0:00:00.471,0:00:02.955
Những văn bản có giá trị lớn [br]của thế giới cổ đại

0:00:02.955,0:00:06.270
không còn tồn tại dưới dạng nguyên bản nữa,

0:00:06.270,0:00:09.789
mà dưới dạng bản sao [br]do những người chép chữ từ thời Trung cổ

0:00:09.789,0:00:11.788
chép lại, rồi chép lại.

0:00:11.788,0:00:14.438
Cũng tương tự như với Archimedes [br](Ác-si-mét),

0:00:14.438,0:00:16.204
nhà toán học vĩ đại người Hy Lạp.

0:00:16.204,0:00:19.206
Tất cả những gì chúng ta biết về [br]nhà toán học Archimedes

0:00:19.206,0:00:21.904
chỉ được ghi lại trong 3 quyển sách,

0:00:21.904,0:00:23.820
chúng được gọi là A, B, C.

0:00:23.820,0:00:28.653
Quyển A bị một nhà nghiên cứu về văn hóa Ý[br]làm mất năm 1564.

0:00:28.653,0:00:31.456
Quyển B được thấy lần cuối [br]tại thư viện của Giáo hoàng

0:00:31.456,0:00:37.288
tại Viterbo, cách Rome khoảng 100 dặm [br]về phía Bắc từ năm 1311.

0:00:37.288,0:00:41.585
Còn Quyển C chỉ được tìm ra vào năm 1906,

0:00:41.585,0:00:44.134
và nó nằm trên bàn giấy của tôi tại Baltimore

0:00:47.577,0:00:48.260
vào ngày 19 tháng 1 năm 1999.

0:00:48.260,0:00:48.537
Và Quyển C ấy đây.

0:00:50.818,0:00:55.847
Thực ra Quyển C được chôn vùi trong cuốn sách này.

0:00:55.847,0:00:57.297
Đó là kho báu bị chôn vùi.

0:00:57.297,0:00:59.632
Vì thực ra đây là một cuốn kinh cầu.

0:00:59.632,0:01:02.596
Một người tên là Johannes Myrones đã tạo ra

0:01:02.596,0:01:06.213
vào ngày 14 tháng 4 năm 1229.

0:01:06.213,0:01:08.698
Và để làm ra cuốn kinh cầu, ông đấy đã [br]dùng tới các cuộn giấy da cừu.

0:01:08.698,0:01:11.113
Nhưng ông ta không dùng cuộn da cừu mới,

0:01:11.113,0:01:14.427
mà tái sử dụng những cuộn cũ từ [br]những bản chép tay trước đó.

0:01:14.427,0:01:16.164
Ông ấy dùng đến 7 cuộn.

0:01:16.164,0:01:19.647
Và Archimedes Quyển C [br]là 1 trong số 7 cuộn đó.

0:01:19.647,0:01:25.114
Ông tách rời các tờ trong [br]bản chép tay Archimedes và 7 cuộn khác.

0:01:25.114,0:01:28.497
Ông xóa hết các chữ đi,

0:01:28.497,0:01:30.915
và cắt đôi các tờ,

0:01:30.915,0:01:33.159
xáo tung lên,

0:01:33.159,0:01:35.077
xoay ngược một góc 90 độ,

0:01:35.077,0:01:37.129
và viết lời kinh lên trên những cuốn sách này.

0:01:37.129,0:01:38.826
Lẽ dĩ nhiên 7 cuốn sách chép tay

0:01:38.826,0:01:43.174
mất tăm mất tích trong suốt 700 năm,[br]thay vào đó ta có cuốn kinh cầu.

0:01:43.174,0:01:46.423
Cuốn kinh đã được người đàn ông này phát hiện ra,

0:01:46.423,0:01:49.150
Johan Ludvig Heiberg, vào năm 1906.

0:01:49.150,0:01:50.591
Và chỉ với kính lúp,

0:01:50.591,0:01:53.475
ông đã ghi lại tất cả mọi văn tự mà ông có thể

0:01:53.475,0:01:56.657
Và ông ấy đã tìm được 2 văn tự trong bản chép tay này

0:01:56.657,0:01:58.425
là những văn tự có một không hai.

0:01:58.425,0:02:00.025
Chúng không hề nằm trong Quyển A và B,

0:02:00.025,0:02:01.723
mà hoàn toàn mới, của Archimedes,

0:02:01.723,0:02:04.958
được gọi là "Phương pháp" (The Method) [br]và luận thuyết "Stomachion".

0:02:04.958,0:02:07.227
Và nó trở thành bản chép tay lừng danh thế giới.

0:02:07.227,0:02:09.042
Giờ đây, rõ ràng là

0:02:09.042,0:02:11.756
cuốn sách đang trong tình trạng rất tệ

0:02:11.756,0:02:15.226
hơn cả hồi thế kỉ 20,[br]

0:02:15.226,0:02:16.958
sau khi Heiberg tìm ra nó.

0:02:16.958,0:02:18.475
Chữ kí giả mạo bị sơn lên trên cuốn sách,

0:02:18.475,0:02:21.558
và quyển sách bị mốc rất trầm trọng.

0:02:21.558,0:02:25.308
Cuốn sách là định nghĩa về một vật bỏ đi.

0:02:25.308,0:02:27.042
Đó là một loại sách

0:02:27.042,0:02:29.707
mà bạn tưởng rằng nó nên thuộc quyền sở hữu của cơ quan chuyên trách.

0:02:29.707,0:02:31.893
Nhưng không,

0:02:31.893,0:02:36.525
một nhà sở hữu tư nhân đã mua lại nó vào năm 1998.

0:02:36.525,0:02:38.275
Lí do gì mà ông ấy lại mua cuốn sách này?

0:02:38.275,0:02:41.812
Vì ông muốn cuốn sách mong manh này [br]sẽ được giữ an toàn.

0:02:41.812,0:02:45.058
Ông muốn cuốn sách có một không hai này[br]có mặt ở khắp nơi.

0:02:45.058,0:02:49.724
Ông muốn cuốn sách vô giá này [br]trở nên miễn phí.

0:02:49.724,0:02:52.859
Và ông muốn thực hiện những việc này [br]trên vấn đề nguyên tắc.

0:02:52.859,0:02:57.391
Vì không nhiều người được đọc Archimedes[br]bằng tiếng Hy Lạp cổ,

0:02:57.391,0:03:00.075
nhưng họ nên được có cơ hội làm việc ấy.

0:03:00.075,0:03:03.374
Thế là ông tập hợp [br]những người bạn của Archimedes lại,

0:03:03.374,0:03:05.510
và ông hứa trả tiền cho mọi việc.

0:03:05.510,0:03:07.208
Và đó là một công việc đắt đỏ,

0:03:07.208,0:03:10.678
nhưng thực ra cũng không tốn nhiều tiền[br]như bạn nghĩ,

0:03:10.678,0:03:12.843
bởi những con người này, [br]họ không tham gia vì tiền,

0:03:12.843,0:03:14.662
họ tham gia vì chính Archimedes.

0:03:14.662,0:03:16.378
Và họ cũng là những thành phần [br]khác nhau trong xã hội.

0:03:16.378,0:03:18.561
Họ là những nhà vật lý hạt nhân,

0:03:18.561,0:03:20.127
họ là những nhà triết học kinh điển,

0:03:20.127,0:03:22.095
họ là những nhà bảo tồn sách,

0:03:22.095,0:03:24.677
họ là những nhà nghiên cứu toán học cổ đại,

0:03:24.677,0:03:26.594
họ là những nhà quản lý dữ liệu,

0:03:26.594,0:03:29.511
họ là những nhà chẩn đoán hình ảnh [br]và quản lý chương trình khoa học.

0:03:29.511,0:03:33.067
Và họ cùng nhau làm việc [br]trên bản chép tay này.

0:03:33.067,0:03:36.878
Vấn đề đầu tiên là việc bảo quản.

