1
00:00:10,899 --> 00:00:13,759
Երբ մտածում եք Արքիմեդի «Էվրիկայի» մասին,

2
00:00:13,759 --> 00:00:16,294
հավանաբար, պատկերացնում եք հետևյալը:

3
00:00:16,294 --> 00:00:19,998
Սակայն պարզվում է, որ իրականում
պետք է այսպես լինի:

4
00:00:19,998 --> 00:00:25,457
Ք.ա. III դարում Սիցիլիայի քաղաք Սիրակուզի
արքա Հիերոնը

5
00:00:25,457 --> 00:00:26,907
հանձնարարեց Արքիմեդին հսկել

6
00:00:26,907 --> 00:00:30,925
աննախադեպ մասշտաբի ինժեներական
մի նախագծի կատարումը:

7
00:00:30,925 --> 00:00:33,010
Հիերոնը հանձնարարել էր կառուցել մի նավ՝

8
00:00:33,010 --> 00:00:37,219
50 անգամ ավելի մեծ, քան ստանդարտ
ռազմանավը,

9
00:00:37,219 --> 00:00:39,759
որ կկոչվեր «Սիրակուզ»՝ ի պատիվ քաղաքի:

10
00:00:39,759 --> 00:00:42,745
Նա ուզում էր կառուցել երբևէ գոյություն 
ունեցող ամենամեծ նավը,

11
00:00:42,745 --> 00:00:45,443
որը պետք է նվիրեին

12
00:00:45,443 --> 00:00:48,334
Եգիպտոսի կառավարիչ Պտոլեմին:

13
00:00:48,334 --> 00:00:51,845
Արդյո՞ք հնարավոր էր, որ պալատի չափ
նավը մնար ջրի երեսին:

14
00:00:51,845 --> 00:00:55,752
Արքիմեդի օրոք ոչ-ոք չէր փորձել
նման բան կառուցել:

15
00:00:55,752 --> 00:00:59,054
Դա նույնն էր, ինչ հարցնելը, թե արդյոք 
կարող է սարը թռչել:

16
00:00:59,054 --> 00:01:01,895
Հիերոն արքան մեծ հույսեր էր փայփայում
նավի հետ կապված:

17
00:01:01,895 --> 00:01:06,038
Հարյուրավոր բանվորներ տարիների ընթացքում
կառուցում էին «Սիրակուզ» նավը՝

18
00:01:06,038 --> 00:01:09,728
օգտագործելով Էտնա լեռան մոտ աճող սոճիներն
ու եղևնիները,

19
00:01:09,728 --> 00:01:11,820
Իսպանիայում աճող կանեփից հյուսած 
ճոպանները

20
00:01:11,820 --> 00:01:14,040
և Ֆրանսիայից բերված կուպրը:

21
00:01:14,040 --> 00:01:17,379
Վերին տախտակամածը, որտեղ պիտի 8
պահակադիտանոցները լինեին,

22
00:01:17,379 --> 00:01:19,621
պետք է ամրացված լիներ ոչ թե սյուներով,

23
00:01:19,621 --> 00:01:25,506
այլ իր ուսերին երկրագունդը պահող Ատլասի
հսկայական փայտե արձաններով:

24
00:01:25,506 --> 00:01:27,053
Նավի առաջամասում

25
00:01:27,053 --> 00:01:33,469
լինելու էր հսկայական քարաձիգ, որ կրակելու
էր 80 կգ վիթխարի քարերով:

26
00:01:33,469 --> 00:01:35,233
Ուղևորներին զվարճացնելու համար

27
00:01:35,233 --> 00:01:38,220
նավի վրա լինելու էին ծաղիկներով եզերված
զբոսավայր,

28
00:01:38,220 --> 00:01:40,121
ծածկոցով լողավազան

29
00:01:40,121 --> 00:01:42,791
և տաք ջրով բաղնիքներ,

30
00:01:42,791 --> 00:01:46,350
գրքերով ու արձաններով լի գրադարան,

31
00:01:46,350 --> 00:01:48,954
Ափրոդիտե աստվածուհու տաճարը

32
00:01:48,954 --> 00:01:52,069
և մարզասրահ:

33
00:01:52,069 --> 00:01:54,896
Եվ Արքիմեդի խնդիրն է՛լ ավելի
բարդացնելու համար

34
00:01:54,896 --> 00:01:58,661
Հիերոնը մտադիր էր բեռնել նավը՝

35
00:01:58,661 --> 00:02:00,803
400 տոննա հացահատիկ,

36
00:02:00,803 --> 00:02:03,470
10000 տարրա մարինացված ձուկ,

37
00:02:03,470 --> 00:02:06,074
74 տոննա խմելու ջուր

38
00:02:06,074 --> 00:02:09,199
և 600 տոննա բուրդ:

39
00:02:09,199 --> 00:02:12,982
Նավը պետք է փոխադրեր մոտ
1000 մարդ,

40
00:02:12,982 --> 00:02:15,393
ներառյալ 600 զինվոր,

41
00:02:15,393 --> 00:02:19,773
Ինչպես նաև առանձին ախոռներում
20 ձի:

42
00:02:19,773 --> 00:02:21,430
Արդյո՞ք նման չափսերի նավը

43
00:02:21,430 --> 00:02:24,132
չէր կործանվի իր առաջին իսկ
նավարկության ժամանակ:

44
00:02:24,132 --> 00:02:26,107
Պարզապես նշենք, որ ձախողումը

45
00:02:26,107 --> 00:02:29,432
Արքիմեդի համար հաճելի տարբերակ
չէր լինի:

46
00:02:29,432 --> 00:02:32,614
Եվ նա սկսեց մտորել. «Արդյո՞ք նավը
կխորտակվի»:

47
00:02:32,614 --> 00:02:35,169
Հավանաբար այն օրը, երբ նա բաղնիքում
նստած խորհում էր,

48
00:02:35,169 --> 00:02:37,853
թե ինչպես կարող է ծանր
լոգարանը մնալ ջրի մակերեսին,

49
00:02:37,853 --> 00:02:40,324
նրա մոտ մի միտք ծագեց:

50
00:02:40,324 --> 00:02:44,952
Մասամբ ջրում գտնվող առարկան դուրս է 
մղվում մի ուժի կողմից,

51
00:02:44,952 --> 00:02:49,711
որը հավասար է այն հեղուկի քաշին, 
որը առարկայով է փոխարինվել:

52
00:02:49,711 --> 00:02:55,747
Այլ կերպ ասած, եթե 2000 տ քաշով «Սիրակուզ»
նավը ճիշտ 2000 տ ջուր դուրս մղի,

53
00:02:55,747 --> 00:02:58,243
ապա այն հազիվ կմնա ջրի մակերեսին:

54
00:02:58,243 --> 00:03:02,469
Իսկ եթե այն 4000 տ ջուր դուրս մղեր, ապա 
առանց որևէ խնդրի կլողար ջրի վրա:

55
00:03:02,469 --> 00:03:05,895
Իհարկե, եթե այն միայն 1000 տ ջուր 
դուրս մղեր,

56
00:03:05,895 --> 00:03:09,752
Հիերոնը այդքան էլ երջանիկ չէր լինի:

57
00:03:09,752 --> 00:03:12,644
Սա դուրս մղման օրենքն է,

58
00:03:12,644 --> 00:03:16,085
որը ֆիզիկոսները մինչև այժմ անվանում
են Արքիմեդի օրենք:

59
00:03:16,085 --> 00:03:20,932
Այն բացատրում է, թե ինչպես է պողպատե մեծ
նավը լողում փայտե նավակի

60
00:03:20,932 --> 00:03:22,636
կամ էլ լոգարանի պես թեթև:

61
00:03:22,636 --> 00:03:25,780
Եթե նավի ողնուցի կողմից դուրս 
մղված ջրի զանգվածը

62
00:03:25,780 --> 00:03:28,088
հավասար է նավի զանգվածին,

63
00:03:28,088 --> 00:03:32,425
ապա ինչ էլ լինի ողնուցից վերև կմնա
ջրի մակերեսին:

64
00:03:32,425 --> 00:03:36,441
Այս ամենը թվում է, թե Արքիմեդի և լոգարանի
մասին մեկ այլ պատմություն է, և

65
00:03:36,441 --> 00:03:39,691
հավանաբար այն պատճառով, որ դրանք
իրականում միևնույն պատմությունն են,

66
00:03:39,691 --> 00:03:42,253
պարզապես մի փոքր խեղաթյուրված:

67
00:03:42,253 --> 00:03:47,131
Արքիմեդի «Էվրիկայի» մասին իրական 
պատմությունը ծավալվում է

68
00:03:47,131 --> 00:03:50,767
թագի կամ լատիներեն corona-յի շուրջ:

69
00:03:50,767 --> 00:03:56,771
«Սիրակուզիայի» մասին պատմության հիմքում
ընկած է ողնուցը կամ հունարեն korone:

70
00:03:56,771 --> 00:03:58,951
Արդյո՞ք խառնաշփոթ է եղել:

71
00:03:58,951 --> 00:04:00,659
Մենք դա երբեք չենք իմանա:

72
00:04:00,659 --> 00:04:05,507
Այն օրը, երբ «Սիրակուզ» նավը իր առաջին և
միակ նավարկությանը ժամանեց Եգիպտոս,

73
00:04:05,507 --> 00:04:09,333
կարող ենք միայն պատկերացնել, թե ինչպես էին
Ալեքսանդրիայի բնակիչները հավաքվել

74
00:04:09,333 --> 00:04:14,084
նավահանգստում՝ հիանալու այդ արքայական,
լողացող ապարանքով:

75
00:04:14,084 --> 00:04:18,515
Նմանը չունեցող այս նավը հին աշխարի
Տիտանիկն էր, մի տարբերությամբ միայն,

76
00:04:18,515 --> 00:04:23,240
որ, ի շնորհիվ մեր բարեկամ Արքիմեդի, 
այն չսուզվեց: