1
00:00:00,471 --> 00:00:02,955
Những văn bản có giá trị lớn 
của thế giới cổ đại

2
00:00:02,955 --> 00:00:06,270
không còn tồn tại dưới dạng nguyên bản nữa,

3
00:00:06,270 --> 00:00:09,789
mà dưới dạng bản sao 
do những người chép chữ từ thời Trung cổ

4
00:00:09,789 --> 00:00:11,788
chép lại, rồi chép lại.

5
00:00:11,788 --> 00:00:14,438
Cũng tương tự như với Archimedes 
(Ác-si-mét),

6
00:00:14,438 --> 00:00:16,204
nhà toán học vĩ đại người Hy Lạp.

7
00:00:16,204 --> 00:00:19,206
Tất cả những gì chúng ta biết về 
nhà toán học Archimedes

8
00:00:19,206 --> 00:00:21,904
chỉ được ghi lại trong 3 quyển sách,

9
00:00:21,904 --> 00:00:23,820
chúng được gọi là A, B, C.

10
00:00:23,820 --> 00:00:28,653
Quyển A bị một nhà nghiên cứu về văn hóa Ý
làm mất năm 1564.

11
00:00:28,653 --> 00:00:31,456
Quyển B được thấy lần cuối 
tại thư viện của Giáo hoàng

12
00:00:31,456 --> 00:00:37,288
tại Viterbo, cách Rome khoảng 100 dặm 
về phía Bắc từ năm 1311.

13
00:00:37,288 --> 00:00:41,585
Còn Quyển C chỉ được tìm ra vào năm 1906,

14
00:00:41,585 --> 00:00:44,134
và nó nằm trên bàn giấy của tôi tại Baltimore

15
00:00:47,577 --> 00:00:48,260
vào ngày 19 tháng 1 năm 1999.

16
00:00:48,260 --> 00:00:48,537
Và Quyển C ấy đây.

17
00:00:50,818 --> 00:00:55,847
Thực ra Quyển C được chôn vùi trong cuốn sách này.

18
00:00:55,847 --> 00:00:57,297
Đó là kho báu bị chôn vùi.

19
00:00:57,297 --> 00:00:59,632
Vì thực ra đây là một cuốn kinh cầu.

20
00:00:59,632 --> 00:01:02,596
Một người tên là Johannes Myrones đã tạo ra

21
00:01:02,596 --> 00:01:06,213
vào ngày 14 tháng 4 năm 1229.

22
00:01:06,213 --> 00:01:08,698
Và để làm ra cuốn kinh cầu, ông đấy đã 
dùng tới các cuộn giấy da cừu.

23
00:01:08,698 --> 00:01:11,113
Nhưng ông ta không dùng cuộn da cừu mới,

24
00:01:11,113 --> 00:01:14,427
mà tái sử dụng những cuộn cũ từ 
những bản chép tay trước đó.

25
00:01:14,427 --> 00:01:16,164
Ông ấy dùng đến 7 cuộn.

26
00:01:16,164 --> 00:01:19,647
Và Archimedes Quyển C 
là 1 trong số 7 cuộn đó.

27
00:01:19,647 --> 00:01:25,114
Ông tách rời các tờ trong 
bản chép tay Archimedes và 7 cuộn khác.

28
00:01:25,114 --> 00:01:28,497
Ông xóa hết các chữ đi,

29
00:01:28,497 --> 00:01:30,915
và cắt đôi các tờ,

30
00:01:30,915 --> 00:01:33,159
xáo tung lên,

31
00:01:33,159 --> 00:01:35,077
xoay ngược một góc 90 độ,

32
00:01:35,077 --> 00:01:37,129
và viết lời kinh lên trên những cuốn sách này.

33
00:01:37,129 --> 00:01:38,826
Lẽ dĩ nhiên 7 cuốn sách chép tay

34
00:01:38,826 --> 00:01:43,174
mất tăm mất tích trong suốt 700 năm,
thay vào đó ta có cuốn kinh cầu.

35
00:01:43,174 --> 00:01:46,423
Cuốn kinh đã được người đàn ông này phát hiện ra,

36
00:01:46,423 --> 00:01:49,150
Johan Ludvig Heiberg, vào năm 1906.

37
00:01:49,150 --> 00:01:50,591
Và chỉ với kính lúp,

38
00:01:50,591 --> 00:01:53,475
ông đã ghi lại tất cả mọi văn tự mà ông có thể

39
00:01:53,475 --> 00:01:56,657
Và ông ấy đã tìm được 2 văn tự trong bản chép tay này

40
00:01:56,657 --> 00:01:58,425
là những văn tự có một không hai.

