WEBVTT 00:00:00.000 --> 00:00:03.000 Teknoloji gelişirken 00:00:03.000 --> 00:00:05.000 ve ilerlerken 00:00:05.000 --> 00:00:07.000 bir çoğumuz bu gelişmelerin 00:00:07.000 --> 00:00:09.000 bizi daha akıllı ve bizi 00:00:09.000 --> 00:00:11.000 dünya ile daha fazla bağlantılı yaptığını varsayıyor. 00:00:11.000 --> 00:00:13.000 Benim söylemeye çalışacağım 00:00:13.000 --> 00:00:15.000 durumun her zaman böyle olmadığı, 00:00:15.000 --> 00:00:18.000 gelişme aslında değişimin bir adı 00:00:18.000 --> 00:00:20.000 ve değişirken bir şeyleri kazanıp 00:00:20.000 --> 00:00:22.000 bir şeyleri de kaybedersiniz. NOTE Paragraph 00:00:22.000 --> 00:00:24.000 Bu konuyu aydınlatmak için size 00:00:24.000 --> 00:00:27.000 teknolojinin çok basit ve olağan 00:00:27.000 --> 00:00:32.000 bir problemle nasıl başa çıktığını göstereceğim. 00:00:32.000 --> 00:00:34.000 Ve soru şu. 00:00:34.000 --> 00:00:37.000 Saat kaç? Saat kaç? 00:00:37.000 --> 00:00:40.000 iPhone'unuza bakarsanız zamanı söylemek çok kolay. 00:00:40.000 --> 00:00:42.000 Fakat sormak istedğim şu, iPhone'unuz olmasaydı 00:00:42.000 --> 00:00:44.000 saati nasıl söylerdiniz? 00:00:44.000 --> 00:00:47.000 Diyelim ki 600 yıl öncesindeyiz... saati nasıl söylerdiniz o zaman? 00:00:47.000 --> 00:00:49.000 Ne yapardınız? NOTE Paragraph 00:00:49.000 --> 00:00:52.000 Bunu usturlab adı verilen 00:00:52.000 --> 00:00:56.000 bir cihazla yaparsınız. 00:00:56.000 --> 00:01:00.000 Usturlabın ne olduğu bugün pek bilinmiyor. 00:01:00.000 --> 00:01:02.000 Fakat 13. yüzyılda 00:01:02.000 --> 00:01:04.000 günün aracı oydu. 00:01:04.000 --> 00:01:08.000 Dünyanın ilk popüler bilgisayarı. 00:01:08.000 --> 00:01:12.000 Aslında bu araç gökyüzünün bir modeli. 00:01:12.000 --> 00:01:14.000 Usturlabın değişik parçaları var, 00:01:14.000 --> 00:01:17.000 mesela bu türde ağ yıldızların pozisyonlarına karşılık geliyor. 00:01:17.000 --> 00:01:20.000 Bu düzlem koordinat sistemine karşılık geliyor. 00:01:20.000 --> 00:01:24.000 Aletin bazı tartıları var ve her şeyi bir arada tutuyor. NOTE Paragraph 00:01:24.000 --> 00:01:26.000 Eğer eğitimli bir çocuksanız 00:01:26.000 --> 00:01:28.000 usturlabı sadece kullanmayı değil 00:01:28.000 --> 00:01:31.000 aynı zamanda yapmayı da bilecektiniz. 00:01:31.000 --> 00:01:34.000 Bunun biliyoruz çünkü usturlab 00:01:34.000 --> 00:01:36.000 yakındaki ilk tez, ilk kullanım kılavuzu 00:01:36.000 --> 00:01:38.000 Geoffrey Chaucer tarafından yazıldı. 00:01:38.000 --> 00:01:41.000 Evet, Geoffrey Chaucer, 1931 yılında 00:01:41.000 --> 00:01:45.000 11 yaşındaki küçük oğlu Lewis için yazdı. 