1
00:00:06,578 --> 00:00:09,360
Wat betekent het om
een 'jonge mantelzorger' te zijn?

2
00:00:10,080 --> 00:00:12,877
Als het niet goed gaat
met iemand waar we van houden,

3
00:00:13,055 --> 00:00:16,705
vloeit alle aandacht
naar zijn of haar behoeften.

4
00:00:17,042 --> 00:00:20,022
Maar wat nu als die persoon

5
00:00:20,022 --> 00:00:22,756
je moeder of je vader is?

6
00:00:24,570 --> 00:00:28,961
Wat gebeurt er met je
als je nog een tiener bent

7
00:00:28,961 --> 00:00:32,729
en je ouders worden ernstig ziek?

8
00:00:32,880 --> 00:00:34,448
Toen ik nog een tiener was,

9
00:00:34,448 --> 00:00:37,932
had ik er geen idee van
dat ik een 'jonge mantelzorger' was.

10
00:00:37,954 --> 00:00:41,614
Zoals iedereen ging ik naar school
en had ik plezier met mijn vrienden.

11
00:00:41,744 --> 00:00:45,727
Maar wat speelt er achter die facade?

12
00:00:46,651 --> 00:00:50,044
Voor ik je vertel
over die verborgen ijsberg,

13
00:00:50,519 --> 00:00:55,234
wil ik even teruggaan naar het begin.

14
00:00:55,492 --> 00:00:59,149
Als ik je zou vragen wat er aan mij
is veranderd en wat niet,

15
00:00:59,944 --> 00:01:03,429
zou je wijzen op mijn leeftijd,
dat ik nog steeds van honden hou

16
00:01:03,429 --> 00:01:05,689
en dat mijn haar nu anders zit.

17
00:01:05,992 --> 00:01:08,847
Maar wat blijft in die foto's verborgen?

18
00:01:09,099 --> 00:01:13,039
Wat bracht mij van het kind in het midden

19
00:01:13,039 --> 00:01:14,867
tot de volwassenen die ik nu ben,

20
00:01:14,876 --> 00:01:18,128
via de adolescent die je daar links ziet?

21
00:01:18,968 --> 00:01:22,362
Een tsunami overviel plotseling ons gezin.

22
00:01:22,481 --> 00:01:26,114
Een tsunami die langzaam
een verwoestende kracht had ontwikkeld.

23
00:01:26,655 --> 00:01:29,471
De tsunami was een gezondheidsprobleem.

24
00:01:29,570 --> 00:01:32,620
En als het een van je ouders
of hen beiden treft

25
00:01:32,620 --> 00:01:36,464
en je bent zelf nog
een kind dat op ze steunt,

26
00:01:36,640 --> 00:01:38,922
dan wordt het heel moeilijk.

27
00:01:40,566 --> 00:01:43,853
En als ik je vertel
dat het gezondheidsprobleem

28
00:01:44,352 --> 00:01:46,817
de mentale gezondheid betrof?

29
00:01:47,928 --> 00:01:51,649
De belasting voor een dochter of zoon
kan extreem groot worden

30
00:01:51,904 --> 00:01:57,065
en kan leiden tot gevoelens
van schuld, angst, woede, verdriet

31
00:01:57,227 --> 00:02:00,359
en een wervelwind van oscillerende
emoties van liefde en haat.

32
00:02:00,641 --> 00:02:04,345
Je hebt voortdurend het gevoel
op eieren te moeten lopen,

33
00:02:04,516 --> 00:02:07,652
je hebt een overdaad
aan verantwoordelijkheden

34
00:02:08,392 --> 00:02:10,602
en je krijgt moeite je te concentreren.

35
00:02:10,899 --> 00:02:13,632
Ondertussen moet je
ook nog het huishouden doen,

36
00:02:13,632 --> 00:02:16,802
waaronder de boodschappen,
je zorgt voor de jongere kinderen

37
00:02:16,802 --> 00:02:19,578
en praat met dokters
over het uitvoeren van de therapie.

38
00:02:20,175 --> 00:02:22,165
Soms wordt je ook nog gepest,

39
00:02:22,165 --> 00:02:26,556
misschien vanwege het vreemde
gedrag van je ouders.

