WEBVTT

00:00:00.920 --> 00:00:02.160
Bir yılı aşkın süre önce,

00:00:02.840 --> 00:00:05.216
hayatımda üçüncü defa,
var oluşum kesintiye uğradı.

00:00:05.216 --> 00:00:09.496
Ufak bir ameliyattaydım
ve beynim anestezi ile uyuşmuştu.

00:00:10.520 --> 00:00:13.856
Bir kopma, ayrı düşme
ve soğukluk hissiyatına kapıldığımı

00:00:13.856 --> 00:00:15.056
anımsıyorum.

00:00:15.880 --> 00:00:18.466
Mahmur ve kendimden geçmiş
bir şekilde kendime geldim,

00:00:18.466 --> 00:00:19.760
kendimdeydim.

00:00:20.304 --> 00:00:22.120
Derin bir uyku sonrası,

00:00:22.120 --> 00:00:25.676
zaman karmaşası yaşayabilirsiniz
veya fazla uyumuş olma endişesi olabilir,

00:00:25.676 --> 00:00:28.112
ama her zaman
zamanın geçtiği temel algısı vardır,

00:00:28.112 --> 00:00:30.328
öncesi ve o an ile aradaki sürerlilik.

00:00:30.328 --> 00:00:32.544
Anesteziden uyanmak çok tuhaf.

00:00:32.544 --> 00:00:35.040
5 dakika, 5 saat, 5 yıl ve hatta 50 yıl

00:00:35.040 --> 00:00:36.456
geçmiş olabilir.

00:00:36.456 --> 00:00:37.912
Orada yoktum.

00:00:37.912 --> 00:00:39.152
Tamamen boşluktaydım.

00:00:40.264 --> 00:00:42.320
Anestezi, büyünün modern yöntemi;

00:00:42.320 --> 00:00:45.496
insanları nesneye çeviriyor

00:00:45.496 --> 00:00:48.006
ve sonrasında, tekrar
insana çevirmesini bekliyoruz.

00:00:48.006 --> 00:00:49.086
Bu aşamada,

00:00:49.086 --> 00:00:52.040
bilimin ve felsefenin çözemediği
o gizem baki kalıyor:

NOTE Paragraph

00:00:52.424 --> 00:00:54.040
Bilinç nasıl gerçekleşir?

00:00:54.040 --> 00:00:56.256
Öyle ki, her birimizin beyninde

00:00:56.256 --> 00:00:59.152
milyarlarca nöronların birleşik eylemleri,

00:00:59.224 --> 00:01:02.240
her biri mini bir biyolojik makine olarak

00:01:02.240 --> 00:01:04.056
bilinç deneyimi üretiyor.

00:01:04.104 --> 00:01:06.040
Herhangi bir bilinç deneyimi de değil,

00:01:06.040 --> 00:01:08.421
tam o anda ve o yerdeki bilinç deneyimi.

00:01:08.445 --> 00:01:09.645
Peki bu nasıl oluyor?

NOTE Paragraph

00:01:10.584 --> 00:01:12.640
Bu soruyu cevaplamak çok mühim,

00:01:12.640 --> 00:01:15.496
çünkü her birimizdeki bilinç durumu
her şey demektir.

00:01:15.520 --> 00:01:17.520
Onsuz bir dünya yok,

00:01:18.424 --> 00:01:19.800
benlik yok,

00:01:19.800 --> 00:01:21.040
hiçbir şey yok.

00:01:21.040 --> 00:01:23.313
Acı çektiğimizde,
bilinçli olarak acı çekiyoruz;

00:01:23.313 --> 00:01:25.393
zihinsel hastalık veya acı dolayısıyla.

00:01:26.400 --> 00:01:29.336
Eğer bizler neşeyi ve acıyı
deneyimleyebiliyorsak,

00:01:29.336 --> 00:01:30.694
peki ya diğer hayvanlar?

00:01:30.984 --> 00:01:32.760
Onlar da bilinçli olabilir mi?

00:01:32.760 --> 00:01:34.466
Onlarda da benlik algısı var mıdır?

00:01:34.466 --> 00:01:37.576
Bilgisayarlar hızlandıkça
ve daha akıllı hâle geldikçe,

00:01:37.576 --> 00:01:40.502
belki de çok da uzakta olmayan
öyle bir noktaya geleceğiz ki,

00:01:40.502 --> 00:01:42.936
iPhone'um kendi varlığının
algısına kavuşacak.

NOTE Paragraph

00:01:42.936 --> 00:01:47.416
Bilinçli yapay zekâ fikrinin oldukça uzak
bir ihtimale dayandığını düşünüyorum.

00:01:47.984 --> 00:01:50.360
Bu şekilde düşünüyorum,
çünkü araştırmalarıma göre

00:01:50.360 --> 00:01:53.016
bilinçlilik saf zekâdansa,
daha çok bizlerin doğamızdaki

00:01:53.016 --> 00:01:57.592
yaşayan ve nefes alan organizmalar
olmamızla alakalı bir durum.

00:01:57.664 --> 00:02:00.360
Bilinç ile zekâ çok ayrı konular.

