Axırıncı vidyodan bilirk ki, əzələ hüceyrəsi içərisində yüksək kalsiyum konsentrasiyası olsa, bu kalsiyum iyonu gedib troponin zülalına bağlanacaq, bununla onun forması elə dəyişəcək ki, tropomiyozin ortalıqdan çəkiləcək və beləliklə miyozinin başı aktin sapları üzərində sürünəbiləcək və bununla da əslində əzələ büzülməsi baş verəcək. Deməli yuxarı kalsiyum konsantrasiyası, ya da kalsiyum iyon konsantrasiyası, əzələ büzülməsi deməkdir. Aşağı kalsiyum iyon konsantrasiyası, bu troponin zülallarının standard vəziyətinə qayıtmasına və tropomiyozinlərin geriyə qayıtmasına səbəb olur və büzülmə baş vermir. Bundan sonraki əsas sual budur ki, əzələ yüksək kasiyum konsantrasiyası və büzülməni ya da ki aşağı kalsiyum konsantrasiyası və rahatlamanı necə tənzimliyir? Ya da daha yaxşı bir sual, sinir sistemi bunu necə edir? Sinir sistemi əzələyə büzülməsini,kalsiyum konsantrasiyasını yülksəldərək büzülməsini ya da aşağı salaraq rahatlamasını necə deyir? Bunu başa düşmək üçün neyron vidyosunda öyrəndiklərmizi bir az təkrar edək. Bir aksonun terminal qovşağını burada çəkim. Başqa bir sinirin dentrində sinaps eləməkdənsə, gedib həqiqi əzələ hüceyrəsi ilə sinaps eliyəcək. Yəni bu onun əzələ hüceyrə ilə sinapsıdır. Bu həqiqi əzələ hüceyrəsi ilə sinapsdır. Gəl hər şeyi adlandırım ki qarışdırmıyasan. Bu aksondur. Bunu aksonun terminal ucu adlandıra bilərik Bu sinapsdır. Neyron vidyosundan balaca bir terminologiya- bu bölgə sinaptik yarıqdır. Bu presinaptik neyrondur. Bu postsinpatik hüceyrədir Bu da nöyrondur. Və bu da əzələ hüceyrəsinin membranıdır. Və çox güman ki bundan sonraki video ya da ondan sonrakində əzələ hücrəsinin anatomiyasını göstərəcəm. Bu, bir az mücərrəd olacaq, çünki əsas kalsium ionu konsentrasiyasının necə tənzimləndiyini anlamaq istəyirik. Bu sarkolemma adlanır. Deməli bu əzələ hüceyrəsinin membranıdır. Və bu da burada - bunun əzələ hüceyrəsinin membranının bir qatlantısı olduğunu xəyal edə bilərsən Əgər biz əzələ hüceyrəsinin səthinə baxsaq onda hüceyrəyə girən bir çuxur və ya girinti kimi görünür, ancaq burada bir kəsişmə etdik ki, qatlanacağını təsəvvür edə biləsən, ancaq bir iynə və ya bir şeylə soxsan, burdakını əldə edə bilərsən. . Membranda bir girinti əldə edəssən. Və bu T-borusu adlanır. T transvers (eninə) sözünü bildirir Membranın səthini eninə çarpazlıyır. Və burda- bu bu videodaki çox önəmli bir şeydi, ya da ki çox önəmli orqaneldi Bu əzələnin içindəki orqanel sarkoplazmik retikulum adlanır. Və əslində bu hardasa endoplazmik retikuluma çox oxşuyur əsas funksiyasının anbar vəzifəsi görməsi olduğu üçün endoplazmik retikuluma oxşardır. Baxmayaraq ki endoplazmik retikulum zülal düzəldilməsində iş görür və ona yapışan ribozomlar var, o sırf bir saxlama orqanelidir. Sarkoplazmik retikulumun elədiyi onun membranında kalsiyum ion nasosları var və onlar ATF-azdırlar yəni nasosların işləməsi üçün ATF işlədirlər. Deməli ATF gəlir, bağlanır, və kalsiyum iyonu ona bağlanır, və ATF"nin ADF və fosfat qrupuna hidroliz olunması, bu zülalın formasını dəyişdirir və o kalsiyum iyonunu içəriyə nasosluyur. Beləliklə kalsiyum iyonu içəri atılır. Deməli sarkoplamik retikulumun membranındakı bütün bu kalsiyum iyonu nasoslarının net effekti odur ki dincələn əzələdə, içəri tərəfdə yüksək kalsiyum iyon konsentrasiyası var. Deməli, indi nə olacağını təxmin edə bilərsən məncə. Əzələnin büzülməyə ehtiyacı olanda, bu kalsiyum iyonları hüceyrənin sitoplazmasına atılır. Və sonra onlar düz burdaki troponinə bağlana