41
00:01:58,425 --> 00:02:00,025
Chúng không hề nằm trong Quyển A và B,

42
00:02:00,025 --> 00:02:01,723
mà hoàn toàn mới, của Archimedes,

43
00:02:01,723 --> 00:02:04,958
được gọi là "Phương pháp" (The Method) 
và luận thuyết "Stomachion".

44
00:02:04,958 --> 00:02:07,227
Và nó trở thành bản chép tay lừng danh thế giới.

45
00:02:07,227 --> 00:02:09,042
Giờ đây, rõ ràng là

46
00:02:09,042 --> 00:02:11,756
cuốn sách đang trong tình trạng rất tệ

47
00:02:11,756 --> 00:02:15,226
hơn cả hồi thế kỉ 20,


48
00:02:15,226 --> 00:02:16,958
sau khi Heiberg tìm ra nó.

49
00:02:16,958 --> 00:02:18,475
Chữ kí giả mạo bị sơn lên trên cuốn sách,

50
00:02:18,475 --> 00:02:21,558
và quyển sách bị mốc rất trầm trọng.

51
00:02:21,558 --> 00:02:25,308
Cuốn sách là định nghĩa về một vật bỏ đi.

52
00:02:25,308 --> 00:02:27,042
Đó là một loại sách

53
00:02:27,042 --> 00:02:29,707
mà bạn tưởng rằng nó nên thuộc quyền sở hữu của cơ quan chuyên trách.

54
00:02:29,707 --> 00:02:31,893
Nhưng không,

55
00:02:31,893 --> 00:02:36,525
một nhà sở hữu tư nhân đã mua lại nó vào năm 1998.

56
00:02:36,525 --> 00:02:38,275
Lí do gì mà ông ấy lại mua cuốn sách này?

57
00:02:38,275 --> 00:02:41,812
Vì ông muốn cuốn sách mong manh này 
sẽ được giữ an toàn.

58
00:02:41,812 --> 00:02:45,058
Ông muốn cuốn sách có một không hai này
có mặt ở khắp nơi.

59
00:02:45,058 --> 00:02:49,724
Ông muốn cuốn sách vô giá này 
trở nên miễn phí.

60
00:02:49,724 --> 00:02:52,859
Và ông muốn thực hiện những việc này 
trên vấn đề nguyên tắc.

61
00:02:52,859 --> 00:02:57,391
Vì không nhiều người được đọc Archimedes
bằng tiếng Hy Lạp cổ,

62
00:02:57,391 --> 00:03:00,075
nhưng họ nên được có cơ hội làm việc ấy.

63
00:03:00,075 --> 00:03:03,374
Thế là ông tập hợp 
những người bạn của Archimedes lại,

64
00:03:03,374 --> 00:03:05,510
và ông hứa trả tiền cho mọi việc.

65
00:03:05,510 --> 00:03:07,208
Và đó là một công việc đắt đỏ,

66
00:03:07,208 --> 00:03:10,678
nhưng thực ra cũng không tốn nhiều tiền
như bạn nghĩ,

67
00:03:10,678 --> 00:03:12,843
bởi những con người này, 
họ không tham gia vì tiền,

68
00:03:12,843 --> 00:03:14,662
họ tham gia vì chính Archimedes.

69
00:03:14,662 --> 00:03:16,378
Và họ cũng là những thành phần 
khác nhau trong xã hội.

70
00:03:16,378 --> 00:03:18,561
Họ là những nhà vật lý hạt nhân,

71
00:03:18,561 --> 00:03:20,127
họ là những nhà triết học kinh điển,

72
00:03:20,127 --> 00:03:22,095
họ là những nhà bảo tồn sách,

73
00:03:22,095 --> 00:03:24,677
họ là những nhà nghiên cứu toán học cổ đại,

74
00:03:24,677 --> 00:03:26,594
họ là những nhà quản lý dữ liệu,

75
00:03:26,594 --> 00:03:29,511
họ là những nhà chẩn đoán hình ảnh 
và quản lý chương trình khoa học.

76
00:03:29,511 --> 00:03:33,067
Và họ cùng nhau làm việc 
trên bản chép tay này.

77
00:03:33,067 --> 00:03:36,878
Vấn đề đầu tiên là việc bảo quản.

78
00:03:36,878 --> 00:03:39,311
Và chúng ta phải giải quyết như sau:

79
00:03:39,311 --> 00:03:41,511
Trên bìa cuốn sách có keo dán.

80
00:03:41,511 --> 00:03:43,712
Và nếu quí vị nhìn kỹ vào tấm ảnh này,

81
00:03:43,712 --> 00:03:45,760
nửa dưới của cuốn sách có màu nâu.

82
00:03:45,760 --> 00:03:47,128
và keo dán là loại 
không nhìn thấy được.