00:01:45.000 --> 00:01:50.000 Ve o kitaptan küçük Lewis büyük fikri öğrenecekti. NOTE Paragraph 00:01:50.000 --> 00:01:52.000 Bu bilgisayarın çalışmasını sağlayan şey 00:01:52.000 --> 00:01:55.000 stereographic projeksiyon denilen bir şey. 00:01:55.000 --> 00:01:57.000 Temel olarak konsept 00:01:57.000 --> 00:02:00.000 gece bizi çevreleyen 3 boyutlu 00:02:00.000 --> 00:02:02.000 gökyüzünü nasıl taşınabilir, 2 boyutlu 00:02:02.000 --> 00:02:05.000 bir yüzeyde ifade edersin. 00:02:05.000 --> 00:02:07.000 Fikir aslında epey basit. 00:02:07.000 --> 00:02:10.000 Dünyanın evrenin merkezinde olduğunu düşünün 00:02:10.000 --> 00:02:13.000 ve onu çevreleyen gökyüzü bir küreye yansıtılmış. 00:02:13.000 --> 00:02:16.000 Kürenin yüzeyindeki her nokta 00:02:16.000 --> 00:02:18.000 aşağıdaki kutup aracılığıyla 00:02:18.000 --> 00:02:20.000 kaydedildiği düz zemine aktarılmış. NOTE Paragraph 00:02:20.000 --> 00:02:24.000 Yani kuzey yıldızı aletin merkezini temsil ediyor. 00:02:24.000 --> 00:02:27.000 Güneşin, ayın ve gezegenlerin yörüngesi olan 00:02:27.000 --> 00:02:29.000 bu eliptik de dış çembere karşılık geliyor. 00:02:29.000 --> 00:02:33.000 Ağ üzerindeki küçük çizikler parlak yıldızlara karşılık geliyor. 00:02:33.000 --> 00:02:36.000 Yükseklik de düzlem sistemine karşılık geliyor. 00:02:36.000 --> 00:02:39.000 Usturlabın asıl harikası sadece yansıtması değil. 00:02:39.000 --> 00:02:43.000 Asıl harikası iki farklı koordinat sistemini 00:02:43.000 --> 00:02:45.000 tamamen örtüşecek şekilde bir araya getiriyor. 00:02:45.000 --> 00:02:48.000 Hareket edilebilir ağda güneşin, ayın ve gezegenlerin pozisyonları var. 00:02:48.000 --> 00:02:50.000 Ve arka düzlemde belirli bir yükseklikten rahatça görülebilen 00:02:50.000 --> 00:02:55.000 onların gökyüzündeki yerleri. tamam mı? NOTE Paragraph 00:02:55.000 --> 00:03:00.000 Peki bu aleti nasıl kullanacaksınız? 00:03:00.000 --> 00:03:06.000 Önce bir dakika bekleyelim. 00:03:06.000 --> 00:03:11.000 Bu bir usturlab. Çok etkileyici değil mi? 00:03:11.000 --> 00:03:14.000 Bu usturlab bize Oxford -- 00:03:14.000 --> 00:03:17.000 Tarih Müzesi tarafından kiralandı. 00:03:17.000 --> 00:03:20.000 Ve farklı kısımları görüyorsunuz. 00:03:20.000 --> 00:03:22.000 Bunun adı anne, arka taraftaki teraziler. 00:03:22.000 --> 00:03:24.000 Bu ağ. Tamam. Bunu görüyor musunuz? 00:03:24.000 --> 00:03:27.000 Bu gökyüzünün hareket edebilen kısmı. 00:03:27.000 --> 00:03:29.000 Ve arka tarafta bir 00:03:29.000 --> 00:03:31.000 örümcek ağı görüyorsunuz. 00:03:31.000 --> 00:03:35.000 Ve bu örümcek ağı gökyüzündeki yerel koordinatlara karşılık geliyor. 00:03:35.000 --> 00:03:37.000 Bu bir kural aracı. Arka tarafta 00:03:37.000 --> 00:03:40.000 başka makinalar, ölçüm araçları ve teraziler, 00:03:40.000 --> 00:03:46.000 hesap yapmaya çalışan araçlar var. tamam mı? NOTE Paragraph 00:03:46.000 --> 00:03:48.000 Hep böyle bir şeyden istemiştim. 