WEBVTT

00:00:00.778 --> 00:00:06.783
Kendimi bildim bileli,
Afrika filleri beni hep şaşırtmıştır.

00:00:07.532 --> 00:00:11.069
Günümüzde Dünya'da yaşayan en büyük
kara memelisi olan bu hayvanlar,

00:00:11.093 --> 00:00:16.538
yedi ton ağırlığa ve omuzdan yere
üç buçuk metre uzunluğa ulaşabiliyor.

00:00:16.538 --> 00:00:19.982
50-60 yıllık ömürlerinde günde 400
kiloya kadar yiyecek tüketebiliyor

00:00:20.006 --> 00:00:26.515
ve hayati önem taşıyan tohumları
binlerce kilometre boyunca yayıyorlar.

NOTE Paragraph

00:00:27.530 --> 00:00:31.863
Şefkatli ve karmaşık toplumlarının
merkezinde anaerkillik yatıyor.

00:00:32.082 --> 00:00:35.942
Dişi, güçlü liderler gençleri eğitiyor 
ve Afrika çalılarının zorlukları arasında

00:00:35.942 --> 00:00:40.888
yiyecek, su ve güvenli yer 
bulabilmeleri için onlara yol gösteriyor.

00:00:41.554 --> 00:00:45.615
Toplumları o kadar karmaşık ki hâlâ
tam olarak iletişim kurma şekillerini,

00:00:45.631 --> 00:00:50.146
kendilerini nasıl ifade ettiklerini 
ve diyalektlerini çözebilmiş değiliz.

00:00:50.146 --> 00:00:54.077
Hâlâ anlayamadığımız şeylerden biri de,
arazide göç yollarını nasıl buldukları

00:00:54.101 --> 00:00:57.490
ve nehri geçmek için kullandıkları
en güvenli yolu nasıl hatırladıkları.

NOTE Paragraph

00:00:57.728 --> 00:00:59.486
Eminim ki benim gibi

00:00:59.510 --> 00:01:03.244
çoğunuz da hayvanların 
en görkemlisi olan fillere karşı

00:01:03.268 --> 00:01:05.668
pozitif duygusal bir his besliyorsunuzdur.

00:01:06.117 --> 00:01:10.107
Bir belgeselde görüp zekâları hakkında
bilgi edinmemiş olmak çok zor.

00:01:10.118 --> 00:01:12.744
hatta şanslıysanız vahşi doğalarında,

00:01:12.768 --> 00:01:14.562
kendi gözlerinizle de görmüşsünüzdür.

00:01:15.085 --> 00:01:16.529
Fakat içinizden kaç kişinin

00:01:16.553 --> 00:01:20.694
onlardan tam anlamıyla
korktuğunu merak ediyorum.

NOTE Paragraph

00:01:22.482 --> 00:01:24.744
Uzun tatillere ama oldukça
kısıtlı bütçeye sahip

00:01:24.768 --> 00:01:26.236
öğretmen anne babam tarafından

00:01:26.260 --> 00:01:29.315
Güney Afrika'da yetiştirilme 
şansına sahiptim.

00:01:29.898 --> 00:01:32.888
Eski Ford Cortina Estate model 
arabamıza biner,

00:01:32.888 --> 00:01:35.398
kız kardeşimle arka koltukta
sıkışmış halde oturur,

00:01:35.398 --> 00:01:38.215
çadırlarımızı alarak Güney Afrika'nın
vahşi yaşam alanlarına

00:01:38.215 --> 00:01:39.525
kamp yapmaya giderdik.

00:01:39.525 --> 00:01:43.017
Benim gibi genç, yetişmekte olan bir 
zoolog için bu harika bir deneyimdi.

NOTE Paragraph

00:01:43.398 --> 00:01:45.747
O genç yaşımda bile, 
vahşi yaşam alanlarındaki,

00:01:45.771 --> 00:01:49.429
geçişleri engelleyen uzun, elektrik 
çitlerinin oldukça bölücü olduklarını

00:01:49.453 --> 00:01:50.802
düşündüğümü hatırlıyorum.

00:01:51.077 --> 00:01:53.752
Böylece filleri topluluklardan
uzak tutmuş oluyorlardı

00:01:53.776 --> 00:01:57.464
ama bunu yaparken hayvanları da
vahşi alanlarından uzaklaştırıyorlardı.