00:02:00.360 --> 00:02:03.920
Acı çekmek için zeki olmanıza gerek yok,
fakat canlı olmanız gerekir.

NOTE Paragraph

00:02:05.224 --> 00:02:06.920
Sizlerle paylaşacağım hikâyede,

00:02:06.920 --> 00:02:09.546
bizleri sarmalayan bu dünyanın
ve içerisindeki bizlerin

00:02:09.546 --> 00:02:10.686
bilinç deneyimleri,

00:02:10.686 --> 00:02:13.176
canlı bedenlerimiz ile birlikte

00:02:13.176 --> 00:02:17.016
ve onun dolayısıyla gerçekleşen
bir nevi kontrollü halüsinasyonlardır.

NOTE Paragraph

00:02:17.864 --> 00:02:21.200
Beynin ve bedenin
bilinç oluşumundaki rolü hakkında

00:02:21.200 --> 00:02:23.690
hiçbir şey bilmediğimizi duymuşsunuzdur.

00:02:23.690 --> 00:02:27.226
Hatta bazıları, bilincin bilimi tamamen
aşan bir konu olduğunu bile söyler.

00:02:27.226 --> 00:02:29.406
Fakat son 25 yılda,

00:02:29.406 --> 00:02:32.496
bu alanda bilimsel
çalışma patlaması yaşandı.

00:02:32.496 --> 00:02:35.272
Sussex Üniversitesindeki
laboratuvarıma yolunuz düşerse,

00:02:35.272 --> 00:02:38.432
her alandan bilim insanı

00:02:39.200 --> 00:02:41.120
ve hatta filozof bile görebilirsiniz.

00:02:41.800 --> 00:02:45.776
Her birimiz bilincin nasıl işlediğini
ve terslik çıktığında neler olduğunu

00:02:45.776 --> 00:02:47.496
idrak etmeye çalışıyoruz.

00:02:47.904 --> 00:02:50.040
Taktiğimiz oldukça basit.

00:02:50.040 --> 00:02:52.016
Bilinci, hayatı düşündüğümüz şekilde

00:02:52.016 --> 00:02:54.190
düşünmenizi istiyorum.

00:02:54.190 --> 00:02:57.606
Zamanında insanlar, yaşıyor olmanın
fizik veya kimya ile açıklanamayacak

00:02:57.606 --> 00:02:59.536
bir boyut taşıdığını düşünüyorlardı,

00:02:59.536 --> 00:03:02.126
bundandır ki hayat bir
mekanizmadan ibaret olamazdı.

00:03:02.528 --> 00:03:04.424
İnsanlar artık böyle düşünmüyor.

00:03:04.424 --> 00:03:06.040
Biyologlar, canlıların

00:03:06.040 --> 00:03:09.246
metabolizma, üreme, homeostaz gibi

00:03:09.246 --> 00:03:11.542
fiziki ve kimyevi niteliklerini

00:03:11.542 --> 00:03:13.488
açıklamaya başladıkça,

00:03:13.488 --> 00:03:17.290
hayatın ne ifade ettiği
temel gizemi, yok olmaya başladı

00:03:17.290 --> 00:03:20.456
ve insanlar, yaşamı elinde
tutan güç veya élan vital gibi

00:03:20.456 --> 00:03:22.456
büyülü cevaplar bulmayı bıraktılar.

00:03:23.104 --> 00:03:25.760
Bilinçte olduğu gibi,
hayat için de aynı şekilde.

00:03:25.760 --> 00:03:28.056
Beynimizde ve vücudumuzdaki

00:03:28.056 --> 00:03:31.752
işleyiş özellikleri
gün ışığına çıkmaya başlandığında,

00:03:31.800 --> 00:03:35.216
bilincin ne olduğuna dair
sözde çözülemeyen gizem,

00:03:35.216 --> 00:03:36.952
açığa kavuşmaya başlamış oluyor.

00:03:36.952 --> 00:03:38.672
Beklenti bu şekilde.

NOTE Paragraph

00:03:39.304 --> 00:03:40.560
O hâlde başlayalım.

00:03:40.560 --> 00:03:42.536
Bilincin nitelikleri nelerdir?

00:03:42.536 --> 00:03:45.060
Bilinç bilimi neye cevap aramaya çalışır?

00:03:45.984 --> 00:03:49.680
Günümüzde, bilinci iki farklı şekilde
düşünmeyi tercih ediyorum.

00:03:49.680 --> 00:03:52.056
Görüş, ses, koku ile dolu

00:03:52.056 --> 00:03:54.272
birçok dünyevi deneyimimiz var,

00:03:54.272 --> 00:03:58.192
çok duyulu, genel görünümlü, üç boyutlu,
tamimiyle sarmal iç filmimiz var.

00:03:59.000 --> 00:04:00.680
Bir yanda da bilinçli yanımız var.

00:04:01.104 --> 00:04:03.560
''Sen'' veya ''ben''
hissi veren o özel deneyim.