00:03:48.000 --> 00:03:53.000 Tezim için aslında böyle bir şeyi kağıttan yaptım. 00:03:53.000 --> 00:03:55.000 Ve bu bir 15. yüzyıl 00:03:55.000 --> 00:03:58.000 cihazının bir kopyası. 00:03:58.000 --> 00:04:01.000 Muhtemelen bu 3 tane Macbook Pros'la aynı değerdedir. 00:04:01.000 --> 00:04:04.000 Fakat bunun aslı muhtemelen 00:04:04.000 --> 00:04:07.000 benim evim, yanındaki ev, blok üzerindeki tüm evler, 00:04:07.000 --> 00:04:09.000 sokağın iki tarafındaki tüm evler, 00:04:09.000 --> 00:04:11.000 kasabadaki bir okul ve bir de kilise değerindedir. 00:04:11.000 --> 00:04:13.000 Bunlar inanılmaz pahalı. NOTE Paragraph 00:04:13.000 --> 00:04:15.000 Fakat size bu aletin nasıl kullanıldığını göstereyim. 00:04:15.000 --> 00:04:18.000 İlk basamağa gidelim. 00:04:18.000 --> 00:04:20.000 Eğer gece zamanı söyeleyeceksen ilk yapacağın 00:04:20.000 --> 00:04:23.000 gökyüzünden bir yıldızı seçmek. 00:04:23.000 --> 00:04:26.000 Bugün eğer hava açık olurse yaz üçgenini görebilirsiniz. 00:04:26.000 --> 00:04:29.000 Ve parlak bir yıldız olan Deneb var. Hadi Deneb'i seçelim. 00:04:29.000 --> 00:04:32.000 İkincisi Deneb'in yüksekliğini ölçeceksiniz. 00:04:32.000 --> 00:04:35.000 İkinci adım olarak, aleti kaldırıyorum 00:04:35.000 --> 00:04:38.000 ve yüksekliği düzgün bir şekilde 00:04:38.000 --> 00:04:40.000 görebiliyorum. 00:04:40.000 --> 00:04:43.000 Ve onun yüksekliğini ölçüyorum. 00:04:43.000 --> 00:04:46.000 Yakalış 26 derece. Buradan göremezsiniz. 00:04:46.000 --> 00:04:51.000 Üçüncü adım aletin üzerinde yıldızı bulmak. 00:04:51.000 --> 00:04:53.000 Deneb burada. 00:04:53.000 --> 00:04:56.000 Dördüncü adım ağı hareket ettiriyorum, 00:04:56.000 --> 00:04:59.000 gökyüzünü hareket ettiriyorum ve 00:04:59.000 --> 00:05:02.000 yıldızın yüksekliği arkadaki ölçüye denk geliyor. 00:05:02.000 --> 00:05:05.000 Bu olduğu zaman 00:05:05.000 --> 00:05:07.000 her şey bir çizgi üzerine diziliyor. 00:05:07.000 --> 00:05:09.000 Burada gerçek gökyüzüne 00:05:09.000 --> 00:05:12.000 karşılık gelen bir gökyüzü modeli var. tamam mı? 00:05:12.000 --> 00:05:14.000 Yani bir anlamda 00:05:14.000 --> 00:05:17.000 evrenin bir modelini elimde tutuyorum. 00:05:17.000 --> 00:05:20.000 Sonra bir cetvel alıp onu 00:05:20.000 --> 00:05:22.000 tarih çizgisine götürüyorum 00:05:22.000 --> 00:05:25.000 ve bana buradaki saati söylüyor. 00:05:25.000 --> 00:05:28.000 Ever. Işte bu aletin nasıl kullanıldığı. 00:05:28.000 --> 00:05:29.000 (Gülüşmeler) NOTE Paragraph 00:05:29.000 --> 00:05:31.000 Ne düşündüğünüzü biliyorum, 00:05:31.000 --> 00:05:35.000 "Bu çok iş değil mi? Zamanı söylemek için çok iş değil mi?" 00:05:35.000 --> 00:05:39.000 zamanı söylemek için sadece iPod'unuza bakmanız yetiyor. 