:04:37.579 --> 00:04:41.013
Για παράδειγμα, η λογικοθυμική
συμπεριφορική θεραπεία

00:04:41.013 --> 00:04:44.115
επικεντρώνεται στο να αλλάξει
τις αυτοκαταστροφικές τάσεις

00:04:44.115 --> 00:04:47.196
που οι άνθρωποι διαμορφώνουν
σχετικά με τις συνθήκες ζωής τους.

00:04:48.556 --> 00:04:51.762
Υπάρχει επίσης η λογοθεραπεία
του Βίκτορ Φρανκλ.

00:04:52.922 --> 00:04:57.137
Επηρεασμένη από την παραμονή του Φρανκλ
σε στρατόπεδο συγκέντρωσης,

00:04:57.137 --> 00:04:59.895
η λογοθεραπεία βασίζεται στη Στωική αρχή

00:04:59.895 --> 00:05:04.159
ότι μπορούμε να ελέγξουμε τη θέλησή μας
για να γεμίσουμε τις ζωές μας με νόημα

00:05:04.159 --> 00:05:06.935
ακόμα και στις πιο σκοτεινές στιγμές.