00:04:03.560 --> 00:04:05.576
İçimizdeki bu filmin başrolü olma hissi

00:04:05.576 --> 00:04:08.936
ve muhtemelen bilincin hepimizin
en sıkıca tutunduğu bir niteliği bu.

00:04:09.864 --> 00:04:12.320
Dünyevi deneyimlerimizle
konuya başlayalım

00:04:12.320 --> 00:04:16.055
ve beynin tahmin makinesi
olduğu önemli fikriyle.

NOTE Paragraph

00:04:16.079 --> 00:04:17.839
Beyin olduğunuzu hayal edin.

00:04:18.140 --> 00:04:19.259
Dünyada neler olduğunu

00:04:19.259 --> 00:04:22.576
anlamaya çalışan kemikli bir kafatası
içerisinde sıkışıp kalmışsınız.

00:04:22.576 --> 00:04:25.536
Kafatasının içinde ışık yok, ses de yok.

00:04:25.560 --> 00:04:28.336
Sadece süregelen
bir elektrik akımı söz konusu,

00:04:28.336 --> 00:04:31.512
ki bunlar da dış dünyayla
her ne olursa olsun

00:04:31.512 --> 00:04:33.352
yalnızca dolaylı yoldan bağlantılılar.

00:04:33.520 --> 00:04:35.656
Algımız ve çevremizi anlama çabamız,

00:04:35.656 --> 00:04:38.512
beynin bu duyu sinyallerini,

00:04:38.512 --> 00:04:41.648
o sinyallerin oluşmasına yol açan,

00:04:41.648 --> 00:04:45.704
dünyayla ilgili önceki beklenti
ya da inanışları ile harmanladığı

00:04:45.704 --> 00:04:48.840
bilinçli varsayım sürecidir.

00:04:48.960 --> 00:04:51.656
Beyin sesi duymaz veya ışığı görmez.

00:04:51.656 --> 00:04:55.396
Algımız, etrafımızdakiler hakkında beynin
yaptığı en güçlü tahminden ibarettir.

NOTE Paragraph

00:04:57.040 --> 00:04:59.960
Bütün bunları örneklendirelim.

00:05:00.400 --> 00:05:02.596
Bu yanılsamayı daha önce
görmüşsünüzdür belki,

00:05:02.596 --> 00:05:04.656
fakat farklı bir açıdan
bakmanızı istiyorum.

00:05:04.680 --> 00:05:06.736
A ve B karelerine baktığınız takdirde,

00:05:06.736 --> 00:05:10.056
grinin iki farklı tonuymuş
gibi gözüküyor, değil mi?

00:05:11.064 --> 00:05:14.040
Ama aslında ikisi de aynı ton.

00:05:14.040 --> 00:05:15.376
Bunu resimle göstereyim.

00:05:15.376 --> 00:05:17.592
Resmin bir diğer örneğini
yanda görüyorsunuz

00:05:17.640 --> 00:05:20.656
ve bu iki kareyi gri renkli
bir sütun ile birleştirdiğimizde,

00:05:20.656 --> 00:05:22.312
bir fark olmadığını göreceksiniz.

00:05:22.312 --> 00:05:24.088
İkisi de grinin aynı tonu.

00:05:24.184 --> 00:05:25.840
Hâlâ tatmin olmadıysanız,

00:05:25.840 --> 00:05:28.080
sütunu karşıya taşıyalım ve birleştirelim.

00:05:28.680 --> 00:05:32.040
Tek renk bir gri sütun,
hiçbir fark yok.

00:05:32.784 --> 00:05:34.480
Herhangi bir sihir numarası yok.

00:05:34.480 --> 00:05:35.896
Grinin aynı tonu,

00:05:35.896 --> 00:05:38.506
ama tekrardan ayırdığınızda,
yine farklı gözükecektir.

00:05:39.264 --> 00:05:40.520
Aslında bu noktada beyin

00:05:40.520 --> 00:05:43.336
önceki beklentilerini,
görme merkezi çevresine

00:05:43.336 --> 00:05:46.432
öyle katı bir şekilde yerleştirmiştir ki,

00:05:46.432 --> 00:05:49.128
gölgenin varlığı yüzeyin
görünüşünü belirsizleştiriyor,

00:05:49.128 --> 00:05:52.768
bu yüzden B karesini
olduğundan daha açık görüyoruz.

NOTE Paragraph

00:05:53.944 --> 00:05:55.200
Bir diğer örnekle,

00:05:55.200 --> 00:05:58.556
beynin bilinçli deneyimleri değiştirmek
için ne kadar hızlı bir şekilde

00:05:58.556 --> 00:06:00.696
yeni tahminler üretebildiğini görelim.

00:06:00.696 --> 00:06:01.896
Şuna bi' kulak verin.

NOTE Paragraph

00:06:03.440 --> 00:06:06.480
(Cızırtılı ses)

NOTE Paragraph

00:06:07.320 --> 00:06:08.896
Tuhaf bir ses, değil mi?

00:06:08.896 --> 00:06:11.805
Bir daha dinleyin, bakalım
bir şeyler anlayabilecek misiniz.