83
00:03:47,128 --> 00:03:48,513
Nếu bạn là một nhà bảo tồn,

84
00:03:48,513 --> 00:03:50,645
bạn có thể lấy keo dán này ra khá là dễ dàng.

85
00:03:50,645 --> 00:03:54,010
Nửa trên là keo gỗ Elmer.

86
00:03:54,010 --> 00:03:56,127
Đó là keo sữa PVAC

87
00:03:56,127 --> 00:03:58,794
một khi đã khô sẽ không hòa tan trong nước.

88
00:03:58,794 --> 00:04:01,960
Nó cứng hơn nhiều 
so với cuộn da cừu đã chép chữ.

89
00:04:01,960 --> 00:04:05,311
Thế nên, trước khi có thể chụp hình ảnh
cuốn sách của Archimedes,

90
00:04:05,311 --> 00:04:06,760
chúng tôi phải tháo được sách ra.

91
00:04:06,760 --> 00:04:09,611
Mất tới 4 năm.

92
00:04:09,611 --> 00:04:13,144
Và đây là một pha chớp nhoáng, thưa quí vị.

93
00:04:13,144 --> 00:04:15,915
(tiếng cười)

94
00:04:15,915 --> 00:04:20,181
Một việc nữa là chúng tôi phải loại bỏ hết lớp sáp,

95
00:04:20,181 --> 00:04:22,416
vì nó được dùng trong nghi thức tế lễ

96
00:04:22,416 --> 00:04:24,157
của Nhà thờ Chính thống giáo Hy Lạp

97
00:04:24,157 --> 00:04:25,468
và họ sử dụng sáp nến.

98
00:04:25,468 --> 00:04:27,331
Và sáp nến bẩn,

99
00:04:27,331 --> 00:04:28,564
nên chúng tôi khó mà chụp hình qua lớp sáp ấy.

100
00:04:28,564 --> 00:04:31,899
Thế rồi, chúng tôi cạo hết sáp một cách máy móc.

101
00:04:31,899 --> 00:04:33,801
Khó mà kể chính xác với quí vị

102
00:04:33,801 --> 00:04:36,515
tình trạng của cuốn sách tệ tới mức nào,

103
00:04:36,515 --> 00:04:39,281
nhưng rồi từng phần nhỏ cũng dần hé lộ.

104
00:04:39,281 --> 00:04:41,631
Trong một cuốn sách thông thường, ta không 
lo lắng lắm về những phần nhỏ.

105
00:04:41,631 --> 00:04:44,631
nhưng đây là những phần nhỏ chứa văn tự 
có một không hai của Archimedes.

106
00:04:44,631 --> 00:04:46,930
Vì vậy, từng mảnh tí xíu

107
00:04:46,930 --> 00:04:51,671
được chúng tôi kì công đưa về đúng vị trí.

108
00:04:51,671 --> 00:04:55,381
Sau đó, chúng tôi bắt đầu 
chụp ảnh bản chép tay này.

109
00:04:55,381 --> 00:04:56,881
Và chúng tôi chụp bản chép tay

110
00:04:56,881 --> 00:04:58,909
dưới 14 dải sóng ánh sáng khác nhau.

111
00:04:58,909 --> 00:05:02,815
Lí do là khi bạn nhìn một vật
dưới các dải sóng ánh sáng khác nhau,

112
00:05:02,815 --> 00:05:04,031
bạn sẽ thấy những điều khác nhau.

113
00:05:04,031 --> 00:05:05,598
Và đây là ảnh chụp một trang

114
00:05:05,598 --> 00:05:08,115
dưới 14 dải sóng ánh sáng khác nhau.

115
00:05:08,115 --> 00:05:10,248
Nhưng không hình ảnh nào có hiệu quả.

116
00:05:10,248 --> 00:05:14,665
Thế nên chúng tôi đã xử lý các hình ảnh 
cùng với nhau,

117
00:05:14,665 --> 00:05:17,965
và đưa hai bức ảnh vào một màn hình trống.

118
00:05:17,965 --> 00:05:20,798
Và đây là hai bức hình khác nhau
của bản chép tay Archimedes.

119
00:05:20,798 --> 00:05:22,614
Bức hình bên trái

120
00:05:22,614 --> 00:05:23,965
là bức chụp trong ánh sáng đỏ thông thường.

121
00:05:23,965 --> 00:05:25,877
Và bức phía bên phải là bức chụp trong tia cực tím.

122
00:05:25,877 --> 00:05:27,017
Và trong bức ảnh bên phải,

123
00:05:27,017 --> 00:05:29,465
có thể bạn sẽ thấy một số chữ viết 
trong cuốn Archimedes.