00:05:39.000 --> 00:05:41.000 Fakat arada bir fark var, iPod'unuz ile 00:05:41.000 --> 00:05:44.000 zamanın ne olduğunu tam olarak 00:05:44.000 --> 00:05:46.000 söyleyebilirsiniz. 00:05:46.000 --> 00:05:48.000 Küçük Lewis'in bana söyleyeceği şekil ise 00:05:48.000 --> 00:05:50.000 gökyüzünün bir resmi ile. 00:05:50.000 --> 00:05:53.000 O gökyüzüne araçların nasıl yerleşeceğini bilecek. 00:05:53.000 --> 00:05:56.000 Sadece saati değil, 00:05:56.000 --> 00:05:58.000 aynı zamanda güneşin nereden doğacağını, 00:05:58.000 --> 00:06:01.000 gökyüzünde nasıl hareket edeceğini bilecek. 00:06:01.000 --> 00:06:05.000 Güneşin ne zaman doğup ne zaman batacağını bilecek. 00:06:05.000 --> 00:06:07.000 Gökyüzündeki her cismi 00:06:07.000 --> 00:06:09.000 bilecek. NOTE Paragraph 00:06:09.000 --> 00:06:11.000 Bilgisayar görüntülerinde ve 00:06:11.000 --> 00:06:14.000 bilgisayar arayüz tasarlamada 00:06:14.000 --> 00:06:17.000 yeterlilik diye bir terim var. 00:06:17.000 --> 00:06:20.000 Yeterlilik bir aracın üzerinde işlem 00:06:20.000 --> 00:06:23.000 yapabileceğimiz özellikleri. 00:06:23.000 --> 00:06:25.000 Usturlabın bize olanak verdiği 00:06:25.000 --> 00:06:28.000 gökyüzüne bağlanıp, gökyüzüne bakıp 00:06:28.000 --> 00:06:31.000 çok daha fazlasını olmak, görüleni 00:06:31.000 --> 00:06:34.000 ve görülmeyeni beraber görmek. 00:06:34.000 --> 00:06:38.000 Bu sadece bir kullanımı. İnanılmaz, 00:06:38.000 --> 00:06:41.000 muhtelemelen kitapta olan 350, 400 kullanımı daha 00:06:41.000 --> 00:06:43.000 var, yani bu ilk bilgisayarın 1000 taneden 00:06:43.000 --> 00:06:45.000 fazla kullanım alanı var. NOTE Paragraph 00:06:45.000 --> 00:06:47.000 Bu arkada karasal navigasyon için 00:06:47.000 --> 00:06:49.000 ayarlar ve ölçümler var. 00:06:49.000 --> 00:06:52.000 Onunla inceleme yapabilirsiniz. Baghdad şekli onunla incelendi. 00:06:52.000 --> 00:06:56.000 Her çeşit matematiksel denklemi hesaplamada kullanılabilir. 00:06:56.000 --> 00:06:59.000 Ve tüm bunları göstemek bir üniversite dersine anca sığar. 00:06:59.000 --> 00:07:01.000 Usturlabın geçmişi inanılmaz. 00:07:01.000 --> 00:07:03.000 2,000 yılın üzerindeler. 00:07:03.000 --> 00:07:06.000 Stereografik projeksiyon kavramı 00:07:06.000 --> 00:07:08.000 milattan önce 330 yılında ortaya çıktı. NOTE Paragraph 00:07:08.000 --> 00:07:10.000 Usturlablar bir çok değişik 00:07:10.000 --> 00:07:12.000 şekil ve biçimlerde geliyorlar. 00:07:12.000 --> 00:07:15.000 Bunlar taşınabilir olanlar. Bu büyükler görüntü için olanlar. 