[Script Info] Title: [Events] Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text Dialogue: 0,0:00:00.78,0:00:02.69,Default,,0000,0000,0000,,Wyobraźcie sobie, że jesteście w Rzymie. Dialogue: 0,0:00:02.71,0:00:05.91,Default,,0000,0000,0000,,Zwiedzacie Muzea Watykańskie. Dialogue: 0,0:00:06.30,0:00:09.54,Default,,0000,0000,0000,,Wleczecie się przez długie korytarze. Dialogue: 0,0:00:09.57,0:00:14.01,Default,,0000,0000,0000,,Mijacie posągi, freski i wiele innych. Dialogue: 0,0:00:14.38,0:00:16.72,Default,,0000,0000,0000,,Zmierzacie w stronę Kaplicy Sykstyńskiej. Dialogue: 0,0:00:16.75,0:00:22.12,Default,,0000,0000,0000,,Nareszcie. Długi korytarz, stopień, drzwi. Dialogue: 0,0:00:22.15,0:00:25.15,Default,,0000,0000,0000,,Jesteście na progu Kaplicy Sykstyńskiej. Dialogue: 0,0:00:25.17,0:00:26.94,Default,,0000,0000,0000,,Czego oczekujecie? Dialogue: 0,0:00:26.96,0:00:29.48,Default,,0000,0000,0000,,Wzniosłych kopuł? Chórów anielskich? Dialogue: 0,0:00:29.51,0:00:31.66,Default,,0000,0000,0000,,Nie ma tam nic z tych rzeczy. Dialogue: 0,0:00:32.11,0:00:35.100,Default,,0000,0000,0000,,Co mamy zamiast? Dialogue: 0,0:00:36.02,0:00:38.65,Default,,0000,0000,0000,,Freski zasłon aż pod samo sklepienie. Dialogue: 0,0:00:38.67,0:00:41.62,Default,,0000,0000,0000,,Dosłownie otaczają cię namalowane zasłony, Dialogue: 0,0:00:41.65,0:00:44.06,Default,,0000,0000,0000,,oryginalne dekoracje kaplicy. Dialogue: 0,0:00:44.09,0:00:48.63,Default,,0000,0000,0000,,W kościołach używano arrasów nie tylko,\Nby zapewnić ciepło podczas długich mszy, Dialogue: 0,0:00:48.66,0:00:52.11,Default,,0000,0000,0000,,ale by pokazać wielki teatr życia. Dialogue: 0,0:00:52.63,0:00:57.76,Default,,0000,0000,0000,,Teatr życia, w którym każdy z nas\Nma swoją rolę, jest wspaniałą historią, Dialogue: 0,0:00:57.79,0:01:00.60,Default,,0000,0000,0000,,historią, która obejmuje cały świat Dialogue: 0,0:01:00.62,0:01:03.68,Default,,0000,0000,0000,,i rozwija się w trzech scenach Dialogue: 0,0:01:03.71,0:01:05.95,Default,,0000,0000,0000,,malowidła w Kaplicy Sykstyńskiej. Dialogue: 0,0:01:06.38,0:01:09.74,Default,,0000,0000,0000,,Budynek powstał z myślą\No niewielkiej grupie Dialogue: 0,0:01:09.77,0:01:12.11,Default,,0000,0000,0000,,bogatych, wykształconych\Nksięży chrześcijańskich. Dialogue: 0,0:01:12.53,0:01:15.20,Default,,0000,0000,0000,,Modlili się tam. Wybierali papieża. Dialogue: 0,0:01:15.23,0:01:16.38,Default,,0000,0000,0000,,Pięć wieków temu Dialogue: 0,0:01:16.40,0:01:18.91,Default,,0000,0000,0000,,była to idealna jaskinia\Nczłowieka kościelnego. Dialogue: 0,0:01:19.55,0:01:25.42,Default,,0000,0000,0000,,Zastanawiacie się pewnie,\Ndlaczego obecnie przyciąga i zachwyca Dialogue: 0,0:01:25.44,0:01:28.11,Default,,0000,0000,0000,,każdego roku 5 milionów ludzi Dialogue: 0,0:01:28.13,0:01:30.37,Default,,0000,0000,0000,,o zupełnie różnym pochodzeniu? Dialogue: 0,0:01:30.40,0:01:34.93,Default,,0000,0000,0000,,Ponieważ w tej małej przestrzeni\Nnastąpiła eksplozja kreatywności, Dialogue: 0,0:01:34.96,0:01:39.79,Default,,0000,0000,0000,,wzniecona elektryzującą ekscytacją\Nnowych geopolitycznych granic, Dialogue: 0,0:01:39.81,0:01:44.11,Default,,0000,0000,0000,,która podpaliła antyczną,\Nmisyjną tradycję Kościoła Dialogue: 0,0:01:44.13,0:01:47.83,Default,,0000,0000,0000,,i przyczyniła się do powstania jednego\Nz największych dzieł sztuki w historii. Dialogue: 0,0:01:48.06,0:01:52.58,Default,,0000,0000,0000,,Ten rozwój był wielką ewolucją. Dialogue: 0,0:01:52.60,0:01:55.34,Default,,0000,0000,0000,,Rozpoczął się od niewielkiej elity, Dialogue: 0,0:01:55.36,0:01:58.79,Default,,0000,0000,0000,,by w rezultacie przemówić do widowni Dialogue: 0,0:01:58.82,0:02:00.84,Default,,0000,0000,0000,,pochodzącej z całego świata. Dialogue: 0,0:02:01.22,0:02:03.98,Default,,0000,0000,0000,,Ta ewolucja nastąpiła w 3 etapach, Dialogue: 0,0:02:04.00,0:02:07.11,Default,,0000,0000,0000,,każdym związanym\Nz historycznym wydarzeniem. Dialogue: 0,0:02:07.14,0:02:09.17,Default,,0000,0000,0000,,Pierwszy miał dość ograniczony zasięg. Dialogue: 0,0:02:09.19,0:02:11.72,Default,,0000,0000,0000,,Ukazywał raczej zaściankową perspektywę. Dialogue: 0,0:02:12.10,0:02:16.35,Default,,0000,0000,0000,,Drugi powstał, gdy światopoglądy\Nuległy dramatycznej zmianie Dialogue: 