[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.76,0:00:09.13,Default,,0000,0000,0000,,Obszar wokół bieguna północnego
Dialogue: 0,0:00:09.13,0:00:14.05,Default,,0000,0000,0000,,może wyglądać na mroźne i jałowe miejsce,\Nw którym nic się nie nigdy zmienia.
Dialogue: 0,0:00:14.05,0:00:19.01,Default,,0000,0000,0000,,Tak naprawdę to skomplikowany\Ni dobrze wyważony system,
Dialogue: 0,0:00:19.01,0:00:23.31,Default,,0000,0000,0000,,a jego skrajne położenie sprawia, że jest\Npodatny na procesy sprzężenia zwrotnego,
Dialogue: 0,0:00:23.31,0:00:27.07,Default,,0000,0000,0000,,które mogą ujawnić\Nnawet drobne zmiany w atmosferze.
Dialogue: 0,0:00:27.07,0:00:32.28,Default,,0000,0000,0000,,Naukowcy często określają Arktykę\Njako system wczesnego ostrzegania,
Dialogue: 0,0:00:32.28,0:00:36.26,Default,,0000,0000,0000,,odnosząc się do przewidywania\Nskutków zmian klimatu.
Dialogue: 0,0:00:36.26,0:00:39.70,Default,,0000,0000,0000,,Klimatyczne sprężenie zwrotne\Nbazuje głównie na odbijaniu światła.
Dialogue: 0,0:00:39.70,0:00:41.95,Default,,0000,0000,0000,,Białe powierzchnie, jak śnieg i lód,
Dialogue: 0,0:00:41.95,0:00:46.03,Default,,0000,0000,0000,,odbijają promienie słoneczne\Nz powrotem w kosmos,
Dialogue: 0,0:00:46.03,0:00:51.11,Default,,0000,0000,0000,,a ciemniejsza ziemia i powierzchnia wody\Npochłaniają znacznie więcej światła.
Dialogue: 0,0:00:51.11,0:00:55.09,Default,,0000,0000,0000,,Gdy Arktyka się ogrzewa\Nczęść śniegu i lodu topnieje,
Dialogue: 0,0:00:55.09,0:00:58.11,Default,,0000,0000,0000,,odsłaniając ląd i ocean pod spodem.
Dialogue: 0,0:00:58.11,0:01:01.97,Default,,0000,0000,0000,,Więcej dostarczonego ciepła\Npowoduje większe topnienie
Dialogue: 0,0:01:01.97,0:01:03.60,Default,,0000,0000,0000,,i tak w kółko.
Dialogue: 0,0:01:03.60,0:01:07.11,Default,,0000,0000,0000,,Choć obecna sytuacja w Arktyce\Nopiera się na procesie ogrzewania,
Dialogue: 0,0:01:07.11,0:01:09.36,Default,,0000,0000,0000,,przeciwieństwo też jest możliwe.
Dialogue: 0,0:01:09.36,0:01:12.61,Default,,0000,0000,0000,,Mały spadek temperatury\Nwywoła dalsze ochładzanie,
Dialogue: 0,0:01:12.61,0:01:15.94,Default,,0000,0000,0000,,zwiększając powierzchnię\Nodbijających światło śniegu i lodu.
Dialogue: 0,0:01:15.94,0:01:18.48,Default,,0000,0000,0000,,To spowoduje słabsze pochłanianie światła
Dialogue: 0,0:01:18.48,0:01:22.76,Default,,0000,0000,0000,,i doprowadzi do cyklu ochłodzenia,\Njak w poprzednich epokach lodowcowych.
Dialogue: 0,0:01:22.76,0:01:26.63,Default,,0000,0000,0000,,Lód w Arktyce odpowiada też\Nza inne sprzężenie zwrotne,
Dialogue: 0,0:01:26.63,0:01:28.27,Default,,0000,0000,0000,,przez izolację cieplną.
Dialogue: 0,0:01:28.27,0:01:30.21,Default,,0000,0000,0000,,Tworząc pokrywę na tafli oceanu
Dialogue: 0,0:01:30.21,0:01:33.43,Default,,0000,0000,0000,,lód oddziela mroźne arktyczne powietrze
Dialogue: 0,0:01:33.43,0:01:36.43,Default,,0000,0000,0000,,od względnie ciepłej wody pod spodem.
Dialogue: 0,0:01:36.43,0:01:39.45,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy pokrywa lodowa\Nchudnie, łamie się lub topnieje,
Dialogue: 0,0:01:39.45,0:01:41.64,Default,,0000,0000,0000,,z oceanu ucieka ciepło,
Dialogue: 0,0:01:41.64,0:01:45.72,Default,,0000,0000,0000,,ogrzewając atmosferę\Ni powodując dalsze topnienie lodu.
Dialogue: 0,0:01:45.72,0:01:48.96,Default,,0000,0000,0000,,Oba przykłady to sprzężenia dodatnie
Dialogue: 0,0:01:48.96,0:01:50.79,Default,,0000,0000,0000,,nie dlatego, że robią coś dobrego,
Dialogue: 0,0:01:50.79,0:01:55.28,Default,,0000,0000,0000,,ale dlatego, że początkowa zmiana\Njest wzmacniana w tym samym kierunku.
Dialogue: 0,0:01:55.28,0:01:57.45,Default,,0000,0000,0000,,Z kolei sprzężenie ujemne zachodzi,
Dialogue: 0,0:01:57.45,0:02:02.28,Default,,0000,0000,0000,,kiedy początkowa zmiana\Nwywołuje przeciwdziałające jej efekty.
Dialogue: 0,0:02:02.29,0:02:05.28,Default,,0000,0000,0000,,Topnienie lodu jest też przyczyną\Npewnego sprzężenia ujemnego,
Dialogue: 0,0:02:05.28,0:02:08.59,Default,,0000,0000,0000,,wydzielającego wilgoć do atmosfery.
Dialogue: 0,0:02:08.59,0:02:12.12,Default,,0000,0000,0000,,Zwiększa to ilość i grubość chmur,
Dialogue: 0,0:02:12.12,0:02:15.63,Default,,0000,0000,0000,,co może ochłodzić atmosferę\Nprzez blokowanie światła słonecznego.
Dialogue: 0,0:02:15.63,0:02:18.08,Default,,0000,0000,0000,,Ale sprzężenie ujemne działa krótko,
Dialogue: 0,0:02:18.08,0:02:20.44,Default,,0000,0000,0000,,przez czas trwania lata w Arktyce.
Dialogue: 0,0:02:20.44,0:02:22.82,Default,,0000,0000,0000,,Przez resztę roku, kiedy brakuje słońca,
Dialogue: 0,0:02:22.82,0:02:24.65,Default,,0000,0000,0000,,zwiększona wilgotność i zachmurzenie
Dialogue: 0,0:02:24.65,0:02:28.32,Default,,0000,0000,0000,,ogrzewa powierzchnię Ziemi\Nzatrzymując jej ciepło,
Dialogue: 0,0:02:28.32,0:02:32.85,Default,,0000,0000,0000,,zamieniając sprzężenie w dodatnie\Nz wyjątkiem tych paru miesięcy.
Dialogue: 0,0:02:32.85,0:02:35.51,Default,,0000,0000,0000,,Podczas gdy sprzężenia ujemne\Nstabilizują system
Dialogue: 0,0:02:35.51,0:02:38.05,Default,,0000,0000,0000,,kierując go w stronę punktu równowagi,
Dialogue: 0,0:02:38.05,0:02:43.99,Default,,0000,0000,0000,,sprzężenia dodatnie destabilizują go,\Nwywołując coraz większe odchylenia.
Dialogue: 0,0:02:43.99,0:02:47.08,Default,,0000,0000,0000,,Ostatnie, coraz poważniejsze efekty\Ndziałania sprzężeń dodatnich
Dialogue: 0,0:02:47.08,0:02:50.39,Default,,0000,0000,0000,,mogą mieć skutki\Nsięgające daleko poza Arktykę.
Dialogue: 0,0:02:50.39,0:02:51.73,Default,,0000,0000,0000,,Na ocieplającej się planecie
Dialogue: 0,0:02:51.73,0:02:57.45,Default,,0000,0000,0000,,sprzężenia powodują, iż biegun północny\Nociepla się szybciej niż równik.
Dialogue: 0,0:02:57.45,0:03:00.51,Default,,0000,0000,0000,,Mniejsze różnice temperatur tych obszarów
Dialogue: 0,0:03:00.51,0:03:02.66,Default,,0000,0000,0000,,mogą spowolnić prądy powietrzne
Dialogue: 0,0:03:02.66,0:03:06.94,Default,,0000,0000,0000,,i zaburzyć cyrkulację powietrza\Nna średnich szerokościach geograficznych,
Dialogue: 0,0:03:06.94,0:03:09.48,Default,,0000,0000,0000,,gdzie żyje większość światowej populacji.
Dialogue: 0,0:03:09.48,0:03:12.74,Default,,0000,0000,0000,,Naukowcy obawiają się, że zmiany pogodowe
Dialogue: 0,0:03:12.74,0:03:15.14,Default,,0000,0000,0000,,będą długotrwałe i radykalne,
Dialogue: 0,0:03:15.14,0:03:19.41,Default,,0000,0000,0000,,a krótkotrwałe fluktuacje\Nprzybiorą postać długich mrozów,
Dialogue: 0,0:03:19.41,0:03:22.54,Default,,0000,0000,0000,,upałów, susz i powodzi.
Dialogue: 0,0:03:22.54,0:03:25.88,Default,,0000,0000,0000,,Czułość Arktyki nie służy\Nwyłącznie do wczesnego ostrzegania
Dialogue: 0,0:03:25.88,0:03:28.42,Default,,0000,0000,0000,,przed zmianami klimatu na całej planecie.
Dialogue: 0,0:03:28.42,0:03:32.59,Default,,0000,0000,0000,,Sprzężenia zwrotne mogą mieć na nas\Nbezpośredni i natychmiastowy wpływ.
Dialogue: 0,0:03:32.59,0:03:35.01,Default,,0000,0000,0000,,Klimatolodzy często ostrzegają,
Dialogue: 0,0:03:35.01,0:03:38.40,Default,,0000,0000,0000,,że to, co wydarzy się w Arktyce,\Nnie zawsze tam zostaje.