00:01:58.236 --> 00:02:01.632
Bu, genç yaşta benim için 
oldukça zor bir durumdu.

00:02:02.133 --> 00:02:05.355
Ancak 14 yaşımda Kenya'ya taşındığımızda,

00:02:05.379 --> 00:02:10.101
Doğu Afrika'nın vahşi açık alanlarıyla
bağ kurabilme imkânı buldum.

00:02:10.125 --> 00:02:14.998
İşte ancak burada, gerçekten 
içgüdüsel olarak evde hissediyordum.

NOTE Paragraph

00:02:15.902 --> 00:02:19.555
Samburu Ulusal Koruma Alanında 
bir çadırın içinde,

00:02:19.555 --> 00:02:22.509
Profesör Fritz Vollrath 
ve Iain Douglas-Hamilton rehberliğinde

00:02:22.509 --> 00:02:24.746
doktoramı yaptığım zamanlarda,

00:02:24.746 --> 00:02:28.445
fil topluluklarının karmaşıklığını
çözmeye çalışıyordum

00:02:28.445 --> 00:02:30.707
ve o yıllar benim için çok güzeldi.

00:02:31.791 --> 00:02:35.199
Ancak şimdi, filler ve insanların
bir arada yaşayabilmesi amacıyla

00:02:35.199 --> 00:02:38.752
düzenlenmiş olan "Save the Elephants" 
programının yöneticisi olarak

00:02:38.752 --> 00:02:41.242
gördüğümüz ani değişimlerden sonra,

00:02:41.242 --> 00:02:45.440
araştırma programlarımızda da 
değişiklik yapmamız gerekti.

00:02:45.464 --> 00:02:48.956
Şu an sadece oturup 
fil topluluklarını anlamaya çalışmak

00:02:48.980 --> 00:02:52.056
ya da halen devam etmekte olan
o korkunç fil dişi ticaretini

00:02:52.056 --> 00:02:54.244
durdurmanın yollarını
aramak yeterli değil.

00:02:54.268 --> 00:02:57.022
Giderek artan insan-fil çatışmasını
ele alabilmek için

00:02:57.046 --> 00:03:01.188
kaynaklarımızı daha çok
değiştirmek zorundayız.

00:03:01.188 --> 00:03:03.306
Çünkü insanlar ve kalın derili hayvanlar

00:03:03.306 --> 00:03:05.536
yiyecek ve barınak için rekabet içindeler.

NOTE Paragraph

00:03:05.536 --> 00:03:07.585
Daha 1970'lerin sonunda,

00:03:07.609 --> 00:03:11.902
Afrika'da bulunan fil sayısı 1,2 milyondu.

00:03:11.926 --> 00:03:16.664
Bugünse sayıları 400 bine kadar düştü.

00:03:17.093 --> 00:03:21.363
Aynı zaman zarfında 
insan nüfusu dört kat arttı

00:03:21.387 --> 00:03:26.051
ve araziler o kadar hızlı bölündü ki
bu hıza yetişmek gerçekten zor.

00:03:26.673 --> 00:03:31.695
Su ve yiyecek arayışındaki 
bu göç eden filler her seferinde

00:03:31.697 --> 00:03:34.686
günün sonunda insan topluluklarında 
su tanklarını patlatıyor,

00:03:34.686 --> 00:03:38.363
boruları kırıyor ve tabii ki
yiyecek için gıda depolarına saldırıyor.

00:03:38.363 --> 00:03:40.344
Bu gerçekten zor bir durum.

00:03:40.968 --> 00:03:43.955
Gecenin bir yarısı
bir filin evinizin çatısını söktüğünü

00:03:43.955 --> 00:03:47.532
ve o zifiri karanlıkta yiyecek ararken
hortumunu içeri soktuğu zaman

00:03:47.532 --> 00:03:50.176
çocuğunuzu ondan korumak için

00:03:50.176 --> 00:03:53.695
uzak tutmanız gerektiği andaki
dehşeti hayal edebiliyor musunuz?

