0:00:06.578,0:00:09.360
Wat betekent het om[br]een 'jonge mantelzorger' te zijn?

0:00:10.080,0:00:12.877
Als het niet goed gaat[br]met iemand waar we van houden,

0:00:13.055,0:00:16.705
vloeit alle aandacht[br]naar zijn of haar behoeften.

0:00:17.042,0:00:20.022
Maar wat nu als die persoon

0:00:20.022,0:00:22.756
je moeder of je vader is?

0:00:24.570,0:00:28.961
Wat gebeurt er met je[br]als je nog een tiener bent

0:00:28.961,0:00:32.729
en je ouders worden ernstig ziek?

0:00:32.880,0:00:34.448
Toen ik nog een tiener was,

0:00:34.448,0:00:37.932
had ik er geen idee van[br]dat ik een 'jonge mantelzorger' was.

0:00:37.954,0:00:41.614
Zoals iedereen ging ik naar school[br]en had ik plezier met mijn vrienden.

0:00:41.744,0:00:45.727
Maar wat speelt er achter die facade?

0:00:46.651,0:00:50.044
Voor ik je vertel[br]over die verborgen ijsberg,

0:00:50.519,0:00:55.234
wil ik even teruggaan naar het begin.

0:00:55.492,0:00:59.149
Als ik je zou vragen wat er aan mij[br]is veranderd en wat niet,

0:00:59.944,0:01:03.429
zou je wijzen op mijn leeftijd,[br]dat ik nog steeds van honden hou

0:01:03.429,0:01:05.689
en dat mijn haar nu anders zit.

0:01:05.992,0:01:08.847
Maar wat blijft in die foto's verborgen?

0:01:09.099,0:01:13.039
Wat bracht mij van het kind in het midden

0:01:13.039,0:01:14.867
tot de volwassenen die ik nu ben,

0:01:14.876,0:01:18.128
via de adolescent die je daar links ziet?

0:01:18.968,0:01:22.362
Een tsunami overviel plotseling ons gezin.

0:01:22.481,0:01:26.114
Een tsunami die langzaam[br]een verwoestende kracht had ontwikkeld.

0:01:26.655,0:01:29.471
De tsunami was een gezondheidsprobleem.

0:01:29.570,0:01:32.620
En als het een van je ouders[br]of hen beiden treft

0:01:32.620,0:01:36.464
en je bent zelf nog[br]een kind dat op ze steunt,

0:01:36.640,0:01:38.922
dan wordt het heel moeilijk.

0:01:40.566,0:01:43.853
En als ik je vertel[br]dat het gezondheidsprobleem

0:01:44.352,0:01:46.817
de mentale gezondheid betrof?

0:01:47.928,0:01:51.649
De belasting voor een dochter of zoon[br]kan extreem groot worden

0:01:51.904,0:01:57.065
en kan leiden tot gevoelens[br]van schuld, angst, woede, verdriet

0:01:57.227,0:02:00.359
en een wervelwind van oscillerende[br]emoties van liefde en haat.

0:02:00.641,0:02:04.345
Je hebt voortdurend het gevoel[br]op eieren te moeten lopen,

0:02:04.516,0:02:07.652
je hebt een overdaad[br]aan verantwoordelijkheden

0:02:08.392,0:02:10.602
en je krijgt moeite je te concentreren.

0:02:10.899,0:02:13.632
Ondertussen moet je[br]ook nog het huishouden doen,

0:02:13.632,0:02:16.802
waaronder de boodschappen,[br]je zorgt voor de jongere kinderen

0:02:16.802,0:02:19.578
en praat met dokters[br]over het uitvoeren van de therapie.

0:02:20.175,0:02:22.165
Soms wordt je ook nog gepest,

0:02:22.165,0:02:26.556
misschien vanwege het vreemde[br]gedrag van je ouders.

