1
00:00:00,920 --> 00:00:02,160
Bir yılı aşkın süre önce,

2
00:00:02,840 --> 00:00:05,216
hayatımda üçüncü defa,
var oluşum kesintiye uğradı.

3
00:00:05,216 --> 00:00:09,496
Ufak bir ameliyattaydım
ve beynim anestezi ile uyuşmuştu.

4
00:00:10,520 --> 00:00:13,856
Bir kopma, ayrı düşme
ve soğukluk hissiyatına kapıldığımı

5
00:00:13,856 --> 00:00:15,056
anımsıyorum.

6
00:00:15,880 --> 00:00:18,466
Mahmur ve kendimden geçmiş
bir şekilde kendime geldim,

7
00:00:18,466 --> 00:00:19,760
kendimdeydim.

8
00:00:20,304 --> 00:00:22,120
Derin bir uyku sonrası,

9
00:00:22,120 --> 00:00:25,676
zaman karmaşası yaşayabilirsiniz
veya fazla uyumuş olma endişesi olabilir,

10
00:00:25,676 --> 00:00:28,112
ama her zaman
zamanın geçtiği temel algısı vardır,

11
00:00:28,112 --> 00:00:30,328
öncesi ve o an ile aradaki sürerlilik.

12
00:00:30,328 --> 00:00:32,544
Anesteziden uyanmak çok tuhaf.

13
00:00:32,544 --> 00:00:35,040
5 dakika, 5 saat, 5 yıl ve hatta 50 yıl

14
00:00:35,040 --> 00:00:36,456
geçmiş olabilir.

15
00:00:36,456 --> 00:00:37,912
Orada yoktum.

16
00:00:37,912 --> 00:00:39,152
Tamamen boşluktaydım.

17
00:00:40,264 --> 00:00:42,320
Anestezi, büyünün modern yöntemi;

18
00:00:42,320 --> 00:00:45,496
insanları nesneye çeviriyor

19
00:00:45,496 --> 00:00:48,006
ve sonrasında, tekrar
insana çevirmesini bekliyoruz.

20
00:00:48,006 --> 00:00:49,086
Bu aşamada,

21
00:00:49,086 --> 00:00:52,040
bilimin ve felsefenin çözemediği
o gizem baki kalıyor:

22
00:00:52,424 --> 00:00:54,040
Bilinç nasıl gerçekleşir?

23
00:00:54,040 --> 00:00:56,256
Öyle ki, her birimizin beyninde

24
00:00:56,256 --> 00:00:59,152
milyarlarca nöronların birleşik eylemleri,

25
00:00:59,224 --> 00:01:02,240
her biri mini bir biyolojik makine olarak

26
00:01:02,240 --> 00:01:04,056
bilinç deneyimi üretiyor.

27
00:01:04,104 --> 00:01:06,040
Herhangi bir bilinç deneyimi de değil,

28
00:01:06,040 --> 00:01:08,421
tam o anda ve o yerdeki bilinç deneyimi.

29
00:01:08,445 --> 00:01:09,645
Peki bu nasıl oluyor?

30
00:01:10,584 --> 00:01:12,640
Bu soruyu cevaplamak çok mühim,

31
00:01:12,640 --> 00:01:15,496
çünkü her birimizdeki bilinç durumu
her şey demektir.

32
00:01:15,520 --> 00:01:17,520
Onsuz bir dünya yok,

33
00:01:18,424 --> 00:01:19,800
benlik yok,

34
00:01:19,800 --> 00:01:21,040
hiçbir şey yok.

35
00:01:21,040 --> 00:01:23,313
Acı çektiğimizde,
bilinçli olarak acı çekiyoruz;

36
00:01:23,313 --> 00:01:25,393
zihinsel hastalık veya acı dolayısıyla.

37
00:01:26,400 --> 00:01:29,336
Eğer bizler neşeyi ve acıyı
deneyimleyebiliyorsak,

38
00:01:29,336 --> 00:01:30,694
peki ya diğer hayvanlar?

39
00:01:30,984 --> 00:01:32,760
Onlar da bilinçli olabilir mi?

40
00:01:32,760 --> 00:01:34,466
Onlarda da benlik algısı var mıdır?

41
00:01:34,466 --> 00:01:37,576
Bilgisayarlar hızlandıkça
ve daha akıllı hâle geldikçe,

42
00:01:37,576 --> 00:01:40,502
belki de çok da uzakta olmayan
öyle bir noktaya geleceğiz ki,

43
00:01:40,502 --> 00:01:42,936
iPhone'um kendi varlığının
algısına kavuşacak.

44
00:01:42,936 --> 00:01:47,416
Bilinçli yapay zekâ fikrinin oldukça uzak
bir ihtimale dayandığını düşünüyorum.

45
00:01:47,984 --> 00:01:50,360
Bu şekilde düşünüyorum,
çünkü araştırmalarıma göre

46
00:01:50,360 --> 00:01:53,016
bilinçlilik saf zekâdansa,
daha çok bizlerin doğamızdaki

47
00:01:53,016 --> 00:01:57,592
yaşayan ve nefes alan organizmalar
olmamızla alakalı bir durum.