0,0:02:16.37,0:02:19.06,Default,,0000,0000,0000,,po historycznej podróży Kolumba. Dialogue: 0,0:02:19.09,0:02:20.50,Default,,0000,0000,0000,,Trzeci natomiast powstał, Dialogue: 0,0:02:20.52,0:02:23.50,Default,,0000,0000,0000,,gdy epoka odkryć była w pełni rozwinięta, Dialogue: 0,0:02:23.52,0:02:27.85,Default,,0000,0000,0000,,a Kościół podjął wyzwanie\Ndziałania na skalę globalną. Dialogue: 0,0:02:28.12,0:02:32.34,Default,,0000,0000,0000,,Oryginalne dekoracje kościoła\Nprzedstawiały mniejszy świat. Dialogue: 0,0:02:32.37,0:02:33.68,Default,,0000,0000,0000,,Były to dynamiczne sceny, Dialogue: 0,0:02:33.70,0:02:37.56,Default,,0000,0000,0000,,przytaczające historie\Nz życia Jezusa i Mojżesza, Dialogue: 0,0:02:37.58,0:02:41.62,Default,,0000,0000,0000,,przedstawiające rozwój\Nżycia żydów i chrześcijan. Dialogue: 0,0:02:41.65,0:02:43.98,Default,,0000,0000,0000,,Człowiek, który je zamówił,\Npapież Sykstus IV, Dialogue: 0,0:02:44.01,0:02:47.33,Default,,0000,0000,0000,,zgromadził drużynę marzeń\Nsztuki florenckiej. Dialogue: 0,0:02:47.35,0:02:50.25,Default,,0000,0000,0000,,wśród nich Sandro Botticelliego, Dialogue: 0,0:02:50.27,0:02:53.85,Default,,0000,0000,0000,,i człowieka, który zostanie\Nprzyszłym nauczycielem Michała Anioła, Dialogue: 0,0:02:53.87,0:02:55.41,Default,,0000,0000,0000,,Domenica Ghirlandaio. Dialogue: 0,0:02:55.44,0:03:00.78,Default,,0000,0000,0000,,Oni pokryli ściany pełnym koloru freskiem. Dialogue: 0,0:03:00.80,0:03:04.11,Default,,0000,0000,0000,,W historiach tych dostrzeżecie\Nznajome krajobrazy, Dialogue: 0,0:03:04.13,0:03:07.100,Default,,0000,0000,0000,,artyści przywołali rzymskie pomniki\Ni toskańskie krajobrazy, Dialogue: 0,0:03:08.02,0:03:11.45,Default,,0000,0000,0000,,by przybliżyć odległe historie. Dialogue: 0,0:03:11.47,0:03:15.12,Default,,0000,0000,0000,,Uzupełnione historiami z życia\Nprzyjaciół i rodziny papieża, Dialogue: 0,0:03:15.14,0:03:17.76,Default,,0000,0000,0000,,stanowiły idealną dekorację\Ndla małego dworu Dialogue: 0,0:03:17.76,0:03:21.40,Default,,0000,0000,0000,,ograniczonego do kontynentu europejskiego. Dialogue: 0,0:03:21.40,0:03:25.11,Default,,0000,0000,0000,,Ale w 1492 roku, kiedy odkryto nowy świat, Dialogue: 0,0:03:25.14,0:03:27.08,Default,,0000,0000,0000,,horyzonty się poszerzyły, Dialogue: 0,0:03:27.11,0:03:33.46,Default,,0000,0000,0000,,więc ten mały, liczący 40 na 13 metrów\Nmikrokosmos, też musiał się powiększyć. Dialogue: 0,0:03:33.49,0:03:34.81,Default,,0000,0000,0000,,I tak się stało. Dialogue: 0,0:03:34.83,0:03:36.78,Default,,0000,0000,0000,,Dzięki kreatywnemu geniuszowi, Dialogue: 0,0:03:36.81,0:03:39.62,Default,,0000,0000,0000,,wizjonerowi i wspaniałej historii. Dialogue: 0,0:03:39.95,0:03:42.61,Default,,0000,0000,0000,,Tym geniuszem był Michał Anioł Buonarroti, Dialogue: 0,0:03:42.64,0:03:47.17,Default,,0000,0000,0000,,Miał 33 lata, gdy wynajęto go do zdobienia\N1100 metrów kwadratowych sufitu, Dialogue: 0,0:03:47.20,0:03:49.08,Default,,0000,0000,0000,,choć wyglądało, że los mu nie sprzyja. Dialogue: 0,0:03:49.10,0:03:52.41,Default,,0000,0000,0000,,Odbył praktyki z malarstwa,\Nlecz porzucił je, by zająć się rzeźbą. Dialogue: 0,0:03:52.41,0:03:54.63,Default,,0000,0000,0000,,We Florencji czekali zdenerwowani klienci, Dialogue: 0,0:03:54.63,0:03:57.18,Default,,0000,0000,0000,,ponieważ zostawił stos\Nnieukończonych zleceń, Dialogue: 0,0:03:57.20,0:04:00.86,Default,,0000,0000,0000,,zwabiony do Rzymu perspektywą\Nwielkiego projektu rzeźbiarskiego, Dialogue: 0,0:04:00.89,0:04:03.47,Default,,0000,0000,0000,,który nie doszedł do skutku. Dialogue: 0,0:04:03.49,0:04:06.62,Default,,0000,0000,0000,,Pozostał ze zleceniem\Nnamalowania 12 apostołów Dialogue: 0,0:04:06.64,0:04:09.57,Default,,0000,0000,0000,,na ozdobnym tle\Nsufitu Kaplicy Sykstyńskiej, Dialogue: 0,0:04:09.59,0:04:13.13,Default,,0000,0000,0000,,który wyglądał jak typowy włoski sufit. Dialogue: 0,0:04:13.62,0:04:15.45,Default,,0000,0000,0000,,Geniusz sprostał zadaniu. Dialogue: 0,0:04:15.47,0:04:18.97,Default,,0000,0000,0000,,W czasach gdy człowiek odważył się\Nprzepłynąć Ocean Atlantycki, Dialogue: 0,0:04:18.99,0:04:22.52,Default,,0000,0000,0000,,Michał Anioł odważył się nakreślić\Nnowe artystyczne prądy. Dialogue: 0,0:04:23.03,0:04:25.26,Default,,0000,0000,0000,,On też miał opowiedzieć historię Dialogue: 0,0:04:25.29,0:04:28.82,Default,,0000,0000,0000,,- bez apostołów - \Nale historię wielkich początków, Dialogue: 0,0:04:28.84,0:04:30.52,Default,,0000,0000,0000,,Księgę Rodzaju. Dialogue: 0,0:04:31.09,0:04:34.02,Default,,0000,0000,0000,,Niełatwy produkt, historie na suficie. Dialogue: 0,0:04:34.04,0:04:38.85,Default,,0000,0000,0000,,Jak dostrzec szczegóły sceny\Noddalonej o 18 metrów? Dialogue: 0,0:04:38.87,0:04:41.73,Default,,0000,0000,0000,,Technika malarska przekazywana od 200 lat Dialogue: 0,0:04:41.75,0:04:45.07,Default,,0000,0000,0000,,we Florencji nie była przystosowana\Ndo tego typu narracji. Dialogue: 0,0:04:45.69,0:04:48.66,Default,,0000,0000,0000,,Michał Anioł właściwie nie był malarzem, Dialogue: 0,0:04:48.69,0:04:50.97,Default,,0000,0000,0000,,więc wykorzystał swoje mocne strony. Dialogue: 0,0:04:50.99,0:04:54.48,Default,,0000,0000,0000,,Zamiast ulegać nawykowi\Nmalowania tłocznych scen, Dialogue: 0,0:04:54.50,0:04:58.30,Default,,0000,0000,0000,,wziął młot i dłuto\Ni wyciął kawałek marmuru, Dialogue: 0,0:04:58.32,0:05:00.75,Default,,0000,0000,0000,,by ukazać figurę w tle. Dialogue: 0,0:05:00.78,0:05:02.94,Default,,0000,0000,0000,,Michał Anioł był\Nzwolennikiem esencjonalizmu, Dialogue: 0,0:05:02.97,0:05:07.36,Default,,0000,0000,0000,,opowiadał historię za pomocą\Nmasywnych, dynamicznych ciał. Dialogue: 0,0:05:07.38,0:05:12.15,Default,,0000,0000,0000,,Plan ten miał poparcie\Nniezwykłego papieża, Juliusza II, Dialogue: 0,0:05:12.17,0:05:15.79,Default,,0000,0000,0000,,który nie bał się bezczelnego\Ngeniuszu Michała Anioła. Dialogue: 0,0:05:15.82,0:05:17.70,Default,,0000,0000,0000,,Był bratankiem papieża Sykstusa IV, Dialogue: 0,0:05:17.72,0:05:21.83,Default,,0000,0000,0000,,pochłonięty sztuką\Nod 30 lat, znał jej moc. Dialogue: 0,0:05:21.85,0:05:24.92,Default,,0000,0000,0000,,Historia nadała mu przydomek\N"papieża wojownika", Dialogue: 0,0:05:24.94,0:05:29.90,Default,,0000,0000,0000,,ale jego spuścizną dla Watykanu\Nnie były forty i artyleria, tylko sztuka. Dialogue: 0,0:05:30.09,0:05:32.67,Default,,0000,0000,0000,,Pozostawił Pokoje Rafaela,\NKaplicę Sykstyńską, Dialogue: 0,0:05:32.70,0:05:34.34,Default,,0000,0000,0000,,Bazylikę św. Piotra, Dialogue: 0,0:05:34.37,0:05:40.07,Default,,0000,0000,0000,,a także niezwykłą kolekcję\Nrzeźby grecko-rzymskiej. Dialogue: 0,0:05:40.09,0:05:44.23,Default,,0000,0000,0000,,Zdecydowanie niechrześcijańskie dzieła,\Nktóre stały się zaczątkiem Dialogue: 0,0:05:44.26,0:05:48.14,Default,,0000,0000,0000,,pierwszych na świecie współczesnych\Nmuzeów - Muzeów Watykańskich. Dialogue: 0,0:05:48.85,0:05:50.27,Default,,0000,0000,0000,,Juliusz był człowiekiem, Dialogue: 0,0:05:50.30,0:05:54.08,Default,,0000,0000,0000,,który wyobrażał sobie Watykan\Njako miejsce nieustająco ważne Dialogue: 0,0:05:54.10,0:05:56.19,Default,,0000,0000,0000,,ze względu na swój rozmach i piękno. Dialogue: 0,0:05:56.22,0:05:57.59,Default,,0000,0000,0000,,Miał rację. Dialogue: 0,0:05:57.61,0:06:02.60,Default,,0000,0000,0000,,Spotkanie tych dwóch gigantów,\NMichała Anioła i Juliusza II, Dialogue: 0,0:06:02.62,0:06:05.06,Default,,0000,0000,0000,,dało nam Kaplicę Sykstyńską. Dialogue: 0,0:06:05.64,0:06:08.43,Default,,0000,0000,0000,,Michał Anioł był tak oddany projektowi, Dialogue: 0,0:06:08.45,0:06:12.84,Default,,0000,0000,0000,,że skończył go w trzy i pół roku, Dialogue: 0,0:06:12.86,0:06:18.47,Default,,0000,0000,0000,,z pomocą niewielkiej ekipy,\Ncałymi godzinami z rękami nad głową, Dialogue: 0,0:06:18.47,0:06:20.84,Default,,0000,0000,0000,,żeby namalować historie na suficie. Dialogue: 0,0:06:21.42,0:06:23.47,Default,,0000,0000,0000,,Spójrzmy więc na ten sufit Dialogue: 0,0:06:23.50,0:06:26.33,Default,,0000,0000,0000,,i zobaczmy historię,\Nktóra zyskała światowe znaczenie. Dialogue: 0,0:06:26.35,0:06:30.76,Default,,0000,0000,0000,,Już nie było nawiązań\Ndo znajomego otoczenia. Dialogue: 0,0:06:30.79,0:06:35.43,Default,,0000,0000,0000,,Tylko przestrzeń, struktura i energia, Dialogue: 0,0:06:35.46,0:06:40.05,Default,,0000,0000,0000,,monumentalne malowane ramy,\Notwierające się na 9 paneli, Dialogue: 0,0:06:40.08,0:06:43.76,Default,,0000,0000,0000,,czerpiące bardziej z rzeźb\Nniż z kolorów malarza. Dialogue: 0,0:06:44.03,0:06:47.81,Default,,0000,0000,0000,,Stoimy na samym końcu przy wejściu. Dialogue: 0,0:06:47.84,0:06:51.94,Default,,0000,0000,0000,,Daleko od ołtarza\Ni wygrodzonego miejsca dla księży, Dialogue: 0,0:06:51.96,0:06:57.21,Default,,0000,0000,0000,,spoglądamy w przestrzeń,\Nszukając początku. Dialogue: 0,0:06:57.24,0:07:01.25,Default,,0000,0000,0000,,Nieważne, czy kierując się nauką\Nczy biblijną tradycją, Dialogue: 0,0:07:01.28,0:07:04.60,Default,,0000,0000,0000,,myślimy o pierwotnej iskrze. Dialogue: 0,0:07:04.62,0:07:06.75,Default,,0000,0000,0000,,Michał Anioł dał nam pierwotną energię Dialogue: 0,0:07:06.78,0:07:09.52,Default,,0000,0000,0000,,w "Oddzieleniu światła od ciemności". Dialogue: 0,0:07:09.54,0:07:12.93,Default,,0000,0000,0000,,Wzburzona postać zamglona w oddali, Dialogue: 0,0:07:12.93,0:07:15.93,Default,,0000,0000,0000,,wciśnięta w ciasną przestrzeń. Dialogue: 0,0:07:15.96,0:07:18.59,Default,,0000,0000,0000,,Następna figura jest już większa, Dialogue: 0,0:07:18.59,0:07:21.61,Default,,0000,0000,0000,,widać postać mknącą\Nz jednej strony w drugą. Dialogue: 0,0:07:21.63,0:07:26.13,Default,,0000,0000,0000,,Zostawiając po sobie słońce,\Nksiężyc, roślinność. Dialogue: 0,0:07:26.16,0:07:28.83,Default,,0000,0000,0000,,Michał Anioł, w przeciwieństwie\Ndo innych artystów, Dialogue: 0,0:07:28.83,0:07:31.78,Default,,0000,0000,0000,,nie skupiał się na tym, co było tworzone. Dialogue: 0,0:07:31.82,0:07:35.29,Default,,0000,0000,0000,,Koncentrował się na akcie tworzenia. Dialogue: 0,0:07:35.39,0:07:41.44,Default,,0000,0000,0000,,Potem ruch ustaje jak cezura w poezji,\Na stwórca unosi się w powietrzu. Dialogue: 0,0:07:41.48,0:07:42.32,Default,,0000,0000,0000,,I co robi? Dialogue: 0,0:07:42.37,0:07:45.52,Default,,0000,0000,0000,,Tworzy lądy? Morza? Dialogue: 0,0:07:45.54,0:07:50.61,Default,,0000,0000,0000,,Czy patrzy na stworzone dzieło,\Nwszechświat i jego bogactwa?\N Dialogue: 0,0:07:50.65,0:07:52.86,Default,,0000,0000,0000,,Tak jak robił to pewnie Michał Anioł, Dialogue: 0,0:07:52.93,0:07:55.22,Default,,0000,0000,0000,,patrząc na swoje dzieło na suficie, Dialogue: 0,0:07:55.32,0:07:57.54,Default,,0000,0000,0000,,stwierdzając, że jest dobre. Dialogue: 0,0:07:58.13,0:08:00.83,Default,,0000,0000,0000,,Scena jest gotowa, Dialogue: 0,0:08:00.86,0:08:04.04,Default,,0000,0000,0000,,docieracie do kulminacji dzieła\Nstworzenia, którym jest człowiek. Dialogue: 0,0:08:04.07,0:08:08.60,Default,,0000,0000,0000,,Wyłania się Adam,\Njasna postać na ciemnym tle. Dialogue: 0,0:08:08.65,0:08:10.54,Default,,0000,0000,0000,,Gdy przyjrzymy się bliżej, Dialogue: 0,0:08:10.56,0:08:13.21,Default,,0000,0000,0000,,noga leży leniwie na ziemi, Dialogue: 0,0:08:13.25,0:08:15.91,Default,,0000,0000,0000,,ręka spoczywa ciężko na kolanie. Dialogue: 0,0:08:15.95,0:08:19.28,Default,,0000,0000,0000,,Adamowi brakuje tej wewnętrznej iskry, Dialogue: 0,0:08:19.30,0:08:22.11,Default,,0000,0000,0000,,która pociągnie go do wielkości. Dialogue: 0,0:08:22.16,0:08:26.99,Default,,0000,0000,0000,,Ta iskra zostanie przekazana\Nprzez palec stwórcy, Dialogue: 0,0:08:27.05,0:08:29.72,Default,,0000,0000,0000,,który jest o milimetr od ręki Adama, Dialogue: 0,0:08:29.72,0:08:31.84,Default,,0000,0000,0000,,To sprawia, że czekamy w napięciu, Dialogue: 0,0:08:31.84,0:08:34.46,Default,,0000,0000,0000,,jeszcze moment i nastąpi to spotkanie, Dialogue: 0,0:08:34.46,0:08:37.18,Default,,0000,0000,0000,,dzięki któremu człowiek odkryje swój cel, Dialogue: 0,0:08:37.18,0:08:40.24,Default,,0000,0000,0000,,powstanie i zajmie miejsce\Nna szczycie stworzenia. Dialogue: 0,0:08:40.25,0:08:43.15,Default,,0000,0000,0000,,Wtedy Michał Anioł podkręca piłkę. Dialogue: 0,0:08:43.17,0:08:45.70,Default,,0000,0000,0000,,Kogo obejmuje druga ręka? Dialogue: 0,0:08:45.73,0:08:47.33,Default,,0000,0000,0000,,Ewę, pierwszą kobietę. Dialogue: 0,0:08:47.33,0:08:50.34,Default,,0000,0000,0000,,Nie, nie powstała po namyśle.\NJest częścią planu. Dialogue: 0,0:08:50.39,0:08:52.83,Default,,0000,0000,0000,,Zawsze nią była. Dialogue: 0,0:08:52.87,0:08:57.34,Default,,0000,0000,0000,,Popatrzcie, tak blisko Boga,\Nże trzyma go pod ramię. Dialogue: 0,0:08:57.56,0:09:02.98,Default,,0000,0000,0000,,Dla mnie, amerykańskiej \Nhistoryczki sztuki z XXI wieku, Dialogue: 0,0:09:03.06,0:09:06.15,Default,,0000,0000,0000,,to moment, gdy obraz do mnie przemówił. Dialogue: 0,0:09:06.20,0:09:09.45,Default,,0000,0000,0000,,Uświadomił mi,\Nże ta reprezentacja ludzkiego dramatu Dialogue: 0,0:09:09.50,0:09:11.91,Default,,0000,0000,0000,,zawsze dotyczyła mężczyzn i kobiet, Dialogue: 0,0:09:11.97,0:09:14.59,Default,,0000,0000,0000,,do tego stopnia, że w samym środku, Dialogue: 0,0:09:14.59,0:09:15.93,Default,,0000,0000,0000,,w centrum sufitu, Dialogue: 0,0:09:15.93,0:09:17.98,Default,,0000,0000,0000,,jest stworzenie kobiety, nie Adama. Dialogue: 0,0:09:18.10,0:09:22.55,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy widzicie ich razem w raju, Dialogue: 0,0:09:22.58,0:09:23.77,Default,,0000,0000,0000,,razem upadają Dialogue: 0,0:09:23.82,0:09:28.25,Default,,0000,0000,0000,,i dla obojga dumna postawa\Nzamienia się w zgarbiony wstyd. Dialogue: 0,0:09:28.32,0:09:31.17,Default,,0000,0000,0000,,To decydujący punkt na suficie. Dialogue: 0,0:09:31.26,0:09:35.99,Default,,0000,0000,0000,,To punkt w którym musimy się zatrzymać. Dialogue: 0,0:09:36.03,0:09:39.50,Default,,0000,0000,0000,,Zagrodzona część trzyma nas z dala\Nod wewnętrznej świątyni. Dialogue: 0,0:09:39.53,0:09:41.65,Default,,0000,0000,0000,,Jesteśmy wypędzeni, niemal jak Adam i Ewa. Dialogue: 0,0:09:41.71,0:09:44.05,Default,,0000,0000,0000,,Pozostałe sceny na suficie Dialogue: 0,0:09:44.07,0:09:46.87,Default,,0000,0000,0000,,odzwierciedlają zatłoczony chaos\Notaczającego nas świata. Dialogue: 0,0:09:46.92,0:09:49.53,Default,,0000,0000,0000,,Jest tam Noe, jego Arka i potop. Dialogue: 0,0:09:49.53,0:09:52.75,Default,,0000,0000,0000,,Noe składa ofiarę i zawiera\Nprzymierze z Bogiem. Dialogue: 0,0:09:52.79,0:09:54.19,Default,,0000,0000,0000,,Może jest zbawcą. Dialogue: 0,0:09:54.19,0:09:55.48,Default,,0000,0000,0000,,Ale nie, Dialogue: 0,0:09:55.48,0:09:57.86,Default,,0000,0000,0000,,To Noe hodował winogrona, wynalazł wino, Dialogue: 0,0:09:57.86,0:10:00.26,Default,,0000,0000,0000,,po czym nago upił się\Ndo nieprzytomności w stodole. Dialogue: 0,0:10:00.31,0:10:02.24,Default,,0000,0000,0000,,To ciekawy sposób projektowania sufitu, Dialogue: 0,0:10:02.30,0:10:04.80,Default,,0000,0000,0000,,zacząć od Boga tworzącego życie, Dialogue: 0,0:10:04.83,0:10:07.29,Default,,0000,0000,0000,,a skończyć na pijaku w stodole. Dialogue: 0,0:10:07.37,0:10:10.70,Default,,0000,0000,0000,,To porównanie do Adama nasuwa myśl, Dialogue: 0,0:10:10.70,0:10:12.70,Default,,0000,0000,0000,,że Michał Anioł się z nas nabija. Dialogue: 0,0:10:12.73,0:10:15.67,Default,,0000,0000,0000,,Ale on zaraz rozpędzi mrok, Dialogue: 0,0:10:15.69,0:10:19.08,Default,,0000,0000,0000,,używając jasnych kolorów zaraz pod Noem. Dialogue: 0,0:10:19.12,0:10:22.38,Default,,0000,0000,0000,,Szmaragd, topaz, szkarłat\Nna szatach proroka Zachariasza. Dialogue: 0,0:10:22.43,0:10:25.27,Default,,0000,0000,0000,,Zachariasz przepowiada światło\Nnadchodzące ze wschodu Dialogue: 0,0:10:25.29,0:10:28.97,Default,,0000,0000,0000,,i w tym punkcie zwracamy się\Ndo nowego celu, Dialogue: 0,0:10:29.00,0:10:32.71,Default,,0000,0000,0000,,z Sybillami i prorokami,\Nktórzy poprowadzą nas na paradę. Dialogue: 0,0:10:32.72,0:10:35.97,Default,,0000,0000,0000,,Mamy herosów i heroiny,\Nktórzy ubezpieczą drogę, Dialogue: 0,0:10:36.03,0:10:39.15,Default,,0000,0000,0000,,podążamy za matkami i ojcami. Dialogue: 0,0:10:39.19,0:10:42.49,Default,,0000,0000,0000,,To oni napędzają wielkie\Nludzkie silniki, prące naprzód. Dialogue: 0,0:10:42.51,0:10:45.36,Default,,0000,0000,0000,,Jesteśmy teraz w kluczowym punkcie sufitu, Dialogue: 0,0:10:45.37,0:10:47.78,Default,,0000,0000,0000,,kulminacja wszystkiego Dialogue: 0,0:10:47.83,0:10:51.100,Default,,0000,0000,0000,,z postacią, która wygląda,\Njakby miała zaraz spaść Dialogue: 0,0:10:52.03,0:10:54.10,Default,,0000,0000,0000,,naruszając naszą przestrzeń. Dialogue: 0,0:10:54.13,0:10:56.00,Default,,0000,0000,0000,,To najważniejszy moment. Dialogue: 0,0:10:56.04,0:10:58.14,Default,,0000,0000,0000,,Przeszłość spotyka się z teraźniejszością. Dialogue: 0,0:10:58.21,0:11:01.36,Default,,0000,0000,0000,,Tą postacią jest Jonasz,\Nktóry spędził 3 dni w brzuchu wieloryba, Dialogue: 0,0:11:01.39,0:11:03.71,Default,,0000,0000,0000,,dla chrześcijan to