NOTE Paragraph

00:03:54.585 --> 00:03:57.315
Ayrıca bu filler
ekinleri çiğneyip yiyorlar.

00:03:57.339 --> 00:04:02.415
Bu da insanların fillere karşı olan
hoşgörüsünü son derece olumsuz etkiliyor.

00:04:03.046 --> 00:04:06.847
Sonuç olarak ne yazık ki, her gün
hatta bazı ülkelerde her saat

00:04:06.871 --> 00:04:09.725
bu hayvanları kaybediyoruz.

00:04:09.725 --> 00:04:11.694
Tek sebebi kaçak fil dişi avcılığı değil.

00:04:11.694 --> 00:04:13.445
Yiyecek ve barınak rekabetinde olan

00:04:13.445 --> 00:04:16.633
insanlar ve fillerin çatışmasının
artması da buna neden oluyor.

NOTE Paragraph

00:04:16.950 --> 00:04:18.156
Bu çok büyük bir sorun.

00:04:18.180 --> 00:04:23.082
10-12 kişilik gruplar halinde gezen
bu yedi tonluk kalın derili hayvanları

00:04:23.082 --> 00:04:27.276
söz konusu açlık sınırında 
geçimlerini sürdüren bu insanlar iken

00:04:27.276 --> 00:04:30.371
nasıl bu küçük çiftliklerden 
uzak tutabilirsiniz ki?

00:04:30.371 --> 00:04:32.100
O insanların yüksek bir bütçesi yok.

00:04:32.100 --> 00:04:34.759
Bu sorunu nasıl çözebilirsiniz?

NOTE Paragraph

00:04:35.157 --> 00:04:37.064
Gittikçe yaygınlaşan bir yöntem olarak

00:04:37.064 --> 00:04:38.784
Afrika genelinde de yapıldığı gibi

00:04:38.784 --> 00:04:42.200
elektrikli çitler 
kullanmaya başlayabilirsiniz.

00:04:42.200 --> 00:04:45.822
Fakat çitler bölgeleri ayırıyor
ve geçişleri kapatıyor.

00:04:45.846 --> 00:04:49.251
Ve filler bu çitleri pek umursamıyor.

00:04:49.275 --> 00:04:53.395
Özellikle de ihtiyaçları varken
suya giden yolu kapatıyorsa

00:04:53.395 --> 00:04:56.103
ya da karşı tarafta çekici bir dişi varsa.

00:04:56.127 --> 00:04:58.658
Çitlerden birinin kırılması çok sürmez.

00:04:58.682 --> 00:05:02.452
Bir delik açıldığı anda ise
geri dönüp diğerlerini çağırırlar.

00:05:02.452 --> 00:05:04.539
Göz açıp kapayıncaya kadar
hepsi içeri girer

00:05:04.539 --> 00:05:07.857
ve insanlarla birlikte 12 tane fille
baş başa kalmış olursunuz.

00:05:07.881 --> 00:05:10.032
Bu sefer gerçekten 
başınız belada demektir.

00:05:10.056 --> 00:05:13.575
İnsanlar elektrikli çitler için
farklı tasarımlar deniyorlar.

00:05:14.421 --> 00:05:17.334
Fillerin bunu da umursadığı
pek söylenemez.

NOTE Paragraph

00:05:17.761 --> 00:05:20.710
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:05:22.296 --> 00:05:27.439
O halde son derece bölücü, 
sert ve göçlere engel olan

00:05:27.463 --> 00:05:31.124
elektrikli çitlerin kullanımına 
başvurmaktansa

00:05:31.148 --> 00:05:33.757
bu sorunu çözmenin 
başka bir yolu olmalı.

00:05:33.781 --> 00:05:36.616
İnsanlar ve filleri gerekli yerlerde
ayrı tutabilmek için

00:05:36.640 --> 00:05:39.520
ben daha çok bütünsel
ve doğal yollara başvurmaktan yanayım.

00:05:40.180 --> 00:05:41.823
Doğa hakkında çok bilgili olan

00:05:41.847 --> 00:05:46.704
Kenya'nın kuzeyindeki kırsalda
göçebe çobanlarla konuştuğumuzda

00:05:46.704 --> 00:05:52.580
vahşi arıların olduğu ağaçlara beslenmek
için fillerin gitmediklerini öğrendik.