0:02:27.269,0:02:29.800
Maar daar nog eens bovenop

0:02:29.800,0:02:32.733
wordt je soms geconfronteerd[br]met echte noodgevallen

0:02:32.733,0:02:35.016
waar niemand je ooit op heeft voorbereid,

0:02:35.252,0:02:38.974
zoals het omgaan met de situatie[br]waarin je vader of moeder

0:02:38.974,0:02:42.322
dingen ziet of hoort[br]die er niet zijn: psychose.

0:02:42.787,0:02:47.532
Of soms heb je te maken met de extremen[br]van manisch gedrag en depressie,

0:02:47.532,0:02:50.070
waar niemand je ooit over heeft verteld.

0:02:50.465,0:02:54.887
Misschien ben je zelfs getuige van[br]of voorkom je zelfmoordpogingen.

0:02:55.570,0:02:57.487
En ondertussen

0:02:57.497,0:03:00.631
gaat je dagdagelijkse leven[br]ook gewoon door --

0:03:00.631,0:03:02.860
je gaat naar school, je studeert ...

0:03:03.208,0:03:06.792
De reden om dit hier te vertellen[br]is dat er nog iets op je schouders drukt,

0:03:07.029,0:03:10.433
namelijk dat je er vaak[br]met niemand over kunt praten.

0:03:12.277,0:03:16.372
Als je zegt dat je vader of moeder[br]een lichamelijk ziekte heeft,

0:03:16.372,0:03:18.580
zoals kanker of een ander fysiek probleem,

0:03:18.639,0:03:21.658
zal niemand hen dat kwalijk nemen

0:03:21.658,0:03:25.127
of hen slechte ouders noemen[br]of zwakke mensen.

0:03:25.775,0:03:29.400
Mensen zien jou dan niet direct[br]als genetisch getekend

0:03:29.400,0:03:32.406
en automatisch gedoemd[br]dezelfde ziekte te erven.

0:03:33.026,0:03:37.369
Maar als je zegt dat je ouders[br]leiden aan zware depressies,

0:03:37.369,0:03:40.001
bipolaire stoornis of schizofrenie,

0:03:40.001,0:03:43.510
of wanneer er geen diagnose is[br]en je beschrijft hun gedrag en zegt:

0:03:44.011,0:03:46.280
"Er is iets mis met mijn vader of moeder",

0:03:46.280,0:03:49.582
dan reageert de buitenwereld[br]volstrekt anders.

0:03:50.307,0:03:53.628
Ook vandaag nog krijgen fysieke[br]en mentale gezondheidsproblemen

0:03:53.628,0:03:56.546
niet dezelfde waardigheid[br]en respect die ze verdienen.

0:03:57.307,0:04:01.723
Onze mentale gezondheid wordt vaak[br]als te vanzelfsprekend gezien.

0:04:01.907,0:04:04.913
En dit zorgt ervoor[br]dat we te laat begrijpen

0:04:04.913,0:04:07.896
wat er aan de hand is[br]met ons en onze geliefden

0:04:07.896,0:04:11.564
en we pas laat hulp gaan zoeken,[br]die we soms ook gewoon niet vinden.

0:04:11.887,0:04:15.828
En voor jou als zoon of dochter[br]wordt de druk alleen nog maar groter.

0:04:17.743,0:04:20.168
De atmosfeer die om je heen ontstaat --

0:04:20.168,0:04:23.421
communicatieproblemen[br]binnen en buiten de familie,

0:04:23.421,0:04:25.539
stigma, vooroordelen, schaamte --

0:04:25.539,0:04:29.315
leiden er soms toe dat je alles[br]voor jezelf houdt en niet communiceert.

0:04:29.631,0:04:34.031
Maar eenzaamheid en stilte[br]zijn een zware last voor een minderjarige.

0:04:34.031,0:04:36.780
Hoe ben ik daarmee omgegaan?

0:04:37.022,0:04:39.261
Wat blijft er onzichtbaar op die foto's?

0:04:39.261,0:04:41.088
Wat zit er achter die glimlach?