40
00:02:27,269 --> 00:02:29,800
Maar daar nog eens bovenop

41
00:02:29,800 --> 00:02:32,733
wordt je soms geconfronteerd
met echte noodgevallen

42
00:02:32,733 --> 00:02:35,016
waar niemand je ooit op heeft voorbereid,

43
00:02:35,252 --> 00:02:38,974
zoals het omgaan met de situatie
waarin je vader of moeder

44
00:02:38,974 --> 00:02:42,322
dingen ziet of hoort
die er niet zijn: psychose.

45
00:02:42,787 --> 00:02:47,532
Of soms heb je te maken met de extremen
van manisch gedrag en depressie,

46
00:02:47,532 --> 00:02:50,070
waar niemand je ooit over heeft verteld.

47
00:02:50,465 --> 00:02:54,887
Misschien ben je zelfs getuige van
of voorkom je zelfmoordpogingen.

48
00:02:55,570 --> 00:02:57,487
En ondertussen

49
00:02:57,497 --> 00:03:00,631
gaat je dagdagelijkse leven
ook gewoon door --

50
00:03:00,631 --> 00:03:02,860
je gaat naar school, je studeert ...

51
00:03:03,208 --> 00:03:06,792
De reden om dit hier te vertellen
is dat er nog iets op je schouders drukt,

52
00:03:07,029 --> 00:03:10,433
namelijk dat je er vaak
met niemand over kunt praten.

53
00:03:12,277 --> 00:03:16,372
Als je zegt dat je vader of moeder
een lichamelijk ziekte heeft,

54
00:03:16,372 --> 00:03:18,580
zoals kanker of een ander fysiek probleem,

55
00:03:18,639 --> 00:03:21,658
zal niemand hen dat kwalijk nemen

56
00:03:21,658 --> 00:03:25,127
of hen slechte ouders noemen
of zwakke mensen.

57
00:03:25,775 --> 00:03:29,400
Mensen zien jou dan niet direct
als genetisch getekend

58
00:03:29,400 --> 00:03:32,406
en automatisch gedoemd
dezelfde ziekte te erven.

59
00:03:33,026 --> 00:03:37,369
Maar als je zegt dat je ouders
leiden aan zware depressies,

60
00:03:37,369 --> 00:03:40,001
bipolaire stoornis of schizofrenie,

61
00:03:40,001 --> 00:03:43,510
of wanneer er geen diagnose is
en je beschrijft hun gedrag en zegt:

62
00:03:44,011 --> 00:03:46,280
"Er is iets mis met mijn vader of moeder",

63
00:03:46,280 --> 00:03:49,582
dan reageert de buitenwereld
volstrekt anders.

64
00:03:50,307 --> 00:03:53,628
Ook vandaag nog krijgen fysieke
en mentale gezondheidsproblemen

65
00:03:53,628 --> 00:03:56,546
niet dezelfde waardigheid
en respect die ze verdienen.

66
00:03:57,307 --> 00:04:01,723
Onze mentale gezondheid wordt vaak
als te vanzelfsprekend gezien.

67
00:04:01,907 --> 00:04:04,913
En dit zorgt ervoor
dat we te laat begrijpen

68
00:04:04,913 --> 00:04:07,896
wat er aan de hand is
met ons en onze geliefden

69
00:04:07,896 --> 00:04:11,564
en we pas laat hulp gaan zoeken,
die we soms ook gewoon niet vinden.

70
00:04:11,887 --> 00:04:15,828
En voor jou als zoon of dochter
wordt de druk alleen nog maar groter.

71
00:04:17,743 --> 00:04:20,168
De atmosfeer die om je heen ontstaat --

72
00:04:20,168 --> 00:04:23,421
communicatieproblemen
binnen en buiten de familie,

73
00:04:23,421 --> 00:04:25,539
stigma, vooroordelen, schaamte --

74
00:04:25,539 --> 00:04:29,315
leiden er soms toe dat je alles
voor jezelf houdt en niet communiceert.

75
00:04:29,631 --> 00:04:34,031
Maar eenzaamheid en stilte
zijn een zware last voor een minderjarige.

76
00:04:34,031 --> 00:04:36,780
Hoe ben ik daarmee omgegaan?

77
00:04:37,022 --> 00:04:39,261
Wat blijft er onzichtbaar op die foto's?

78
00:04:39,261 --> 00:04:41,088
Wat zit er achter die glimlach?