124
00:05:29,465 --> 00:05:32,447
Nếu ghép chúng vào trong một khung ảnh số,

125
00:05:32,447 --> 00:05:35,265
tấm da cừu sáng lên trong cả hai hình ảnh

126
00:05:35,265 --> 00:05:37,140
và nó sẽ trở nên rất sáng.

127
00:05:37,140 --> 00:05:40,156
Cuốn kinh cầu nguyện tối đi 
trong cả hai bức ảnh

128
00:05:40,156 --> 00:05:41,853
và nó sẽ trở nên rất tối.

129
00:05:41,853 --> 00:05:45,204
Những văn tự trong cuốn sách Archimedes tối 
trong bức hình này, và sáng trong bức hình khác.

130
00:05:45,204 --> 00:05:47,604
Và nó sẽ trở nên tối nhưng có màu đỏ,

131
00:05:47,604 --> 00:05:49,871
và ta bắt đầu có thể đọc được tương đối rõ ràng.

132
00:05:49,871 --> 00:05:52,713
Và nó trông như thế này.

133
00:05:52,713 --> 00:05:56,055
Đây là trước và sau khi chụp ảnh,

134
00:05:56,055 --> 00:05:59,037
nhưng bạn không đọc các bức ảnh
trên màn hình như vậy được đâu.

135
00:05:59,037 --> 00:06:01,656
Bạn phải thu nhỏ và thu nhỏ,

136
00:06:01,656 --> 00:06:05,204
rồi thu nhỏ, và thu nhỏ nữa

137
00:06:05,204 --> 00:06:07,272
và giờ thì bạn đọc được rồi đấy.

138
00:06:07,272 --> 00:06:13,620
(tiếng vỗ tay)

139
00:06:13,620 --> 00:06:17,200
Nếu bạn xử lý hai bức ảnh theo cách khác,

140
00:06:17,200 --> 00:06:19,770
thực sự bạn sẽ bỏ được 
những văn tự trong cuốn kinh cầu.

141
00:06:19,770 --> 00:06:20,788
Điều này quan trọng vô cùng,

142
00:06:20,788 --> 00:06:23,771
vì biểu đồ trong bản chép tay

143
00:06:23,771 --> 00:06:26,238
là nguồn biểu đồ có một không hai

144
00:06:26,238 --> 00:06:29,055
mà Archimedes đã vẽ trên cát vào thế kỉ 4 TCN.

145
00:06:29,055 --> 00:06:32,094
Và đây, tôi có thể đưa cho quí vị

146
00:06:32,094 --> 00:06:34,438
Với loại hình ảnh này,

147
00:06:34,438 --> 00:06:37,104
hình ảnh dưới ánh sáng hồng ngoại, tử ngoại, 
ánh sáng không nhìn thấy,

148
00:06:37,104 --> 00:06:39,704
chúng ta sẽ chẳng bao giờ chụp xuyên qua 
lớp giả trang nền vàng.

149
00:06:39,704 --> 00:06:41,557
Vậy chúng ta làm thế nào đây?

150
00:06:41,557 --> 00:06:43,520
Chúng tôi lấy bản chép tay,

151
00:06:43,520 --> 00:06:47,807
và quyết đinh chụp ảnh dưới chế độ X-quang.

152
00:06:47,807 --> 00:06:50,821
Khi một tia X chiếu vào biểu đồ bên trái,

153
00:06:50,821 --> 00:06:54,673
nó đánh bật một electron từ 
vỏ bên trong nguyên tử.

154
00:06:54,673 --> 00:06:56,671
Và eletron đó biến mất.

155
00:06:56,671 --> 00:07:00,306
Và khi nó biến mất, một electron từ vỏ
văng xa ra

156
00:07:00,306 --> 00:07:02,788
nhảy vào, và chiếm chỗ.

157
00:07:02,788 --> 00:07:04,221
Và khi nó chiếm chỗ,

158
00:07:04,221 --> 00:07:07,055
nó tỏa ra phóng xạ điện từ.

159
00:07:07,055 --> 00:07:08,487
Nó tỏa ra tia X.

160
00:07:08,487 --> 00:07:11,138
Và tia X này mang bước sóng riêng

161
00:07:11,138 --> 00:07:13,020
với nguyên tử mà nó xuyên vào.

162
00:07:13,020 --> 00:07:15,188
Và cái chúng tôi muốn lấy

163
00:07:15,188 --> 00:07:16,921
là sắt.

164
00:07:16,921 --> 00:07:18,788
Vì mực được viết bằng sắt.

165
00:07:18,788 --> 00:07:20,471
Và nếu chúng tôi có thể xác định

166
00:07:20,471 --> 00:07:23,055
tia X ra đằng nào, đến từ đâu

167
00:07:23,055 --> 00:07:25,121
chúng tôi có thể xác định tất cả 
phân tử sắt trên trang viết,

168
00:07:25,121 --> 00:07:27,720
về lý thuyết, chúng tôi có thể 
đọc được hình ảnh.

