1
00:00:10,899 --> 00:00:13,759
Myśląc o chwili kiedy Archimedes
wykrzyknął "Eureka",

2
00:00:13,759 --> 00:00:16,294
prawdopodobnie widzisz to.

3
00:00:16,294 --> 00:00:19,998
Jak się okazuje, mogło to
być raczej coś takiego.

4
00:00:19,998 --> 00:00:25,457
W trzecim wieku p.n.e., Hieron, 
król Syrakuz na Sycylii

5
00:00:25,457 --> 00:00:26,907
wybrał Archimedesa do nadzoru

6
00:00:26,907 --> 00:00:30,925
pracy inżynierskiej na niespotykaną skalę.

7
00:00:30,925 --> 00:00:33,010
Hieron zlecił budowę okrętu

8
00:00:33,010 --> 00:00:37,219
50 razy większego
niż zwyczajny statek wojenny,

9
00:00:37,219 --> 00:00:39,759
który na cześć miasta
miano nazwać Syrakuzją.

10
00:00:39,759 --> 00:00:42,745
Hieron pragnął wybudować
największy statek w historii.

11
00:00:42,745 --> 00:00:45,443
Miał to być prezent

12
00:00:45,443 --> 00:00:48,334
dla władcy Egiptu, Ptolemeusza.

13
00:00:48,334 --> 00:00:51,845
Lecz czy łódź wielkości pałacu
mogła unosić się na wodzie?

14
00:00:51,845 --> 00:00:55,752
Przed Archimedesem
nie próbowano czegoś podobnego.

15
00:00:55,752 --> 00:00:58,994
To jakby spytać: "Czy góra może latać?".

16
00:00:58,994 --> 00:01:01,895
Dla króla Hierona
dużo zależało od tego pytania.

17
00:01:01,895 --> 00:01:06,038
Tysiące robotników wiele lat
budowało Syrakuzję

18
00:01:06,038 --> 00:01:09,728
z drewna sosnowego 
i jodłowego z góry Etny,

19
00:01:09,728 --> 00:01:11,820
z lin konopi uprawianych w Hiszpanii

20
00:01:11,820 --> 00:01:14,040
i ze smoły z Francji.

21
00:01:14,040 --> 00:01:17,379
Górny pokład, na którym znajdowało się
osiem wież obserwacyjnych,

22
00:01:17,379 --> 00:01:19,621
miał opierać się nie na kolumnach,

23
00:01:19,621 --> 00:01:25,506
lecz na ogromnych, drewnianych rzeźbach
Atlasa podtrzymującego świat na ramionach.

24
00:01:25,506 --> 00:01:27,923
Na dziobie miała stać masywna katapulta

25
00:01:27,923 --> 00:01:33,469
zdolna miotać kamiennymi 
pociskami wagi 80 kilogramów.

26
00:01:33,469 --> 00:01:35,233
Ku uciesze pasażerów

27
00:01:35,233 --> 00:01:38,220
statek miał posiadać ukwieconą promenadę,

28
00:01:38,220 --> 00:01:40,121
kryty basen

29
00:01:40,121 --> 00:01:42,791
i łaźnię z podgrzewaną wodą,

30
00:01:42,791 --> 00:01:46,350
bibliotekę wypełnioną księgami i posągami,

31
00:01:46,350 --> 00:01:48,954
świątynię na cześć bogini Afrodyty

32
00:01:48,954 --> 00:01:52,069
i siłownię.

33
00:01:52,069 --> 00:01:54,896
Żeby jeszcze utrudnić pracę Archimedesowi,

34
00:01:54,896 --> 00:01:58,661
Hieron planował mnóstwo ładunku:

35
00:01:58,661 --> 00:02:00,803
400 ton zboża,

36
00:02:00,803 --> 00:02:03,470
10 000 słojów marynowanej ryby,

37
00:02:03,470 --> 00:02:06,074
74 tony wody pitnej

38
00:02:06,074 --> 00:02:09,199
i 600 tony wełny.

39
00:02:09,199 --> 00:02:12,982
Okręt miał pomieścić ponad tysiąc ludzi,

40
00:02:12,982 --> 00:02:15,393
w tym 600 żołnierzy.

41
00:02:15,393 --> 00:02:19,773
Miał mieć też boksy dla 20 koni.

42
00:02:19,773 --> 00:02:21,430
Wybudować coś na taką skalę,

43
00:02:21,430 --> 00:02:24,132
aby zatonęło już w pierwszym rejsie?

44
00:02:24,132 --> 00:02:26,107
Powiedzmy sobie szczerze, że porażka

45
00:02:26,107 --> 00:02:29,432
nie byłaby dla Archimedesa przyjemna.

46
00:02:29,432 --> 00:02:32,614
Zaczął rozmyślać: czy statek zatonie?

47
00:02:32,614 --> 00:02:34,929
Być może pewnego dnia siedział w łaźni,

48
00:02:34,929 --> 00:02:37,853
zastanawiając się nad tym,
jak ciężka wanna może dryfować,

49
00:02:37,853 --> 00:02:40,324
kiedy rozwiązanie przyszło samo.

50
00:02:40,324 --> 00:02:44,952
Przedmiot częściowo zanurzony w cieczy
unosi na powierzchni siła

51
00:02:44,952 --> 00:02:49,711
równa ciężarowi płynu
wypartego przez przedmiot.

52
00:02:49,711 --> 00:02:55,747
Jeżeli ważąca 2000 ton Syrakuzja
wyparłaby dokładnie 2000 ton wody,

53
00:02:55,747 --> 00:02:58,243
z ledwością unosiłaby się na wodzie.

54
00:02:58,243 --> 00:03:02,469
Jeśli wyparłaby 4000 ton wody,
mogłaby unosić się bez problemu.

55
00:03:02,469 --> 00:03:05,895
Gdyby wyparła tylko 1000 ton wody,

56
00:03:05,895 --> 00:03:09,752
Hieron nie byłby zbyt zadowolony.

57
00:03:09,752 --> 00:03:12,644
Jest to prawo wyporu

58
00:03:12,644 --> 00:03:16,085
nazywane przez inżynierów
Prawem Archimedesa.

59
00:03:16,085 --> 00:03:20,932
To dlatego stalowy supertankowiec 
dryfuje równie łatwo co drewniana łódź

60
00:03:20,932 --> 00:03:22,636
lub wanna.

61
00:03:22,636 --> 00:03:25,780
Jeśli ciężar wody wyparty
przez okręt poniżej stępki

62
00:03:25,780 --> 00:03:28,088
jest równy ciężarowi statku,

63
00:03:28,088 --> 00:03:32,425
to całość nad stępką
będzie unosić się nad linią wody.

64
00:03:32,425 --> 00:03:36,441
Brzmi to jak kolejna historia
o Archimedesie i wannie

65
00:03:36,441 --> 00:03:39,691
co nie jest to wykluczone,
bo są to te same opowieści,

66
00:03:39,691 --> 00:03:42,253
splecione ze sobą zrządzeniem losu.

67
00:03:42,253 --> 00:03:47,131
Klasyczna opowieść o okrzyku "Ekureka"
i biegu nago ulicami

68
00:03:47,131 --> 00:03:50,767
skupia się wokół korony, 
po łacinie "corona".

69
00:03:50,767 --> 00:03:56,771
U podstaw historii o Syrakuzji
leży stępka, po grecku "korone".

70
00:03:56,771 --> 00:03:58,951
Czy jedno pomylono z drugim?

71
00:03:58,951 --> 00:04:00,659
Nigdy się tego nie dowiemy.

72
00:04:00,659 --> 00:04:05,507
Kiedy Syrakuzja przybyła do Egiptu
w swojej pierwszej i jedynej podróży,

73
00:04:05,507 --> 00:04:09,333
możemy się tylko domyślać, jak mieszkańcy
Aleksandrii tłoczyli się w porcie,

74
00:04:09,333 --> 00:04:14,084
aby podziwiać przybycie 
okazałego pływającego zamku.

75
00:04:14,084 --> 00:04:18,515
Ten niezwykły okręt to był Titanic
starożytnego świata,

76
00:04:18,515 --> 00:04:23,240
tyle że nie utonął, dzięki naszemu 
kumplowi Archimedesowi.