0:03:36.878,0:03:39.311
Và chúng ta phải giải quyết như sau:

0:03:39.311,0:03:41.511
Trên bìa cuốn sách có keo dán.

0:03:41.511,0:03:43.712
Và nếu quí vị nhìn kỹ vào tấm ảnh này,

0:03:43.712,0:03:45.760
nửa dưới của cuốn sách có màu nâu.

0:03:45.760,0:03:47.128
và keo dán là loại [br]không nhìn thấy được.

0:03:47.128,0:03:48.513
Nếu bạn là một nhà bảo tồn,

0:03:48.513,0:03:50.645
bạn có thể lấy keo dán này ra khá là dễ dàng.

0:03:50.645,0:03:54.010
Nửa trên là keo gỗ Elmer.

0:03:54.010,0:03:56.127
Đó là keo sữa PVAC

0:03:56.127,0:03:58.794
một khi đã khô sẽ không hòa tan trong nước.

0:03:58.794,0:04:01.960
Nó cứng hơn nhiều [br]so với cuộn da cừu đã chép chữ.

0:04:01.960,0:04:05.311
Thế nên, trước khi có thể chụp hình ảnh[br]cuốn sách của Archimedes,

0:04:05.311,0:04:06.760
chúng tôi phải tháo được sách ra.

0:04:06.760,0:04:09.611
Mất tới 4 năm.

0:04:09.611,0:04:13.144
Và đây là một pha chớp nhoáng, thưa quí vị.

0:04:13.144,0:04:15.915
(tiếng cười)

0:04:15.915,0:04:20.181
Một việc nữa là chúng tôi phải loại bỏ hết lớp sáp,

0:04:20.181,0:04:22.416
vì nó được dùng trong nghi thức tế lễ

0:04:22.416,0:04:24.157
của Nhà thờ Chính thống giáo Hy Lạp

0:04:24.157,0:04:25.468
và họ sử dụng sáp nến.

0:04:25.468,0:04:27.331
Và sáp nến bẩn,

0:04:27.331,0:04:28.564
nên chúng tôi khó mà chụp hình qua lớp sáp ấy.

0:04:28.564,0:04:31.899
Thế rồi, chúng tôi cạo hết sáp một cách máy móc.

0:04:31.899,0:04:33.801
Khó mà kể chính xác với quí vị

0:04:33.801,0:04:36.515
tình trạng của cuốn sách tệ tới mức nào,

0:04:36.515,0:04:39.281
nhưng rồi từng phần nhỏ cũng dần hé lộ.

0:04:39.281,0:04:41.631
Trong một cuốn sách thông thường, ta không [br]lo lắng lắm về những phần nhỏ.

0:04:41.631,0:04:44.631
nhưng đây là những phần nhỏ chứa văn tự [br]có một không hai của Archimedes.

0:04:44.631,0:04:46.930
Vì vậy, từng mảnh tí xíu

0:04:46.930,0:04:51.671
được chúng tôi kì công đưa về đúng vị trí.

0:04:51.671,0:04:55.381
Sau đó, chúng tôi bắt đầu [br]chụp ảnh bản chép tay này.

0:04:55.381,0:04:56.881
Và chúng tôi chụp bản chép tay

0:04:56.881,0:04:58.909
dưới 14 dải sóng ánh sáng khác nhau.

0:04:58.909,0:05:02.815
Lí do là khi bạn nhìn một vật[br]dưới các dải sóng ánh sáng khác nhau,

0:05:02.815,0:05:04.031
bạn sẽ thấy những điều khác nhau.

0:05:04.031,0:05:05.598
Và đây là ảnh chụp một trang

0:05:05.598,0:05:08.115
dưới 14 dải sóng ánh sáng khác nhau.

0:05:08.115,0:05:10.248
Nhưng không hình ảnh nào có hiệu quả.

0:05:10.248,0:05:14.665
Thế nên chúng tôi đã xử lý các hình ảnh [br]cùng với nhau,

0:05:14.665,0:05:17.965
và đưa hai bức ảnh vào một màn hình trống.

