0:00:10.899,0:00:13.759
Երբ մտածում եք Արքիմեդի «Էվրիկայի» մասին,

0:00:13.759,0:00:16.294
հավանաբար, պատկերացնում եք հետևյալը:

0:00:16.294,0:00:19.998
Սակայն պարզվում է, որ իրականում[br]պետք է այսպես լինի:

0:00:19.998,0:00:25.457
Ք.ա. III դարում Սիցիլիայի քաղաք Սիրակուզի[br]արքա Հիերոնը

0:00:25.457,0:00:26.907
հանձնարարեց Արքիմեդին հսկել

0:00:26.907,0:00:30.925
աննախադեպ մասշտաբի ինժեներական[br]մի նախագծի կատարումը:

0:00:30.925,0:00:33.010
Հիերոնը հանձնարարել էր կառուցել մի նավ՝

0:00:33.010,0:00:37.219
50 անգամ ավելի մեծ, քան ստանդարտ[br]ռազմանավը,

0:00:37.219,0:00:39.759
որ կկոչվեր «Սիրակուզ»՝ ի պատիվ քաղաքի:

0:00:39.759,0:00:42.745
Նա ուզում էր կառուցել երբևէ գոյություն [br]ունեցող ամենամեծ նավը,

0:00:42.745,0:00:45.443
որը պետք է նվիրեին

0:00:45.443,0:00:48.334
Եգիպտոսի կառավարիչ Պտոլեմին:

0:00:48.334,0:00:51.845
Արդյո՞ք հնարավոր էր, որ պալատի չափ[br]նավը մնար ջրի երեսին:

0:00:51.845,0:00:55.752
Արքիմեդի օրոք ոչ-ոք չէր փորձել[br]նման բան կառուցել:

0:00:55.752,0:00:59.054
Դա նույնն էր, ինչ հարցնելը, թե արդյոք [br]կարող է սարը թռչել:

0:00:59.054,0:01:01.895
Հիերոն արքան մեծ հույսեր էր փայփայում[br]նավի հետ կապված:

0:01:01.895,0:01:06.038
Հարյուրավոր բանվորներ տարիների ընթացքում[br]կառուցում էին «Սիրակուզ» նավը՝

0:01:06.038,0:01:09.728
օգտագործելով Էտնա լեռան մոտ աճող սոճիներն[br]ու եղևնիները,

0:01:09.728,0:01:11.820
Իսպանիայում աճող կանեփից հյուսած [br]ճոպանները

0:01:11.820,0:01:14.040
և Ֆրանսիայից բերված կուպրը:

0:01:14.040,0:01:17.379
Վերին տախտակամածը, որտեղ պիտի 8[br]պահակադիտանոցները լինեին,

0:01:17.379,0:01:19.621
պետք է ամրացված լիներ ոչ թե սյուներով,

0:01:19.621,0:01:25.506
այլ իր ուսերին երկրագունդը պահող Ատլասի[br]հսկայական փայտե արձաններով:

0:01:25.506,0:01:27.053
Նավի առաջամասում

0:01:27.053,0:01:33.469
լինելու էր հսկայական քարաձիգ, որ կրակելու[br]էր 80 կգ վիթխարի քարերով:

0:01:33.469,0:01:35.233
Ուղևորներին զվարճացնելու համար

0:01:35.233,0:01:38.220
նավի վրա լինելու էին ծաղիկներով եզերված[br]զբոսավայր,

0:01:38.220,0:01:40.121
ծածկոցով լողավազան

0:01:40.121,0:01:42.791
և տաք ջրով բաղնիքներ,

0:01:42.791,0:01:46.350
գրքերով ու արձաններով լի գրադարան,

0:01:46.350,0:01:48.954
Ափրոդիտե աստվածուհու տաճարը

0:01:48.954,0:01:52.069
և մարզասրահ:

0:01:52.069,0:01:54.896
Եվ Արքիմեդի խնդիրն է՛լ ավելի[br]բարդացնելու համար

0:01:54.896,0:01:58.661
Հիերոնը մտադիր էր բեռնել նավը՝

0:01:58.661,0:02:00.803
400 տոննա հացահատիկ,

0:02:00.803,0:02:03.470
10000 տարրա մարինացված ձուկ,

0:02:03.470,0:02:06.074
74 տոննա խմելու ջուր

0:02:06.074,0:02:09.199
և 600 տոննա բուրդ:

0:02:09.199,0:02:12.982
Նավը պետք է փոխադրեր մոտ[br]1000 մարդ,

0:02:12.982,0:02:15.393
ներառյալ 600 զինվոր,

0:02:15.393,0:02:19.773
Ինչպես նաև առանձին ախոռներում[br]20 ձի:

