1
00:00:00,778 --> 00:00:06,783
Kendimi bildim bileli,
Afrika filleri beni hep şaşırtmıştır.

2
00:00:07,532 --> 00:00:11,069
Günümüzde Dünya'da yaşayan en büyük
kara memelisi olan bu hayvanlar,

3
00:00:11,093 --> 00:00:16,538
yedi ton ağırlığa ve omuzdan yere
üç buçuk metre uzunluğa ulaşabiliyor.

4
00:00:16,538 --> 00:00:19,982
50-60 yıllık ömürlerinde günde 400
kiloya kadar yiyecek tüketebiliyor

5
00:00:20,006 --> 00:00:26,515
ve hayati önem taşıyan tohumları
binlerce kilometre boyunca yayıyorlar.

6
00:00:27,530 --> 00:00:31,863
Şefkatli ve karmaşık toplumlarının
merkezinde anaerkillik yatıyor.

7
00:00:32,082 --> 00:00:35,942
Dişi, güçlü liderler gençleri eğitiyor 
ve Afrika çalılarının zorlukları arasında

8
00:00:35,942 --> 00:00:40,888
yiyecek, su ve güvenli yer 
bulabilmeleri için onlara yol gösteriyor.

9
00:00:41,554 --> 00:00:45,615
Toplumları o kadar karmaşık ki hâlâ
tam olarak iletişim kurma şekillerini,

10
00:00:45,631 --> 00:00:50,146
kendilerini nasıl ifade ettiklerini 
ve diyalektlerini çözebilmiş değiliz.

11
00:00:50,146 --> 00:00:54,077
Hâlâ anlayamadığımız şeylerden biri de,
arazide göç yollarını nasıl buldukları

12
00:00:54,101 --> 00:00:57,490
ve nehri geçmek için kullandıkları
en güvenli yolu nasıl hatırladıkları.

13
00:00:57,728 --> 00:00:59,486
Eminim ki benim gibi

14
00:00:59,510 --> 00:01:03,244
çoğunuz da hayvanların 
en görkemlisi olan fillere karşı

15
00:01:03,268 --> 00:01:05,668
pozitif duygusal bir his besliyorsunuzdur.

16
00:01:06,117 --> 00:01:10,107
Bir belgeselde görüp zekâları hakkında
bilgi edinmemiş olmak çok zor.

17
00:01:10,118 --> 00:01:12,744
hatta şanslıysanız vahşi doğalarında,

18
00:01:12,768 --> 00:01:14,562
kendi gözlerinizle de görmüşsünüzdür.

19
00:01:15,085 --> 00:01:16,529
Fakat içinizden kaç kişinin

20
00:01:16,553 --> 00:01:20,694
onlardan tam anlamıyla
korktuğunu merak ediyorum.

21
00:01:22,482 --> 00:01:24,744
Uzun tatillere ama oldukça
kısıtlı bütçeye sahip

22
00:01:24,768 --> 00:01:26,236
öğretmen anne babam tarafından

23
00:01:26,260 --> 00:01:29,315
Güney Afrika'da yetiştirilme 
şansına sahiptim.

24
00:01:29,898 --> 00:01:32,888
Eski Ford Cortina Estate model 
arabamıza biner,

25
00:01:32,888 --> 00:01:35,398
kız kardeşimle arka koltukta
sıkışmış halde oturur,

26
00:01:35,398 --> 00:01:38,215
çadırlarımızı alarak Güney Afrika'nın
vahşi yaşam alanlarına

27
00:01:38,215 --> 00:01:39,525
kamp yapmaya giderdik.

28
00:01:39,525 --> 00:01:43,017
Benim gibi genç, yetişmekte olan bir 
zoolog için bu harika bir deneyimdi.

29
00:01:43,398 --> 00:01:45,747
O genç yaşımda bile, 
vahşi yaşam alanlarındaki,

30
00:01:45,771 --> 00:01:49,429
geçişleri engelleyen uzun, elektrik 
çitlerinin oldukça bölücü olduklarını

31
00:01:49,453 --> 00:01:50,802
düşündüğümü hatırlıyorum.

32
00:01:51,077 --> 00:01:53,752
Böylece filleri topluluklardan
uzak tutmuş oluyorlardı

33
00:01:53,776 --> 00:01:57,464
ama bunu yaparken hayvanları da
vahşi alanlarından uzaklaştırıyorlardı.

34
00:01:58,236 --> 00:02:01,632
Bu, genç yaşta benim için 
oldukça zor bir durumdu.

35
00:02:02,133 --> 00:02:05,355
Ancak 14 yaşımda Kenya'ya taşındığımızda,

36
00:02:05,379 --> 00:02:10,101
Doğu Afrika'nın vahşi açık alanlarıyla
bağ kurabilme imkânı buldum.

37
00:02:10,125 --> 00:02:14,998
İşte ancak burada, gerçekten 
içgüdüsel olarak evde hissediyordum.

38
00:02:15,902 --> 00:02:19,555
Samburu Ulusal Koruma Alanında 
bir çadırın içinde,

39
00:02:19,555 --> 00:02:22,509
Profesör Fritz Vollrath 
ve Iain Douglas-Hamilton rehberliğinde

40
00:02:22,509 --> 00:02:24,746
doktoramı yaptığım zamanlarda,

41
00:02:24,746 --> 00:02:28,445
fil topluluklarının karmaşıklığını
çözmeye çalışıyordum

42
00:02:28,445 --> 00:02:30,707
ve o yıllar benim için çok güzeldi.

43
00:02:31,791 --> 00:02:35,199
Ancak şimdi, filler ve insanların
bir arada yaşayabilmesi amacıyla

44
00:02:35,199 --> 00:02:38,752
düzenlenmiş olan "Save the Elephants" 
programının yöneticisi olarak

45
00:02:38,752 --> 00:02:41,242
gördüğümüz ani değişimlerden sonra,

46
00:02:41,242 --> 00:02:45,440
araştırma programlarımızda da 
değişiklik yapmamız gerekti.

47
00:02:45,464 --> 00:02:48,956
Şu an sadece oturup 
fil topluluklarını anlamaya çalışmak

48
00:02:48,980 --> 00:02:52,056
ya da halen devam etmekte olan
o korkunç fil dişi ticaretini

49
00:02:52,056 --> 00:02:54,244
durdurmanın yollarını
aramak yeterli değil.

50
00:02:54,268 --> 00:02:57,022
Giderek artan insan-fil çatışmasını
ele alabilmek için

51
00:02:57,046 --> 00:03:01,188
kaynaklarımızı daha çok
değiştirmek zorundayız.

52
00:03:01,188 --> 00:03:03,306
Çünkü insanlar ve kalın derili hayvanlar

53
00:03:03,306 --> 00:03:05,536
yiyecek ve barınak için rekabet içindeler.

54
00:03:05,536 --> 00:03:07,585
Daha 1970'lerin sonunda,

55
00:03:07,609 --> 00:03:11,902
Afrika'da bulunan fil sayısı 1,2 milyondu.

56
00:03:11,926 --> 00:03:16,664
Bugünse sayıları 400 bine kadar düştü.

57
00:03:17,093 --> 00:03:21,363
Aynı zaman zarfında 
insan nüfusu dört kat arttı

58
00:03:21,387 --> 00:03:26,051
ve araziler o kadar hızlı bölündü ki
bu hıza yetişmek gerçekten zor.

59
00:03:26,673 --> 00:03:31,695
Su ve yiyecek arayışındaki 
bu göç eden filler her seferinde

60
00:03:31,697 --> 00:03:34,686
günün sonunda insan topluluklarında 
su tanklarını patlatıyor,

61
00:03:34,686 --> 00:03:38,363
boruları kırıyor ve tabii ki
yiyecek için gıda depolarına saldırıyor.

62
00:03:38,363 --> 00:03:40,344
Bu gerçekten zor bir durum.

63
00:03:40,968 --> 00:03:43,955
Gecenin bir yarısı
bir filin evinizin çatısını söktüğünü

64
00:03:43,955 --> 00:03:47,532
ve o zifiri karanlıkta yiyecek ararken
hortumunu içeri soktuğu zaman

65
00:03:47,532 --> 00:03:50,176
çocuğunuzu ondan korumak için

66
00:03:50,176 --> 00:03:53,695
uzak tutmanız gerektiği andaki
dehşeti hayal edebiliyor musunuz?

67
00:03:54,585 --> 00:03:57,315
Ayrıca bu filler
ekinleri çiğneyip yiyorlar.

68
00:03:57,339 --> 00:04:02,415
Bu da insanların fillere karşı olan
hoşgörüsünü son derece olumsuz etkiliyor.

69
00:04:03,046 --> 00:04:06,847
Sonuç olarak ne yazık ki, her gün
hatta bazı ülkelerde her saat

70
00:04:06,871 --> 00:04:09,725
bu hayvanları kaybediyoruz.

71
00:04:09,725 --> 00:04:11,694
Tek sebebi kaçak fil dişi avcılığı değil.

72
00:04:11,694 --> 00:04:13,445
Yiyecek ve barınak rekabetinde olan

73
00:04:13,445 --> 00:04:16,633
insanlar ve fillerin çatışmasının
artması da buna neden oluyor.

74
00:04:16,950 --> 00:04:18,156
Bu çok büyük bir sorun.

75
00:04:18,180 --> 00:04:23,082
10-12 kişilik gruplar halinde gezen
bu yedi tonluk kalın derili hayvanları

76
00:04:23,082 --> 00:04:27,276
söz konusu açlık sınırında 
geçimlerini sürdüren bu insanlar iken

77
00:04:27,276 --> 00:04:30,371
nasıl bu küçük çiftliklerden 
uzak tutabilirsiniz ki?

78
00:04:30,371 --> 00:04:32,100
O insanların yüksek bir bütçesi yok.

79
00:04:32,100 --> 00:04:34,759
Bu sorunu nasıl çözebilirsiniz?

80
00:04:35,157 --> 00:04:37,064
Gittikçe yaygınlaşan bir yöntem olarak

81
00:04:37,064 --> 00:04:38,784
Afrika genelinde de yapıldığı gibi

82
00:04:38,784 --> 00:04:42,200
elektrikli çitler 
kullanmaya başlayabilirsiniz.

83
00:04:42,200 --> 00:04:45,822
Fakat çitler bölgeleri ayırıyor
ve geçişleri kapatıyor.

84
00:04:45,846 --> 00:04:49,251
Ve filler bu çitleri pek umursamıyor.

85
00:04:49,275 --> 00:04:53,395
Özellikle de ihtiyaçları varken
suya giden yolu kapatıyorsa

86
00:04:53,395 --> 00:04:56,103
ya da karşı tarafta çekici bir dişi varsa.

87
00:04:56,127 --> 00:04:58,658
Çitlerden birinin kırılması çok sürmez.

88
00:04:58,682 --> 00:05:02,452
Bir delik açıldığı anda ise
geri dönüp diğerlerini çağırırlar.

89
00:05:02,452 --> 00:05:04,539
Göz açıp kapayıncaya kadar
hepsi içeri girer

90
00:05:04,539 --> 00:05:07,857
ve insanlarla birlikte 12 tane fille
baş başa kalmış olursunuz.

91
00:05:07,881 --> 00:05:10,032
Bu sefer gerçekten 
başınız belada demektir.

92
00:05:10,056 --> 00:05:13,575
İnsanlar elektrikli çitler için
farklı tasarımlar deniyorlar.

93
00:05:14,421 --> 00:05:17,334
Fillerin bunu da umursadığı
pek söylenemez.

94
00:05:17,761 --> 00:05:20,710
(Gülüşmeler)

95
00:05:22,296 --> 00:05:27,439
O halde son derece bölücü, 
sert ve göçlere engel olan

96
00:05:27,463 --> 00:05:31,124
elektrikli çitlerin kullanımına 
başvurmaktansa

97
00:05:31,148 --> 00:05:33,757
bu sorunu çözmenin 
başka bir yolu olmalı.

98
00:05:33,781 --> 00:05:36,616
İnsanlar ve filleri gerekli yerlerde
ayrı tutabilmek için

99
00:05:36,640 --> 00:05:39,520
ben daha çok bütünsel
ve doğal yollara başvurmaktan yanayım.

100
00:05:40,180 --> 00:05:41,823
Doğa hakkında çok bilgili olan

101
00:05:41,847 --> 00:05:46,704
Kenya'nın kuzeyindeki kırsalda
göçebe çobanlarla konuştuğumuzda

102
00:05:46,704 --> 00:05:52,580
vahşi arıların olduğu ağaçlara beslenmek
için fillerin gitmediklerini öğrendik.

103
00:05:52,594 --> 00:05:54,611
Bu ilginç bir bilgiydi.

104
00:05:54,635 --> 00:05:56,643
Filler ağaçta yiyecek ararken

105
00:05:56,667 --> 00:06:00,270
içinde vahşi arıların bulunduğu 
bir kovanı yanlışlıkla kıracak

106
00:06:00,294 --> 00:06:05,211
ve arılar da doğal yuvalarından çıkarak
onları sokmaya başlayacak.

107
00:06:05,211 --> 00:06:07,212
Yani eğer bir fil,
arı tarafından sokulursa

108
00:06:07,212 --> 00:06:10,119
bir sonraki seferde
ağacın tehlikeli olduğunu hatırlar

109
00:06:10,119 --> 00:06:11,863
ve o bölgeye geri gelmez.

110
00:06:11,863 --> 00:06:15,146
Onların o kalın derileriyle
sokulması imkansız gibi görünüyor.

111
00:06:15,146 --> 00:06:18,220
Bir filin derisinin kalınlığı
yaklaşık 2 santimetre.

112
00:06:18,220 --> 00:06:20,345
Ancak görünüşe göre arılar filleri;

113
00:06:20,345 --> 00:06:24,605
Göz etrafı, kulak arkası, ağız,
hortum ucu gibi ıslak bölgelerden sokuyor.

114
00:06:24,946 --> 00:06:28,183
Bu acıyı çabucak hatırlayacaklarını
tahmin edebilirsiniz.

115
00:06:28,207 --> 00:06:31,073
İşin aslı, bir kere sokulmak
onları korkutmuyor.

116
00:06:31,097 --> 00:06:34,065
Afrika arılarının 
harika bir yeteneği vardır:

117
00:06:34,089 --> 00:06:36,864
Bir yeri soktuklarında
feromon hormonu salgılarlar

118
00:06:36,888 --> 00:06:40,103
ve diğer arıların da 
gelip aynı yeri sokmasını tetiklerler.

119
00:06:40,127 --> 00:06:42,512
Bu yüzden filleri korkutan
bir kere sokulmak değil.

120
00:06:42,512 --> 00:06:44,364
Onları asıl korkutan

121
00:06:44,388 --> 00:06:47,493
belki de binlerce arının 
aynı yeri sokması.

122
00:06:47,961 --> 00:06:52,572
Ve kabile reisi bir dişi fil
asla yavrusunu böyle bir riske atmaz.

123
00:06:52,572 --> 00:06:54,533
Yavruların çok daha ince derileri vardır

124
00:06:54,543 --> 00:06:58,343
ve bu ince derilerden
sokulma riskleri var.

125
00:06:58,950 --> 00:07:02,442
Doktoram için alışılmadık olarak
incelediğim konu;

126
00:07:02,466 --> 00:07:06,572
Afrika arılarının ve fillerinin 
aslında birbirleriyle ilişkisi olmadan

127
00:07:06,572 --> 00:07:10,740
nasıl birbirleriyle
etkileşim içerisinde olabilecekleriydi.

128
00:07:10,740 --> 00:07:12,772
Bu konu üzerinde nasıl çalışacaktım?

129
00:07:12,796 --> 00:07:16,776
Kablosuz hoparlör sistemi kullanarak
rahatsız edilmiş arı sesini

130
00:07:16,800 --> 00:07:21,700
ağacın altında dinlenmekte olan
bir fil sürüsüne dinlettim.

131
00:07:21,700 --> 00:07:26,442
Bu şekilde, arılara karşı 
verecekleri tepkiyi öğrenebilecektim.

132
00:07:26,466 --> 00:07:31,683
Ve arı sesine verdikleri tepki
aslında oldukça dramatik oldu.

133
00:07:32,990 --> 00:07:36,617
İşte, bu harika bir grup file
arı seslerini dinletiyoruz.

134
00:07:36,641 --> 00:07:39,362
Kulaklarını açıp kapattıklarını

135
00:07:39,386 --> 00:07:41,839
ve sağa sola baktıklarını
görebiliyorsunuz.

136
00:07:41,863 --> 00:07:44,811
Fillerden biri hortumuyla
hafifçe vurarak koklamaya çalışıyor.

137
00:07:45,050 --> 00:07:48,082
Bir diğeri ise tehlike varmışcasına

138
00:07:48,106 --> 00:07:50,765
yerdeki yavru fili tekmeleyerek 
kalkmasını söylüyor.

139
00:07:51,210 --> 00:07:53,829
En sonunda fillerden biri çekiliyor

140
00:07:53,853 --> 00:07:57,903
ve ailenin geri kalanı da 
peşinden gidiyor.

141
00:07:57,927 --> 00:08:01,126
Ve arkalarında bir toz bulutu bırakarak
bozkırda uzaklaşıyorlar.

142
00:08:01,150 --> 00:08:08,394
(Arı vızıltısı sesi)

143
00:08:08,394 --> 00:08:09,679
(Vızıltı son buluyor)

144
00:08:09,727 --> 00:08:14,052
Bu deneyi defalarca tekrarladım

145
00:08:14,052 --> 00:08:16,703
ve filler neredeyse hepsinde kaçtı.

146
00:08:16,727 --> 00:08:18,479
Yalnızca kaçmıyorlar,

147
00:08:18,503 --> 00:08:22,927
kaçarken arıları uzaklaştırmak için
havaya toz kaldırıyorlar.

148
00:08:23,511 --> 00:08:25,693
Ayrıca bu deneyi yaparken

149
00:08:25,693 --> 00:08:28,768
fillerin etrafına 
infrasonik mikrofonlar yerleştirdik.

150
00:08:28,768 --> 00:08:32,443
Arı tehdidinden uzak durmak
ve geri gelmemek için

151
00:08:32,443 --> 00:08:36,478
birbirlerini infrasonik frekanslarda
uyardıkları ortaya çıktı.

152
00:08:37,038 --> 00:08:39,768
Bu davranışsal keşifler
fillerin, arı sesine karşı

153
00:08:39,768 --> 00:08:43,585
nasıl bir tepki vereceğini
öğrenmemizde oldukça yardımcı oldu.

154
00:08:43,585 --> 00:08:47,704
Bu da benim, yeni tasarım olan
arı kovanı çitini yapmamı sağladı.

155
00:08:47,728 --> 00:08:48,784
Bunları şu an için

156
00:08:48,784 --> 00:08:51,234
Afrika'nın ön cephesindeki
savunmasız bölgelerinde

157
00:08:51,234 --> 00:08:54,534
insanlar ve fillerin barınak için
daha fazla çatışma halinde olduğu

158
00:08:54,534 --> 00:08:56,509
4 ile 8 dönümlük arazilere koyuyoruz.

159
00:08:57,260 --> 00:08:59,349
Arı çitlerinin mantığı çok basit.

160
00:08:59,373 --> 00:09:01,985
Dört dönümlük tarım arazisi için

161
00:09:01,985 --> 00:09:05,045
12 tane arı kovanı
ve 12 tane yapay kovan kullanıyoruz.

162
00:09:05,069 --> 00:09:07,363
Yapay kovanları ise
kare bir kontrplak parçasını

163
00:09:07,387 --> 00:09:11,091
sarıya boyayarak elde ediyoruz
ve sonra onu çitlerin arasına asıyoruz.

164
00:09:11,091 --> 00:09:12,566
Bu sayede, filleri kandırıyoruz

165
00:09:12,566 --> 00:09:14,139
ve sanki göründüğünden daha fazla

166
00:09:14,139 --> 00:09:16,389
arı kovanı varmış gibi
düşünmelerini sağlıyoruz.

167
00:09:16,389 --> 00:09:18,990
Ve bu da çit masrafını yarıya indiriyor.

168
00:09:18,990 --> 00:09:22,466
Bir kovan, bir sahte kovan
ve tekrar bir kovan, bir sahte kovan.

169
00:09:22,466 --> 00:09:24,942
10 metrelik bir sınır böylece çevriliyor.

170
00:09:24,966 --> 00:09:26,421
Kovanlar direklere bağlanıyor

171
00:09:26,421 --> 00:09:29,189
ve arıları koruması için 
gölgelik yapan çatılar yapılıyor.

172
00:09:29,189 --> 00:09:34,403
Kovanların etrafını dolaşan
düz bir telle de tutturuluyorlar.

173
00:09:34,403 --> 00:09:38,363
Eğer bir fil çiftliğe girmeye çalışırsa
kesinlikle kovanlardan uzak duracaktır.

174
00:09:38,363 --> 00:09:41,903
Ama sahte kovanlar ve kovanların arasından
girmek için şansını deneyebilir,

175
00:09:41,903 --> 00:09:45,676
böylece aradaki tel göğsüne değdiğinde
tüm kovanların sallanmasına neden olur.

176
00:09:45,676 --> 00:09:50,371
Ve araştırmamızdan da biliyoruz ki
bu da fillerin uzaklaşmasını

177
00:09:50,371 --> 00:09:54,108
ve umarız ki bu riskli bölgeye
tekrar geri gelmemesini sağlayacak.

178
00:09:54,132 --> 00:09:58,505
Arılar kovandan çıktığı zaman
gerçekten filleri korkutup kaçırıyorlar.

179
00:09:58,505 --> 00:10:01,974
Bunlar, gece olunca fillerin 
nasıl davrandığını görmek için

180
00:10:01,998 --> 00:10:04,355
kamera yerleştirdiğimiz arı çitleri.

181
00:10:04,379 --> 00:10:07,904
Çünkü baskınlar çoğunlukla gece oluyor.

182
00:10:07,904 --> 00:10:11,460
Bu deney tarlalarımızdan
edindiğimiz sonuçlara göre

183
00:10:11,460 --> 00:10:15,436
arı çitleriyle fillerin yüzde 80'ini 
tarlaların dışında tutabiliyoruz.

184
00:10:15,966 --> 00:10:20,720
Ayrıca kovanlardaki arılar
bölgede tozlaşmaya yardımcı oluyor.

185
00:10:20,744 --> 00:10:24,410
Sonuç olarak, baskıncı fillerin sayısında
kayda değer bir düşüş yaşanırken,

186
00:10:24,434 --> 00:10:29,741
arıların sağladığı tozlaşma hizmeti
sayesinde üretimde ciddi bir artış oluyor.

187
00:10:30,585 --> 00:10:33,258
Arı çitlerinin gücü oldukça önemli.

188
00:10:33,282 --> 00:10:35,197
Koloniler güçlü olmalı.

189
00:10:35,221 --> 00:10:38,173
Biz de çiftçilere, 
kovanları güçlü tutmaları,

190
00:10:38,197 --> 00:10:41,876
arılarını daha güçlü hale getirmeleri
ve en harika balı elde edebilmeleri için

191
00:10:41,876 --> 00:10:45,011
tozlaşmaya elverişli ürünler 
yetiştirmelerine yardımcı oluyoruz.

192
00:10:45,011 --> 00:10:48,926
Bal, çiftçilere ekstra gelir kaynağı
olması açısından çok değerli.

193
00:10:49,244 --> 00:10:51,276
Şeker olarak sağlıklı bir alternatif

194
00:10:51,300 --> 00:10:53,014
ve bizim toplumumuzda

195
00:10:53,038 --> 00:10:55,553
kayınvalideye verilebilecek 
değerli bir hediye.

196
00:10:55,553 --> 00:10:57,569
Bu da onu neredeyse
paha biçilmez kıılıyor.

197
00:10:57,569 --> 00:10:59,606
(Gülüşmeler)

198
00:10:59,942 --> 00:11:01,607
Bu balı kavanozlara koyduk

199
00:11:01,631 --> 00:11:05,734
ve bu vahşi, güzel balın adını 
"Fil Dostu Bal" koyduk.

200
00:11:05,758 --> 00:11:06,909
Bu komik bir isim.

201
00:11:06,933 --> 00:11:08,787
Ancak projemize de dikkat çekiyor

202
00:11:08,787 --> 00:11:12,326
ve filleri korumak için ne yaptığımızı
insanların anlamasını sağlıyor.

203
00:11:12,326 --> 00:11:13,558
Arı çitlerini yapmak için

204
00:11:13,558 --> 00:11:17,127
Afrika'da ve Asya'da 19 ülkede,
insan-fil çatışmasının

205
00:11:17,127 --> 00:11:21,712
yoğun olduğu bölgelerde
birçok kadınla birlikte çalışıyoruz.

206
00:11:21,712 --> 00:11:24,138
Birçok çiftçiyle çok yakın çalışıyoruz.

207
00:11:24,162 --> 00:11:25,876
Ancak fillerle içli dışlı bir halde

208
00:11:25,876 --> 00:11:29,546
daha iyi yaşamalarına yardımcı olarak
özellikle kadın çiftçilerle çalışıyoruz.

209
00:11:29,546 --> 00:11:33,060
Amaçlarımızdan bir tanesi de insanlara,
devasa kalın derililerle birlikte

210
00:11:33,084 --> 00:11:36,252
daha iyi yaşayabilmeleri için
seçenekler sunmak.

211
00:11:36,252 --> 00:11:39,207
Örneğin bu konuda,
çiftçilerin, özellikle kadınların,

212
00:11:39,207 --> 00:11:40,783
çiftliklerine ektikleriyle ilgili

213
00:11:40,783 --> 00:11:42,982
farklı düşünmelerini de 
sağlamaya çalışıyoruz.

214
00:11:42,982 --> 00:11:46,004
Bu nedenle fillerin,
özellikle yemediği şeylere odaklanıyoruz;

215
00:11:46,004 --> 00:11:49,954
biber, zencefil, Moringa çayı,
ayçiçeği gibi bitkilere odaklanıyoruz.

216
00:11:49,954 --> 00:11:52,072
Ayrıca bu ürünler
arıların ve arı çitlerinin,

217
00:11:52,072 --> 00:11:54,894
verdikleri güzel çiçeklerden dolayı 
hoşlandıkları bitkiler.

218
00:11:54,894 --> 00:11:57,945
Bu bitkilere diğer bir örnek ise
Sisal denilen dikenli bir bitki.

219
00:11:57,945 --> 00:11:59,868
Buralarda Jüt olarak biliniyor olabilir.

220
00:12:00,075 --> 00:12:04,961
Bu harika bitki soyulup
dokuma ürünü olarak kullanılabiliyor.

221
00:12:04,980 --> 00:12:07,216
Bu harika kadınlarla çalışıyoruz.

222
00:12:07,216 --> 00:12:11,026
Onlar, gelir sağlamak amacıyla
bu sepetleri örebilmek için

223
00:12:11,026 --> 00:12:14,881
her gün fillerden dolayı
zorluk içinde yaşıyorlar.

224
00:12:15,686 --> 00:12:18,444
Yalnızca arıcı olarak değil
aynı zamanda sepet örücü olarak

225
00:12:18,444 --> 00:12:22,249
iş yapacak olan bu inanılmaz kadınlarla,
daha üç hafta önce

226
00:12:22,249 --> 00:12:25,823
girişimde bulunmak isteyen 
bir kadının işletmesinde üretime başladık.

227
00:12:25,823 --> 00:12:28,934
Biber yağlarından 
ve ayçiçek yağlarını işleyip

228
00:12:28,958 --> 00:12:30,903
dudak kremi ve bal üretecekler

229
00:12:30,927 --> 00:12:34,171
ve bizler de fillerle birlikte yaşarken

230
00:12:34,195 --> 00:12:36,800
ayrıca doğal üretimle uğraşarak

231
00:12:36,800 --> 00:12:40,400
bu katılımcı çiftçilere daha iyi
yaşamaları için yardım edeceğiz.

232
00:12:40,400 --> 00:12:42,473
Kabile reisi dişiler olsun,
anneler olsun

233
00:12:42,473 --> 00:12:45,291
ya da benim gibi araştırmacılar olsun,

234
00:12:45,291 --> 00:12:48,219
ön safta daha fazla yer alan
ve karşılaştığı zorluklara karşı

235
00:12:48,219 --> 00:12:51,974
daha cesurca karşı koyan kadınların
sayısının arttığını görüyorum.

236
00:12:52,481 --> 00:12:54,037
Daha fazla yenilikle

237
00:12:54,061 --> 00:12:57,505
ve belki de birbirimize karşı beslediğimiz
empati duygusunun gelişmesiyle

238
00:12:57,529 --> 00:13:00,912
inanıyorum ki fillerle, 
çatışma içinde yaşamaktansa

239
00:13:00,912 --> 00:13:03,071
olması gerektiği gibi
bir arada yaşayabiliriz.

240
00:13:03,312 --> 00:13:04,524
Teşekkürler.

241
00:13:04,524 --> 00:13:10,611
(Alkış)