00:05:52.594 --> 00:05:54.611
Bu ilginç bir bilgiydi.

00:05:54.635 --> 00:05:56.643
Filler ağaçta yiyecek ararken

00:05:56.667 --> 00:06:00.270
içinde vahşi arıların bulunduğu 
bir kovanı yanlışlıkla kıracak

00:06:00.294 --> 00:06:05.211
ve arılar da doğal yuvalarından çıkarak
onları sokmaya başlayacak.

NOTE Paragraph

00:06:05.211 --> 00:06:07.212
Yani eğer bir fil,
arı tarafından sokulursa

00:06:07.212 --> 00:06:10.119
bir sonraki seferde
ağacın tehlikeli olduğunu hatırlar

00:06:10.119 --> 00:06:11.863
ve o bölgeye geri gelmez.

00:06:11.863 --> 00:06:15.146
Onların o kalın derileriyle
sokulması imkansız gibi görünüyor.

00:06:15.146 --> 00:06:18.220
Bir filin derisinin kalınlığı
yaklaşık 2 santimetre.

00:06:18.220 --> 00:06:20.345
Ancak görünüşe göre arılar filleri;

00:06:20.345 --> 00:06:24.605
Göz etrafı, kulak arkası, ağız,
hortum ucu gibi ıslak bölgelerden sokuyor.

00:06:24.946 --> 00:06:28.183
Bu acıyı çabucak hatırlayacaklarını
tahmin edebilirsiniz.

00:06:28.207 --> 00:06:31.073
İşin aslı, bir kere sokulmak
onları korkutmuyor.

00:06:31.097 --> 00:06:34.065
Afrika arılarının 
harika bir yeteneği vardır:

00:06:34.089 --> 00:06:36.864
Bir yeri soktuklarında
feromon hormonu salgılarlar

00:06:36.888 --> 00:06:40.103
ve diğer arıların da 
gelip aynı yeri sokmasını tetiklerler.

00:06:40.127 --> 00:06:42.512
Bu yüzden filleri korkutan
bir kere sokulmak değil.

00:06:42.512 --> 00:06:44.364
Onları asıl korkutan

00:06:44.388 --> 00:06:47.493
belki de binlerce arının 
aynı yeri sokması.

00:06:47.961 --> 00:06:52.572
Ve kabile reisi bir dişi fil
asla yavrusunu böyle bir riske atmaz.

00:06:52.572 --> 00:06:54.533
Yavruların çok daha ince derileri vardır

00:06:54.543 --> 00:06:58.343
ve bu ince derilerden
sokulma riskleri var.

NOTE Paragraph

00:06:58.950 --> 00:07:02.442
Doktoram için alışılmadık olarak
incelediğim konu;

00:07:02.466 --> 00:07:06.572
Afrika arılarının ve fillerinin 
aslında birbirleriyle ilişkisi olmadan

00:07:06.572 --> 00:07:10.740
nasıl birbirleriyle
etkileşim içerisinde olabilecekleriydi.

00:07:10.740 --> 00:07:12.772
Bu konu üzerinde nasıl çalışacaktım?

00:07:12.796 --> 00:07:16.776
Kablosuz hoparlör sistemi kullanarak
rahatsız edilmiş arı sesini

00:07:16.800 --> 00:07:21.700
ağacın altında dinlenmekte olan
bir fil sürüsüne dinlettim.

00:07:21.700 --> 00:07:26.442
Bu şekilde, arılara karşı 
verecekleri tepkiyi öğrenebilecektim.

00:07:26.466 --> 00:07:31.683
Ve arı sesine verdikleri tepki
aslında oldukça dramatik oldu.

00:07:32.990 --> 00:07:36.617
İşte, bu harika bir grup file
arı seslerini dinletiyoruz.

00:07:36.641 --> 00:07:39.362
Kulaklarını açıp kapattıklarını

00:07:39.386 --> 00:07:41.839
ve sağa sola baktıklarını
görebiliyorsunuz.

00:07:41.863 --> 00:07:44.811
Fillerden biri hortumuyla
hafifçe vurarak koklamaya çalışıyor.

00:07:45.050 --> 00:07:48.082
Bir diğeri ise tehlike varmışcasına

00:07:48.106 --> 00:07:50.765
yerdeki yavru fili tekmeleyerek 
kalkmasını söylüyor.

00:07:51.210 --> 00:07:53.829
En sonunda fillerden biri çekiliyor

00:07:53.853 --> 00:07:57.903
ve ailenin geri kalanı da 
peşinden gidiyor.

00:07:57.927 --> 00:08:01.126
Ve arkalarında bir toz bulutu bırakarak
bozkırda uzaklaşıyorlar.

NOTE Paragraph

00:08:01.150 --> 00:08:08.394
(Arı vızıltısı sesi)

NOTE Paragraph

00:08:08.394 --> 00:08:09.679
(Vızıltı son buluyor)

NOTE Paragraph

00:08:09.727 --> 00:08:14.052
Bu deneyi defalarca tekrarladım

00:08:14.052 --> 00:08:16.703
ve filler neredeyse hepsinde kaçtı.

00:08:16.727 --> 00:08:18.479
Yalnızca kaçmıyorlar,

00:08:18.503 --> 00:08:22.927
kaçarken arıları uzaklaştırmak için
havaya toz kaldırıyorlar.

00:08:23.511 --> 00:08:25.693
Ayrıca bu deneyi yaparken

00:08:25.693 --> 00:08:28.768
fillerin etrafına 
infrasonik mikrofonlar yerleştirdik.

00:08:28.768 --> 00:08:32.443
Arı tehdidinden uzak durmak
ve geri gelmemek için

00:08:32.443 --> 00:08:36.478
birbirlerini infrasonik frekanslarda
uyardıkları ortaya çıktı.

NOTE Paragraph

00:08:37.038 --> 00:08:39.768
Bu davranışsal keşifler
fillerin, arı sesine karşı

00:08:39.768 --> 00:08:43.585
nasıl bir tepki vereceğini
öğrenmemizde oldukça yardımcı oldu.

00:08:43.585 --> 00:08:47.704
Bu da benim, yeni tasarım olan
arı kovanı çitini yapmamı sağladı.

00:08:47.728 --> 00:08:48.784
Bunları şu an için

00:08:48.784 --> 00:08:51.234
Afrika'nın ön cephesindeki
savunmasız bölgelerinde

00:08:51.234 --> 00:08:54.534
insanlar ve fillerin barınak için
daha fazla çatışma halinde olduğu

00:08:54.534 --> 00:08:56.509
4 ile 8 dönümlük arazilere koyuyoruz.

00:08:57.260 --> 00:08:59.349
Arı çitlerinin mantığı çok basit.

00:08:59.373 --> 00:09:01.985
Dört dönümlük tarım arazisi için

00:09:01.985 --> 00:09:05.045
12 tane arı kovanı
ve 12 tane yapay kovan kullanıyoruz.

00:09:05.069 --> 00:09:07.363
Yapay kovanları ise
kare bir kontrplak parçasını

00:09:07.387 --> 00:09:11.091
sarıya boyayarak elde ediyoruz
ve sonra onu çitlerin arasına asıyoruz.

00:09:11.091 --> 00:09:12.566
Bu sayede, filleri kandırıyoruz

00:09:12.566 --> 00:09:14.139
ve sanki göründüğünden daha fazla

00:09:14.139 --> 00:09:16.389
arı kovanı varmış gibi
düşünmelerini sağlıyoruz.

00:09:16.389 --> 00:09:18.990
Ve bu da çit masrafını yarıya indiriyor.

00:09:18.990 --> 00:09:22.466
Bir kovan, bir sahte kovan
ve tekrar bir kovan, bir sahte kovan.

00:09:22.466 --> 00:09:24.942
10 metrelik bir sınır böylece çevriliyor.

00:09:24.966 --> 00:09:26.421
Kovanlar direklere bağlanıyor

00:09:26.421 --> 00:09:29.189
ve arıları koruması için 
gölgelik yapan çatılar yapılıyor.

00:09:29.189 --> 00:09:34.403
Kovanların etrafını dolaşan
düz bir telle de tutturuluyorlar.

NOTE Paragraph

00:09:34.403 --> 00:09:38.363
Eğer bir fil çiftliğe girmeye çalışırsa
kesinlikle kovanlardan uzak duracaktır.

00:09:38.363 --> 00:09:41.903
Ama sahte kovanlar ve kovanların arasından
girmek için şansını deneyebilir,

00:09:41.903 --> 00:09:45.676
böylece aradaki tel göğsüne değdiğinde
tüm kovanların sallanmasına neden olur.

00:09:45.676 --> 00:09:50.371
Ve araştırmamızdan da biliyoruz ki
bu da fillerin uzaklaşmasını

00:09:50.371 --> 00:09:54.108
ve umarız ki bu riskli bölgeye
tekrar geri gelmemesini sağlayacak.

00:09:54.132 --> 00:09:58.505
Arılar kovandan çıktığı zaman
gerçekten filleri korkutup kaçırıyorlar.

NOTE Paragraph

00:09:58.505 --> 00:10:01.974
Bunlar, gece olunca fillerin 
nasıl davrandığını görmek için

00:10:01.998 --> 00:10:04.355
kamera yerleştirdiğimiz arı çitleri.

00:10:04.379 --> 00:10:07.904
Çünkü baskınlar çoğunlukla gece oluyor.

00:10:07.904 --> 00:10:11.460
Bu deney tarlalarımızdan
edindiğimiz sonuçlara göre

00:10:11.460 --> 00:10:15.436
arı çitleriyle fillerin yüzde 80'ini 
tarlaların dışında tutabiliyoruz.

00:10:15.966 --> 00:10:20.720
Ayrıca kovanlardaki arılar
bölgede tozlaşmaya yardımcı oluyor.

00:10:20.744 --> 00:10:24.410
Sonuç olarak, baskıncı fillerin sayısında
kayda değer bir düşüş yaşanırken,

00:10:24.434 --> 00:10:29.741
arıların sağladığı tozlaşma hizmeti
sayesinde üretimde ciddi bir artış oluyor.

NOTE Paragraph

00:10:30.585 --> 00:10:33.258
Arı çitlerinin gücü oldukça önemli.

00:10:33.282 --> 00:10:35.197
Koloniler güçlü olmalı.

00:10:35.221 --> 00:10:38.173
Biz de çiftçilere, 
kovanları güçlü tutmaları,

00:10:38.197 --> 00:10:41.876
arılarını daha güçlü hale getirmeleri
ve en harika balı elde edebilmeleri için

00:10:41.876 --> 00:10:45.011
tozlaşmaya elverişli ürünler 
yetiştirmelerine yardımcı oluyoruz.

00:10:45.011 --> 00:10:48.926
Bal, çiftçilere ekstra gelir kaynağı
olması açısından çok değerli.

00:10:49.244 --> 00:10:51.276
Şeker olarak sağlıklı bir alternatif

00:10:51.300 --> 00:10:53.014
ve bizim toplumumuzda

00:10:53.038 --> 00:10:55.553
kayınvalideye verilebilecek 
değerli bir hediye.

00:10:55.553 --> 00:10:57.569
Bu da onu neredeyse
paha biçilmez kıılıyor.

NOTE Paragraph

00:10:57.569 --> 00:10:59.606
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:10:59.942 --> 00:11:01.607
Bu balı kavanozlara koyduk

00:11:01.631 --> 00:11:05.734
ve bu vahşi, güzel balın adını 
"Fil Dostu Bal" koyduk.

00:11:05.758 --> 00:11:06.909
Bu komik bir isim.

00:11:06.933 --> 00:11:08.787
Ancak projemize de dikkat çekiyor

00:11:08.787 --> 00:11:12.326
ve filleri korumak için ne yaptığımızı
insanların anlamasını sağlıyor.

00:11:12.326 --> 00:11:13.558
Arı çitlerini yapmak için

00:11:13.558 --> 00:11:17.127
Afrika'da ve Asya'da 19 ülkede,
insan-fil çatışmasının

00:11:17.127 --> 00:11:21.712
yoğun olduğu bölgelerde
birçok kadınla birlikte çalışıyoruz.

00:11:21.712 --> 00:11:24.138
Birçok çiftçiyle çok yakın çalışıyoruz.

00:11:24.162 --> 00:11:25.876
Ancak fillerle içli dışlı bir halde

00:11:25.876 --> 00:11:29.546
daha iyi yaşamalarına yardımcı olarak
özellikle kadın çiftçilerle çalışıyoruz.

NOTE Paragraph

00:11:29.546 --> 00:11:33.060
Amaçlarımızdan bir tanesi de insanlara,
devasa kalın derililerle birlikte

00:11:33.084 --> 00:11:36.252
daha iyi yaşayabilmeleri için
seçenekler sunmak.

00:11:36.252 --> 00:11:39.207
Örneğin bu konuda,
çiftçilerin, özellikle kadınların,

00:11:39.207 --> 00:11:40.783
çiftliklerine ektikleriyle ilgili

00:11:40.783 --> 00:11:42.982
farklı düşünmelerini de 
sağlamaya çalışıyoruz.

00:11:42.982 --> 00:11:46.004
Bu nedenle fillerin,
özellikle yemediği şeylere odaklanıyoruz;

00:11:46.004 --> 00:11:49.954
biber, zencefil, Moringa çayı,
ayçiçeği gibi bitkilere odaklanıyoruz.

00:11:49.954 --> 00:11:52.072
Ayrıca bu ürünler
arıların ve arı çitlerinin,

00:11:52.072 --> 00:11:54.894
verdikleri güzel çiçeklerden dolayı 
hoşlandıkları bitkiler.

00:11:54.894 --> 00:11:57.945
Bu bitkilere diğer bir örnek ise
Sisal denilen dikenli bir bitki.

00:11:57.945 --> 00:11:59.868
Buralarda Jüt olarak biliniyor olabilir.

00:12:00.075 --> 00:12:04.961
Bu harika bitki soyulup
dokuma ürünü olarak kullanılabiliyor.

NOTE Paragraph

00:12:04.980 --> 00:12:07.216
Bu harika kadınlarla çalışıyoruz.

00:12:07.216 --> 00:12:11.026
Onlar, gelir sağlamak amacıyla
bu sepetleri örebilmek için

00:12:11.026 --> 00:12:14.881
her gün fillerden dolayı
zorluk içinde yaşıyorlar.

00:12:15.686 --> 00:12:18.444
Yalnızca arıcı olarak değil
aynı zamanda sepet örücü olarak

00:12:18.444 --> 00:12:22.249
iş yapacak olan bu inanılmaz kadınlarla,
daha üç hafta önce

00:12:22.249 --> 00:12:25.823
girişimde bulunmak isteyen 
bir kadının işletmesinde üretime başladık.

00:12:25.823 --> 00:12:28.934
Biber yağlarından 
ve ayçiçek yağlarını işleyip

00:12:28.958 --> 00:12:30.903
dudak kremi ve bal üretecekler

00:12:30.927 --> 00:12:34.171
ve bizler de fillerle birlikte yaşarken

00:12:34.195 --> 00:12:36.800
ayrıca doğal üretimle uğraşarak

00:12:36.800 --> 00:12:40.400
bu katılımcı çiftçilere daha iyi
yaşamaları için yardım edeceğiz.

NOTE Paragraph

00:12:40.400 --> 00:12:42.473
Kabile reisi dişiler olsun,
anneler olsun

00:12:42.473 --> 00:12:45.291
ya da benim gibi araştırmacılar olsun,

00:12:45.291 --> 00:12:48.219
ön safta daha fazla yer alan
ve karşılaştığı zorluklara karşı

00:12:48.219 --> 00:12:51.974
daha cesurca karşı koyan kadınların
sayısının arttığını görüyorum.

00:12:52.481 --> 00:12:54.037
Daha fazla yenilikle

00:12:54.061 --> 00:12:57.505
ve belki de birbirimize karşı beslediğimiz
empati duygusunun gelişmesiyle

00:12:57.529 --> 00:13:00.912
inanıyorum ki fillerle, 
çatışma içinde yaşamaktansa

NOTE Paragraph

00:13:00.912 --> 00:13:03.071
olması gerektiği gibi
bir arada yaşayabiliriz.

00:13:03.312 --> 00:13:04.524
Teşekkürler.

NOTE Paragraph

00:13:04.524 --> 00:13:10.611
(Alkış)