00:07:15.000 --> 00:07:17.000 Ve bence usturlablar ile ortak olan şey 00:07:17.000 --> 00:07:19.000 hepsizi çok güzel sanat eserleri. 00:07:19.000 --> 00:07:22.000 El ustalığının ve kesinliğin 00:07:22.000 --> 00:07:25.000 hayran bırakan ve etkileyen kalitesi. NOTE Paragraph 00:07:25.000 --> 00:07:28.000 Her teknoloji gibi usturlablar da zamanla gelişiyorlar. 00:07:28.000 --> 00:07:32.000 İlk ağlar mesela çok basit ve ilkeldi. 00:07:32.000 --> 00:07:34.000 Ve gelişen ağlar kültürel simgeler haline geldi. 00:07:34.000 --> 00:07:37.000 Mesela bu Oxford'dan. 00:07:37.000 --> 00:07:39.000 Ben bunu olağanüstü buluyorum çünkü 00:07:39.000 --> 00:07:41.000 ağ şekli tamamen simetrik 00:07:41.000 --> 00:07:45.000 ve tamamen asimetrik olan bir gökyüzünü doğru bir şekilde yansıtıyor. 00:07:45.000 --> 00:07:47.000 Ne kadar muhteşem değil mi? Tamamen inanılmaz? NOTE Paragraph 00:07:47.000 --> 00:07:50.000 Şimdi küçük Lewis'in usturlabı olacak mıydı? 00:07:50.000 --> 00:07:53.000 Muhtemelen pirinçten yapılanı olmazdı. Muhtemelen odundan 00:07:53.000 --> 00:07:56.000 ya da kağıttan yapılanı olurdu. Bu bilgisayarların çoğu 00:07:56.000 --> 00:07:58.000 taşınabilirdi ve 00:07:58.000 --> 00:08:01.000 cebinde taşıyabiliyordun. 00:08:01.000 --> 00:08:04.000 Peki usturlab neye ilham veriyor? 00:08:04.000 --> 00:08:06.000 Bence ilk şey şu ki bize 00:08:06.000 --> 00:08:10.000 atalarımızın yıllar yıllar öncesinde 00:08:10.000 --> 00:08:12.000 ne kadar birikimli olduklarını gösteriyor. 00:08:12.000 --> 00:08:15.000 Bu inanılmaz bir araç. NOTE Paragraph 00:08:15.000 --> 00:08:17.000 Her teknoloji gelişiyor. 00:08:17.000 --> 00:08:20.000 Her teknoloji gelişti ve diğerleri tarafından ilerletildi. 00:08:20.000 --> 00:08:22.000 Ve teknoloji ile tabii ki kesinlik 00:08:22.000 --> 00:08:24.000 ve doğruluk kazanıyoruz. 00:08:24.000 --> 00:08:26.000 Ve bence kaybettiğimiz de 00:08:26.000 --> 00:08:29.000 bir zaman kavramı, 00:08:29.000 --> 00:08:32.000 bir kavram olgusu. 00:08:32.000 --> 00:08:36.000 Gökyüzünü bilmek, gökyüzü ile ilişkimizi bilmek 00:08:36.000 --> 00:08:40.000 zamanı bilmedeki 00:08:40.000 --> 00:08:42.000 gerçek soru. NOTE Paragraph 00:08:42.000 --> 00:08:46.000 Bence usturlablar inanılmaz araçlar. 00:08:46.000 --> 00:08:49.000 Ve bu araçlardan ne öğrenebilirsiniz? 00:08:49.000 --> 00:08:52.000 Yani esasen ortada sıcak bir 00:08:52.000 --> 00:08:54.000 dünyaya bağlanabileceğimiz fikri var. 00:08:54.000 --> 00:08:57.000 Usturlablar bizi bu sıcak fikre götürüyor, 00:08:57.000 --> 00:09:00.000 her şeyin nasıl bir araya geleceği 00:09:00.000 --> 00:09:02.000 ve dünyaya nasıl bağlanacağımız fikrine. 00:09:02.000 --> 00:09:04.000 Çok teşekkür ederim. 00:09:04.000 --> 00:09:06.000 (Alkışlar)