NOTE Paragraph

00:06:11.805 --> 00:06:14.720
(Cızırtılı ses)

NOTE Paragraph

00:06:15.904 --> 00:06:17.160
Hâlâ tuhaf geliyor.

00:06:17.160 --> 00:06:18.464
Şimdi bir de bunu dinleyin.

NOTE Paragraph

00:06:18.474 --> 00:06:22.000
(Kayıt) Anil Seth: İngiltere'nin AB'den
ayrılması bence çok kötü bir fikir.

NOTE Paragraph

00:06:22.000 --> 00:06:23.336
(Kahkaha)

NOTE Paragraph

00:06:23.360 --> 00:06:24.576
Katılıyorum.

NOTE Paragraph

00:06:24.600 --> 00:06:26.416
Kelimeler duydunuz, değil mi?

00:06:26.440 --> 00:06:29.536
Şimdi ilk kaydı tekrardan dinleyelim.
Yeniden oynatacağım.

NOTE Paragraph

00:06:29.560 --> 00:06:32.616
(Cızırtılı ses)

NOTE Paragraph

00:06:32.640 --> 00:06:35.136
Artık kelimeleri seçebiliyorsunuz.

00:06:35.160 --> 00:06:36.620
Şansımıza bir daha oynatalım.

NOTE Paragraph

00:06:37.040 --> 00:06:40.040
(Cızırtılı ses)

NOTE Paragraph

00:06:41.000 --> 00:06:43.256
Evet, şimdi neler oluyor?

00:06:43.256 --> 00:06:46.832
Muazzam bir şekilde, 
beyne duyu yoluyla iletilen bilgi

00:06:46.832 --> 00:06:48.282
hiçbir değişikliğe uğramadı.

00:06:48.680 --> 00:06:51.626
Değişen tek şey, beynin duyu yoluyla
edindiği bilgi hakkındaki

00:06:51.626 --> 00:06:53.296
en güçlü tahminini değiştirmesi.

00:06:53.296 --> 00:06:55.656
Bu da bilinçli duyumda
değişiklik yaratıyor.

00:06:56.560 --> 00:06:59.696
Bütün bunlar, beynin algı zeminini

00:06:59.696 --> 00:07:01.312
biraz farklı bir yöne çeviriyor.

00:07:01.312 --> 00:07:05.216
Algımızın büyük oranda
dış çevreden beyne gelen

00:07:05.240 --> 00:07:06.776
sinyallerle şekillenmesindense,

00:07:06.776 --> 00:07:09.272
en azından aynı oranda,

00:07:09.272 --> 00:07:13.192
algımız tam tersi yönde gelişen
algısal tahminlere dayanıyor.

00:07:14.184 --> 00:07:16.240
Dünyayı olduğu gibi algılamıyor,

00:07:16.240 --> 00:07:17.936
bilfiil üretiyoruz aslında.

00:07:17.984 --> 00:07:20.600
Dünyevi deneyimlerimiz,
içten dışa olduğu kadar

00:07:20.600 --> 00:07:21.936
dıştan içe doğru

00:07:21.936 --> 00:07:23.256
bir akış da sergiliyor.

NOTE Paragraph

00:07:23.640 --> 00:07:25.816
Sizlere, etkin ve yapıcı algı sürecimizden

00:07:25.816 --> 00:07:28.696
bir örnek daha vereyim.

00:07:29.424 --> 00:07:34.560
Burada, deneyim üzerine oldukça baskın
algısal tahmin etkilerini resmetmek için,

00:07:34.560 --> 00:07:37.536
sarmal sanal gerçeklik ile

00:07:37.536 --> 00:07:39.072
görüntü işlemeyi harmanladık.

00:07:39.072 --> 00:07:41.816
Bu panoramik videoda,

00:07:41.816 --> 00:07:43.712
Sussex kampüsünü

00:07:43.712 --> 00:07:45.432
psikedelik parka dönüştürdük.

00:07:45.784 --> 00:07:49.640
Bu kaydı, oldukça baskın olan
algısal tahmin etkilerini resmetmek için

00:07:49.640 --> 00:07:53.736
Google'ın Deep Dream
algoritmasını kullanarak işledik.

00:07:53.784 --> 00:07:55.400
Burada söz konusu köpekler.

00:07:55.400 --> 00:07:57.536
Ne kadar tuhaf olduğunu görüyorsunuz.

00:07:57.560 --> 00:07:59.656
Algısal tahminler çok güçlü olduğunda,

00:07:59.656 --> 00:08:01.032
burada olduğu gibi,

00:08:01.032 --> 00:08:03.928
sonuç, kişilerin farklı
bilinç hâlleri geçirdiği

00:08:03.928 --> 00:08:06.754
ve hatta belki de psikoz geçirdiği
durumlarda deneyimlediği

00:08:06.754 --> 00:08:08.210
halüsinasyonlara benziyor.

NOTE Paragraph

00:08:09.120 --> 00:08:10.787
Şimdi bir düşünelim.