symbol\Nodnowy człowieczeństwa Dialogue: 0,0:11:03.71,0:11:05.47,Default,,0000,0000,0000,,przez poświęcenie Jezusa. Dialogue: 0,0:11:05.50,0:11:11.06,Default,,0000,0000,0000,,Ale dla tłumów turystów wszystkich wyznań,\Nodwiedzających muzeum każdego dnia, Dialogue: 0,0:11:11.12,0:11:18.09,Default,,0000,0000,0000,,w jego osobie odległa przeszłość\Nspotyka się z teraźniejszością. Dialogue: 0,0:11:18.13,0:11:22.56,Default,,0000,0000,0000,,To wszystko sprowadza nas\Ndo rozwartych łuków na ścianie ołtarza, Dialogue: 0,0:11:22.62,0:11:25.62,Default,,0000,0000,0000,,gdzie widać Sąd Ostateczny Michała Anioła, Dialogue: 0,0:11:25.62,0:11:29.61,Default,,0000,0000,0000,,namalowany w 1534 roku,\Nkiedy świat ponownie się zmienił. Dialogue: 0,0:11:29.67,0:11:31.74,Default,,0000,0000,0000,,Reformacja podzieliła Kościół. Dialogue: 0,0:11:31.74,0:11:34.76,Default,,0000,0000,0000,,Imperium Osmańskie rozpropagowało islam, Dialogue: 0,0:11:34.80,0:11:37.97,Default,,0000,0000,0000,,a Magellan znalazł drogę do Pacyfiku. Dialogue: 0,0:11:37.100,0:11:42.42,Default,,0000,0000,0000,,W jaki sposób 59-letni artysta,\Nktóry nigdy nie był dalej niż w Wenecji, Dialogue: 0,0:11:42.47,0:11:45.26,Default,,0000,0000,0000,,ma przemawiać do tego nowego świata? Dialogue: 0,0:11:45.32,0:11:47.83,Default,,0000,0000,0000,,Michał Anioł zdecydował się\Nnamalować przeznaczenie, Dialogue: 0,0:11:47.83,0:11:49.94,Default,,0000,0000,0000,,uniwersalne pragnienie, Dialogue: 0,0:11:49.97,0:11:51.90,Default,,0000,0000,0000,,wspólne dla nas wszystkich, Dialogue: 0,0:11:51.94,0:11:54.59,Default,,0000,0000,0000,,aby zostawić dziedzictwo doskonałości, Dialogue: 0,0:11:54.64,0:11:57.68,Default,,0000,0000,0000,,opowiedziane w świetle\Nchrześcijańskiej wizji Sądu Ostatecznego, Dialogue: 0,0:11:57.72,0:11:59.11,Default,,0000,0000,0000,,końca świata. Dialogue: 0,0:11:59.12,0:12:01.97,Default,,0000,0000,0000,,Michał Anioł pokazał serię postaci, Dialogue: 0,0:12:02.02,0:12:05.34,Default,,0000,0000,0000,,które mają niezwykle piękne ciała. Dialogue: 0,0:12:05.40,0:12:08.19,Default,,0000,0000,0000,,Brak tu okryć, nie ma portretów, Dialogue: 0,0:12:08.19,0:12:09.47,Default,,0000,0000,0000,,poza jedną parą. Dialogue: 0,0:12:09.47,0:12:12.55,Default,,0000,0000,0000,,To kompozycja samych ciał, Dialogue: 0,0:12:12.55,0:12:16.04,Default,,0000,0000,0000,,391 ciał; nie ma dwóch takich samych, Dialogue: 0,0:12:16.10,0:12:17.94,Default,,0000,0000,0000,,są unikalne jak każdy z nas. Dialogue: 0,0:12:17.95,0:12:21.34,Default,,0000,0000,0000,,Zaczynają się w dolnym rogu,\Npodnosząc się z ziemi, Dialogue: 0,0:12:21.38,0:12:24.10,Default,,0000,0000,0000,,próbując się wznieść. Dialogue: 0,0:12:24.15,0:12:26.97,Default,,0000,0000,0000,,Ci, którzy się unieśli,\Nwyciągają ręce, by pomóc innym, Dialogue: 0,0:12:27.03,0:12:29.33,Default,,0000,0000,0000,,i w jednym niezwykłym kadrze Dialogue: 0,0:12:29.36,0:12:32.76,Default,,0000,0000,0000,,widać czarnego i białego mężczyznę\Nwciąganych razem Dialogue: 0,0:12:32.78,0:12:36.17,Default,,0000,0000,0000,,w niezwykłej wizji ludzkiej\Nunii w nowym świecie. Dialogue: 0,0:12:36.17,0:12:39.46,Default,,0000,0000,0000,,Lwia część tej przestrzeni\Npoświęcona jest kręgowi zwycięzców. Dialogue: 0,0:12:39.47,0:12:44.59,Default,,0000,0000,0000,,Są tam mężczyźni i kobiety,\Ncałkowicie nadzy niczym atleci. Dialogue: 0,0:12:44.60,0:12:47.49,Default,,0000,0000,0000,,To oni pokonali przeciwności losu. Dialogue: 0,0:12:47.56,0:12:51.77,Default,,0000,0000,0000,,Ludzie pokonujący przeciwności\Nprzedstawieni są przez Michała Anioła Dialogue: 0,0:12:51.77,0:12:53.60,Default,,0000,0000,0000,,niczym atleci. Dialogue: 0,0:12:53.63,0:12:55.99,Default,,0000,0000,0000,,Mężczyźni i kobiety napinają mięśnie, Dialogue: 0,0:12:55.99,0:12:59.16,Default,,0000,0000,0000,,pozują w tym niesamowitym miejscu. Dialogue: 0,0:12:59.56,0:13:02.10,Default,,0000,0000,0000,,Zgromadzeniu przewodniczy Jezus, Dialogue: 0,0:13:02.12,0:13:04.14,Default,,0000,0000,0000,,najpierw jako człowiek\Ncierpiący na krzyżu, Dialogue: 0,0:13:04.17,0:13:06.57,Default,,0000,0000,0000,,teraz jako wspaniały władca nieba. Dialogue: 0,0:13:06.59,0:13:09.61,Default,,0000,0000,0000,,Jak Michał Anioł udowodnił na malowidle, Dialogue: 0,0:13:09.64,0:13:12.21,Default,,0000,0000,0000,,trud, przeciwności, problemy