0:04:41.585,0:04:44.928
Er begon zich als snel[br]een masker te ontwikkelen

0:04:44.928,0:04:47.317
waarachter ik me kon verschuilen,

0:04:47.317,0:04:52.180
een ijzig masker waarachter ik[br]angst, woede en pijn kon verbergen,

0:04:52.180,0:04:55.066
zodat die mij en mijn omgeving[br]niet zouden overstelpen

0:04:55.066,0:04:58.525
en ik de dingen kon blijven doen[br]die mijn leeftijdgenootjes ook deden.

0:04:58.525,0:04:59.849
De prijs daarvoor, echter,

0:04:59.849,0:05:02.224
was dat ik me mijlenver[br]van ze verwijderd voelde,

0:05:02.224,0:05:05.257
want het zorgde ervoor[br]dat ik veel sneller volwassen werd.

0:05:05.745,0:05:10.159
Maar op hetzelfde moment[br]schreeuwde ik vanbinnen om hulp,

0:05:10.159,0:05:13.138
iets wat ik naar buiten toe[br]niet kon laten zien --

0:05:13.138,0:05:15.946
zelfs op school[br]hadden ze er geen idee van.

0:05:18.020,0:05:21.770
Wanneer verscheen[br]de eerste barst in dat masker?

0:05:21.930,0:05:25.897
Wanneer sijpelde er voor het eerst[br]wat licht naar binnen?

0:05:26.288,0:05:29.940
Ik herinner me nog goed[br]de familiepsycholoog.

0:05:29.940,0:05:32.936
Het was de eerste betrouwbare persoon[br]van buiten de familie

0:05:32.936,0:05:34.610
waarvoor ik me kon openstellen.

0:05:34.610,0:05:36.260
Langzaamaan hielp zij me

0:05:36.260,0:05:38.750
betrouwbare mensen[br]om me heen te verzamelen

0:05:38.750,0:05:40.644
die me konden steunen.

0:05:41.157,0:05:44.016
Maar voor mij was het echte keerpunt

0:05:44.338,0:05:49.821
het lezen van verhalen op internetforums,[br]van zonen en dochters over de hele wereld,

0:05:49.958,0:05:53.755
dankzij de liefde voor talen[br]die ik heb geërfd van mijn ouders.

0:05:54.355,0:05:57.014
De verhalen van kinderen[br]van psychisch zieke ouders

0:05:57.014,0:05:59.046
zijn allemaal verschillend,[br]allemaal uniek.

0:05:59.208,0:06:01.807
Maar er is een verbluffend ding[br]dat we gemeen hebben:

0:06:02.058,0:06:05.561
we denken meestal dat we de enige zijn.

0:06:06.153,0:06:09.595
Maar statistisch gezien is dat onmogelijk.[br]We zijn met miljoenen!

0:06:10.004,0:06:11.761
Toch vertellen we onszelf

0:06:11.761,0:06:16.257
dat niemand heeft ervaren[br]wat wij hebben ervaren.

0:06:16.541,0:06:17.925
Weet je hoe dat komt?

0:06:17.925,0:06:20.825
Omdat kinderen hun verhaal niet vertellen.

0:06:22.731,0:06:29.526
Door de verhalen van zonen en dochters[br]uit Australië, de VS en Canada

0:06:30.203,0:06:34.327
kon ik niet alleen de emoties[br]benoemen die ik had ervaren,

0:06:34.327,0:06:37.519
en begrijpen dat ze een natuurlijke[br]reactie waren op mijn ervaring,

0:06:37.730,0:06:40.783
maar ik kon ook de positieve[br]eigenschappen benoemen

0:06:40.783,0:06:44.232
die ik had ontwikkeld[br]door die situatie het hoofd te bieden.

0:06:44.841,0:06:48.935
Dus nam ik mijn eerste[br]intercontinentale vlucht, alleen,

0:06:48.935,0:06:53.280
en ik ging naar Vancouver, Canada,[br]voor de eerste conferentie als spreker,

0:06:53.684,0:06:56.933
om die zonen en dochters[br]te ontmoeten en met ze spreken.