00:08:11.184 --> 00:08:16.280
Eğer halüsinasyon
kontrol edilemeyen algıysa,

00:08:16.280 --> 00:08:20.736
o hâlde şu an burada ve bu andaki algımız
da bir tür halüsinasyon demek oluyor,

00:08:20.736 --> 00:08:22.752
ama kontrol edilebilen bir halüsinasyon;

00:08:22.752 --> 00:08:25.648
bu noktada beynin tahminleri,
çevreden edinilen

00:08:25.648 --> 00:08:27.528
duyu bilgilerince dizginleniyor.

00:08:28.224 --> 00:08:31.200
Aslında hepimiz her zaman
halüsinasyon görüyoruz,

00:08:31.200 --> 00:08:32.576
şu an bile öyle.

00:08:32.600 --> 00:08:35.416
Halüsinasyonlarımız hakkında
fikir birliğine vardığımızda,

00:08:35.416 --> 00:08:36.726
buna ''gerçeklik'' diyoruz.

NOTE Paragraph

00:08:37.280 --> 00:08:40.056
(Kahkaha)

NOTE Paragraph

00:08:41.264 --> 00:08:44.600
Bir birey olarak deneyiminiz,
tam olarak ''siz'' olmanın deneyimi de,

00:08:44.600 --> 00:08:46.416
beyin tarafından üretilmiş

00:08:46.416 --> 00:08:49.912
kontrollü bir halüsinasyondan ibaret.

00:08:49.984 --> 00:08:52.000
Değişik bir fikir, öyle değil mi?

00:08:52.000 --> 00:08:54.136
Görsel yanılsamalar gözümü kandırabilir,

00:08:54.136 --> 00:08:57.656
ama ben olmanın ne anlam ifade ettiği
konusunda nasıl kandırılabilirim ki?

00:08:58.224 --> 00:08:59.440
Çoğu insan için

00:08:59.440 --> 00:09:01.016
bir birey olma durumu

00:09:01.016 --> 00:09:03.112
o kadar içten ve süregelen bir şey ki,

00:09:03.160 --> 00:09:05.376
tamamen doğal karşılamak işten bile değil.

00:09:05.424 --> 00:09:07.240
Aslında doğal karşılamamalıyız.

00:09:07.240 --> 00:09:10.456
Benlik kavramını
birçok farklı şekilde hissediyoruz.

00:09:10.480 --> 00:09:12.576
Bir vücuda sahip olma durumu

00:09:12.576 --> 00:09:14.322
ve vücut bulma durumu söz konusu.

00:09:14.322 --> 00:09:16.216
Dünyayı ilk elden deneyimleme

00:09:16.216 --> 00:09:17.856
imkânına erişiyoruz.

00:09:18.240 --> 00:09:20.456
Bir şeyleri yapmaya niyetlenebiliyor

00:09:20.456 --> 00:09:23.176
ve dünyada yaşanan şeylerde
parmağımız olabiliyor.

00:09:23.664 --> 00:09:25.050
Sekteye uğramadan var oluyor

00:09:25.050 --> 00:09:28.816
ve zamanla diğer insanlardan sıyrılıyoruz,

00:09:28.816 --> 00:09:32.066
şahsımıza münhasır hatıralar ediniyor
ve sosyal çevre oluşturuyoruz.

NOTE Paragraph

00:09:32.224 --> 00:09:33.520
"Birey" algımızı oluşturan

00:09:33.520 --> 00:09:36.026
bu farklı deneyimlerin
hepsinin altüst olabileceğini

00:09:36.026 --> 00:09:38.776
psikiyatrist ve nörologlar çok iyi biliyor

00:09:38.776 --> 00:09:40.472
ve çoğu deney de destekliyor.

00:09:40.520 --> 00:09:43.416
Yani temel yaşam deneyiminin getirdiği

00:09:43.416 --> 00:09:47.992
bütün bir birey olma durumu,
beynin hassas bir kurgusundan ibaret.

00:09:48.040 --> 00:09:50.696
Diğer hepsi gibi,
farklı bir deneyim olarak

00:09:50.696 --> 00:09:52.126
açıklama gerektiriyor.

NOTE Paragraph

00:09:52.744 --> 00:09:54.520
Fiziksel varlığımıza dönelim.

00:09:54.520 --> 00:09:57.446
Beyin, bedensel varlığını
ve bir bedene sahip olma deneyimini

00:09:57.446 --> 00:09:58.536
nasıl oluşturur?

00:09:58.560 --> 00:10:00.416
Aynı ilkeler burada da geçerli.

00:10:00.464 --> 00:10:01.400
Beyin,

00:10:01.400 --> 00:10:04.120
neyin bedene ait olup olmadığı
konusunda tahmin yürütür.

00:10:04.904 --> 00:10:08.640
Nörolojide, bunu açıklayan
muazzam bir deney var.

00:10:08.640 --> 00:10:10.616
Nörolojideki çoğu deneyin aksine,

00:10:10.616 --> 00:10:12.112
bunu evde de yapabilirsiniz.

00:10:12.160 --> 00:10:14.056
Bunlardan bir tanesi kâfi.