169
00:07:27,720 --> 00:07:32,055
Vấn đề là cần có một nguồn ánh sáng 
mạnh, để làm được điều này.

170
00:07:32,055 --> 00:07:35,429
Nên chúng tôi đưa bản chép tới
Phòng thí nghiệm phóng xạ Synchrotron Stanford.

171
00:07:35,429 --> 00:07:36,871
tại California.

172
00:07:36,871 --> 00:07:38,439
là một máy gia tốc hạt.

173
00:07:38,439 --> 00:07:40,171
Electron đi vòng quanh theo một chiều,

174
00:07:40,171 --> 00:07:41,788
positron đi vòng quanh theo chiều ngược lại.

175
00:07:41,788 --> 00:07:43,104
Chúng gặp nhau ở giữa.

176
00:07:43,104 --> 00:07:45,540
và tạo ra các hạt hạ nguyên tử,

177
00:07:45,540 --> 00:07:47,770
như hạt Quark C và hạt Tau Lepton.

178
00:07:47,770 --> 00:07:50,792
Đến lúc này, ta vẫn chưa thực sự đưa
Archimedes ra ánh sáng.

179
00:07:50,792 --> 00:07:54,340
Nhưng khi các electron đi vòng quanh 
với tốc độ ánh sáng,

180
00:07:54,340 --> 00:07:55,607
chúng tỏa ra tia X.

181
00:07:55,607 --> 00:07:58,257
Và đây là nguồn ánh sáng mạnh nhất
trong hệ mặt trời.

182
00:07:58,257 --> 00:08:00,206
Chúng được gọi là phóng xạ synchrotron,

183
00:08:00,206 --> 00:08:02,024
và nó thường được dùng để nhìn những thứ

184
00:08:02,024 --> 00:08:03,691
như protein, và những thứ tương tự.

185
00:08:03,691 --> 00:08:07,688
Nhưng chúng tôi muốn nhìn thấy 
các nguyên tử, nguyên tử sắt,


186
00:08:07,688 --> 00:08:10,557
nên chúng tôi đọc các trang
từ đằng trước và đằng sau.

187
00:08:10,557 --> 00:08:12,855
Và kì diệu thay, chúng tôi thấy 
mình có thể làm thế.

188
00:08:12,855 --> 00:08:16,303
Mất khoảng 17 phút cho mỗi trang.

189
00:08:16,303 --> 00:08:18,958
Vậy chúng tôi đã phát hiện ra gì nào?

190
00:08:18,958 --> 00:08:21,140
Đó là những đoạn văn tự độc nhất 
trong cuốn sách của Archimedes

191
00:08:21,140 --> 00:08:22,943
được gọi là "The Stomachion".

192
00:08:22,943 --> 00:08:25,357
Và nó không hề tồn tại trong Quyển A và B.

193
00:08:25,357 --> 00:08:27,776
Và chúng tôi biết cuốn sách 
liên quan đến hình vuông này.

194
00:08:27,776 --> 00:08:29,569
Đây là một hình vuông hoàn hảo,

195
00:08:29,569 --> 00:08:31,590
và nó được chia làm 14 mảnh.

196
00:08:31,590 --> 00:08:34,373
Nhưng không ai hay biết Archimedes
làm gì với 14 mảnh này.

197
00:08:34,373 --> 00:08:36,557
Và giờ chúng tôi cho là mình đã biết.

198
00:08:36,557 --> 00:08:38,324
Ông ấy đang cố tìm ra


199
00:08:38,324 --> 00:08:40,857
có bao nhiêu cách có thể ghép 14 mảnh này

200
00:08:40,857 --> 00:08:43,184
mà vẫn thành được 1 hình vuông hoàn hảo.

201
00:08:43,184 --> 00:08:46,686
Có ai ở đây muốn đoán đáp án không?

202
00:08:46,686 --> 00:08:52,048
17,152 cách, chia làm 536 nhóm.

203
00:08:52,048 --> 00:08:54,415
Và điều đó quan trọng ở chỗ

204
00:08:54,415 --> 00:08:58,129
đây là nghiên cứu sớm nhất về tổ hợp
trong toán học.

205
00:08:58,129 --> 00:09:01,893
Và tổ hợp là một bộ phận đẹp đẽ và thú vị 
của toán học.

206
00:09:01,893 --> 00:09:05,128
Điều thực sự đáng kinh ngạc
về quyển chép tay này

207
00:09:05,128 --> 00:09:07,497
là khi chúng tôi nhìn vào 
những quyển khác

208
00:09:07,497 --> 00:09:08,915
mà tấm da cừu này đã tạo nên,

209
00:09:08,915 --> 00:09:11,481
do người chép chữ sử dụng 
để làm nên cuốn sách này,

210
00:09:11,481 --> 00:09:14,413
thì một trong số chúng là một cuốn chép tay
chứa các văn tự của Hyperides.

211
00:09:14,413 --> 00:09:18,781
Hyperides là một nhà hùng biện
từ thế kỉ 4 TCN

212
00:09:18,781 --> 00:09:21,198
Ông chính là người đương thời
với Demosthenes.

213
00:09:21,198 --> 00:09:25,597
Vào năm 338 TCN, ông cùng với Demosthenes

214
00:09:25,597 --> 00:09:27,281
quyết tâm đứng lên phản kháng

215
00:09:27,281 --> 00:09:29,281
quyền lực quân sự của Philip xứ Macedon.

216
00:09:29,281 --> 00:09:32,930
Và thế là Athens cùng Thebes
cùng đánh lại Philip xứ Macedon.

217
00:09:32,930 --> 00:09:34,198
Đó là một ý tưởng tồi,

218
00:09:34,198 --> 00:09:37,631
vì Philip xứ Macedon có người con trai
mà ta gọi là Alexander Đại đế

219
00:09:37,631 --> 00:09:39,914
và họ đã thua trong trận Chaeronea.

220
00:09:39,914 --> 00:09:42,632
Alexander Đại đế tiếp tục chinh phục 
thế giới

221
00:09:42,632 --> 00:09:45,382
Hyperides bị xét xử vì tội phản quốc.

222
00:09:45,382 --> 00:09:48,982
Và đây là bài diễn văn ông nói tại phiên tòa

223
00:09:48,982 --> 00:09:50,130
và đó là một bài diễn văn tuyệt vời:

224
00:09:50,130 --> 00:09:52,398
Ông đã nói: "Tốt hơn cả, là chiến thắng".

225
00:09:52,398 --> 00:09:54,132
Nhưng nếu không thể chiến thắng,

226
00:09:54,132 --> 00:09:56,173
thì hãy chiến đấu vì một mục đích cao cả,

227
00:09:56,173 --> 00:09:57,748
vì bạn sẽ được người đời sau tưởng nhớ.

228
00:09:57,748 --> 00:09:59,346
Hãy nghĩ đến bè lũ Spartan.

229
00:09:59,346 --> 00:10:01,214
Bọn chúng thắng vô số kể,

230
00:10:01,214 --> 00:10:03,046
nhưng chẳng ai nhớ chúng là ai

231
00:10:03,046 --> 00:10:05,181
vì chúng chiến đấu vì những mục đích vị kỉ.

232
00:10:05,181 --> 00:10:08,747
Chỉ có một trận chiến của quân Spartan 
khiến ai nấy đều nhớ đến ngày nay

233
00:10:08,747 --> 00:10:10,463
là trận chiến thành Thermopylae

234
00:10:10,463 --> 00:10:12,466
nơi chúng bị tiêu diệt đến người cuối cùng,

235
00:10:12,466 --> 00:10:14,398
nhưng đã chiến đấu vì tự do của Hy Lạp."

236
00:10:14,398 --> 00:10:16,663
Đó quả là một bài diễn thuyết tuyệt vời

237
00:10:16,663 --> 00:10:20,398
tới mức Tòa án thành Athen 
đã thả tự do cho ông.

238
00:10:20,398 --> 00:10:22,464
Ông sống được 10 năm nữa,

239
00:10:22,464 --> 00:10:25,115
rồi bè lũ Macedonia đã bắt được ông.

240
00:10:25,115 --> 00:10:27,699
Chúng cắt lưỡi ông 
để nhạo báng tài hùng biện của ông

241
00:10:27,699 --> 00:10:31,130
và không ai biết chúng đã làm gì 
với thi thể của ông.

242
00:10:31,130 --> 00:10:34,281
Và đây là phát hiện về 
một giọng nói đã mất từ những cổ vật,

243
00:10:34,281 --> 00:10:36,263
đang nói chuyện với chúng ta, 
không phải từ bia mộ,

244
00:10:36,263 --> 00:10:37,741
vì mộ ông không hề tồn tại,

245
00:10:37,741 --> 00:10:39,514
mà là từ Tòa án thành Athen.

246
00:10:39,514 --> 00:10:41,163
Giờ đây, tôi nói rằng

247
00:10:41,163 --> 00:10:43,930
thông thường, khi bạn nhìn vào

248
00:10:43,930 --> 00:10:45,926
bản chép tay thời trung cổ 
đã từng bị xóa đi,

249
00:10:45,926 --> 00:10:47,412
bạn không tìm được những văn tự độc đáo.