0:02:19.773,0:02:21.430
Արդյո՞ք նման չափսերի նավը

0:02:21.430,0:02:24.132
չէր կործանվի իր առաջին իսկ[br]նավարկության ժամանակ:

0:02:24.132,0:02:26.107
Պարզապես նշենք, որ ձախողումը

0:02:26.107,0:02:29.432
Արքիմեդի համար հաճելի տարբերակ[br]չէր լինի:

0:02:29.432,0:02:32.614
Եվ նա սկսեց մտորել. «Արդյո՞ք նավը[br]կխորտակվի»:

0:02:32.614,0:02:35.169
Հավանաբար այն օրը, երբ նա բաղնիքում[br]նստած խորհում էր,

0:02:35.169,0:02:37.853
թե ինչպես կարող է ծանր[br]լոգարանը մնալ ջրի մակերեսին,

0:02:37.853,0:02:40.324
նրա մոտ մի միտք ծագեց:

0:02:40.324,0:02:44.952
Մասամբ ջրում գտնվող առարկան դուրս է [br]մղվում մի ուժի կողմից,

0:02:44.952,0:02:49.711
որը հավասար է այն հեղուկի քաշին, [br]որը առարկայով է փոխարինվել:

0:02:49.711,0:02:55.747
Այլ կերպ ասած, եթե 2000 տ քաշով «Սիրակուզ»[br]նավը ճիշտ 2000 տ ջուր դուրս մղի,

0:02:55.747,0:02:58.243
ապա այն հազիվ կմնա ջրի մակերեսին:

0:02:58.243,0:03:02.469
Իսկ եթե այն 4000 տ ջուր դուրս մղեր, ապա [br]առանց որևէ խնդրի կլողար ջրի վրա:

0:03:02.469,0:03:05.895
Իհարկե, եթե այն միայն 1000 տ ջուր [br]դուրս մղեր,

0:03:05.895,0:03:09.752
Հիերոնը այդքան էլ երջանիկ չէր լինի:

0:03:09.752,0:03:12.644
Սա դուրս մղման օրենքն է,

0:03:12.644,0:03:16.085
որը ֆիզիկոսները մինչև այժմ անվանում[br]են Արքիմեդի օրենք:

0:03:16.085,0:03:20.932
Այն բացատրում է, թե ինչպես է պողպատե մեծ[br]նավը լողում փայտե նավակի

0:03:20.932,0:03:22.636
կամ էլ լոգարանի պես թեթև:

0:03:22.636,0:03:25.780
Եթե նավի ողնուցի կողմից դուրս [br]մղված ջրի զանգվածը

0:03:25.780,0:03:28.088
հավասար է նավի զանգվածին,

0:03:28.088,0:03:32.425
ապա ինչ էլ լինի ողնուցից վերև կմնա[br]ջրի մակերեսին:

0:03:32.425,0:03:36.441
Այս ամենը թվում է, թե Արքիմեդի և լոգարանի[br]մասին մեկ այլ պատմություն է, և

0:03:36.441,0:03:39.691
հավանաբար այն պատճառով, որ դրանք[br]իրականում միևնույն պատմությունն են,

0:03:39.691,0:03:42.253
պարզապես մի փոքր խեղաթյուրված:

0:03:42.253,0:03:47.131
Արքիմեդի «Էվրիկայի» մասին իրական [br]պատմությունը ծավալվում է

0:03:47.131,0:03:50.767
թագի կամ լատիներեն corona-յի շուրջ:

0:03:50.767,0:03:56.771
«Սիրակուզիայի» մասին պատմության հիմքում[br]ընկած է ողնուցը կամ հունարեն korone:

0:03:56.771,0:03:58.951
Արդյո՞ք խառնաշփոթ է եղել:

0:03:58.951,0:04:00.659
Մենք դա երբեք չենք իմանա:

0:04:00.659,0:04:05.507
Այն օրը, երբ «Սիրակուզ» նավը իր առաջին և[br]միակ նավարկությանը ժամանեց Եգիպտոս,

0:04:05.507,0:04:09.333
կարող ենք միայն պատկերացնել, թե ինչպես էին[br]Ալեքսանդրիայի բնակիչները հավաքվել

0:04:09.333,0:04:14.084
նավահանգստում՝ հիանալու այդ արքայական,[br]լողացող ապարանքով:

0:04:14.084,0:04:18.515
Նմանը չունեցող այս նավը հին աշխարի[br]Տիտանիկն էր, մի տարբերությամբ միայն,

0:04:18.515,0:04:23.240
որ, ի շնորհիվ մեր բարեկամ Արքիմեդի, [br]այն չսուզվեց: