1
00:00:00,782 --> 00:00:02,727
Φανταστείτε ότι βρίσκεστε στη Ρώμη,

2
00:00:02,727 --> 00:00:05,890
κι έχετε φτάσει στα Μουσεία του Βατικανού.

3
00:00:06,301 --> 00:00:09,544
Και περιφέρεστε σε μεγάλους διαδρόμους,

4
00:00:09,544 --> 00:00:13,984
βλέποντας αγάλματα, νωπογραφίες,
και διάφορα άλλα πράγματα.

5
00:00:14,380 --> 00:00:16,725
Κατευθύνεστε προς την Καπέλα Σιξτίνα.

6
00:00:16,725 --> 00:00:22,101
Επιτέλους, ένας μακρύς διάδρομος,
μερικά σκαλιά και μια πόρτα.

7
00:00:22,101 --> 00:00:24,929
Βρίσκεστε στο κατώφλι της Καπέλα Σιξτίνα.

8
00:00:25,195 --> 00:00:26,959
Τι περιμένετε λοιπόν να δείτε;

9
00:00:26,959 --> 00:00:29,483
Πανύψηλους τρούλους; Χορωδίες αγγέλων;

10
00:00:29,483 --> 00:00:31,641
Δεν έχουμε τίποτα από αυτά εδώ.

11
00:00:32,109 --> 00:00:35,772
Ίσως να αναρωτηθείτε, 
τι έχουμε αντί γι' αυτά;

12
00:00:36,022 --> 00:00:38,556
Λοιπόν, ας σηκωθεί η αυλαία 
για την Καπέλα Σιξτίνα.

13
00:00:38,556 --> 00:00:41,811
Κυριολεκτικά περιστοιχιζόμαστε 
από ζωγραφισμένες κουρτίνες,

14
00:00:41,811 --> 00:00:44,106
την αρχική διακόσμηση του παρεκκλησίου.

15
00:00:44,106 --> 00:00:48,632
Οι εκκλησίες είχαν παραπετάσματα 
όχι μόνο για το κρύο κατά τη Λειτουργία,

16
00:00:48,632 --> 00:00:52,267
αλλά ως έναν τρόπο απεικόνισης 
του ευρύτερου θεάτρου της ζωής.

17
00:00:52,631 --> 00:00:56,096
Το ανθρώπινο δράμα στο οποίο 
ο καθένας μας παίζει ένα ρόλο

18
00:00:56,096 --> 00:01:00,595
είναι μια υπέροχη ιστορία 
που περικλείει ολόκληρο τον κόσμο

19
00:01:00,595 --> 00:01:03,660
και που εκτυλίσσεται σε τρία στάδια

20
00:01:03,660 --> 00:01:05,902
στη ζωγραφική της Καπέλα Σιξτίνα.

21
00:01:06,382 --> 00:01:08,567
Αυτό το κτίριο ξεκίνησε ως ένας χώρος

22
00:01:08,567 --> 00:01:12,109
για μια μικρή ομάδα εύπορων 
και μορφωμένων χριστιανών κληρικών.

23
00:01:12,528 --> 00:01:15,075
Εκεί προσεύχονταν. 
Εκεί εξέλεγαν τον Πάπα τους.

24
00:01:15,075 --> 00:01:16,387
Πριν από πεντακόσια χρόνια,

25
00:01:16,387 --> 00:01:19,014
ήταν το απόλυτο εκκλησιαστικό 
ανδρικό καταφύγιο.

26
00:01:19,548 --> 00:01:24,473
Έτσι μπορεί να αναρωτηθείτε,
πώς γίνεται σήμερα να προσελκύει

27
00:01:24,473 --> 00:01:28,109
και να ευχαριστεί 
πέντε εκατομμύρια ανθρώπους το χρόνο,

28
00:01:28,109 --> 00:01:30,368
από τελείως διαφορετικά υπόβαθρα;

29
00:01:30,368 --> 00:01:34,836
Επειδή σε αυτόν τον συμπαγή χώρο 
συνέβη μια έκρηξη δημιουργίας,

30
00:01:34,836 --> 00:01:39,692
που πυροδοτήθηκε από τον ενθουσιασμό
των νέων γεωπολιτικών συνόρων,

31
00:01:39,692 --> 00:01:44,107
δραστηριοποίησε έντονα την αρχαία 
αποστολική εκκλησιαστική παράδοση

32
00:01:44,107 --> 00:01:47,495
και παρήγαγε ένα από τα μεγαλύτερα 
έργα τέχνης στην ιστορία.

33
00:01:48,064 --> 00:01:52,578
Αυτή η ανάπτυξη έλαβε χώρα
ως μια μεγαλειώδης εξέλιξη,

34
00:01:52,578 --> 00:01:55,313
ξεκινώντας από μια αρχική 
μικρή ομάδα εκλεκτών,

35
00:01:55,313 --> 00:01:58,744
και τελικά καταφέρνοντας να απευθυνθεί 
σε μια ευρύτερη ομάδα ανθρώπων

36
00:01:58,744 --> 00:02:00,846
που προέρχονταν απ' όλο τον κόσμο.

37
00:02:01,222 --> 00:02:03,976
Αυτή η εξέλιξη πραγματοποιήθηκε
σε τρία στάδια,

38
00:02:03,976 --> 00:02:07,087
καθένα από τα οποία συνδέεται 
με ένα ιστορικό γεγονός.

39
00:02:07,087 --> 00:02:09,238
Το πρώτο είχε μάλλον
περιορισμένη έκταση.

40
00:02:09,238 --> 00:02:11,723
Απεικόνιζε μια αρκετά στενόμυαλη άποψη.

41
00:02:12,096 --> 00:02:16,220
Το δεύτερο έλαβε χώρα
αφού άλλαξαν ριζικά οι κοσμοθεωρίες,

42
00:02:16,220 --> 00:02:18,891
μετά το ιστορικό ταξίδι του Κολόμβου.

43
00:02:19,089 --> 00:02:20,496
Και το τρίτο,

44
00:02:20,496 --> 00:02:23,472
όταν η Εποχή των Ανακαλύψεων 
είχε ήδη έρθει για τα καλά

45
00:02:23,472 --> 00:02:25,881
και η εκκλησία είχε να αντιμετωπίσει
την πρόκληση

46
00:02:25,881 --> 00:02:27,754
του να εξαπλωθεί σε παγκόσμιο επίπεδο.

47
00:02:28,330 --> 00:02:32,266
Η αρχική διακόσμηση της εκκλησίας
αντικατόπτριζε έναν μικρότερο κόσμο.

48
00:02:32,266 --> 00:02:33,870
Υπήρχαν πολυπληθείς σκηνές

49
00:02:33,870 --> 00:02:37,561
που διηγούνταν τις ζωές 
του Ιησού και του Μωυσή,

50
00:02:37,561 --> 00:02:41,428
και απεικόνιζαν την εξέλιξη των Ιουδαίων 
και των Χριστιανών.

51
00:02:41,596 --> 00:02:44,223
Ο άνθρωπος που τη χρηματοδότησε,
ο Πάπας Σίξτος Δ',

52
00:02:44,223 --> 00:02:47,392
συνέταξε μια ομάδα κορυφαίων 
καλλιτεχνών από τη Φλωρεντία,

53
00:02:47,392 --> 00:02:50,203
συμπεριλαμβανομένου του Σάντρο Μποτιτσέλι,

54
00:02:50,203 --> 00:02:53,824
και αυτού που θα γινόταν ο μελλοντικός
δάσκαλος του Μιχαήλ Άγγελου,

55
00:02:53,824 --> 00:02:55,192
του Γκιρλαντάιο.

56
00:02:55,436 --> 00:03:00,755
Αυτοί οι άνθρωποι κάλυψαν τους τοίχους 
με μια ζωφόρο αμιγών χρωμάτων

57
00:03:00,755 --> 00:03:04,060
και μέσα στις αναπαραστάσεις 
θα αναγνωρίσετε οικεία τοπία,

58
00:03:04,060 --> 00:03:08,056
καθώς οι καλλιτέχνες χρησιμοποίησαν
ρωμαϊκά μνημεία ή ένα τοσκάνικο τοπίο

59
00:03:08,056 --> 00:03:11,448
για να αποδώσουν σε μια μακρινή
ιστορία, ένα πιο οικείο πρόσωπο.

60
00:03:11,448 --> 00:03:15,093
Με την προσθήκη εικόνων των φίλων
και της οικογένειας του Πάπα,

61
00:03:15,093 --> 00:03:17,926
ήταν η τέλεια διακόσμηση 
για μια μικρή αυλή παλατιού

62
00:03:17,926 --> 00:03:19,845
που περιοριζόταν στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

63
00:03:20,244 --> 00:03:25,114
Αλλά το 1492 ανακαλύφθηκε ο Νέος Κόσμος,

64
00:03:25,114 --> 00:03:27,058
οι ορίζοντες επεκτάθηκαν,

65
00:03:27,058 --> 00:03:33,164
και ο μικρόκοσμος των 40 επί 14 μέτρων
έπρεπε να επεκταθεί επίσης.

66
00:03:33,486 --> 00:03:34,806
Και το έκανε,

67
00:03:34,806 --> 00:03:36,758
χάρη σε μια δημιουργική ιδιοφυΐα,

68
00:03:36,758 --> 00:03:39,835
έναν οραματιστή 
και μια εκπληκτική ιστορία.

69
00:03:40,208 --> 00:03:42,941
Η δημιουργική ιδιοφυΐα ήταν
ο Μιχαήλ Άγγελος Μπουοναρότι,

70
00:03:42,941 --> 00:03:47,171
33 χρονών όταν κλήθηκε να διακοσμήσει 
τα 3.650 τετραγωνικά μέτρα οροφής,

71
00:03:47,171 --> 00:03:49,052
και οι συνθήκες δεν ήταν υπέρ του -

72
00:03:49,052 --> 00:03:52,028
είχε σπουδάσει ζωγραφική
αλλά την άφησε για να μάθει γλυπτική.

73
00:03:52,028 --> 00:03:54,562
Πολλοί πελάτες του στη Φλωρεντία 
ήταν θυμωμένοι

74
00:03:54,562 --> 00:03:57,176
γιατί το πλήθος παραγγελιών
που δεν είχε παραδώσει,

75
00:03:57,176 --> 00:04:00,839
αφού παρασύρθηκε στη Ρώμη με την προοπτική
ενός μεγάλου έργου για γλύπτη,

76
00:04:00,839 --> 00:04:03,290
και τελικά το έργο δεν ευδοκίμησε.

77
00:04:03,492 --> 00:04:06,621
Και έμεινε με μια ανάθεση 
να ζωγραφίσει τους 12 Αποστόλους

78
00:04:06,621 --> 00:04:09,312
σε ένα διακοσμητικό φόντο 
στην οροφή της Καπέλα Σιξτίνα,

79
00:04:09,312 --> 00:04:13,120
που θα έμοιαζε 
σαν κάθε άλλη οροφή στην Ιταλία.

80
00:04:13,639 --> 00:04:15,470
Αλλά η ιδιοφυΐα επικράτησε.

81
00:04:15,470 --> 00:04:18,968
Σε μια εποχή που ο άνθρωπος τόλμησε 
να διαπλεύσει τον Ατλαντικό Ωκεανό,

82
00:04:18,968 --> 00:04:22,576
ο Μιχαήλ Άγγελος τόλμησε να χαράξει 
νέα καλλιτεχνικά μονοπάτια.

83
00:04:23,027 --> 00:04:25,263
Και αυτός θα έλεγε μια ιστορία

84
00:04:25,263 --> 00:04:28,795
-χωρίς Αποστόλους-
αλλά μια ιστορία για μεγάλες αρχές,

85
00:04:28,795 --> 00:04:30,467
την ιστορία της Γέννεσης.

86
00:04:31,087 --> 00:04:34,018
Δεν ήταν και εύκολη δουλειά
η ζωγραφική σε οροφή.

87
00:04:34,018 --> 00:04:38,826
Πώς θα μπορούσατε να εξετάσετε μια σκηνή
με τόσα πρόσωπα σε 19 μέτρα ύψος;

88
00:04:38,826 --> 00:04:42,791
Η τεχνική ζωγραφικής που εφαρμοζόταν
για 200 χρόνια στα στούντιο της Φλωρεντίας

89
00:04:42,791 --> 00:04:45,217
δεν επαρκούσε
για μια τέτοιου είδους απεικόνιση.

90
00:04:45,694 --> 00:04:48,662
Αλλά ο Μιχαήλ Άγγελος 
δεν ήταν ακριβώς ζωγράφος,

91
00:04:48,662 --> 00:04:50,746
και έτσι δούλεψε με όσα γνώριζε.

92
00:04:50,994 --> 00:04:54,476
Αντί, όπως συνηθιζόταν, να γεμίσει 
την επιφάνεια με δραστηριότητα,

93
00:04:54,476 --> 00:04:58,275
πήρε σφυρί και καλέμι 
και σκάλισε ένα κομμάτι μάρμαρο

94
00:04:58,275 --> 00:05:00,775
για να αποκαλύψει τη μορφή μέσα του.

95
00:05:00,775 --> 00:05:03,493
Ο Μιχαήλ Άγγελος έδινε έμφαση
στην ουσία των σωμάτων.

96
00:05:03,493 --> 00:05:07,075
Θα διηγούταν την ιστορία του 
με ογκώδη δυναμικά σώματα.

97
00:05:07,379 --> 00:05:12,236
Το σχέδιο ενέκρινε ο Πάπας Ιούλιος Β',
ένας άνθρωπος με έντονη προσωπικότητα,

98
00:05:12,236 --> 00:05:15,755
που δεν τον φόβιζε η αυθάδης ιδιοφυΐα
του Μιχαήλ Άγγελου.

99
00:05:15,755 --> 00:05:17,697
Ήταν ανιψιός του Πάπα Σίξτου Δ',

100
00:05:17,697 --> 00:05:21,804
και είχε εμβαθύνει στην τέχνη
για 30 χρόνια και γνώριζε τη δύναμή της.

101
00:05:21,812 --> 00:05:24,916
Και η ιστορία του απέδωσε το παρατσούκλι 
του Πολεμοχαρή Πάπα

102
00:05:24,916 --> 00:05:28,706
αλλά το κληροδότημα του στο Βατικανό 
δεν ήταν φρούρια και εξοπλισμοί,

103
00:05:28,706 --> 00:05:30,062
ήταν η τέχνη.

104
00:05:30,062 --> 00:05:32,697
Μας άφησε τα Δωμάτια του Ραφαήλ, 
την Καπέλα Σιξτίνα.

105
00:05:32,697 --> 00:05:34,622
Μας άφησε τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου

106
00:05:34,622 --> 00:05:40,053
καθώς και μια υπέροχη συλλογή 
Ελληνορωμαϊκών γλυπτών -

107
00:05:40,053 --> 00:05:44,233
σαφέστατα μη χριστιανικά έργα,
τα οποία θα γίνονταν η βάση

108
00:05:44,233 --> 00:05:48,118
για το πρώτο σύγχρονο μουσείο του κόσμου, 
τα Μουσεία του Βατικανού.

109
00:05:48,847 --> 00:05:50,271
Ο Ιούλιος ήταν άνθρωπος

110
00:05:50,271 --> 00:05:51,845
που οραματιζόταν ένα Βατικανό

111
00:05:51,845 --> 00:05:56,066
που θα ήταν αιώνια αλληλένδετο
με το μεγαλείο και την ομορφιά,

112
00:05:56,066 --> 00:05:57,458
και είχε δίκιο.

113
00:05:57,612 --> 00:06:02,584
Η επαφή των δύο γιγάντων,
του Μιχαήλ Άγγελου και του Ιούλιου Β',

114
00:06:02,584 --> 00:06:05,061
αυτή μας έδωσε την Καπέλα Σιξτίνα.

115
00:06:05,641 --> 00:06:08,428
Ο Μιχαήλ Άγγελος είχε αφιερωθεί
τόσο πολύ σε αυτό το έργο,

116
00:06:08,428 --> 00:06:12,811
που κατάφερε να το ολοκληρώσει
σε τρία και μισό χρόνια,

117
00:06:12,811 --> 00:06:17,080
με ελάχιστο προσωπικό 
και περνώντας ολόκληρες ώρες

118
00:06:17,080 --> 00:06:20,771
με το χέρι τεντωμένο πάνω από κεφάλι του
για να ζωγραφίσει σκηνές στην οροφή.

119
00:06:21,424 --> 00:06:23,474
Ας κοιτάξουμε λοιπόν την οροφή

120
00:06:23,474 --> 00:06:26,365
και να δούμε τις ιστορίες 
να φτάνουν σε όλο τον κόσμο.

121
00:06:26,365 --> 00:06:30,765
Δεν υπάρχουν πλέον οικείες καλλιτεχνικές
αναφορές στον κόσμο γύρω σας.

122
00:06:30,765 --> 00:06:35,078
Υπάρχει απλά χώρος, δομή και ενέργεια.

123
00:06:35,456 --> 00:06:39,803
Ένα μνημειώδες ζωγραφισμένο πλαίσιο
που ανοίγει σε εννέα ταμπλώ,

124
00:06:39,803 --> 00:06:42,443
και κυριαρχείται περισσότερο
από το σχήμα της γλυπτικής

125
00:06:42,443 --> 00:06:44,034
παρά από το χρώμα της ζωγραφικής.

126
00:06:44,034 --> 00:06:46,465
Και στεκόμαστε στην άλλη άκρη,


127
00:06:46,465 --> 00:06:51,865
δίπλα στην είσοδο, μακριά από το ιερό
και τον περιφραγμένο χώρο για τον κλήρο,

128
00:06:51,865 --> 00:06:56,851
και κοιτάζουμε μακριά
ψάχνοντας να βρούμε την αρχή.

129
00:06:57,236 --> 00:07:01,252
Και είτε ως επιστημονική αναζήτηση,
είτε ως βιβλική παράδοση,

130
00:07:01,252 --> 00:07:04,572
σκεφτόμαστε κάτι σαν μια πρωτόγονη σπίθα.

131
00:07:04,572 --> 00:07:06,825
Ο Μιχαήλ Άγγελος 
μας έδωσε μια αρχική ενέργεια

132
00:07:06,825 --> 00:07:09,518
όταν μας έδωσε τον διαχωρισμό 
φωτός και σκοταδιού,

133
00:07:09,518 --> 00:07:12,907
μια έντονη φιγούρα 
που διαγράφεται θολά κάπου μακριά,

134
00:07:12,907 --> 00:07:15,391
συμπιεσμένη σε έναν μικρό χώρο.

135
00:07:15,391 --> 00:07:17,720
Η επόμενη φιγούρα στέκει μεγαλύτερη,

136
00:07:17,720 --> 00:07:21,147
και τη βλέπετε να τρέχει 
από τη μία πλευρά στην άλλη.

137
00:07:21,147 --> 00:07:26,103
Αφήνει στο διάβα της τον ήλιο, 
το φεγγάρι, τη βλάστηση.

138
00:07:26,277 --> 00:07:32,034
Ο Μιχαήλ Άγγελος δεν εστίασε -όπως όλοι
οι άλλοι καλλιτέχνες- στα δημιουργήματα.

139
00:07:32,376 --> 00:07:35,409
Επικεντρώθηκε στην πράξη της δημιουργίας.

140
00:07:35,743 --> 00:07:39,971
Και μετά η κίνηση παύει, 
όπως μια παύση στην ποίηση,

141
00:07:39,971 --> 00:07:41,543
και ο δημιουργός υπερίπταται.

142
00:07:41,543 --> 00:07:42,766
Τι κάνει λοιπόν;

143
00:07:42,766 --> 00:07:45,539
Μήπως δημιουργεί την ξηρά; 
Μήπως δημιουργεί τη θάλασσα;

144
00:07:45,539 --> 00:07:50,350
Ή μήπως αναλογίζεται το εργόχειρό του,
το σύμπαν και τους θησαυρούς του,

145
00:07:50,350 --> 00:07:52,335
όπως μάλλον έκανε και ο Μιχαήλ Άγγελος,

146
00:07:52,335 --> 00:07:54,660
βλέποντας το έργο του στην οροφή

147
00:07:54,660 --> 00:07:57,914
και διαπιστώνοντας, «Είναι ωραίο».

148
00:07:58,388 --> 00:08:00,493
Τώρα λοιπόν η σκηνή έχει ολοκληρωθεί,

149
00:08:00,493 --> 00:08:04,171
και έχετε την κορύφωση της δημιουργίας, 
που είναι ο άνθρωπος.

150
00:08:04,171 --> 00:08:08,501
Ο Αδάμ προβάλει στο οπτικό μας πεδίο,
μια φωτεινή φιγούρα σε σκούρο φόντο.

151
00:08:08,501 --> 00:08:10,259
Κοιτάζοντας καλύτερα όμως,

152
00:08:10,259 --> 00:08:12,911
το πόδι του κείται μάλλον αδύναμο
πάνω στο έδαφος,

153
00:08:12,911 --> 00:08:15,201
το χέρι γέρνει βαρύ πάνω στο γόνατο.

154
00:08:15,345 --> 00:08:19,022
Ο Αδάμ δεν έχει την εσωτερική σπίθα

155
00:08:19,022 --> 00:08:21,140
που θα τον ανυψώσει στο μεγαλείο.

156
00:08:21,358 --> 00:08:26,123
Η σπίθα πρόκειται να δοθεί 
από τον δημιουργό σε εκείνο το δάκτυλο,

157
00:08:26,123 --> 00:08:28,844
που απέχει ένα χιλιοστό 
από το χέρι του Αδάμ.

158
00:08:28,844 --> 00:08:30,787
Μας κάνει να αγωνιούμε

159
00:08:30,787 --> 00:08:33,802
γιατί απέχουμε μια στιγμή 
από αυτή την επαφή,

160
00:08:33,802 --> 00:08:36,653
μέσω της οποίας εκείνος ο άνθρωπος 
θα βρει τον σκοπό του,

161
00:08:36,653 --> 00:08:39,789
θα ορμήσει και θα πάρει τη θέση του
στο πάνθεον της δημιουργίας.

162
00:08:39,789 --> 00:08:42,840
Και τότε ο Μιχαήλ Άγγελος μας ξαφνιάζει.

163
00:08:43,080 --> 00:08:44,896
Ποιος βρίσκεται στο άλλο χέρι;

164
00:08:45,531 --> 00:08:47,127
Η Εύα, η πρώτη γυναίκα.

165
00:08:47,127 --> 00:08:49,384
Όχι, δεν είναι σκέψη 
της τελευταίας στιγμής.

166
00:08:49,384 --> 00:08:52,517
Είναι μέρος του σχεδίου.
Πάντα την είχε στο μυαλό του.

167
00:08:52,517 --> 00:08:57,032
Δείτε την, τόσο κοντά με τον Θεό,
με το χέρι της γύρω από το μπράτσο του.

168
00:08:57,329 --> 00:09:02,737
Και για μένα, μια Αμερικάνα 
ιστορικό τέχνης του 21ου αιώνα,

169
00:09:02,737 --> 00:09:05,389
αυτή ήταν η στιγμή που το έργο μου μίλησε.

170
00:09:05,637 --> 00:09:08,985
Επειδή συνειδητοποίησα ότι αυτή 
η αναπαράσταση του ανθρώπινου δράματος

171
00:09:08,985 --> 00:09:11,898
αφορούσε πάντα άνδρες και γυναίκες -

172
00:09:11,898 --> 00:09:15,688
σε τέτοιο βαθμό που το ακριβές επίκεντρο,
η καρδιά της οροφής,

173
00:09:15,688 --> 00:09:18,102
είναι η δημιουργία της γυναίκας
και όχι του Αδάμ.

174
00:09:18,102 --> 00:09:21,966
Και το γεγονός είναι ότι
όταν τους βλέπεις μαζί στον Κήπο της Εδέμ,

175
00:09:21,966 --> 00:09:23,793
ταπεινώνται μαζί

176
00:09:23,793 --> 00:09:28,099
και μαζί η υπερήφανη στάση τους
μεταμορφώνεται σε κεκαλυμμένη ντροπή.

177
00:09:28,647 --> 00:09:31,316
Τώρα είστε σε μια κρίσιμη καμπή 
πάνω στην οροφή.

178
00:09:31,316 --> 00:09:33,587
Βρίσκεστε ακριβώς στο σημείο 
όπου εσείς και εγώ

179
00:09:33,587 --> 00:09:35,942
δεν μπορούμε να προχωρήσουμε 
μέσα στην εκκλησία.

180
00:09:35,942 --> 00:09:39,226
Τα κάγκελα μας κρατούν μακριά από το Ιερό,

181
00:09:39,226 --> 00:09:41,869
και μας αφήνουν έξω,
κάπως σαν τον Αδάμ και την Εύα.

182
00:09:41,869 --> 00:09:43,599
Οι υπόλοιπες σκηνές πάνω στην οροφή

183
00:09:43,599 --> 00:09:46,353
αντικατοπτρίζουν το πολυπληθές χάος 
στον κόσμο γύρω μας.

184
00:09:46,353 --> 00:09:48,947
Βρίσκετε τον Νώε με την Κιβωτό του
και την πλημμύρα.

185
00:09:48,947 --> 00:09:52,329
Βλέπετε τον Νώε να κάνει μια θυσία 
κι ένα συμβόλαιο με τον Θεό.

186
00:09:52,329 --> 00:09:54,001
Ίσως αυτός να είναι ο Σωτήρας.

187
00:09:54,001 --> 00:09:56,677
Όμως όχι, ο Νώε είναι
αυτός που καλλιέργησε τα σταφύλια,

188
00:09:56,677 --> 00:10:00,165
επινόησε το κρασί, μέθυσε,
και λιποθύμησε γυμνός στον αχυρώνα του.

189
00:10:00,409 --> 00:10:02,783
Πολύ παράξενος τρόπος
να σχεδιάσεις μια οροφή,

190
00:10:02,783 --> 00:10:04,707
ξεκινώντας με τον Θεό να δημιουργεί ζωή,

191
00:10:04,707 --> 00:10:07,622
και καταλήγοντας με έναν τύπο
τύφλα στο μεθύσι στον στάβλο.

192
00:10:07,622 --> 00:10:09,706
Και σε σύγκριση με τον Αδάμ,

193
00:10:09,706 --> 00:10:12,224
ίσως σκεφτείτε ότι ο Μιχαήλ Άγγελος 
μας κάνει πλάκα.

194
00:10:12,693 --> 00:10:14,796
Αλλά πρόκειται να φωτίσει το σκοτάδι

195
00:10:14,796 --> 00:10:18,242
χρησιμοποιώντας έντονα χρώματα
ακριβώς κάτω από τον Νώε:

196
00:10:18,242 --> 00:10:21,692
σμαραγδί, τοπάζι, πορφυρό,
πάνω στον προφήτη Ζαχαρία.

197
00:10:21,692 --> 00:10:24,701
Ο Ζαχαρίας προβλέπει ένα φως
να έρχεται από την Ανατολή,

198
00:10:24,701 --> 00:10:28,389
και εδώ αλλάζουμε πορεία 
προς έναν νέο προορισμό,

199
00:10:28,389 --> 00:10:32,344
με μάντισσες και προφήτες
που μας οδηγούν σε μια παρέλαση.

200
00:10:32,344 --> 00:10:35,628
Έχετε τους ήρωες και τις ηρωίδες 
που εξασφαλίζουν το δρόμο,

201
00:10:35,628 --> 00:10:38,112
και ακολουθούμε τις μητέρες 
και τους πατέρες.

202
00:10:38,112 --> 00:10:42,057
Αυτοί είναι που κινούν τη μεγάλη
ανθρώπινη μηχανή προς τα εμπρός.

203
00:10:42,269 --> 00:10:45,176
Και τώρα βρισκόμαστε
στο κέντρο της οροφής,

204
00:10:45,176 --> 00:10:47,355
την αποκορύφωση όλου αυτού του πράγματος,

205
00:10:47,355 --> 00:10:50,515
με μια μορφή που μοιάζει έτοιμη
να πέσει από το δικό της διάστημα

206
00:10:50,515 --> 00:10:52,021
στο δικό μας διάστημα,

207
00:10:52,021 --> 00:10:53,304
να εισβάλει στο χώρο μας.

208
00:10:53,304 --> 00:10:55,615
Αυτή είναι η πιο σημαντική στιγμή.

209
00:10:55,893 --> 00:10:57,695
Το παρελθόν συναντά το παρόν.

210
00:10:57,695 --> 00:11:00,911
Η μορφή του Ιωνά, που πέρασε
τρεις ημέρες στην κοιλιά μιας φάλαινας,

211
00:11:00,911 --> 00:11:03,944
για τους χριστιανούς είναι σύμβολο
ανανέωσης της ανθρωπότητας

212
00:11:03,944 --> 00:11:05,379
μέσα από τη θυσία του Χριστού,

213
00:11:05,379 --> 00:11:08,635
αλλά για τα πλήθη των επισκεπτών 
από διάφορες θρησκείες

214
00:11:08,635 --> 00:11:10,785
που επισκέπτονται το μουσείο κάθε μέρα,

215
00:11:10,785 --> 00:11:17,455
είναι η στιγμή που το μακρινό παρελθόν 
συναντά την άμεση πραγματικότητα.

216
00:11:18,091 --> 00:11:22,684
Όλο αυτό μας φέρνει στην πανύψηλη αψίδα
πάνω από την είσοδο για την Αγία Τράπεζα,

217
00:11:22,684 --> 00:11:25,447
όπου βλέπουμε από τον Μιχαήλ Άγγελο
την Ημέρα της Κρίσης,

218
00:11:25,447 --> 00:11:28,995
ζωγραφισμένη το 1534 
αφού ο κόσμος είχε αλλάξει ξανά.

219
00:11:28,995 --> 00:11:31,339
Η Μεταρρύθμιση
είχε κατακερματίσει την Εκκλησία,

220
00:11:31,339 --> 00:11:34,437
η Οθωμανική Αυτοκρατορία 
έκανε το Ισλάμ μια καθημερινή λέξη,

221
00:11:34,437 --> 00:11:37,763
και ο Μαγγελάνος είχε βρει δρόμο 
προς τον Ειρηνικό Ωκεανό.

222
00:11:37,763 --> 00:11:42,459
Πώς ένας 59χρονος καλλιτέχνης, που δεν
είχε ταξιδέψει πιο πέρα από τη Βενετία,

223
00:11:42,459 --> 00:11:44,723
θα μπορούσε να μιλήσει
σε αυτό τον νέο κόσμο;

224
00:11:44,723 --> 00:11:47,766
Ο Μιχαήλ Άγγελος επέλεξε 
να ζωγραφίσει το πεπρωμένο,

225
00:11:47,766 --> 00:11:49,586
αυτή την πανανθρώπινη επιθυμία,

226
00:11:49,586 --> 00:11:51,266
κοινή σε όλους μας,

227
00:11:51,266 --> 00:11:54,215
για να αφήσει ένα κληροδότημα υπεροχής.

228
00:11:54,465 --> 00:11:57,756
Ερμηνευόμενο σύμφωνα με το χριστιανικό 
όραμα της Ημέρας της Κρίσης,

229
00:11:57,756 --> 00:11:58,872
το τέλος του κόσμου,

230
00:11:58,872 --> 00:12:01,924
ο Μιχαήλ Άγγελος σας έδωσε
μια σειρά από μορφές

231
00:12:01,924 --> 00:12:04,919
που ενδύονται αυτά 
τα εντυπωσιακά όμορφα σώματα.

232
00:12:05,127 --> 00:12:07,849
Δεν έχουν άλλα καλύμματα,
όχι άλλα πορτραίτα,

233
00:12:07,849 --> 00:12:09,086
εκτός από κάνα δυο.

234
00:12:09,086 --> 00:12:11,804
Είναι μια σύνθεση μόνο από σώματα,

235
00:12:11,804 --> 00:12:15,330
391 σώματα, όλα διαφορετικά μεταξύ τους,

236
00:12:15,330 --> 00:12:17,740
μοναδικά όπως ο καθένας από εμάς.

237
00:12:17,740 --> 00:12:21,482
Αρχίζουν από την κάτω γωνία,
ξεκολλάνε από το έδαφος,

238
00:12:21,482 --> 00:12:24,114
αγωνίζονται και παλεύουν να ανυψωθούν.

239
00:12:24,300 --> 00:12:27,186
Όσοι υψώθηκαν τεντώνουν το χέρι 
να βοηθήσουν και τους άλλους

240
00:12:27,186 --> 00:12:28,787
και σε μια καταπληκτική βινιέτα

241
00:12:28,787 --> 00:12:31,909
έχουμε έναν μαύρο και έναν λευκό 
να τραβιούνται προς τα πάνω μαζί

242
00:12:31,909 --> 00:12:34,455
σε ένα απίστευτο όραμα 
για την ανθρώπινη ομόνοια

243
00:12:34,455 --> 00:12:35,897
σε αυτόν τον νέο κόσμο.

244
00:12:35,897 --> 00:12:39,404
Η μερίδα του λέοντος από τον χώρο 
πάει στο κύκλο του νικητή.

245
00:12:39,404 --> 00:12:44,090
Εκεί βρίσκεις άνδρες και γυναίκες 
τελείως γυμνούς σαν αθλητές.

246
00:12:44,336 --> 00:12:46,648
Είναι αυτοί που έχουν ξεπεράσει
τις αντιξοότητες,

247
00:12:46,648 --> 00:12:50,412
και είναι το όραμα του Μιχαήλ Άγγελου
οι άνθρωποι να μάχονται τις αντιξοότητες,

248
00:12:50,412 --> 00:12:51,714
να ξεπερνούν τα εμπόδια -

249
00:12:51,714 --> 00:12:53,602
αυτοί είναι ακριβώς σαν αθλητές.

250
00:12:53,602 --> 00:12:57,031
Έχουμε λοιπόν γυναίκες και άνδρες 
που τεντώνονται και ποζάρουν

251
00:12:57,031 --> 00:12:59,145
σε αυτό τον εξωπραγματικό προβολέα.

252
00:12:59,555 --> 00:13:01,950
Ο Ιησούς ηγείται σε αυτή τη σύναξη,

253
00:13:01,950 --> 00:13:04,288
πρώτα ως άνθρωπος
που υποφέρει πάνω στον σταυρό,

254
00:13:04,288 --> 00:13:06,570
κατόπιν ως παμμέγιστος 
Βασιλεύς των Ουρανών.

255
00:13:06,570 --> 00:13:09,588
Και όπως ο Μιχαήλ Άγγελος
φανέρωσε σ' αυτόν τον πίνακα,

256
00:13:09,588 --> 00:13:12,166
οι ταλαιπωρίες, οι αναποδιές 
και τα εμπόδια,

257
00:13:12,166 --> 00:13:15,680
δεν περιορίζουν την υπεροχή,
την ισχυροποιούν.

258
00:13:16,276 --> 00:13:18,864
Αυτό βέβαια μας οδηγεί
σε ένα παράξενο πράγμα.

259
00:13:18,864 --> 00:13:20,861
Είναι το ιδιωτικό παρεκκλήσι του Πάπα,

260
00:13:20,861 --> 00:13:23,936
και η πιο κατάλληλη περιγραφή
όντως θα ήταν ως ένα μάτσο γυμνών.

261
00:13:23,936 --> 00:13:27,673
Αλλά ο Μιχαήλ Άγγελος απλώς επιχείρησε
να μιλήσει με την καλύτερη γλώσσα,

262
00:13:27,673 --> 00:13:30,511
την πανανθρώπινη καλλιτεχνική γλώσσα
που θα φανταζόμαστε:

263
00:13:30,511 --> 00:13:32,069
αυτή του ανθρώπινου σώματος.

264
00:13:32,069 --> 00:13:37,755
Έτσι, αντί να δείξει την αρετή 
ως γενναιότητα και αυτοκυριαρχία,

265
00:13:37,755 --> 00:13:42,240
δανείστηκε από τη θαυμάσια 
συλλογή γλυπτών του Ιούλιου Β'

266
00:13:42,240 --> 00:13:46,573
για να δείξει την εσωτερική ρώμη
ως εξωτερική δύναμη.

267
00:13:47,368 --> 00:13:50,783
Βέβαια κάποιος σύγχρονος όντως έγραψε

268
00:13:50,783 --> 00:13:54,695
ότι το παρεκκλήσι προκάλεσε αναστάτωση
λόγω υπερβολικής ομορφιάς.

269
00:13:54,695 --> 00:13:56,018
Και βέβαια έτσι έγινε.

270
00:13:56,018 --> 00:13:59,550
Ο Μιχαήλ Άγγελος σύντομα ανακάλυψε 
ότι χάρη στον έντυπο τύπο,

271
00:13:59,550 --> 00:14:02,672
παντού έγιναν παράπονα 
σχετικά με τα γυμνά,

272
00:14:02,672 --> 00:14:07,028
και σύντομα το αριστούργημά του για το
ανθρώπινο δράμα βαφτίστηκε πορνογράφημα,

273
00:14:07,028 --> 00:14:09,063
οπότε και πρόσθεσε δύο επιπλέον πορτρέτα,

274
00:14:09,063 --> 00:14:11,717
ένα του ανθρώπου τον κατέκρινε, 
ενός αυλικού του Πάπα,

275
00:14:11,717 --> 00:14:15,819
και ένα άλλο του εαυτού του 
σαν στεγνωμένο σαρκίο, όχι ως αθλητή,

276
00:14:15,819 --> 00:14:18,310
στα χέρια ενός πολύπαθου μάρτυρα.

277
00:14:18,310 --> 00:14:21,978
Τη χρονιά που πέθανε είδε
πολλές από τις φιγούρες να σκεπάζονται,

278
00:14:21,978 --> 00:14:24,577
έναν θρίαμβο των περισπασμών 
της καθημερινότητας

279
00:14:24,577 --> 00:14:27,737
επί της δικής του προτροπής προς τη δόξα.

280
00:14:27,737 --> 00:14:31,673
Έτσι τώρα βρισκόμαστε στο εδώ και το τώρα.

281
00:14:31,673 --> 00:14:34,053
Βρισκόμαστε παγιδευμένοι σε αυτό τον χώρο

282
00:14:34,053 --> 00:14:36,318
ανάμεσα στις αρχές και τις καταλήξεις,

283
00:14:36,318 --> 00:14:40,550
στην τεράστια ολότητα
της ανθρώπινης εμπειρίας.

284
00:14:40,550 --> 00:14:44,391
Η Καπέλα Σιξτίνα μας κάνει να κοιτάζουμε
τριγύρω σαν να είναι ένας καθρέφτης.

285
00:14:44,391 --> 00:14:45,888
Ποιος είμαι εγώ στην εικόνα;

286
00:14:45,888 --> 00:14:47,124
Είμαι ένας από το πλήθος;

287
00:14:47,124 --> 00:14:48,497
Είμαι ο μεθυσμένος;

288
00:14:48,497 --> 00:14:49,953
Μήπως είμαι ο αθλητής;

289
00:14:49,953 --> 00:14:52,953
Και αφήνοντας αυτό το καταφύγιο
της ομορφιάς που μας ανυψώνει,

290
00:14:52,953 --> 00:14:56,349
εμπνεόμαστε να αναρωτηθούμε 
για τα μεγαλύτερα ερωτήματα της ζωής:

291
00:14:56,349 --> 00:15:01,187
Ποιος είμαι εγώ και τι ρόλο παίζω 
στο ευρύτερο θέατρο της ζωής;

292
00:15:01,549 --> 00:15:02,620
Σας ευχαριστώ.

293
00:15:02,620 --> 00:15:05,108
(Χειροκρότημα)

294
00:15:06,216 --> 00:15:08,707
Μπρούνο Τζιουσάνι: 
Ελίζαμπεθ Λεβ, σε ευχαριστούμε.

295
00:15:09,211 --> 00:15:13,067
Μας ανέφερες το θέμα της πορνογραφίας,

296
00:15:13,067 --> 00:15:16,595
τα πάρα πολλά γυμνά και τις πολλές σκηνές
από την καθημερινή ζωή

297
00:15:16,595 --> 00:15:20,110
και απρεπή πράγματα 
για τη νοοτροπία της εποχής.

298
00:15:20,110 --> 00:15:22,174
Αλλά βασικά η ιστορία είναι μεγαλύτερη.

299
00:15:22,174 --> 00:15:25,094
Δεν αφορά μόνο την παρέμβαση
στις μορφές ή την κάλυψή τους.

300
00:15:25,094 --> 00:15:28,248
Αυτό το έργο τέχνης σχεδόν καταστράφηκε 
από τέτοιες παρεμβάσεις.

301
00:15:28,383 --> 00:15:31,408
Ελίζαμπεθ Λεβ: Η αντίδραση
στην Ημέρα της Κρίσης ήταν τεράστια.

302
00:15:31,408 --> 00:15:34,178
Ο έντυπος τύπος φρόντισε να τη δουν όλοι.

303
00:15:34,178 --> 00:15:37,363
Έτσι, δεν ήταν κάτι που έγινε 
μέσα σε λίγες εβδομάδες.

304
00:15:37,363 --> 00:15:42,011
Ήταν κάτι που έγινε σε διάστημα 20 χρόνων

305
00:15:42,011 --> 00:15:44,025
από άρθρα σε εφημερίδες και παράπονα,

306
00:15:44,025 --> 00:15:45,233
που έλεγαν στην Εκκλησία,

307
00:15:45,233 --> 00:15:47,958
«Δεν μπορείτε να μας υποδείξετε
πώς θα ζήσουμε.

308
00:15:47,958 --> 00:15:51,286
Δεν είδατε ότι έχετε πορνογραφήματα 
στο παρεκκλήσι του Πάπα;»

309
00:15:51,286 --> 00:15:53,746
Και μετά από τα παράπονα και την επιμονή

310
00:15:53,746 --> 00:15:56,272
για να καταστραφεί το έργο,

311
00:15:56,272 --> 00:15:58,503
ήταν τη χρονιά που πέθανε ο Μιχαήλ Άγγελος

312
00:15:58,503 --> 00:16:00,874
που η Εκκλησία έφτασε τελικά
σε έναν συμβιβασμό,

313
00:16:00,874 --> 00:16:02,355
έναν τρόπο να σωθεί ο πίνακας,

314
00:16:02,355 --> 00:16:05,772
και ήταν βάζοντας
αυτά τα 30 έξτρα καλύμματα,

315
00:16:05,772 --> 00:16:08,421
και τότε προέκυψαν αρχικά τα φύλλα συκής.

316
00:16:08,421 --> 00:16:10,079
Τότε έγιναν όλα αυτά

317
00:16:10,079 --> 00:16:14,017
και προήλθε από μια εκκλησία
που προσπαθούσε να σώσει ένα έργο τέχνης,

318
00:16:14,017 --> 00:16:16,638
όχι ουσιαστικά να το καλύψουν 
ή να το καταστρέψουν.

319
00:16:16,888 --> 00:16:19,815
ΜΤ: Αυτό που μας προσφέρατε 
δεν είναι η κλασική ξενάγηση

320
00:16:19,815 --> 00:16:22,673
που παίρνουν σήμερα οι επισκέπτες 
της Καπέλα Σιξτίνα.

321
00:16:22,673 --> 00:16:24,776
(Γέλια)

322
00:16:24,776 --> 00:16:26,667
ΕΛ: Δεν ξέρω, διαφήμιση είναι αυτό;

323
00:16:26,667 --> 00:16:28,306
(Γέλια)

324
00:16:28,306 --> 00:16:31,262
ΜΓ: Όχι απαραίτητα, είναι δήλωση.

325
00:16:31,262 --> 00:16:35,040
Η επαφή με την τέχνη σήμερα
έχει κάποια προβλήματα.

326
00:16:35,040 --> 00:16:37,899
Υπερβολικά πολλοί άνθρωποι
θέλουν να δουν αυτό εκεί,

327
00:16:37,899 --> 00:16:41,426
με αποτέλεσμα πέντε εκατομμύρια άνθρωποι
να περνούν αυτή τη μικρή πόρτα

328
00:16:41,426 --> 00:16:43,647
και να το ζουν εντελώς διαφορετικά

329
00:16:43,647 --> 00:16:44,863
από ό,τι εμείς τώρα.

330
00:16:44,863 --> 00:16:48,364
ΕΛ: Συμφωνώ. Νομίζω ότι είναι καλό
να μπορείς να σταματήσεις και να δεις.

331
00:16:48,364 --> 00:16:50,459
Αλλά σκεφτείτε, ακόμα κι εκείνες τις μέρες

332
00:16:50,459 --> 00:16:52,735
με 28.000 επισκέπτες την ημέρα,

333
00:16:52,735 --> 00:16:55,479
ακόμα κι αύτες τις μέρες
με όλους αυτούς τους ανθρώπους,

334
00:16:55,479 --> 00:16:58,288
κοιτάξτε τριγύρω σας και σκεφτείτε
πόσο εκπληκτικό είναι

335
00:16:58,288 --> 00:17:01,934
που κάποια ζωγραφική πάνω σε γύψο
πάνω από 500 ετών

336
00:17:01,934 --> 00:17:04,972
καταφέρνει ακόμη να κάνει όλους
αυτούς που στέκονται δίπλα σου

337
00:17:04,972 --> 00:17:07,327
να κοιτάζουν προς τα πάνω
και να μένουν έκθαμβοι.

338
00:17:07,327 --> 00:17:12,014
Είναι τρανή απόδειξη του πώς η ομορφιά
μπορεί πραγματικά να μιλήσει σε όλους μας

339
00:17:12,014 --> 00:17:14,701
σε όλες τις εποχές
και σε όλα τα γεωγραφικά πλάτη.

340
00:17:14,701 --> 00:17:15,895
ΜΤ: Λιζ, σε ευχαριστούμε.

341
00:17:15,895 --> 00:17:17,102
ΕΛ: Σας ευχαριστώ κι εγώ.

342
00:17:17,102 --> 00:17:18,278
ΜΤ: Ευχαριστούμε.

343
00:17:18,278 --> 00:17:19,401
(Χειροκρότημα)