1
00:00:07,927 --> 00:00:10,966
Η ζωή σας έχει ρίξει
χιλιάδες μίλια μακριά από το σπίτι

2
00:00:10,966 --> 00:00:13,387
δίχως χρήματα 
ή άλλα προσωπικά αντικείμενα.

3
00:00:13,817 --> 00:00:18,716
Σε τέτοια ατυχία πολλοί θα απελπίζονταν
και θα καταριούνταν την κακή τους τύχη.

4
00:00:19,536 --> 00:00:25,446
Όμως για τον Ζήνωνα τον Κιτιέα, αυτή έγινε
η βάση του έργου και της κληρονομιάς του.

5
00:00:26,246 --> 00:00:33,251
Ο κάποτε πλούσιος έμπορος έχασε τα πάντα
όταν ναυάγησε στην Αθήνα γύρω στο 300 π.Χ.

6
00:00:34,226 --> 00:00:37,631
Δίχως τίποτα άλλο να κάνει,
έριξε μια ματιά σε ένα βιβλιοπωλείο,

7
00:00:37,631 --> 00:00:40,526
του κινήθηκε η περιέργεια
διαβάζοντας για τον Σωκράτη,

8
00:00:40,526 --> 00:00:45,707
και προχώρησε στο να σπουδάσει
με τους εξέχοντες φιλοσόφους της πόλης.

9
00:00:46,417 --> 00:00:49,396
Ενώ ο Ζήνων άρχισε να διδάσκει
τους δικούς του μαθητές,

10
00:00:49,396 --> 00:00:53,039
έβαλε τα θεμέλια της φιλοσοφίας
που είναι γνωστή ως Στωικισμός,

11
00:00:53,079 --> 00:00:56,932
του οποίου τα διδάγματα για την αρετή,
την ανοχή και την αυτοπειθαρχία

12
00:00:56,932 --> 00:01:00,809
έχουν εμπνεύσει γενιές
διανοητών και ηγετών.

13
00:01:01,489 --> 00:01:05,337
Ο όρος Στωικισμός προέρχεται
από την Ποικίλη Στοά,

14
00:01:05,337 --> 00:01:07,296
τη διακοσμημένη δημόσια κιονοστοιχία,

15
00:01:07,296 --> 00:01:10,898
όπου ο Ζήνων και οι μαθητές του
συγκεντρώνονταν για συζήτηση.

16
00:01:11,438 --> 00:01:14,606
Στην καθομιλουμένη
χρησιμοποιούμε τη λέξη Στωικός

17
00:01:14,606 --> 00:01:17,738
εννοώντας κάποιον ο οποίος
παραμένει ήρεμος υπό πίεση

18
00:01:17,778 --> 00:01:20,397
και αποφεύγει τις ακρότητες του θυμικού.

19
00:01:20,807 --> 00:01:24,457
Ενώ όμως αυτή η έννοια περιλαμβάνει
σημαντικές πλευρές του Στωικισμού,

20
00:01:24,647 --> 00:01:28,407
η αρχική φιλοσοφία ήταν παραπάνω
από απλά ένας τρόπος συμπεριφοράς.

21
00:01:28,847 --> 00:01:31,168
Οι Στωικοί θεωρούσαν πως τα πάντα γύρω μας

22
00:01:31,278 --> 00:01:34,448
λειτουργούν βάσει ενός δικτύου
αιτιών και αιτιατών,

23
00:01:34,508 --> 00:01:37,322
καταλήγοντας σε μια λογική
δομή του σύμπαντος,

24
00:01:37,582 --> 00:01:39,948
την οποία αποκάλεσαν λόγο.

25
00:01:40,468 --> 00:01:44,629
Ενώ όμως μπορεί να μην ελέγχουμε πάντα
τα γεγονότα που μας επηρεάζουν,

26
00:01:44,989 --> 00:01:48,769
έχουμε τον έλεγχο του τρόπου
με τον οποίο προσεγγίζουμε τα πράγματα.