NOTE Paragraph

00:10:14.080 --> 00:10:15.336
(Kahkaha)

NOTE Paragraph

00:10:15.360 --> 00:10:16.800
Ve birkaç boya fırçası.

NOTE Paragraph

00:10:18.904 --> 00:10:20.280
Plastik el yanılsamasında,

00:10:20.280 --> 00:10:22.556
kişinin gerçek eli
bakış açısına dahil edilmiyor

00:10:22.556 --> 00:10:25.316
ve sahte plastik el
önlerine yerleştiriliyor.

00:10:25.316 --> 00:10:28.152
Devamında kişi sahte ele bakarken,

00:10:28.152 --> 00:10:30.832
aniden iki ele de fırça ile vuruluyor.

00:10:31.320 --> 00:10:33.296
Bir süre sonra, birçok insan

00:10:33.296 --> 00:10:35.392
sahte elin aslında

00:10:35.392 --> 00:10:37.992
vücutlarının bir parçası
olduğu hissine kapılıyorlar.

00:10:39.664 --> 00:10:43.840
Bir el gibi gözüken ve normalde elin
kabaca olduğu yerde bulunan bir nesnenin

00:10:43.840 --> 00:10:48.216
dokunulduğunu görmek ile dokunulduğunu
hissetmek arasındaki örtüşme,

00:10:48.216 --> 00:10:51.562
beyin tarafından sahte elin aslında
vücudun bir parçası olduğu fikrine

00:10:51.562 --> 00:10:54.208
kapılması için yeterli kanıt sunuyor.

NOTE Paragraph

00:10:54.280 --> 00:10:56.880
(Kahkaha)

NOTE Paragraph

00:11:03.264 --> 00:11:05.520
Birçok şeyi ölçebilirsiniz.

00:11:05.520 --> 00:11:08.816
Deri iletkenliğini
ve korkma tepkimelerini ölçebilirsiniz,

00:11:08.816 --> 00:11:10.072
ama gerek yok.

00:11:10.120 --> 00:11:13.056
Mavi tişörtlü adamın
sahte eli benimsediği aşikar.

00:11:13.080 --> 00:11:15.786
Bu da, vücudu tanımlayan deneylerin bile

00:11:15.786 --> 00:11:18.172
beynin yürüttüğü
en iyi tahminden ibaret olduğunu,

00:11:18.172 --> 00:11:21.780
beyin tarafından oluşturulmuş
bir halüsinasyon olduğunu ortaya koyuyor.

NOTE Paragraph

00:11:21.780 --> 00:11:23.410
Değinilecek bir nokta daha var.

00:11:24.120 --> 00:11:27.776
Vücudumuzu yalnızca dünyevi
dış bir nesneymiş gibi deneyimlemiyoruz,

00:11:27.776 --> 00:11:29.512
onu içimizde de hissediyoruz.

00:11:29.560 --> 00:11:33.800
Hepimiz vücudumuzun mevcudiyetini
içsel anlamda da hissediyoruz.

00:11:35.024 --> 00:11:37.600
Vücudun içinden gelen duyusal uyarılmalar

00:11:37.600 --> 00:11:41.656
iç organların durumu hakkında
sürekli bir komut verme durumundalar;

00:11:41.680 --> 00:11:44.126
kalp durumunu, kan basıncını

00:11:44.126 --> 00:11:45.552
ve birçok şeyi aktarıyorlar.

00:11:45.552 --> 00:11:48.032
İçduyum dediğimiz bu algı

00:11:48.864 --> 00:11:50.120
oldukça gözardı edilmiş.

00:11:50.120 --> 00:11:51.536
Fakat mühim bir önem taşıyor,

00:11:51.536 --> 00:11:54.872
çünkü vücudumuzun içindeki işleyiş
ve bizlerin bunu algılayış şekli

00:11:54.872 --> 00:11:56.472
bizi hayatta tutan şey.

NOTE Paragraph

00:11:57.074 --> 00:11:59.650
Plastik el yanılmasının
farklı bir örneğine göz atalım.

00:11:59.650 --> 00:12:01.546
Sussex'teki laboratuvarımızdan kareler.

00:12:01.546 --> 00:12:04.986
Burada kişiler, ellerinin sanal
gerçeklikteki versiyonlarını görüyorlar,

00:12:04.986 --> 00:12:06.616
elleri kalpleriyle aynı tempoda

00:12:06.616 --> 00:12:09.456
ya da farklı tempoda
kırmızı olarak yanıp sönüyor.

00:12:09.480 --> 00:12:11.936
Kalpleriyle aynı tempoda yanıp söndüğünde,

00:12:11.936 --> 00:12:15.636
insanlar daha emin bir şekilde bu eli
vücudun parçası olarak kabul ediyorlar.

00:12:15.720 --> 00:12:19.216
Vücuda sahip olma deneyimi,

00:12:19.240 --> 00:12:21.640
bedenimizi içten algılamamıza dayalı.