250
00:10:47,412 --> 00:10:50,514
Thế nên, quả là ấn tượng khi tìm thấy
đến 2 bản văn tự trong một quyển chép tay.


251
00:10:50,514 --> 00:10:53,731
Tìm được những 3 bản thì quả là kì lạ.

252
00:10:53,731 --> 00:10:55,412
Và chúng tôi đã tìm được 3.

253
00:10:55,412 --> 00:10:56,678
Cuốn "Phân loại" của Aristotle

254
00:10:56,678 --> 00:10:59,131
là một trong những văn tự nền tảng
của triết học phương Tây.

255
00:10:59,131 --> 00:11:03,547
Và chúng tôi tìm được một lời bình
từ thế kỉ thứ 3 về quyển này này,

256
00:11:03,547 --> 00:11:06,731
có lẽ của Galen, và có thể của Porphyry.

257
00:11:06,731 --> 00:11:08,929
Tất cả những tư liệu mà chúng tôi đã thu thập này,

258
00:11:08,929 --> 00:11:11,464
tất cả những hình ảnh, 
tất cả những hình ảnh thô,

259
00:11:11,464 --> 00:11:13,814
tất cả những bản ghi chép chúng tôi đã thực hiện và những điều tương tự với chúng

260
00:11:13,814 --> 00:11:17,300
đã được đưa lên mạng
với bản quyền Tài sản sáng tạo chung,

261
00:11:17,300 --> 00:11:20,214
để bất cứ ai cũng có thể sử dụng
cho bất cứ mục đích thương mại nào.

262
00:11:20,214 --> 00:11:26,747
(vỗ tay)

263
00:11:26,747 --> 00:11:30,051
Tại sao người chủ cuốn chép tay này 
lại làm như vậy?

264
00:11:30,051 --> 00:11:33,797
Bởi vì ông ấy hiểu về tư liệu 
cũng như về sách.

265
00:11:33,797 --> 00:11:35,132
Điều cần làm với sách,

266
00:11:35,132 --> 00:11:37,263
nếu bạn muốn đảm bảo 
sẽ sử dụng sách được lâu dài,

267
00:11:37,263 --> 00:11:39,479
là giấu chúng trong tủ,

268
00:11:39,479 --> 00:11:41,279
và chỉ cho rất ít người chiêm ngưỡng chúng mà thôi.

269
00:11:41,279 --> 00:11:43,698
Nếu bạn muốn tư liệu được sống,

270
00:11:43,698 --> 00:11:46,999
hãy chia sẻ nó và để tất cả mọi người cùng biết đến

271
00:11:46,999 --> 00:11:50,098
và kiểm soát tư liệu đó càng ít càng tốt.

272
00:11:50,098 --> 00:11:51,262
Và đó là điều ông ấy đã làm.

273
00:11:51,262 --> 00:11:54,690
Và các tổ chức bảo tồn có thể học tập.

274
00:11:54,690 --> 00:11:57,242
Vì hiện nay, các tổ chức này

275
00:11:57,242 --> 00:12:00,299
giam hãm các tư liệu với việc
hạn chế bản quyền

276
00:12:00,299 --> 00:12:02,491
Nếu bạn muốn nhìn thấy các bản chép tay
thời Trung cổ trên Web,

277
00:12:02,491 --> 00:12:05,962
hiện tại bạn có thể truy cập 
trang Web của Thư viện quốc gia Y

278
00:12:05,962 --> 00:12:08,630
hay trang Web của Thư viện trường Đại học X,

279
00:12:08,630 --> 00:12:10,529
quá là tẻ nhạt

280
00:12:10,529 --> 00:12:12,306
khi xử lý các dữ liệu kỹ thuật số.

281
00:12:12,306 --> 00:12:15,299
Điều bạn muốn làm là tập hợp tất cả lại.

282
00:12:15,299 --> 00:12:18,396
Vì trong tương lai, trang web của 
các bản chép tay cổ xưa


283
00:12:18,396 --> 00:12:20,682
sẽ không do các tổ chức xây dựng nên,

284
00:12:20,682 --> 00:12:23,790
mà do những người sử dụng xây dựng nên,

285
00:12:23,790 --> 00:12:25,564
những người đã tổng hợp những tư liệu này lại

286
00:12:25,564 --> 00:12:29,099
những người đã muốn tập hợp 
tất cả các loại bản đồ

287
00:12:29,099 --> 00:12:30,731
từ quê hương của họ,

288
00:12:30,731 --> 00:12:32,531
tất cả những câu chuyện lãng mạn
thời trung cổ

289
00:12:32,531 --> 00:12:34,080
từ quê hương của họ,

290
00:12:34,080 --> 00:12:37,863
những người chỉ muốn bảo tồn 
những lựa chọn vinh quang của riêng mình

291
00:12:37,863 --> 00:12:39,380
của những điều đẹp đẽ.