0:06:57.163,0:07:00.763
Dat was een moment[br]van positieve, krachtige reflectie,

0:07:00.763,0:07:03.627
want in hen zag ik het verhaal[br]dat ik had doorgemaakt,

0:07:03.627,0:07:05.758
maar ook dat wat[br]nog geschreven moest worden.

0:07:05.758,0:07:09.287
Ik zag in hen de pijn maar ook de potentie

0:07:09.287,0:07:12.171
om die pijn om te vormen[br]tot zaadjes voor verandering.

0:07:12.461,0:07:16.604
Ik zag de positieve eigenschappen[br]als weerbaarheid, empathie, moed

0:07:16.604,0:07:18.539
en de wil de status quo te bevechten

0:07:18.539,0:07:23.416
die ik in mezelf niet had herkend[br]tot ik ze in hen zag.

0:07:23.928,0:07:25.862
Die ontmoeting was een gift,

0:07:25.862,0:07:29.270
een ongelooflijke groot cadeau[br]dat me nu nog steeds energie geeft.

0:07:29.505,0:07:33.136
En dat cadeau wilde ik zo graag[br]meebrengen naar Italië, naar Europa,

0:07:33.136,0:07:37.081
om daarmee bij andere 'vergeten' kinderen

0:07:37.081,0:07:40.130
wat last van de schouders te halen.

0:07:40.495,0:07:44.131
Het is mijn wens dat geen enkel kind,[br]geen adolescent of jonge volwassene

0:07:44.131,0:07:45.848
zich nog verlaten hoeft te voelen

0:07:45.848,0:07:49.496
als een of beide ouders[br]een mentale ziekte oploopt.

0:07:50.113,0:07:53.077
Het is een enorme wens[br]waarbij ik ieders hulp nodig heb,

0:07:53.077,0:07:57.642
want hoe zou ik anders kunnen voorkomen

0:07:57.642,0:08:00.897
dat ik de hele wereld weer[br]zelf op mijn schouders neem?

0:08:01.308,0:08:03.427
Wat betekent dat voor vandaag?

0:08:03.655,0:08:07.787
Samen met andere Italiaanse dochters[br]en zonen -- Gaia, Carlo and Marco --

0:08:07.803,0:08:10.533
startten we in 2017[br]de eerste Italiaanse non-profit

0:08:10.541,0:08:12.846
voor en door dochters en zonen,

0:08:12.846,0:08:15.894
om kinderen en adolescenten[br]zonder stem een stem te geven

0:08:15.894,0:08:19.015
en ermee te vechten[br]voor rechten binnen organisaties.

0:08:19.302,0:08:20.369
Het heet COMIP,

0:08:20.369,0:08:24.334
in het Nederlands: KOPP -- Kinderen[br]van Ouders met Psychische Problemen.

0:08:24.585,0:08:26.700
We zijn een project gestart

0:08:26.700,0:08:30.080
dat is genoemd naar de minigids[br]die ik heb geschreven

0:08:30.339,0:08:33.261
die ik nodig had toen ik vijftien was

0:08:33.261,0:08:34.484
en die is getiteld:

0:08:34.484,0:08:36.569
'Wanneer moeder of vader ziek wordt --

0:08:36.569,0:08:40.362
mini-overlevingsgids voor kinderen[br]van ouders met psychische problemen'.

0:08:40.786,0:08:44.488
Het is een grassroots initiatief[br]begonnen met 'crowd funding'

0:08:44.488,0:08:48.303
en met hulp van de mensen om me heen --[br]sommigen zijn nu ook hier --

0:08:48.303,0:08:50.569
die dezelfde wens hadden als ik

0:08:50.569,0:08:54.315
en wiens ruimhartigheid[br]het project zo'n vlucht heeft gegeven.

0:08:54.315,0:08:56.705
Het project heeft het ambitieuze doel

0:08:56.705,0:08:59.198
een kopie van deze mini-gids[br]beschikbaar te stellen

0:08:59.198,0:09:02.319
aan alle scholen en bibliotheken[br]en familie-counselingcenters

0:09:02.319,0:09:05.237
en aan klinieken voor[br]mentale gezondheid in Italië,

0:09:05.237,0:09:09.001
zodat geen kind of tiener of hun familie[br]er ooit nog alleen voor staat.

0:09:09.363,0:09:11.052
Belangrijk zijn daarbij kinderen

0:09:11.052,0:09:13.639
van ouders die zich niet[br]bewust zijn van hun aandoening

0:09:13.639,0:09:15.385
en nog niet onder behandeling staan.

0:09:15.385,0:09:17.514
Die kinderen mogen we niet vergeten --

0:09:17.514,0:09:20.065
ik was een van hen voor een lange tijd.

0:09:20.722,0:09:23.436
Toen ik dit project voor het eerst begon,

0:09:23.858,0:09:26.923
dacht ik bij mezelf:[br]hoe krijg ik dit ooit voor elkaar?

0:09:27.312,0:09:31.691
Maar ik begon hulp te vragen[br]aan de mensen om me heen,

0:09:31.872,0:09:36.259
tijdens wandelingen vertelde ik mijn[br]verhaal in tien minuten aan wandelgidsen

0:09:36.587,0:09:39.165
om zo gewone burgers te vinden

0:09:39.165,0:09:41.357
die nooit zoiets hadden meegemaakt

0:09:41.357,0:09:44.548
en daar medestanders van te maken[br]die de boodschap wilden uitdragen

0:09:44.548,0:09:47.609
en een kopie van de mini-gids[br]als donatie van COMIP

0:09:47.609,0:09:49.716
te bezorgen bij hun stadsbibliotheek.

0:09:49.890,0:09:52.823
We hebben inmiddels[br]een groot aantal gebieden bereikt,

0:09:52.823,0:09:55.021
van de Aosta Vallei[br]tot Sicilië en Sardinië,

0:09:55.021,0:09:57.423
maar we stoppen niet tot we overal zijn.

0:09:57.536,0:10:01.623
Wat we ook willen doen,[br]is bewustzijn verhogen in instituties,

0:10:01.623,0:10:04.343
zodat ze meer doen,[br]voor ons en voor de maatschappij,

0:10:04.685,0:10:07.641
en meer in mentale gezondheid investeren.

0:10:08.042,0:10:10.393
Een andere wens die we[br]aan het vervullen zijn,

0:10:10.393,0:10:14.625
is dat we op scholen studenten[br]en jongeren ontmoeten --

0:10:14.935,0:10:17.746
niet alleen mantelzorgers,[br]dochters en zonen, maar allemaal.

0:10:17.746,0:10:20.505
We geven ze de hulpmiddelen

0:10:20.505,0:10:24.181
om met alle positieve en negatieve[br]emoties om te kunnen gaan,

0:10:24.181,0:10:26.928
zodat ze goed zijn voorbereid op problemen

0:10:26.928,0:10:29.357
voordat die hun tol kunnen eisen.

0:10:29.727,0:10:31.658
Het redt levens.

0:10:32.553,0:10:36.283
We hebben nog een lange weg te gaan,

0:10:36.777,0:10:40.639
maar als er iets is wat ik zeker weet,

0:10:41.449,0:10:43.993
is het dat een van[br]de positieve eigenschappen

0:10:43.993,0:10:46.746
die wij dochters en zonen[br]van mentaal zieke ouders hebben,

0:10:47.081,0:10:49.603
de wil is om iets aan de situatie te doen.

0:10:49.603,0:10:52.253
Daarom weet ik zeker dat dat meisje

0:10:52.253,0:10:55.964
haar droom gaat verwezenlijken --[br]en ook met jullie hulp.

0:10:56.171,0:10:58.814
Als dit verhaal[br]je aanspreekt, je iets doet,

0:10:58.829,0:11:02.322
praat er dan over,[br]vertel het je vrienden en collega's.

0:11:02.493,0:11:05.493
Laten we samen het deurtje openen[br]dat voor ons nooit openging.

0:11:05.864,0:11:07.549
Laat dat licht naar binnen vallen!

0:11:07.549,0:11:08.550
Dank je wel.

0:11:08.550,0:11:11.897
(Applaus)