79
00:04:41,585 --> 00:04:44,928
Er begon zich als snel
een masker te ontwikkelen

80
00:04:44,928 --> 00:04:47,317
waarachter ik me kon verschuilen,

81
00:04:47,317 --> 00:04:52,180
een ijzig masker waarachter ik
angst, woede en pijn kon verbergen,

82
00:04:52,180 --> 00:04:55,066
zodat die mij en mijn omgeving
niet zouden overstelpen

83
00:04:55,066 --> 00:04:58,525
en ik de dingen kon blijven doen
die mijn leeftijdgenootjes ook deden.

84
00:04:58,525 --> 00:04:59,849
De prijs daarvoor, echter,

85
00:04:59,849 --> 00:05:02,224
was dat ik me mijlenver
van ze verwijderd voelde,

86
00:05:02,224 --> 00:05:05,257
want het zorgde ervoor
dat ik veel sneller volwassen werd.

87
00:05:05,745 --> 00:05:10,159
Maar op hetzelfde moment
schreeuwde ik vanbinnen om hulp,

88
00:05:10,159 --> 00:05:13,138
iets wat ik naar buiten toe
niet kon laten zien --

89
00:05:13,138 --> 00:05:15,946
zelfs op school
hadden ze er geen idee van.

90
00:05:18,020 --> 00:05:21,770
Wanneer verscheen
de eerste barst in dat masker?

91
00:05:21,930 --> 00:05:25,897
Wanneer sijpelde er voor het eerst
wat licht naar binnen?

92
00:05:26,288 --> 00:05:29,940
Ik herinner me nog goed
de familiepsycholoog.

93
00:05:29,940 --> 00:05:32,936
Het was de eerste betrouwbare persoon
van buiten de familie

94
00:05:32,936 --> 00:05:34,610
waarvoor ik me kon openstellen.

95
00:05:34,610 --> 00:05:36,260
Langzaamaan hielp zij me

96
00:05:36,260 --> 00:05:38,750
betrouwbare mensen
om me heen te verzamelen

97
00:05:38,750 --> 00:05:40,644
die me konden steunen.

98
00:05:41,157 --> 00:05:44,016
Maar voor mij was het echte keerpunt

99
00:05:44,338 --> 00:05:49,821
het lezen van verhalen op internetforums,
van zonen en dochters over de hele wereld,

100
00:05:49,958 --> 00:05:53,755
dankzij de liefde voor talen
die ik heb geërfd van mijn ouders.

101
00:05:54,355 --> 00:05:57,014
De verhalen van kinderen
van psychisch zieke ouders

102
00:05:57,014 --> 00:05:59,046
zijn allemaal verschillend,
allemaal uniek.

103
00:05:59,208 --> 00:06:01,807
Maar er is een verbluffend ding
dat we gemeen hebben:

104
00:06:02,058 --> 00:06:05,561
we denken meestal dat we de enige zijn.

105
00:06:06,153 --> 00:06:09,595
Maar statistisch gezien is dat onmogelijk.
We zijn met miljoenen!

106
00:06:10,004 --> 00:06:11,761
Toch vertellen we onszelf

107
00:06:11,761 --> 00:06:16,257
dat niemand heeft ervaren
wat wij hebben ervaren.

108
00:06:16,541 --> 00:06:17,925
Weet je hoe dat komt?

109
00:06:17,925 --> 00:06:20,825
Omdat kinderen hun verhaal niet vertellen.

110
00:06:22,731 --> 00:06:29,526
Door de verhalen van zonen en dochters
uit Australië, de VS en Canada

111
00:06:30,203 --> 00:06:34,327
kon ik niet alleen de emoties
benoemen die ik had ervaren,

112
00:06:34,327 --> 00:06:37,519
en begrijpen dat ze een natuurlijke
reactie waren op mijn ervaring,

113
00:06:37,730 --> 00:06:40,783
maar ik kon ook de positieve
eigenschappen benoemen

114
00:06:40,783 --> 00:06:44,232
die ik had ontwikkeld
door die situatie het hoofd te bieden.

115
00:06:44,841 --> 00:06:48,935
Dus nam ik mijn eerste
intercontinentale vlucht, alleen,

116
00:06:48,935 --> 00:06:53,280
en ik ging naar Vancouver, Canada,
voor de eerste conferentie als spreker,

117
00:06:53,684 --> 00:06:56,933
om die zonen en dochters
te ontmoeten en met ze spreken.

118
00:06:57,163 --> 00:07:00,763
Dat was een moment
van positieve, krachtige reflectie,

119
00:07:00,763 --> 00:07:03,627
want in hen zag ik het verhaal
dat ik had doorgemaakt,

120
00:07:03,627 --> 00:07:05,758
maar ook dat wat
nog geschreven moest worden.