27
00:01:49,589 --> 00:01:52,107
Αντί να οραματίζονται μια ιδεατή κοινωνία,

28
00:01:52,307 --> 00:01:55,428
οι Στωικοί προσπαθούν να χειριστούν
τον κόσμο όπως είναι,

29
00:01:55,568 --> 00:01:59,519
επιδιώκοντας την αυτοβελτίωση
μέσω τεσσάρων θεμελιωδών αρετών:

30
00:02:00,139 --> 00:02:01,549
την πρακτική σοφία,

31
00:02:01,639 --> 00:02:07,680
την ικανότητα να διαχειρίζονται σύνθετες
καταστάσεις λογικά, ενημερωμένα και ήρεμα·

32
00:02:08,160 --> 00:02:09,250
την εγκράτεια,

33
00:02:09,250 --> 00:02:14,009
την εφαρμογή αυτοσυγκράτησης
και μέτρου σε κάθε πτυχή της ζωής·

34
00:02:14,709 --> 00:02:15,870
τη δικαιοσύνη,

35
00:02:15,870 --> 00:02:19,479
το να συμπεριφέρεσαι στους άλλους δίκαια
ακόμα κι όταν έχουν κάνει λάθος·

36
00:02:20,129 --> 00:02:21,320
και το θάρρος,

37
00:02:21,580 --> 00:02:24,210
όχι μονάχα σε ειδικές περιστάσεις,

38
00:02:24,210 --> 00:02:28,350
αλλά και στο να αντιμετωπίζεις
την κάθε μέρα με διαύγεια και ακεραιότητα.

39
00:02:28,620 --> 00:02:32,180
Όπως έγραψε ο Σενέκας, ένας από 
τους πιο γνωστούς Ρωμαίους Στωικούς:

40
00:02:32,180 --> 00:02:35,860
«Μερικές φορές, ακόμα και το να ζεις
είναι μια θαρραλέα πράξη».

41
00:02:36,780 --> 00:02:39,901
Ενώ όμως ο Στωικισμός εστιάζει
στην προσωπική βελτίωση,

42
00:02:40,081 --> 00:02:42,541
δεν είναι μια ατομοκεντρική φιλοσοφία.

43
00:02:43,321 --> 00:02:47,221
Τον καιρό που οι ρωμαϊκοί νόμοι θεωρούσαν
τους σκλάβους ως ιδιοκτησία,

44
00:02:47,221 --> 00:02:49,871
ο Σενέκας ζητούσε γι' αυτούς
ανθρώπινη μεταχείριση

45
00:02:49,871 --> 00:02:53,282
και τόνιζε ότι όλοι μοιραζόμαστε
την ίδια θεμελιώδη ανθρωπιά.

46
00:02:54,262 --> 00:02:57,411
Επίσης, ο Στωικισμός
δεν ενθαρρύνει την παθητικότητα.

47
00:02:57,931 --> 00:03:00,141
Η ιδέα είναι ότι μόνο οι άνθρωποι


48
00:03:00,141 --> 00:03:03,512
που έχουν καλλιεργήσει μέσα τους
την αρετή και την αυτοπειθαρχία

49
00:03:03,512 --> 00:03:06,082
μπορούν να αλλάξουν θετικά τους άλλους.

50
00:03:06,752 --> 00:03:11,341
Μεταξύ των πιο γνωστών Στωικών ήταν
και ο μεγαλύτερος Ρωμαίος αυτοκράτορας.

51
00:03:12,141 --> 00:03:14,862
Κατά τη διάρκεια
της βασιλείας του επί 19 χρόνια,

52
00:03:14,862 --> 00:03:17,433
ο Στωικισμός έδωσε τη δύναμη
στον Μάρκο Αυρήλιο

53
00:03:17,433 --> 00:03:21,413
να ηγηθεί της Αυτοκρατορίας
σε δύο μεγάλους πολέμους,

54
00:03:21,413 --> 00:03:24,592
ενώ αντιμετώπιζε και την απώλεια
πολλών από τα παιδιά του.