292
00:12:39,380 --> 00:12:40,997
Và đó là tương lai của Web.

293
00:12:40,997 --> 00:12:44,180
Đó là một tương lai hấp dẫn và đẹp đẽ,

294
00:12:44,180 --> 00:12:45,782
nhưng chỉ khi chúng ta có thể khiến điều đó xảy ra.

295
00:12:45,782 --> 00:12:48,963
Hiện nay, tại Bảo tàng Nghệ thuật Walter,
chúng tôi đã học theo cách này,

296
00:12:48,963 --> 00:12:52,313
và đưa tất cả các bản chép tay mà chúng tôi có lên Web

297
00:12:52,313 --> 00:12:53,996
để ai cũng có thể thưởng thức.

298
00:12:53,996 --> 00:12:56,580
tất cả cả tư liệu thô, những mô tả, 
những siêu dữ liệu

299
00:12:56,580 --> 00:12:59,463
dưới bản quyền Tài sản sáng tạo chung.

300
00:12:59,463 --> 00:13:00,981
Hiện nay, Bảo tàng Nghệ thuật Walter 
mới chỉ là một bảo tàng nhỏ,

301
00:13:00,981 --> 00:13:02,529
và có những bản chép tay hoàn mĩ,

302
00:13:02,529 --> 00:13:04,547
nhưng tư liệu quả là tuyệt vời.

303
00:13:04,547 --> 00:13:06,330
và kết quả của những điều đó là,

304
00:13:06,330 --> 00:13:09,348
nếu bạn tìm kiếm bằng Google Hình ảnh 
ngay bây giờ,

305
00:13:09,348 --> 00:13:12,680
lấy ví dụ bạn gõ vào "bản chép kinh Koran 
được chiếu sáng"

306
00:13:12,680 --> 00:13:17,097
bạn sẽ tìm thấy 24 trên tổng số 28 bức hình
đến từ bảo tàng của tôi.

307
00:13:17,097 --> 00:13:22,647
(vỗ tay).

308
00:13:22,647 --> 00:13:27,680
Hãy nghĩ ngợi một chút về điều này.

309
00:13:27,680 --> 00:13:29,663
Có những gì bên trong một viện bảo tồn ?

310
00:13:29,663 --> 00:13:32,259
Có tất cả mọi thứ nằm trong diện bảo tồn.

311
00:13:32,259 --> 00:13:34,382
Bạn có thể nói về những điều Nhân văn

312
00:13:34,382 --> 00:13:36,263
nhưng hãy nói về những điều vị kỉ.

313
00:13:36,263 --> 00:13:40,131
Bởi vì những gì thực sự tồn tại trong một
viện bảo tồn là đây:

314
00:13:40,131 --> 00:13:43,187
Tại sao người ta lại đến (bảo tàng) Louvre?

315
00:13:43,187 --> 00:13:46,171
Họ đến xem bức Mona Lisa.

316
00:13:46,171 --> 00:13:49,230
Tại sao họ lại đến xem bức Mona Lisa?

317
00:13:49,230 --> 00:13:51,612
Vì họ đã biết cô ấy trông ra sao rồi.

318
00:13:51,612 --> 00:13:53,946
Họ biết cô ấy trông ra sao,

319
00:13:53,946 --> 00:13:58,648
vì họ đã thấy những bức ảnh của cô ấy khắp mọi nơi.

320
00:13:58,648 --> 00:14:03,097
Và giờ thì không cần

321
00:14:03,097 --> 00:14:05,376
cấm đoán gì hết.

322
00:14:05,376 --> 00:14:07,463
Và tôi nghĩ các tổ chức bảo tồn nên đứng lên

323
00:14:07,463 --> 00:14:10,597
và giải phóng tất cả các tư liệu
với bản quyền không hạn chế,

324
00:14:10,597 --> 00:14:12,813
và đó sẽ tạo nên lợi ích vô cùng to lớn 
cho tất cả mọi người.

325
00:14:12,813 --> 00:14:15,979
Tại sao chúng ta không để mọi người
truy cập vào tư liệu này

326
00:14:15,979 --> 00:14:18,315
và lưu giữ bộ sưu tập của riêng họ

327
00:14:18,315 --> 00:14:20,480
về những kiến thức cổ xưa, 
và những điều tuyệt vời, và đẹp đẽ

328
00:14:20,480 --> 00:14:23,568
và tăng lên vẻ đẹp và ý nghĩa văn hóa

329
00:14:23,568 --> 00:14:24,796
của Internet.

330
00:14:24,796 --> 00:14:26,313
Thực lòng cảm ơn tất cả quí vị!

331
00:14:26,313 --> 00:14:30,746
(vỗ tay).