121
00:07:05,758 --> 00:07:09,287
Ik zag in hen de pijn maar ook de potentie

122
00:07:09,287 --> 00:07:12,171
om die pijn om te vormen
tot zaadjes voor verandering.

123
00:07:12,461 --> 00:07:16,604
Ik zag de positieve eigenschappen
als weerbaarheid, empathie, moed

124
00:07:16,604 --> 00:07:18,539
en de wil de status quo te bevechten

125
00:07:18,539 --> 00:07:23,416
die ik in mezelf niet had herkend
tot ik ze in hen zag.

126
00:07:23,928 --> 00:07:25,862
Die ontmoeting was een gift,

127
00:07:25,862 --> 00:07:29,270
een ongelooflijke groot cadeau
dat me nu nog steeds energie geeft.

128
00:07:29,505 --> 00:07:33,136
En dat cadeau wilde ik zo graag
meebrengen naar Italië, naar Europa,

129
00:07:33,136 --> 00:07:37,081
om daarmee bij andere 'vergeten' kinderen

130
00:07:37,081 --> 00:07:40,130
wat last van de schouders te halen.

131
00:07:40,495 --> 00:07:44,131
Het is mijn wens dat geen enkel kind,
geen adolescent of jonge volwassene

132
00:07:44,131 --> 00:07:45,848
zich nog verlaten hoeft te voelen

133
00:07:45,848 --> 00:07:49,496
als een of beide ouders
een mentale ziekte oploopt.

134
00:07:50,113 --> 00:07:53,077
Het is een enorme wens
waarbij ik ieders hulp nodig heb,

135
00:07:53,077 --> 00:07:57,642
want hoe zou ik anders kunnen voorkomen

136
00:07:57,642 --> 00:08:00,897
dat ik de hele wereld weer
zelf op mijn schouders neem?

137
00:08:01,308 --> 00:08:03,427
Wat betekent dat voor vandaag?

138
00:08:03,655 --> 00:08:07,787
Samen met andere Italiaanse dochters
en zonen -- Gaia, Carlo and Marco --

139
00:08:07,803 --> 00:08:10,533
startten we in 2017
de eerste Italiaanse non-profit

140
00:08:10,541 --> 00:08:12,846
voor en door dochters en zonen,

141
00:08:12,846 --> 00:08:15,894
om kinderen en adolescenten
zonder stem een stem te geven

142
00:08:15,894 --> 00:08:19,015
en ermee te vechten
voor rechten binnen organisaties.

143
00:08:19,302 --> 00:08:20,369
Het heet COMIP,

144
00:08:20,369 --> 00:08:24,334
in het Nederlands: KOPP -- Kinderen
van Ouders met Psychische Problemen.

145
00:08:24,585 --> 00:08:26,700
We zijn een project gestart

146
00:08:26,700 --> 00:08:30,080
dat is genoemd naar de minigids
die ik heb geschreven

147
00:08:30,339 --> 00:08:33,261
die ik nodig had toen ik vijftien was

148
00:08:33,261 --> 00:08:34,484
en die is getiteld:

149
00:08:34,484 --> 00:08:36,569
'Wanneer moeder of vader ziek wordt --

150
00:08:36,569 --> 00:08:40,362
mini-overlevingsgids voor kinderen
van ouders met psychische problemen'.

151
00:08:40,786 --> 00:08:44,488
Het is een grassroots initiatief
begonnen met 'crowd funding'

152
00:08:44,488 --> 00:08:48,303
en met hulp van de mensen om me heen --
sommigen zijn nu ook hier --

153
00:08:48,303 --> 00:08:50,569
die dezelfde wens hadden als ik

154
00:08:50,569 --> 00:08:54,315
en wiens ruimhartigheid
het project zo'n vlucht heeft gegeven.

155
00:08:54,315 --> 00:08:56,705
Het project heeft het ambitieuze doel

156
00:08:56,705 --> 00:08:59,198
een kopie van deze mini-gids
beschikbaar te stellen

157
00:08:59,198 --> 00:09:02,319
aan alle scholen en bibliotheken
en familie-counselingcenters

158
00:09:02,319 --> 00:09:05,237
en aan klinieken voor
mentale gezondheid in Italië,

159
00:09:05,237 --> 00:09:09,001
zodat geen kind of tiener of hun familie
er ooit nog alleen voor staat.