55
00:03:25,272 --> 00:03:27,333
Αιώνες αργότερα, τα ημερολόγια του Μάρκου

56
00:03:27,333 --> 00:03:30,243
θα οδηγούσαν και θα παρηγορούσαν
τον Νέλσον Μαντέλα

57
00:03:30,243 --> 00:03:32,923
στην 27 χρόνων φυλάκισή του

58
00:03:32,923 --> 00:03:36,123
κατά τον αγώνα του για φυλετική
ισότητα στη Νότια Αφρική.

59
00:03:36,973 --> 00:03:39,564
Μετά την απελευθέρωση και τελική νίκη του,

60
00:03:39,564 --> 00:03:42,564
ο Μαντέλα έδωσε έμφαση
στην ειρήνη και τη συμφιλίωση,

61
00:03:42,564 --> 00:03:46,034
θεωρώντας ότι ενώ οι αδικίες
του παρελθόντος δεν μπορούσαν να αλλάξουν,

62
00:03:46,312 --> 00:03:49,004
ο λαός του θα μπορούσε
να τις αντιμετωπίσει στο παρόν

63
00:03:49,004 --> 00:03:52,023
και να αναζητήσει ένα καλύτερο
και πιο δίκαιο μέλλον.

64
00:03:52,713 --> 00:03:55,443
Ο Στωικισμός υπήρξε
μια ενεργή σχολή φιλοσοφίας

65
00:03:55,443 --> 00:03:58,103
για αρκετούς αιώνες
στην Ελλάδα και τη Ρώμη.

66
00:03:58,323 --> 00:04:01,072
Ως επίσημος θεσμός, έσβησε,

67
00:04:01,072 --> 00:04:04,115
όμως οι επιρροές του
παραμένουν μέχρι και σήμερα.

68
00:04:05,095 --> 00:04:08,184
Χριστιανοί θεολόγοι,
όπως ο Θωμάς Ακινάτης,

69
00:04:08,184 --> 00:04:12,041
έχουν θαυμάσει και υιοθετήσει
την εστίασή του στις αρετές,

70
00:04:12,041 --> 00:04:13,414
ενώ υπάρχουν κοινά στοιχεία

71
00:04:13,414 --> 00:04:17,264
μεταξύ της Στωικής Αταραξίας,
της ηρεμίας του νου,

72
00:04:17,264 --> 00:04:20,106
και της Βουδιστικής αντίληψης της Νιρβάνα.

73
00:04:21,276 --> 00:04:25,618
Ένας ιδιαίτερα σημαντικός Στωικός
ήταν ο φιλόσοφος Επίκτητος,

74
00:04:25,618 --> 00:04:27,429
ο οποίος έγραψε ότι υποφέρουμε

75
00:04:27,429 --> 00:04:31,718
όχι εξαιτίας των γεγονότων της ζωής μας,
αλλά από την κρίση μας για αυτά.

76
00:04:32,118 --> 00:04:35,040
Αυτό έχει δυνατή απήχηση
στη σύγχρονη ψυχολογία

77
00:04:35,200 --> 00:04:37,159
και στο κίνημα της αυτοβοήθειας.

78
00:04:37,579 --> 00:04:41,013
Για παράδειγμα, η λογικοθυμική
συμπεριφορική θεραπεία

79
00:04:41,013 --> 00:04:44,115
επικεντρώνεται στο να αλλάξει
τις αυτοκαταστροφικές τάσεις

80
00:04:44,115 --> 00:04:47,196
που οι άνθρωποι διαμορφώνουν
σχετικά με τις συνθήκες ζωής τους.

81
00:04:48,556 --> 00:04:51,762
Υπάρχει επίσης η λογοθεραπεία
του Βίκτορ Φρανκλ.

82
00:04:52,922 --> 00:04:57,137
Επηρεασμένη από την παραμονή του Φρανκλ
σε στρατόπεδο συγκέντρωσης,

83
00:04:57,137 --> 00:04:59,895
η λογοθεραπεία βασίζεται στη Στωική αρχή

84
00:04:59,895 --> 00:05:04,159
ότι μπορούμε να ελέγξουμε τη θέλησή μας
για να γεμίσουμε τις ζωές μας με νόημα

85
00:05:04,159 --> 00:05:06,935
ακόμα και στις πιο σκοτεινές στιγμές.