NOTE Paragraph

00:12:23.704 --> 00:12:26.360
Son bir noktaya daha
dikkatinizi çekmek istiyorum;

00:12:26.360 --> 00:12:30.016
vücudumuzu içsel olarak
deneyimleme şeklimiz,

00:12:30.016 --> 00:12:32.322
dış dünyada nispeten
çok daha farklı işliyor.

00:12:32.322 --> 00:12:35.126
Etrafıma baktığımda,
dünya nesnelerle kaplı gözüküyor;

00:12:35.126 --> 00:12:37.016
masalar, sandalyeler, plastik eller,

00:12:37.040 --> 00:12:38.776
insanlar, sizler,

00:12:38.800 --> 00:12:40.776
dünyadaki bedenimi bile

00:12:40.776 --> 00:12:43.032
dışarıdaki bir nesne
olarak algılayabilirim.

00:12:43.080 --> 00:12:45.136
Ama içsel vücut deneyimim

00:12:45.136 --> 00:12:46.552
hiç de bu şekilde değil.

00:12:46.624 --> 00:12:48.680
Böbreklerim şuradadır diye düşünmüyorum,

00:12:48.680 --> 00:12:50.256
karaciğerim burada,

00:12:50.256 --> 00:12:51.512
dalağım...

00:12:51.512 --> 00:12:53.408
Dalağım nerede bilmiyorum,

00:12:53.480 --> 00:12:54.856
ama bir yerlerde.

00:12:54.856 --> 00:12:56.752
İçimi nesne olarak algılamıyorum.

00:12:56.752 --> 00:13:00.392
Orada bir sorun olmadığı müddetçe,
varlıklarını bile düşünmüyorum aslında.

00:13:01.400 --> 00:13:02.880
Bu önemli bir şey bence.

00:13:03.624 --> 00:13:05.720
İç organlarımızın durumunu algılamamız

00:13:05.720 --> 00:13:07.576
neyin nerede olduğu ile alakalı değil,

00:13:07.600 --> 00:13:09.736
kontrol ve nizam ile alakalı;

00:13:09.736 --> 00:13:13.632
psikolojik değişkenleri,
yaşam mücadelesiyle uyumlu

00:13:13.632 --> 00:13:15.472
sınırlar içerisinde tutmakla alakalı.

00:13:16.664 --> 00:13:19.520
Beyin ne olduğunu kavramak
için tahmin yürüttüğünde,

00:13:19.520 --> 00:13:22.616
nesneleri duyuların
sebepleri gibi algılıyoruz.

00:13:22.664 --> 00:13:26.280
Beyin tahmin yoluyla kontrol
ve düzen sağladığında,

00:13:26.280 --> 00:13:29.770
bu kontrolün ne kadar iyi işlediğini
veya kötü işlediğini deneyimliyoruz.

NOTE Paragraph

00:13:29.880 --> 00:13:32.696
En temel benlik algımız,

00:13:32.720 --> 00:13:34.776
vücut bulmuş organizma olma durumumuz,

00:13:34.776 --> 00:13:38.736
büyük oranda bizi hayatta tutan
biyolojik mekanizmamızla alakalı.

00:13:40.784 --> 00:13:43.120
Bu düşünce sistemini
tamamen benimsediğimizde,

00:13:43.120 --> 00:13:46.816
bütün bilinçli deneyimlerimizin,

00:13:46.816 --> 00:13:51.552
hepsi aynı tahminsel algı
mekanizmasına bağlı olduğundan,

00:13:51.552 --> 00:13:55.078
hepsinin en temel hayatta kalma
arzumuzdan kaynaklandığını görüyoruz.

00:13:55.078 --> 00:13:57.680
Dünyayı ve kendimizi

00:13:57.680 --> 00:14:00.760
yaşayan bedenlerimiz ile,
dolayısıyla ve sayesinde algılıyoruz.

NOTE Paragraph

00:14:01.560 --> 00:14:03.960
Adım adım hepsini toparlayayım.

00:14:04.584 --> 00:14:06.160
Bilinçli olarak gördüklerimiz,

00:14:06.160 --> 00:14:09.026
beynin var olan şey hakkındaki
en güçlü tahmininden ibaret.

00:14:09.026 --> 00:14:10.856
Dünya algısı
içten dışa yönde işliyor,

00:14:10.856 --> 00:14:13.376
yalnızca dışarıdakini
iç bünyede anlamlaştırmıyoruz.

00:14:13.376 --> 00:14:15.856
Aynı şekilde, nelerin
vücudumuza ait olup olmadığını

00:14:15.856 --> 00:14:18.216
plastik el yanılsamasında görebiliyoruz.

00:14:18.560 --> 00:14:22.556
Benlikle alakalı oluşturulan bu tahminler,
yoğunlukla vücudun derinliklerinden gelen

00:14:22.556 --> 00:14:23.896
duyu sinyallerine bağlı.

00:14:24.424 --> 00:14:25.640
Ve son olarak,

00:14:25.640 --> 00:14:30.016
vücut bulmuş benlik deneyimi
orada neyin var olduğu fikrinden çok

00:14:30.016 --> 00:14:31.696
kontrol ve işleyişle alakalı.