160
00:09:09,363 --> 00:09:11,052
Belangrijk zijn daarbij kinderen

161
00:09:11,052 --> 00:09:13,639
van ouders die zich niet
bewust zijn van hun aandoening

162
00:09:13,639 --> 00:09:15,385
en nog niet onder behandeling staan.

163
00:09:15,385 --> 00:09:17,514
Die kinderen mogen we niet vergeten --

164
00:09:17,514 --> 00:09:20,065
ik was een van hen voor een lange tijd.

165
00:09:20,722 --> 00:09:23,436
Toen ik dit project voor het eerst begon,

166
00:09:23,858 --> 00:09:26,923
dacht ik bij mezelf:
hoe krijg ik dit ooit voor elkaar?

167
00:09:27,312 --> 00:09:31,691
Maar ik begon hulp te vragen
aan de mensen om me heen,

168
00:09:31,872 --> 00:09:36,259
tijdens wandelingen vertelde ik mijn
verhaal in tien minuten aan wandelgidsen

169
00:09:36,587 --> 00:09:39,165
om zo gewone burgers te vinden

170
00:09:39,165 --> 00:09:41,357
die nooit zoiets hadden meegemaakt

171
00:09:41,357 --> 00:09:44,548
en daar medestanders van te maken
die de boodschap wilden uitdragen

172
00:09:44,548 --> 00:09:47,609
en een kopie van de mini-gids
als donatie van COMIP

173
00:09:47,609 --> 00:09:49,716
te bezorgen bij hun stadsbibliotheek.

174
00:09:49,890 --> 00:09:52,823
We hebben inmiddels
een groot aantal gebieden bereikt,

175
00:09:52,823 --> 00:09:55,021
van de Aosta Vallei
tot Sicilië en Sardinië,

176
00:09:55,021 --> 00:09:57,423
maar we stoppen niet tot we overal zijn.

177
00:09:57,536 --> 00:10:01,623
Wat we ook willen doen,
is bewustzijn verhogen in instituties,

178
00:10:01,623 --> 00:10:04,343
zodat ze meer doen,
voor ons en voor de maatschappij,

179
00:10:04,685 --> 00:10:07,641
en meer in mentale gezondheid investeren.

180
00:10:08,042 --> 00:10:10,393
Een andere wens die we
aan het vervullen zijn,

181
00:10:10,393 --> 00:10:14,625
is dat we op scholen studenten
en jongeren ontmoeten --

182
00:10:14,935 --> 00:10:17,746
niet alleen mantelzorgers,
dochters en zonen, maar allemaal.

183
00:10:17,746 --> 00:10:20,505
We geven ze de hulpmiddelen

184
00:10:20,505 --> 00:10:24,181
om met alle positieve en negatieve
emoties om te kunnen gaan,

185
00:10:24,181 --> 00:10:26,928
zodat ze goed zijn voorbereid op problemen

186
00:10:26,928 --> 00:10:29,357
voordat die hun tol kunnen eisen.

187
00:10:29,727 --> 00:10:31,658
Het redt levens.

188
00:10:32,553 --> 00:10:36,283
We hebben nog een lange weg te gaan,

189
00:10:36,777 --> 00:10:40,639
maar als er iets is wat ik zeker weet,

190
00:10:41,449 --> 00:10:43,993
is het dat een van
de positieve eigenschappen

191
00:10:43,993 --> 00:10:46,746
die wij dochters en zonen
van mentaal zieke ouders hebben,

192
00:10:47,081 --> 00:10:49,603
de wil is om iets aan de situatie te doen.

193
00:10:49,603 --> 00:10:52,253
Daarom weet ik zeker dat dat meisje

194
00:10:52,253 --> 00:10:55,964
haar droom gaat verwezenlijken --
en ook met jullie hulp.

195
00:10:56,171 --> 00:10:58,814
Als dit verhaal
je aanspreekt, je iets doet,

196
00:10:58,829 --> 00:11:02,322
praat er dan over,
vertel het je vrienden en collega's.

197
00:11:02,493 --> 00:11:05,493
Laten we samen het deurtje openen
dat voor ons nooit openging.

198
00:11:05,864 --> 00:11:07,549
Laat dat licht naar binnen vallen!

199
00:11:07,549 --> 00:11:08,550
Dank je wel.

200
00:11:08,550 --> 00:11:11,897
(Applaus)