Dialogue: 0,0:13:12.24,0:13:15.47,Default,,0000,0000,0000,,nie ograniczają doskonałości,\Ntylko ją kształtują. Dialogue: 0,0:13:16.28,0:13:18.86,Default,,0000,0000,0000,,To prowadzi nas do jednej dziwnej rzeczy. Dialogue: 0,0:13:18.89,0:13:20.70,Default,,0000,0000,0000,,To prywatna kaplica papieża, Dialogue: 0,0:13:20.73,0:13:23.89,Default,,0000,0000,0000,,a najtrafniej można ją opisać\Njako mieszaninę nagusów. Dialogue: 0,0:13:23.91,0:13:28.26,Default,,0000,0000,0000,,Michał Anioł starał się użyć\Nnajlepszego języka artystycznego, Dialogue: 0,0:13:28.26,0:13:32.76,Default,,0000,0000,0000,,najbardziej uniwersalnego\N- ciała człowieka. Dialogue: 0,0:13:32.76,0:13:37.68,Default,,0000,0000,0000,,Zamiast pokazywać cnoty,\Ntakie jak męstwo czy umiarkowanie, Dialogue: 0,0:13:37.68,0:13:42.08,Default,,0000,0000,0000,,zaczerpnął ze wspaniałej\Nkolekcji rzeźb Juliusza II, Dialogue: 0,0:13:42.14,0:13:47.29,Default,,0000,0000,0000,,by pokazać wewnętrzną siłę\Njako zewnętrzną moc. Dialogue: 0,0:13:47.39,0:13:50.66,Default,,0000,0000,0000,,Jeden ze współczesnych\NMichała Anioła napisał, Dialogue: 0,0:13:50.73,0:13:54.62,Default,,0000,0000,0000,,że kaplica była zbyt piękna,\Nżeby nie powodować kontrowersji. Dialogue: 0,0:13:54.67,0:13:56.27,Default,,0000,0000,0000,,I tak właśnie się stało. Dialogue: 0,0:13:56.29,0:13:59.36,Default,,0000,0000,0000,,Michał Anioł szybko odkrył,\Nże dzięki prasie Dialogue: 0,0:13:59.40,0:14:03.39,Default,,0000,0000,0000,,skargi na temat nagości\Nrozpowszechniły się wszędzie. Dialogue: 0,0:14:03.42,0:14:06.77,Default,,0000,0000,0000,,Jego arcydzieło ludzkiego dramatu\Nszybko dostało łatkę pornografii. Dialogue: 0,0:14:06.84,0:14:08.93,Default,,0000,0000,0000,,Na tym etapie dodał\Ndwa dodatkowe portrety. Dialogue: 0,0:14:08.95,0:14:11.84,Default,,0000,0000,0000,,Jeden człowieka, który go krytykował,\Npapieskiego dworzanina, Dialogue: 0,0:14:11.84,0:14:14.57,Default,,0000,0000,0000,,i drugi siebie jako wysuszonej skóry,\Nżadnego atlety, Dialogue: 0,0:14:14.57,0:14:18.36,Default,,0000,0000,0000,,w rękach wieloletniego męczennika. Dialogue: 0,0:14:18.45,0:14:22.46,Default,,0000,0000,0000,,W roku swojej śmierci \Ndoczekał okrycia nagości kilku postaci; Dialogue: 0,0:14:22.46,0:14:27.91,Default,,0000,0000,0000,,triumf trywialnych szczegółów\Nnad wielkim nawoływaniem do chwały. Dialogue: 0,0:14:27.97,0:14:31.37,Default,,0000,0000,0000,,Stoimy tu i teraz. Dialogue: 0,0:14:31.40,0:14:33.83,Default,,0000,0000,0000,,Jesteśmy zamknięci w przestrzeni Dialogue: 0,0:14:33.83,0:14:36.49,Default,,0000,0000,0000,,pomiędzy początkiem i końcem, Dialogue: 0,0:14:36.50,0:14:40.51,Default,,0000,0000,0000,,w ogromie ludzkiego doświadczenia. Dialogue: 0,0:14:40.60,0:14:44.57,Default,,0000,0000,0000,,Kaplica Sykstyńska zmusza nas\Ndo rozejrzenia się, jakby była lustrem. Dialogue: 0,0:14:44.59,0:14:45.89,Default,,0000,0000,0000,,Kim jestem na tym obrazie? Dialogue: 0,0:14:45.91,0:14:47.22,Default,,0000,0000,0000,,Czy kimś z tłumu? Dialogue: 0,0:14:47.24,0:14:48.62,Default,,0000,0000,0000,,Czy tym pijaczyną? Dialogue: 0,0:14:48.64,0:14:50.10,Default,,0000,0000,0000,,A może atletą? Dialogue: 0,0:14:50.12,0:14:52.65,Default,,0000,0000,0000,,Opuszczając tę przystań\Npodnoszącego na duchu piękna, Dialogue: 0,0:14:52.65,0:14:56.35,Default,,0000,0000,0000,,jesteśmy zainspirowani,\Nżeby zadać sobie największe z pytań. Dialogue: 0,0:14:56.37,0:15:01.21,Default,,0000,0000,0000,,Kim jestem i jaką rolę gram\Nw tym wielkim teatrze życia. Dialogue: 0,0:15:01.55,0:15:02.68,Default,,0000,0000,0000,,Dziękuję. Dialogue: 0,0:15:02.75,0:15:06.19,Default,,0000,0000,0000,,(Brawa) Dialogue: 0,0:15:06.22,0:15:09.19,Default,,0000,0000,0000,,Bruno Giussani: Elizabeth Lev, dziękujemy. Dialogue: 0,0:15:09.21,0:15:13.07,Default,,0000,0000,0000,,Elizabeth, wspomniałaś\Ntę całą sprawę pornografii, Dialogue: 0,0:15:13.09,0:15:17.26,Default,,0000,0000,0000,,za wiele nagich postaci,\Nza wiele scen z życia codziennego, Dialogue: 0,0:15:17.26,0:15:20.42,Default,,0000,0000,0000,,nie na miejscu jak na tamte czasy. Dialogue: 0,0:15:20.44,0:15:22.30,Default,,0000,0000,0000,,Ale ta historia jest znacznie szersza. Dialogue: 0,0:15:22.30,0:15:25.09,Default,,0000,0000,0000,,To nie tylko