48
00:01:57,664 --> 00:02:00,360
Bilinç ile zekâ çok ayrı konular.

49
00:02:00,360 --> 00:02:03,920
Acı çekmek için zeki olmanıza gerek yok,
fakat canlı olmanız gerekir.

50
00:02:05,224 --> 00:02:06,920
Sizlerle paylaşacağım hikâyede,

51
00:02:06,920 --> 00:02:09,546
bizleri sarmalayan bu dünyanın
ve içerisindeki bizlerin

52
00:02:09,546 --> 00:02:10,686
bilinç deneyimleri,

53
00:02:10,686 --> 00:02:13,176
canlı bedenlerimiz ile birlikte

54
00:02:13,176 --> 00:02:17,016
ve onun dolayısıyla gerçekleşen
bir nevi kontrollü halüsinasyonlardır.

55
00:02:17,864 --> 00:02:21,200
Beynin ve bedenin
bilinç oluşumundaki rolü hakkında

56
00:02:21,200 --> 00:02:23,690
hiçbir şey bilmediğimizi duymuşsunuzdur.

57
00:02:23,690 --> 00:02:27,226
Hatta bazıları, bilincin bilimi tamamen
aşan bir konu olduğunu bile söyler.

58
00:02:27,226 --> 00:02:29,406
Fakat son 25 yılda,

59
00:02:29,406 --> 00:02:32,496
bu alanda bilimsel
çalışma patlaması yaşandı.

60
00:02:32,496 --> 00:02:35,272
Sussex Üniversitesindeki
laboratuvarıma yolunuz düşerse,

61
00:02:35,272 --> 00:02:38,432
her alandan bilim insanı

62
00:02:39,200 --> 00:02:41,120
ve hatta filozof bile görebilirsiniz.

63
00:02:41,800 --> 00:02:45,776
Her birimiz bilincin nasıl işlediğini
ve terslik çıktığında neler olduğunu

64
00:02:45,776 --> 00:02:47,496
idrak etmeye çalışıyoruz.

65
00:02:47,904 --> 00:02:50,040
Taktiğimiz oldukça basit.

66
00:02:50,040 --> 00:02:52,016
Bilinci, hayatı düşündüğümüz şekilde

67
00:02:52,016 --> 00:02:54,190
düşünmenizi istiyorum.

68
00:02:54,190 --> 00:02:57,606
Zamanında insanlar, yaşıyor olmanın
fizik veya kimya ile açıklanamayacak

69
00:02:57,606 --> 00:02:59,536
bir boyut taşıdığını düşünüyorlardı,

70
00:02:59,536 --> 00:03:02,126
bundandır ki hayat bir
mekanizmadan ibaret olamazdı.

71
00:03:02,528 --> 00:03:04,424
İnsanlar artık böyle düşünmüyor.

72
00:03:04,424 --> 00:03:06,040
Biyologlar, canlıların

73
00:03:06,040 --> 00:03:09,246
metabolizma, üreme, homeostaz gibi

74
00:03:09,246 --> 00:03:11,542
fiziki ve kimyevi niteliklerini

75
00:03:11,542 --> 00:03:13,488
açıklamaya başladıkça,

76
00:03:13,488 --> 00:03:17,290
hayatın ne ifade ettiği
temel gizemi, yok olmaya başladı

77
00:03:17,290 --> 00:03:20,456
ve insanlar, yaşamı elinde
tutan güç veya élan vital gibi

78
00:03:20,456 --> 00:03:22,456
büyülü cevaplar bulmayı bıraktılar.

79
00:03:23,104 --> 00:03:25,760
Bilinçte olduğu gibi,
hayat için de aynı şekilde.

80
00:03:25,760 --> 00:03:28,056
Beynimizde ve vücudumuzdaki

81
00:03:28,056 --> 00:03:31,752
işleyiş özellikleri
gün ışığına çıkmaya başlandığında,

82
00:03:31,800 --> 00:03:35,216
bilincin ne olduğuna dair
sözde çözülemeyen gizem,

83
00:03:35,216 --> 00:03:36,952
açığa kavuşmaya başlamış oluyor.

84
00:03:36,952 --> 00:03:38,672
Beklenti bu şekilde.

85
00:03:39,304 --> 00:03:40,560
O hâlde başlayalım.

86
00:03:40,560 --> 00:03:42,536
Bilincin nitelikleri nelerdir?

87
00:03:42,536 --> 00:03:45,060
Bilinç bilimi neye cevap aramaya çalışır?

88
00:03:45,984 --> 00:03:49,680
Günümüzde, bilinci iki farklı şekilde
düşünmeyi tercih ediyorum.

89
00:03:49,680 --> 00:03:52,056
Görüş, ses, koku ile dolu

90
00:03:52,056 --> 00:03:54,272
birçok dünyevi deneyimimiz var,

91
00:03:54,272 --> 00:03:58,192
çok duyulu, genel görünümlü, üç boyutlu,
tamimiyle sarmal iç filmimiz var.

92
00:03:59,000 --> 00:04:00,680
Bir yanda da bilinçli yanımız var.

93
00:04:01,104 --> 00:04:03,560
''Sen'' veya ''ben''
hissi veren o özel deneyim.

94
00:04:03,560 --> 00:04:05,576
İçimizdeki bu filmin başrolü olma hissi

95
00:04:05,576 --> 00:04:08,936
ve muhtemelen bilincin hepimizin
en sıkıca tutunduğu bir niteliği bu.

96
00:04:09,864 --> 00:04:12,320
Dünyevi deneyimlerimizle
konuya başlayalım

97
00:04:12,320 --> 00:04:16,055
ve beynin tahmin makinesi
olduğu önemli fikriyle.

98
00:04:16,079 --> 00:04:17,839
Beyin olduğunuzu hayal edin.

99
00:04:18,140 --> 00:04:19,259
Dünyada neler olduğunu

100
00:04:19,259 --> 00:04:22,576
anlamaya çalışan kemikli bir kafatası
içerisinde sıkışıp kalmışsınız.

101
00:04:22,576 --> 00:04:25,536
Kafatasının içinde ışık yok, ses de yok.

102
00:04:25,560 --> 00:04:28,336
Sadece süregelen
bir elektrik akımı söz konusu,

103
00:04:28,336 --> 00:04:31,512
ki bunlar da dış dünyayla
her ne olursa olsun

104
00:04:31,512 --> 00:04:33,352
yalnızca dolaylı yoldan bağlantılılar.

105
00:04:33,520 --> 00:04:35,656
Algımız ve çevremizi anlama çabamız,

106
00:04:35,656 --> 00:04:38,512
beynin bu duyu sinyallerini,

107
00:04:38,512 --> 00:04:41,648
o sinyallerin oluşmasına yol açan,

108
00:04:41,648 --> 00:04:45,704
dünyayla ilgili önceki beklenti
ya da inanışları ile harmanladığı

109
00:04:45,704 --> 00:04:48,840
bilinçli varsayım sürecidir.

110
00:04:48,960 --> 00:04:51,656
Beyin sesi duymaz veya ışığı görmez.

111
00:04:51,656 --> 00:04:55,396
Algımız, etrafımızdakiler hakkında beynin
yaptığı en güçlü tahminden ibarettir.

112
00:04:57,040 --> 00:04:59,960
Bütün bunları örneklendirelim.

113
00:05:00,400 --> 00:05:02,596
Bu yanılsamayı daha önce
görmüşsünüzdür belki,

114
00:05:02,596 --> 00:05:04,656
fakat farklı bir açıdan
bakmanızı istiyorum.

115
00:05:04,680 --> 00:05:06,736
A ve B karelerine baktığınız takdirde,

116
00:05:06,736 --> 00:05:10,056
grinin iki farklı tonuymuş
gibi gözüküyor, değil mi?

117
00:05:11,064 --> 00:05:14,040
Ama aslında ikisi de aynı ton.

118
00:05:14,040 --> 00:05:15,376
Bunu resimle göstereyim.

119
00:05:15,376 --> 00:05:17,592
Resmin bir diğer örneğini
yanda görüyorsunuz

120
00:05:17,640 --> 00:05:20,656
ve bu iki kareyi gri renkli
bir sütun ile birleştirdiğimizde,

121
00:05:20,656 --> 00:05:22,312
bir fark olmadığını göreceksiniz.

122
00:05:22,312 --> 00:05:24,088
İkisi de grinin aynı tonu.

123
00:05:24,184 --> 00:05:25,840
Hâlâ tatmin olmadıysanız,

124
00:05:25,840 --> 00:05:28,080
sütunu karşıya taşıyalım ve birleştirelim.

125
00:05:28,680 --> 00:05:32,040
Tek renk bir gri sütun,
hiçbir fark yok.

126
00:05:32,784 --> 00:05:34,480
Herhangi bir sihir numarası yok.

127
00:05:34,480 --> 00:05:35,896
Grinin aynı tonu,

128
00:05:35,896 --> 00:05:38,506
ama tekrardan ayırdığınızda,
yine farklı gözükecektir.

129
00:05:39,264 --> 00:05:40,520
Aslında bu noktada beyin

130
00:05:40,520 --> 00:05:43,336
önceki beklentilerini,
görme merkezi çevresine

131
00:05:43,336 --> 00:05:46,432
öyle katı bir şekilde yerleştirmiştir ki,

132
00:05:46,432 --> 00:05:49,128
gölgenin varlığı yüzeyin
görünüşünü belirsizleştiriyor,

133
00:05:49,128 --> 00:05:52,768
bu yüzden B karesini
olduğundan daha açık görüyoruz.

134
00:05:53,944 --> 00:05:55,200
Bir diğer örnekle,

135
00:05:55,200 --> 00:05:58,556
beynin bilinçli deneyimleri değiştirmek
için ne kadar hızlı bir şekilde

136
00:05:58,556 --> 00:06:00,696
yeni tahminler üretebildiğini görelim.

137
00:06:00,696 --> 00:06:01,896
Şuna bi' kulak verin.

138
00:06:03,440 --> 00:06:06,480
(Cızırtılı ses)

139
00:06:07,320 --> 00:06:08,896
Tuhaf bir ses, değil mi?

