Het gebied dat de Noordpool omgeeft
lijkt op een bevroren en troosteloze
omgeving waar niets verandert.
Maar eigenlijk is het een complex
en evenwichtig natuurlijk systeem.
De extreme ligging ervan maakt het
kwetsbaar voor terugkoppelingsprocessen
die zelfs de kleinste veranderingen
in de atmosfeer kunnen uitvergroten.
Wetenschappers omschrijven de Noordpool
vaak als de kanarie in de kolenmijn
in de voorspelling van
de invloed van klimaatverandering.
Weerkaatsing is een heel
belangrijke klimaat-terugkoppeling.
Witte oppervlakten zoals sneeuw en ijs
zijn heel effectief bij het terugkaatsen
van zonne-energie de ruimte in,
terwijl donkerder oppervlakten veel meer
binnenkomend zonlicht absorberen.
Als de Noordpool ook maar iets opwarmt,
smelt er wat van de sneeuw- en ijsmassa,
zodat de bodem en de oceaan eronder
bloot komen te liggen.
Absorptie van de toegenomen warmte
leidt tot nog meer smelten
enzovoort.
Hoewel de huidige situatie op de Noordpool
het opwarmingspatroon volgt,
kan het tegenovergestelde
ook gebeuren.
Een kleine temperatuurdaling
veroorzaakt meer bevriezing,
wat de hoeveelheid weerkaatsende
sneeuw en ijs verhoogt.
Dit leidt tot minder zonlicht
dat wordt geabsorbeerd
en leidt tot een cyclus van afkoeling
zoals in voorgaande ijstijden.
Poolzee-ijs is verantwoordelijk voor
nog een terugkoppelingmechanisme
door middel van isolatie.
Door het vormen van een laag
op de oceaan
fungeert het ijs als buffer
tussen de koude poollucht
en het betrekkelijk warmere
water eronder.
Maar als het ijs dunner wordt,
breekt of ergens smelt,
ontsnapt er hitte uit de oceaan
hetgeen de atmosfeer opwarmt en
nog meer ijs doet smelten.
Dit zijn beide voorbeelden
van positieve terugkoppelingslussen,
niet omdat ze iets positiefs doen,
maar omdat de aanvankelijke verandering
wordt versterkt in dezelfde richting.
Een negatieve terugkoppelingslus,
echter, ontstaat
als de aanvankelijke verandering
tot effecten leidt
die in de omgekeerde richting werken.
Smeltend ijs veroorzaakt ook
een soort negatieve terugkoppeling
door vocht de atmosfeer in te sturen.
Dit doet de hoeveelheid en het volume
van de aanwezige wolken toenemen,
hetgeen de atmosfeer kan doen afkoelen
door meer zonlicht tegen te houden.
Deze negatieve terugkoppelingslus
duurt maar even
vanwege de korte poolzomers.
Voor de rest van het jaar,
als zonlicht schaars is,
doen de verhoogde vochtigheid
en wolken
het oppervlak opwarmen door
de warmte van de aarde in te kapselen
en de terugkoppelingslus slechts
enkele maanden positief te laten zijn.
Negatieve terugkoppelingslussen
verhogen de stabiliteit door
het systeem naar een evenwicht te sturen,
maar positieve lussen destabiliseren
door meer afwijkingen toe te staan.
De onlangs toegenomen invloed
van positieve terugkoppeling
kan gevolgen hebben
ver buiten het Noordpoolgebied.
Op een opwarmende planeet
zorgen zij ervoor dat de Noordpool
sneller opwarmt dan de evenaar.
De afgenomen temperatuurverschillen
tussen de twee gebieden
leiden tot een langzamere straalstroom
en minder atmosferische circulatie
tussen de middelste breedtegraden
waar de meerderheid
van de wereldbevolking leeft.
Veel wetenschappers vrezen dat
verschuivingen in weerpatronen
langer zullen duren en extremer zijn,
met kortstondige fluctuaties die leiden
tot aanhoudende koudeperiodes,
hittegolven. droogtes en overstromingen.
De gevoeligheid van het poolgebied dient
niet alleen als tijdig alarm
voor wereldwijde klimaatverandering.
De terugkoppelingslussen kunnen ons
op directere manieren beïnvloeden.
Zoals klimaatwetenschappers vaak zeggen:
wat er op de Noordpool gebeurt,
blijft niet altijd aan de Noordpool.