kwestia\Nretuszowania kilku figur. Dialogue: 0,0:15:25.12,0:15:28.35,Default,,0000,0000,0000,,Dzieło sztuki zostało prawie\Ncałkiem przez to zniszczone. Dialogue: 0,0:15:28.38,0:15:31.79,Default,,0000,0000,0000,,Elizabeth Lev: Efekt wywołany\Nprzez Sąd Ostateczny był ogromny. Dialogue: 0,0:15:31.82,0:15:34.81,Default,,0000,0000,0000,,Prasa drukowana zadbała o to,\Nżeby każdy to zobaczył. Dialogue: 0,0:15:34.81,0:15:37.69,Default,,0000,0000,0000,,To nie stało się w ciągu kilku tygodni, Dialogue: 0,0:15:37.72,0:15:42.18,Default,,0000,0000,0000,,tylko na przestrzeni 20 lat Dialogue: 0,0:15:42.21,0:15:44.97,Default,,0000,0000,0000,,w artykułach i przez skargi\Nkierowane do Kościoła: Dialogue: 0,0:15:44.97,0:15:47.76,Default,,0000,0000,0000,,"Nie możecie nam mówić,\Njak mamy postępować. Dialogue: 0,0:15:47.82,0:15:51.22,Default,,0000,0000,0000,,Zauważyliście, że macie \Npornografię w kaplicy papieskiej?". Dialogue: 0,0:15:51.26,0:15:56.49,Default,,0000,0000,0000,,Po skargach i ciągłych próbach \Nzniszczenia dzieła, Dialogue: 0,0:15:56.53,0:15:58.91,Default,,0000,0000,0000,,w roku, w którym zmarł Michał Anioł, Dialogue: 0,0:15:58.91,0:16:00.86,Default,,0000,0000,0000,,Kościół wreszcie znalazł kompromis, Dialogue: 0,0:16:00.91,0:16:02.69,Default,,0000,0000,0000,,sposób na ocalenie malowidła: Dialogue: 0,0:16:02.69,0:16:05.25,Default,,0000,0000,0000,,domalowano 30 dodatkowych okryć. Dialogue: 0,0:16:05.34,0:16:08.58,Default,,0000,0000,0000,,Stąd bierze się tradycja listka figowego, Dialogue: 0,0:16:08.65,0:16:10.39,Default,,0000,0000,0000,,od tego się zaczęło Dialogue: 0,0:16:10.44,0:16:14.13,Default,,0000,0000,0000,,i wyszło to od Kościoła, \Nktóry starał się ocalić dzieło sztuki, Dialogue: 0,0:16:14.14,0:16:16.50,Default,,0000,0000,0000,,a nie bezcześcić je czy niszczyć. Dialogue: 0,0:16:16.73,0:16:20.37,Default,,0000,0000,0000,,BG: Twoja opowieść to nie klasyczne\Nzwiedzanie z przewodnikiem, Dialogue: 0,0:16:20.50,0:16:23.37,Default,,0000,0000,0000,,jakiego doświadczają ludzie \Nodwiedzający Kaplicę Sykstyńską Dialogue: 0,0:16:23.39,0:16:24.40,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech) Dialogue: 0,0:16:24.41,0:16:26.53,Default,,0000,0000,0000,,EL: Nie wiem, czy to reklama? Dialogue: 0,0:16:26.53,0:16:28.68,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech) Dialogue: 0,0:16:28.68,0:16:30.90,Default,,0000,0000,0000,,BG: Nie, niekoniecznie, to stwierdzenie. Dialogue: 0,0:16:30.90,0:16:35.13,Default,,0000,0000,0000,,Doświadczanie sztuki obecnie \Nnapotyka na pewne problemy. Dialogue: 0,0:16:35.13,0:16:38.52,Default,,0000,0000,0000,,Zbyt wielu ludzi chce ją tam zobaczyć. Dialogue: 0,0:16:38.52,0:16:40.40,Default,,0000,0000,0000,,5 milionów ludzi przechodzi przez drzwi Dialogue: 0,0:16:40.40,0:16:43.15,Default,,0000,0000,0000,,i doświadcza tego w zupełnie inny sposób, Dialogue: 0,0:16:43.23,0:16:45.13,Default,,0000,0000,0000,,niż my przed chwilą. Dialogue: 0,0:16:45.13,0:16:48.10,Default,,0000,0000,0000,,EL: Zgadzam się.\NMiło zatrzymać się na chwilę i popatrzeć. Dialogue: 0,0:16:48.10,0:16:50.46,Default,,0000,0000,0000,,Uświadomić sobie,\Nnawet jeśli zwiedzacie to teraz, Dialogue: 0,0:16:50.50,0:16:52.59,Default,,0000,0000,0000,,z 28 000 ludzi dziennie, Dialogue: 0,0:16:52.64,0:16:55.02,Default,,0000,0000,0000,,nawet jeśli jesteście tam\Nz tymi wszystkimi ludźmi, Dialogue: 0,0:16:55.02,0:16:58.21,Default,,0000,0000,0000,,rozejrzeć się i pomyśleć\Njakie to wspaniałe, Dialogue: 0,0:16:58.24,0:17:01.69,Default,,0000,0000,0000,,że jakiś malowany tynk sprzed 500 lat Dialogue: 0,0:17:01.74,0:17:05.53,Default,,0000,0000,0000,,może ich wszystkich przyciągnąć,\Nustawić obok ciebie, Dialogue: 0,0:17:05.61,0:17:07.45,Default,,0000,0000,0000,,kazać patrzeć w górę w oniemieniu. Dialogue: 0,0:17:07.50,0:17:12.22,Default,,0000,0000,0000,,To wspaniałe świadectwo,\Njak piękno może do nas przemawiać Dialogue: 0,0:17:12.29,0:17:14.72,Default,,0000,0000,0000,,poprzez czas i przestrzeń. Dialogue: 0,0:17:14.75,0:17:16.21,Default,,0000,0000,0000,,BG: Liz, grazie. Dialogue: 0,0:17:16.23,0:17:17.57,Default,,0000,0000,0000,,EL: Grazie a te. Dialogue: 0,0:17:17.64,0:17:18.84,Default,,0000,0000,0000,,BG: Dziękuję. Dialogue: 0,0:17:18.87,0:17:20.25,Default,,0000,0000,0000,,(Brawa)