bilərlər, və axır videoda danışdığımız hər şeyi edirlər. Bizi bu maraqlandırır ki, nə zaman kalsiyum iyonunu hüceyrənin qalanına göndərmək lazım gəldiyini hardan bilir? Bu hüceyrənin içidir. Və bu bölgə aktin sapları, miyozin başları və bütün qalanlar, və troponin və tropomiyozin--hamısı burdakı xarici mühitə məruz qalır. Deməli bunu təsəvvür edə bilərsən- bunu aydın olaraq çəkəcəm. Çox mücərrəd şəkildə çəkirəm. Quruluşların çoxunu gələcək videoda görəciyik.Bu çox mücərrəd şəkildi, amma bununla nə baş verdiyini anlayacağını düşünürəm Deyək ki bu neyrondur-- və bunu motor neyron adlandıraq-- bu əzələ büzülməsi üçün siqnal ötürür. Ən birincisi, biz siqnalın neyron boyunca necə hərəkət etdiyini bilirik, xüsusilə akson boyunca fəaliyyət potensialı ilə. Burada natrium kanalı olmalıdı. Potensial-asılı qapıdır, buna görə orada bir az müsbət gərginlik(voltaj) var bu potensial-asılı natrium kanalının açılması üçün. Yəni bu açılır və daha çox natriumun içəri girməsinə icazə verir. Bu burada bir az daha çox pozitiflik yaradır. Və bu sonrakı potensial-asılı kanalın açılmasını təşviq edir - və bu bütün akson membranı boyunca belə səyahət edir-- və sonda, yetərli pozitif dəyərə çatanda, potensial-asılı kalsiyum kanalı açılır. Bu neyron dərsində öyrəndiyimizin tam təkrarıdır. Yəni əslində,o kalsiyum kanalını yeterli pozitifliyə çatdıranda, kalsiyum kanalının içəri axmasına icazə verirlər. Və kalsiyum iyonları içəri axır və onlar sinaptik ya daki presinaptik membrandaki bu xüsusi zülallara yaxın bağlanırlar. Bunlar kalsiyum iyonlarıdı. Onlar vezikülləri bağlayan zülallara bağlanırlar. Xatırla, veziküllər sadəcə neyromediatörlərin ətrafındakı membrandır. Kalsiyum bu zülallara bağlananda, ekzositoz baş verir. Bu vezikül membranının həqiqi neyron membranı ilə birləşməsinə və içindəkilərin çölə çıxmasına səbəb olur. Bu neyron videosundan təkrardır. Bunları o biri videolarda daha detallı başa salmışam, bütün neyromediatörlər çölə çıxır. Və biz neyron və əzələ hüceyrə arasındakı sinapsdan danışırıq. . Burdakı neyromediatör asetilkolindir. Dendritdə olan kimi, asetilkolin sarkolemmadakı ya dakı əzələ hüceyrəsi membranındakı reseptörlərə bağlanır və bu əzələ hücrəsindəki sodyum kanallarını açır. Beləliklə, əzələ hüceyrəsi də bir neyron kimi membranında bir potensial gradiyentinə sahibdir. Deməli bu nə vaxt asetılkolin qəbul etsə, natrium hücrə içinə axacaq. Yəni orda pozitivlik var və bu əzələ hüceyrəsində fəaliyət potansiyalına səbəb olur. Yəni bir az pozitif yük var. Keçid səviyyəsinə çatdıqda, daha çox sodyumun axmasına imkan verəcək bu potensial-asılı kanalı stimullaşdıracaq. Yəni o bir az pozitif olacaq. Əlbəttə bunu tərsinə çevirmək üçün kalium da var. Bu neyronda nə baş verdiyidir. Nəhayət bu fəaliyət potensiyalıdır-- natrium kanalı var burda. O bir az pozitivləşir. Yetəri qədər pozitivləşəndə açılır və daha çox natriumun içəri girməsinə icazə verir. Beləliklə fəaliyət potensiyalı. və sonra bu potensial-- natrium kanalı var burda-- T-borusu boyunca gedir. Beləlikə neyrondakı informasiya-- təsəvvür edə bilirsən ki,aksiyon potensialı sonrasında elə bir kimyəvi signala dönür ki, o da T-borusundan keçən başqa bir aksiyon potansiyalını stimullaşdırır. Və maraqlı hissəsi buduki- və əslində bu hal-hazırda açıq araşdırma sahəsidi və sənə bəzi mlumatlar verəcəm bu barədə daha çox oxumaq istəsən-- sarkoplazmik retikulumu T-borusuna bağlayan zülal kompleksi var. Və onu burda böyük qutu kimi çəkəcəm. Deməli burda zülal