140
00:06:08,896 --> 00:06:11,805
Bir daha dinleyin, bakalım
bir şeyler anlayabilecek misiniz.

141
00:06:11,805 --> 00:06:14,720
(Cızırtılı ses)

142
00:06:15,904 --> 00:06:17,160
Hâlâ tuhaf geliyor.

143
00:06:17,160 --> 00:06:18,464
Şimdi bir de bunu dinleyin.

144
00:06:18,474 --> 00:06:22,000
(Kayıt) Anil Seth: İngiltere'nin AB'den
ayrılması bence çok kötü bir fikir.

145
00:06:22,000 --> 00:06:23,336
(Kahkaha)

146
00:06:23,360 --> 00:06:24,576
Katılıyorum.

147
00:06:24,600 --> 00:06:26,416
Kelimeler duydunuz, değil mi?

148
00:06:26,440 --> 00:06:29,536
Şimdi ilk kaydı tekrardan dinleyelim.
Yeniden oynatacağım.

149
00:06:29,560 --> 00:06:32,616
(Cızırtılı ses)

150
00:06:32,640 --> 00:06:35,136
Artık kelimeleri seçebiliyorsunuz.

151
00:06:35,160 --> 00:06:36,620
Şansımıza bir daha oynatalım.

152
00:06:37,040 --> 00:06:40,040
(Cızırtılı ses)

153
00:06:41,000 --> 00:06:43,256
Evet, şimdi neler oluyor?

154
00:06:43,256 --> 00:06:46,832
Muazzam bir şekilde, 
beyne duyu yoluyla iletilen bilgi

155
00:06:46,832 --> 00:06:48,282
hiçbir değişikliğe uğramadı.

156
00:06:48,680 --> 00:06:51,626
Değişen tek şey, beynin duyu yoluyla
edindiği bilgi hakkındaki

157
00:06:51,626 --> 00:06:53,296
en güçlü tahminini değiştirmesi.

158
00:06:53,296 --> 00:06:55,656
Bu da bilinçli duyumda
değişiklik yaratıyor.

159
00:06:56,560 --> 00:06:59,696
Bütün bunlar, beynin algı zeminini

160
00:06:59,696 --> 00:07:01,312
biraz farklı bir yöne çeviriyor.

161
00:07:01,312 --> 00:07:05,216
Algımızın büyük oranda
dış çevreden beyne gelen

162
00:07:05,240 --> 00:07:06,776
sinyallerle şekillenmesindense,

163
00:07:06,776 --> 00:07:09,272
en azından aynı oranda,

164
00:07:09,272 --> 00:07:13,192
algımız tam tersi yönde gelişen
algısal tahminlere dayanıyor.

165
00:07:14,184 --> 00:07:16,240
Dünyayı olduğu gibi algılamıyor,

166
00:07:16,240 --> 00:07:17,936
bilfiil üretiyoruz aslında.

167
00:07:17,984 --> 00:07:20,600
Dünyevi deneyimlerimiz,
içten dışa olduğu kadar

168
00:07:20,600 --> 00:07:21,936
dıştan içe doğru

169
00:07:21,936 --> 00:07:23,256
bir akış da sergiliyor.

170
00:07:23,640 --> 00:07:25,816
Sizlere, etkin ve yapıcı algı sürecimizden

171
00:07:25,816 --> 00:07:28,696
bir örnek daha vereyim.

172
00:07:29,424 --> 00:07:34,560
Burada, deneyim üzerine oldukça baskın
algısal tahmin etkilerini resmetmek için,

173
00:07:34,560 --> 00:07:37,536
sarmal sanal gerçeklik ile

174
00:07:37,536 --> 00:07:39,072
görüntü işlemeyi harmanladık.

175
00:07:39,072 --> 00:07:41,816
Bu panoramik videoda,

176
00:07:41,816 --> 00:07:43,712
Sussex kampüsünü

177
00:07:43,712 --> 00:07:45,432
psikedelik parka dönüştürdük.

178
00:07:45,784 --> 00:07:49,640
Bu kaydı, oldukça baskın olan
algısal tahmin etkilerini resmetmek için

179
00:07:49,640 --> 00:07:53,736
Google'ın Deep Dream
algoritmasını kullanarak işledik.

180
00:07:53,784 --> 00:07:55,400
Burada söz konusu köpekler.

181
00:07:55,400 --> 00:07:57,536
Ne kadar tuhaf olduğunu görüyorsunuz.

182
00:07:57,560 --> 00:07:59,656
Algısal tahminler çok güçlü olduğunda,

183
00:07:59,656 --> 00:08:01,032
burada olduğu gibi,

184
00:08:01,032 --> 00:08:03,928
sonuç, kişilerin farklı
bilinç hâlleri geçirdiği

185
00:08:03,928 --> 00:08:06,754
ve hatta belki de psikoz geçirdiği
durumlarda deneyimlediği

186
00:08:06,754 --> 00:08:08,210
halüsinasyonlara benziyor.

187
00:08:09,120 --> 00:08:10,787
Şimdi bir düşünelim.

188
00:08:11,184 --> 00:08:16,280
Eğer halüsinasyon
kontrol edilemeyen algıysa,

189
00:08:16,280 --> 00:08:20,736
o hâlde şu an burada ve bu andaki algımız
da bir tür halüsinasyon demek oluyor,

190
00:08:20,736 --> 00:08:22,752
ama kontrol edilebilen bir halüsinasyon;

191
00:08:22,752 --> 00:08:25,648
bu noktada beynin tahminleri,
çevreden edinilen

192
00:08:25,648 --> 00:08:27,528
duyu bilgilerince dizginleniyor.

193
00:08:28,224 --> 00:08:31,200
Aslında hepimiz her zaman
halüsinasyon görüyoruz,

194
00:08:31,200 --> 00:08:32,576
şu an bile öyle.

195
00:08:32,600 --> 00:08:35,416
Halüsinasyonlarımız hakkında
fikir birliğine vardığımızda,

196
00:08:35,416 --> 00:08:36,726
buna ''gerçeklik'' diyoruz.

197
00:08:37,280 --> 00:08:40,056
(Kahkaha)

198
00:08:41,264 --> 00:08:44,600
Bir birey olarak deneyiminiz,
tam olarak ''siz'' olmanın deneyimi de,

199
00:08:44,600 --> 00:08:46,416
beyin tarafından üretilmiş

200
00:08:46,416 --> 00:08:49,912
kontrollü bir halüsinasyondan ibaret.

201
00:08:49,984 --> 00:08:52,000
Değişik bir fikir, öyle değil mi?

202
00:08:52,000 --> 00:08:54,136
Görsel yanılsamalar gözümü kandırabilir,

203
00:08:54,136 --> 00:08:57,656
ama ben olmanın ne anlam ifade ettiği
konusunda nasıl kandırılabilirim ki?

204
00:08:58,224 --> 00:08:59,440
Çoğu insan için

205
00:08:59,440 --> 00:09:01,016
bir birey olma durumu

206
00:09:01,016 --> 00:09:03,112
o kadar içten ve süregelen bir şey ki,

207
00:09:03,160 --> 00:09:05,376
tamamen doğal karşılamak işten bile değil.

208
00:09:05,424 --> 00:09:07,240
Aslında doğal karşılamamalıyız.

209
00:09:07,240 --> 00:09:10,456
Benlik kavramını
birçok farklı şekilde hissediyoruz.

210
00:09:10,480 --> 00:09:12,576
Bir vücuda sahip olma durumu

211
00:09:12,576 --> 00:09:14,322
ve vücut bulma durumu söz konusu.

212
00:09:14,322 --> 00:09:16,216
Dünyayı ilk elden deneyimleme

213
00:09:16,216 --> 00:09:17,856
imkânına erişiyoruz.

214
00:09:18,240 --> 00:09:20,456
Bir şeyleri yapmaya niyetlenebiliyor

215
00:09:20,456 --> 00:09:23,176
ve dünyada yaşanan şeylerde
parmağımız olabiliyor.

216
00:09:23,664 --> 00:09:25,050
Sekteye uğramadan var oluyor

217
00:09:25,050 --> 00:09:28,816
ve zamanla diğer insanlardan sıyrılıyoruz,

218
00:09:28,816 --> 00:09:32,066
şahsımıza münhasır hatıralar ediniyor
ve sosyal çevre oluşturuyoruz.

219
00:09:32,224 --> 00:09:33,520
"Birey" algımızı oluşturan

220
00:09:33,520 --> 00:09:36,026
bu farklı deneyimlerin
hepsinin altüst olabileceğini

221
00:09:36,026 --> 00:09:38,776
psikiyatrist ve nörologlar çok iyi biliyor

222
00:09:38,776 --> 00:09:40,472
ve çoğu deney de destekliyor.

223
00:09:40,520 --> 00:09:43,416
Yani temel yaşam deneyiminin getirdiği

224
00:09:43,416 --> 00:09:47,992
bütün bir birey olma durumu,
beynin hassas bir kurgusundan ibaret.

225
00:09:48,040 --> 00:09:50,696
Diğer hepsi gibi,
farklı bir deneyim olarak

226
00:09:50,696 --> 00:09:52,126
açıklama gerektiriyor.

227
00:09:52,744 --> 00:09:54,520
Fiziksel varlığımıza dönelim.

228
00:09:54,520 --> 00:09:57,446
Beyin, bedensel varlığını
ve bir bedene sahip olma deneyimini

229
00:09:57,446 --> 00:09:58,536
nasıl oluşturur?

230
00:09:58,560 --> 00:10:00,416
Aynı ilkeler burada da geçerli.

231
00:10:00,464 --> 00:10:01,400
Beyin,

232
00:10:01,400 --> 00:10:04,120
neyin bedene ait olup olmadığı
konusunda tahmin yürütür.

233
00:10:04,904 --> 00:10:08,640
Nörolojide, bunu açıklayan
muazzam bir deney var.

234
00:10:08,640 --> 00:10:10,616
Nörolojideki çoğu deneyin aksine,

235
00:10:10,616 --> 00:10:12,112
bunu evde de yapabilirsiniz.

236
00:10:12,160 --> 00:10:14,056
Bunlardan bir tanesi kâfi.

237
00:10:14,080 --> 00:10:15,336
(Kahkaha)

238
00:10:15,360 --> 00:10:16,800
Ve birkaç boya fırçası.

239
00:10:18,904 --> 00:10:20,280
Plastik el yanılsamasında,

240
00:10:20,280 --> 00:10:22,556
kişinin gerçek eli
bakış açısına dahil edilmiyor

241
00:10:22,556 --> 00:10:25,316
ve sahte plastik el
önlerine yerleştiriliyor.

242
00:10:25,316 --> 00:10:28,152
Devamında kişi sahte ele bakarken,

243
00:10:28,152 --> 00:10:30,832
aniden iki ele de fırça ile vuruluyor.

244
00:10:31,320 --> 00:10:33,296
Bir süre sonra, birçok insan

245
00:10:33,296 --> 00:10:35,392
sahte elin aslında

246
00:10:35,392 --> 00:10:37,992
vücutlarının bir parçası
olduğu hissine kapılıyorlar.

247
00:10:39,664 --> 00:10:43,840
Bir el gibi gözüken ve normalde elin
kabaca olduğu yerde bulunan bir nesnenin

248
00:10:43,840 --> 00:10:48,216
dokunulduğunu görmek ile dokunulduğunu
hissetmek arasındaki örtüşme,

249
00:10:48,216 --> 00:10:51,562
beyin tarafından sahte elin aslında
vücudun bir parçası olduğu fikrine

250
00:10:51,562 --> 00:10:54,208
kapılması için yeterli kanıt sunuyor.

251
00:10:54,280 --> 00:10:56,880
(Kahkaha)

252
00:11:03,264 --> 00:11:05,520
Birçok şeyi ölçebilirsiniz.

253
00:11:05,520 --> 00:11:08,816
Deri iletkenliğini
ve korkma tepkimelerini ölçebilirsiniz,

254
00:11:08,816 --> 00:11:10,072
ama gerek yok.

255
00:11:10,120 --> 00:11:13,056
Mavi tişörtlü adamın
sahte eli benimsediği aşikar.

256
00:11:13,080 --> 00:11:15,786
Bu da, vücudu tanımlayan deneylerin bile

257
00:11:15,786 --> 00:11:18,172
beynin yürüttüğü
en iyi tahminden ibaret olduğunu,

258
00:11:18,172 --> 00:11:21,780
beyin tarafından oluşturulmuş
bir halüsinasyon olduğunu ortaya koyuyor.

259
00:11:21,780 --> 00:11:23,410
Değinilecek bir nokta daha var.

260
00:11:24,120 --> 00:11:27,776
Vücudumuzu yalnızca dünyevi
dış bir nesneymiş gibi deneyimlemiyoruz,

261
00:11:27,776 --> 00:11:29,512
onu içimizde de hissediyoruz.

262
00:11:29,560 --> 00:11:33,800
Hepimiz vücudumuzun mevcudiyetini
içsel anlamda da hissediyoruz.

263
00:11:35,024 --> 00:11:37,600
Vücudun içinden gelen duyusal uyarılmalar

264
00:11:37,600 --> 00:11:41,656
iç organların durumu hakkında
sürekli bir komut verme durumundalar;

265
00:11:41,680 --> 00:11:44,126
kalp durumunu, kan basıncını

266
00:11:44,126 --> 00:11:45,552
ve birçok şeyi aktarıyorlar.

267
00:11:45,552 --> 00:11:48,032
İçduyum dediğimiz bu algı

268
00:11:48,864 --> 00:11:50,120
oldukça gözardı edilmiş.

269
00:11:50,120 --> 00:11:51,536
Fakat mühim bir önem taşıyor,

270
00:11:51,536 --> 00:11:54,872
çünkü vücudumuzun içindeki işleyiş
ve bizlerin bunu algılayış şekli

271
00:11:54,872 --> 00:11:56,472
bizi hayatta tutan şey.

272
00:11:57,074 --> 00:11:59,650
Plastik el yanılmasının
farklı bir örneğine göz atalım.

273
00:11:59,650 --> 00:12:01,546
Sussex'teki laboratuvarımızdan kareler.

274
00:12:01,546 --> 00:12:04,986
Burada kişiler, ellerinin sanal
gerçeklikteki versiyonlarını görüyorlar,

275
00:12:04,986 --> 00:12:06,616
elleri kalpleriyle aynı tempoda

276
00:12:06,616 --> 00:12:09,456
ya da farklı tempoda
kırmızı olarak yanıp sönüyor.

277
00:12:09,480 --> 00:12:11,936
Kalpleriyle aynı tempoda yanıp söndüğünde,

278
00:12:11,936 --> 00:12:15,636
insanlar daha emin bir şekilde bu eli
vücudun parçası olarak kabul ediyorlar.

279
00:12:15,720 --> 00:12:19,216
Vücuda sahip olma deneyimi,

280
00:12:19,240 --> 00:12:21,640
bedenimizi içten algılamamıza dayalı.

281
00:12:23,704 --> 00:12:26,360
Son bir noktaya daha
dikkatinizi çekmek istiyorum;

282
00:12:26,360 --> 00:12:30,016
vücudumuzu içsel olarak
deneyimleme şeklimiz,

283
00:12:30,016 --> 00:12:32,322
dış dünyada nispeten
çok daha farklı işliyor.

284
00:12:32,322 --> 00:12:35,126
Etrafıma baktığımda,
dünya nesnelerle kaplı gözüküyor;

285
00:12:35,126 --> 00:12:37,016
masalar, sandalyeler, plastik eller,

286
00:12:37,040 --> 00:12:38,776
insanlar, sizler,

287
00:12:38,800 --> 00:12:40,776
dünyadaki bedenimi bile

288
00:12:40,776 --> 00:12:43,032
dışarıdaki bir nesne
olarak algılayabilirim.

289
00:12:43,080 --> 00:12:45,136
Ama içsel vücut deneyimim

290
00:12:45,136 --> 00:12:46,552
hiç de bu şekilde değil.

291
00:12:46,624 --> 00:12:48,680
Böbreklerim şuradadır diye düşünmüyorum,

292
00:12:48,680 --> 00:12:50,256
karaciğerim burada,

293
00:12:50,256 --> 00:12:51,512
dalağım...

294
00:12:51,512 --> 00:12:53,408
Dalağım nerede bilmiyorum,

295
00:12:53,480 --> 00:12:54,856
ama bir yerlerde.

296
00:12:54,856 --> 00:12:56,752
İçimi nesne olarak algılamıyorum.

297
00:12:56,752 --> 00:13:00,392
Orada bir sorun olmadığı müddetçe,
varlıklarını bile düşünmüyorum aslında.

298
00:13:01,400 --> 00:13:02,880
Bu önemli bir şey bence.

299
00:13:03,624 --> 00:13:05,720
İç organlarımızın durumunu algılamamız

300
00:13:05,720 --> 00:13:07,576
neyin nerede olduğu ile alakalı değil,

301
00:13:07,600 --> 00:13:09,736
kontrol ve nizam ile alakalı;

302
00:13:09,736 --> 00:13:13,632
psikolojik değişkenleri,
yaşam mücadelesiyle uyumlu

303
00:13:13,632 --> 00:13:15,472
sınırlar içerisinde tutmakla alakalı.

304
00:13:16,664 --> 00:13:19,520
Beyin ne olduğunu kavramak
için tahmin yürüttüğünde,

305
00:13:19,520 --> 00:13:22,616
nesneleri duyuların
sebepleri gibi algılıyoruz.

306
00:13:22,664 --> 00:13:26,280
Beyin tahmin yoluyla kontrol
ve düzen sağladığında,

307
00:13:26,280 --> 00:13:29,770
bu kontrolün ne kadar iyi işlediğini
veya kötü işlediğini deneyimliyoruz.

308
00:13:29,880 --> 00:13:32,696
En temel benlik algımız,

309
00:13:32,720 --> 00:13:34,776
vücut bulmuş organizma olma durumumuz,

310
00:13:34,776 --> 00:13:38,736
büyük oranda bizi hayatta tutan
biyolojik mekanizmamızla alakalı.

311
00:13:40,784 --> 00:13:43,120
Bu düşünce sistemini
tamamen benimsediğimizde,

312
00:13:43,120 --> 00:13:46,816
bütün bilinçli deneyimlerimizin,

313
00:13:46,816 --> 00:13:51,552
hepsi aynı tahminsel algı
mekanizmasına bağlı olduğundan,

314
00:13:51,552 --> 00:13:55,078
hepsinin en temel hayatta kalma
arzumuzdan kaynaklandığını görüyoruz.

315
00:13:55,078 --> 00:13:57,680
Dünyayı ve kendimizi

316
00:13:57,680 --> 00:14:00,760
yaşayan bedenlerimiz ile,
dolayısıyla ve sayesinde algılıyoruz.

317
00:14:01,560 --> 00:14:03,960
Adım adım hepsini toparlayayım.

318
00:14:04,584 --> 00:14:06,160
Bilinçli olarak gördüklerimiz,

319
00:14:06,160 --> 00:14:09,026
beynin var olan şey hakkındaki
en güçlü tahmininden ibaret.

320
00:14:09,026 --> 00:14:10,856
Dünya algısı
içten dışa yönde işliyor,

321
00:14:10,856 --> 00:14:13,376
yalnızca dışarıdakini
iç bünyede anlamlaştırmıyoruz.

322
00:14:13,376 --> 00:14:15,856
Aynı şekilde, nelerin
vücudumuza ait olup olmadığını

323
00:14:15,856 --> 00:14:18,216
plastik el yanılsamasında görebiliyoruz.

324
00:14:18,560 --> 00:14:22,556
Benlikle alakalı oluşturulan bu tahminler,
yoğunlukla vücudun derinliklerinden gelen

325
00:14:22,556 --> 00:14:23,896
duyu sinyallerine bağlı.

326
00:14:24,424 --> 00:14:25,640
Ve son olarak,

327
00:14:25,640 --> 00:14:30,016
vücut bulmuş benlik deneyimi
orada neyin var olduğu fikrinden çok

328
00:14:30,016 --> 00:14:31,696
kontrol ve işleyişle alakalı.

329
00:14:32,864 --> 00:14:36,080
Çevremizi oluşturan dünya deneyimi
ile içinde bulunan biz düşüncesi;

330
00:14:36,080 --> 00:14:38,336
fırsat ve tehlikelerle dolu bu dünyada,

331
00:14:38,360 --> 00:14:41,256
bizleri hayatta tutabilmek adına
milyonlarca yıldır süregelen

332
00:14:41,256 --> 00:14:44,566
evrim sonucu şekillenmiş bir tür
kontrollü halüsinasyondan ibarettir.

333
00:14:44,590 --> 00:14:47,160
Varlığımız, kendimiz üzerine
yürüttüğümüz bir tahmin.

334
00:14:48,520 --> 00:14:51,000
Bütün bunlar şu üç anlam çıkarılabilir:

335
00:14:51,304 --> 00:14:53,880
Birincisi, tahmin
mekanizmasında sıkıntı çıktığında,

336
00:14:53,880 --> 00:14:55,846
dünyayı yanlış algılayabileceğimiz gibi

337
00:14:55,846 --> 00:14:57,816
benliğimizi de yanlış anlayabiliriz.

338
00:14:57,840 --> 00:15:02,056
Bunu kavramak psikiyatride
ve nörolojide birçok kapı açıyor,

339
00:15:02,056 --> 00:15:04,952
çünkü nihayetinde depresyon
ve şizofreni gibi durumlarda,

340
00:15:04,952 --> 00:15:06,706
sadece belirtileri tedavi etmektense

341
00:15:06,706 --> 00:15:09,160
sonunda ana kaynağa ulaşmış oluruz.

342
00:15:09,744 --> 00:15:10,960
İkincisi;

343
00:15:10,960 --> 00:15:14,776
benlik kavramı, her ne kadar akıllı
veya ileri teknoloji olursa olsun,

344
00:15:14,776 --> 00:15:17,152
robottaki bir yazılım programına

345
00:15:17,152 --> 00:15:19,368
indirgenemez veya yüklenemez.

346
00:15:19,464 --> 00:15:22,080
Bilinçli deneyimleri,

347
00:15:22,080 --> 00:15:25,336
bizleri hayatta tutan biyolojik
mekanizmalar tarafından şekillenmiş

348
00:15:25,336 --> 00:15:28,312
biyolojik, can taşıyan hayvanlarız.

349
00:15:28,312 --> 00:15:32,162
Bilgisayarları daha akıllı hâle getirmek,
onlara hissedebilme yetisini vermez.

350
00:15:33,024 --> 00:15:34,320
Son olarak,

351
00:15:34,320 --> 00:15:36,296
her birimizin içindeki kişisel dünyalar,

352
00:15:36,296 --> 00:15:37,952
bilinçli olmamız,

353
00:15:37,952 --> 00:15:40,712
bilinçli olabilmenin
tek bir yönünü oluşturur.

354
00:15:41,864 --> 00:15:43,840
Hatta insan bilinci bile genellikle --

355
00:15:43,840 --> 00:15:47,816
bir ton muhtemel bilinç ihtimalleri
arasında küçücük bir alanı kapsar.

356
00:15:47,864 --> 00:15:51,520
Her birimizin kişisel benliği
ve dünyası tamamen eşsiz,

357
00:15:51,520 --> 00:15:55,126
ama hepsi, yaşayan birçok canlı ile
aynı biyolojik mekanizma sistemlerinde

358
00:15:55,126 --> 00:15:57,336
ortak noktayı paylaşıyor.

359
00:15:57,920 --> 00:16:00,880
Bunlar, kendimizi algılama

360
00:16:01,784 --> 00:16:04,040
ve tanıma doğrultusundaki
temel farklıklılıklar,

361
00:16:04,040 --> 00:16:05,896
fakat bu farklılıklar kutlanmalı,

362
00:16:05,896 --> 00:16:08,272
aynı bilimde de olduğu gibi;
Kopernik'e göre,

363
00:16:08,272 --> 00:16:10,272
insan dünyanın merkezinde değildi.

364
00:16:10,272 --> 00:16:11,504
Darwin'e göre,

365
00:16:11,504 --> 00:16:13,720
günümüze kadar
var olan diğer bütün canlılarla

366
00:16:13,720 --> 00:16:14,920
bağlantılarımız var.

367
00:16:16,344 --> 00:16:19,080
Algı çerçevemiz genişledikçe,

368
00:16:19,080 --> 00:16:21,496
beraberinde merak da artar;

369
00:16:21,496 --> 00:16:23,352
doğadan ayrı değil,

370
00:16:23,352 --> 00:16:27,952
doğanın birer parçası
olduğumuzun farkına da varırız.

371
00:16:28,920 --> 00:16:30,120
Ve

372
00:16:30,720 --> 00:16:33,096
bilinç son bulduğunda,

373
00:16:33,096 --> 00:16:35,896
korkacak hiçbir şeyimiz kalmaz.

374
00:16:36,560 --> 00:16:37,760
Hem de hiçbir şey.

375
00:16:38,480 --> 00:16:39,696
Teşekkürler.

376
00:16:39,720 --> 00:16:47,746
(Alkış)