00:14:32.864 --> 00:14:36.080
Çevremizi oluşturan dünya deneyimi
ile içinde bulunan biz düşüncesi;

00:14:36.080 --> 00:14:38.336
fırsat ve tehlikelerle dolu bu dünyada,

00:14:38.360 --> 00:14:41.256
bizleri hayatta tutabilmek adına
milyonlarca yıldır süregelen

00:14:41.256 --> 00:14:44.566
evrim sonucu şekillenmiş bir tür
kontrollü halüsinasyondan ibarettir.

00:14:44.590 --> 00:14:47.160
Varlığımız, kendimiz üzerine
yürüttüğümüz bir tahmin.

NOTE Paragraph

00:14:48.520 --> 00:14:51.000
Bütün bunlar şu üç anlam çıkarılabilir:

00:14:51.304 --> 00:14:53.880
Birincisi, tahmin
mekanizmasında sıkıntı çıktığında,

00:14:53.880 --> 00:14:55.846
dünyayı yanlış algılayabileceğimiz gibi

00:14:55.846 --> 00:14:57.816
benliğimizi de yanlış anlayabiliriz.

00:14:57.840 --> 00:15:02.056
Bunu kavramak psikiyatride
ve nörolojide birçok kapı açıyor,

00:15:02.056 --> 00:15:04.952
çünkü nihayetinde depresyon
ve şizofreni gibi durumlarda,

00:15:04.952 --> 00:15:06.706
sadece belirtileri tedavi etmektense

00:15:06.706 --> 00:15:09.160
sonunda ana kaynağa ulaşmış oluruz.

NOTE Paragraph

00:15:09.744 --> 00:15:10.960
İkincisi;

00:15:10.960 --> 00:15:14.776
benlik kavramı, her ne kadar akıllı
veya ileri teknoloji olursa olsun,

00:15:14.776 --> 00:15:17.152
robottaki bir yazılım programına

00:15:17.152 --> 00:15:19.368
indirgenemez veya yüklenemez.

00:15:19.464 --> 00:15:22.080
Bilinçli deneyimleri,

00:15:22.080 --> 00:15:25.336
bizleri hayatta tutan biyolojik
mekanizmalar tarafından şekillenmiş

00:15:25.336 --> 00:15:28.312
biyolojik, can taşıyan hayvanlarız.

00:15:28.312 --> 00:15:32.162
Bilgisayarları daha akıllı hâle getirmek,
onlara hissedebilme yetisini vermez.

NOTE Paragraph

00:15:33.024 --> 00:15:34.320
Son olarak,

00:15:34.320 --> 00:15:36.296
her birimizin içindeki kişisel dünyalar,

00:15:36.296 --> 00:15:37.952
bilinçli olmamız,

00:15:37.952 --> 00:15:40.712
bilinçli olabilmenin
tek bir yönünü oluşturur.

00:15:41.864 --> 00:15:43.840
Hatta insan bilinci bile genellikle --

00:15:43.840 --> 00:15:47.816
bir ton muhtemel bilinç ihtimalleri
arasında küçücük bir alanı kapsar.

00:15:47.864 --> 00:15:51.520
Her birimizin kişisel benliği
ve dünyası tamamen eşsiz,

00:15:51.520 --> 00:15:55.126
ama hepsi, yaşayan birçok canlı ile
aynı biyolojik mekanizma sistemlerinde

00:15:55.126 --> 00:15:57.336
ortak noktayı paylaşıyor.

NOTE Paragraph

00:15:57.920 --> 00:16:00.880
Bunlar, kendimizi algılama

00:16:01.784 --> 00:16:04.040
ve tanıma doğrultusundaki
temel farklıklılıklar,

00:16:04.040 --> 00:16:05.896
fakat bu farklılıklar kutlanmalı,

00:16:05.896 --> 00:16:08.272
aynı bilimde de olduğu gibi;
Kopernik'e göre,

00:16:08.272 --> 00:16:10.272
insan dünyanın merkezinde değildi.

00:16:10.272 --> 00:16:11.504
Darwin'e göre,

00:16:11.504 --> 00:16:13.720
günümüze kadar
var olan diğer bütün canlılarla

00:16:13.720 --> 00:16:14.920
bağlantılarımız var.

00:16:16.344 --> 00:16:19.080
Algı çerçevemiz genişledikçe,

00:16:19.080 --> 00:16:21.496
beraberinde merak da artar;

00:16:21.496 --> 00:16:23.352
doğadan ayrı değil,

00:16:23.352 --> 00:16:27.952
doğanın birer parçası
olduğumuzun farkına da varırız.

00:16:28.920 --> 00:16:30.120
Ve

00:16:30.720 --> 00:16:33.096
bilinç son bulduğunda,

00:16:33.096 --> 00:16:35.896
korkacak hiçbir şeyimiz kalmaz.

00:16:36.560 --> 00:16:37.760
Hem de hiçbir şey.

NOTE Paragraph

00:16:38.480 --> 00:16:39.696
Teşekkürler.

NOTE Paragraph

00:16:39.720 --> 00:16:47.746
(Alkış)