kompleksi var. Bunu əslində göstərəcəm- bəzi sözləri bura yazacam. Triadin, junctin, kalsekvestrin və rianodin zülallarını əhatə edir. Ancaq bir şəkildə burada T-borusu ilə sarkoplazmik retikulum arasında körpü yaradan bir protein kompleksində iştirak edirlər, amma əsas məsələ fəaliyət potensiyalı aşağı gedəndə nə baş verdiyidir-- burda yetəri qədər pozitivlik əldə edirik, bu zülal kompleksi kalsiyumun buraxılmasını təşviq edir. Və onlar fikirləşirlər ki, əslində kalsiyumu sərbəst buraxan hissə rianodindir, amma biz deyə bilərik ki- bəlkə də o burda stimullaşdırılıb. Fəaliyyət potensiyalı aşağı gedəndə- başqa rəngə keçim Bu bənövşəyini çox işlədirəm. Fəaliyyət potensiyalı kifayət qədər uzağa getdik də--burda qırmızını işlədəcəm --fəaliyyət potensiyalı kifayət qədər uzağa getdik də-- onda bu muhit bütün bu natriumun axımı ilə bir az pozitiv olacaq, bu sirli qutu-- və bu zülalları internetdə axtara bilərsən. İnsanlar hələ də bu sirli qutunun dəqiq olaraq necə çalışdığını anlamağa çalışırlar-- o bu kalsiyum iyonlarının sarkoplazmik retikulumdan çıxması üçün qapıların açılmasını stimullaşdırır. Yəni bütün kalsiyum iyonları sarkoplazmik retikulumdan çölə atılır-- hüceyrənin içinə, hüceyrənin sitoplazmasına. İndi bu baş verəndə, nə olacaq? Yəni, yuxarı kalsiyum konsantrasiyası, kalsiyum iyonları troponinə bağlanır, videonun başında dediyimiz kimi. Kalsiyum iyonları trroponinə bağlanır, tropomiyozini yoldan kənara çəkir, və sonra miyozin ATF"ni işlədərək (2 video əvvəl öyrəndiyimiz kimi) aktin üzərində sürünməyə başlıyır-- və eyni vaxtda, siqnal yox olan kimi, bunlar bağlanır və bu kalsiyum iyonu nasosları kalsiyum iyon konsentrasiyasını yenidən aşağı salır. Və sonra büzülmə dayanacaq və əzələ yenidən rahatlıyacaq. Burdaki böyük məsələ odur ki, bizim kalsiyum iyon konteynerimiz var, əzələ rahatlayanda, əsas olaraq kalsiyum iyonlari hüceyrənin içərisindən götürülür, beləliklə əzələ rahatlayır, çünki miyozinlər aktin üstündə dırmana bilmir. Amma siqnal qəbul edəndə, o kalsiyumu geri ötürür və əslində əzələ büzülməsi olur çünki tropomiyozin tropondən çəkilir. Beləliklə, yəni bilmirəm. Bu çox möhtəşəmdi Bunun hələ tam olaraq başa düşülməməsi əslində daha da maraqlıdır. Bu aktivdir- əgər bioloji tədqiqatçı olmaq istəsən bu başa düşməyə çalışmaq üçün maraqlı bir şey ola bilər. Birincisi, bunun həqiqətən necə işləməsi elmi baxımdan maraqlıdır, amma əslində-- potensial xəstəliklərin yaranmasında səhv zülalların yan məhsulları rol ala bilər. Bəlkə də bunların necəsə daha yaxşı yada pis çalışmasını düzəldə bilərsən. Beləliklə, fəaliyyət potensialı bu kalsium kanalını açmaq üçün işə keçdik də burada tam olaraq nələrin baş verdiyini bilsəydin yaxşı olardı. İndi böyük şəkli görürük. Bir motor neyronun sarkoplazmik retikulumun kalsium ionlarının hüceyrənin sitoplazmasında bu membran üzərindən keçməsinə imkan verərək hüceyrənin büzülməsini necə stimullaşdırdığını bilirik. Və bu videodan əvvəl bir az oxuyurdum. Bu nasoslar çox effektivdi. Beləliklə, siqnal keçib buradakı qapı bağlandıqda, bu sarkoplazmik retikulum ion konsentrasiyasını təxminən 30 milisaniyədə geri ala bilər. Beləliklə, niyə büzülmələri dayandırmaqda bu qədər yaxşıyıq, necə yumruqlayıb sonra qolumu geri çəkə bilirəm, milli saniyə ərzində rahatlaşdıra bilərəm, çünki 30 milisaniyədə büzülməni dayandıra bilərik, yəni bu 1/30 saniyədən belə azdı Beləliklə, bir sonrakı videoda bir əzələ hüceyrəsinin həqiqi anatomiyasını bir az daha ətraflı danışacam.