0:05:17.965,0:05:20.798
Và đây là hai bức hình khác nhau[br]của bản chép tay Archimedes.

0:05:20.798,0:05:22.614
Bức hình bên trái

0:05:22.614,0:05:23.965
là bức chụp trong ánh sáng đỏ thông thường.

0:05:23.965,0:05:25.877
Và bức phía bên phải là bức chụp trong tia cực tím.

0:05:25.877,0:05:27.017
Và trong bức ảnh bên phải,

0:05:27.017,0:05:29.465
có thể bạn sẽ thấy một số chữ viết [br]trong cuốn Archimedes.

0:05:29.465,0:05:32.447
Nếu ghép chúng vào trong một khung ảnh số,

0:05:32.447,0:05:35.265
tấm da cừu sáng lên trong cả hai hình ảnh

0:05:35.265,0:05:37.140
và nó sẽ trở nên rất sáng.

0:05:37.140,0:05:40.156
Cuốn kinh cầu nguyện tối đi [br]trong cả hai bức ảnh

0:05:40.156,0:05:41.853
và nó sẽ trở nên rất tối.

0:05:41.853,0:05:45.204
Những văn tự trong cuốn sách Archimedes tối [br]trong bức hình này, và sáng trong bức hình khác.

0:05:45.204,0:05:47.604
Và nó sẽ trở nên tối nhưng có màu đỏ,

0:05:47.604,0:05:49.871
và ta bắt đầu có thể đọc được tương đối rõ ràng.

0:05:49.871,0:05:52.713
Và nó trông như thế này.

0:05:52.713,0:05:56.055
Đây là trước và sau khi chụp ảnh,

0:05:56.055,0:05:59.037
nhưng bạn không đọc các bức ảnh[br]trên màn hình như vậy được đâu.

0:05:59.037,0:06:01.656
Bạn phải thu nhỏ và thu nhỏ,

0:06:01.656,0:06:05.204
rồi thu nhỏ, và thu nhỏ nữa

0:06:05.204,0:06:07.272
và giờ thì bạn đọc được rồi đấy.

0:06:07.272,0:06:13.620
(tiếng vỗ tay)

0:06:13.620,0:06:17.200
Nếu bạn xử lý hai bức ảnh theo cách khác,

0:06:17.200,0:06:19.770
thực sự bạn sẽ bỏ được [br]những văn tự trong cuốn kinh cầu.

0:06:19.770,0:06:20.788
Điều này quan trọng vô cùng,

0:06:20.788,0:06:23.771
vì biểu đồ trong bản chép tay

0:06:23.771,0:06:26.238
là nguồn biểu đồ có một không hai

0:06:26.238,0:06:29.055
mà Archimedes đã vẽ trên cát vào thế kỉ 4 TCN.

0:06:29.055,0:06:32.094
Và đây, tôi có thể đưa cho quí vị

0:06:32.094,0:06:34.438
Với loại hình ảnh này,

0:06:34.438,0:06:37.104
hình ảnh dưới ánh sáng hồng ngoại, tử ngoại, [br]ánh sáng không nhìn thấy,

0:06:37.104,0:06:39.704
chúng ta sẽ chẳng bao giờ chụp xuyên qua [br]lớp giả trang nền vàng.

0:06:39.704,0:06:41.557
Vậy chúng ta làm thế nào đây?

0:06:41.557,0:06:43.520
Chúng tôi lấy bản chép tay,

0:06:43.520,0:06:47.807
và quyết đinh chụp ảnh dưới chế độ X-quang.

0:06:47.807,0:06:50.821
Khi một tia X chiếu vào biểu đồ bên trái,

0:06:50.821,0:06:54.673
nó đánh bật một electron từ [br]vỏ bên trong nguyên tử.

0:06:54.673,0:06:56.671
Và eletron đó biến mất.

0:06:56.671,0:07:00.306
Và khi nó biến mất, một electron từ vỏ[br]văng xa ra

0:07:00.306,0:07:02.788
nhảy vào, và chiếm chỗ.

0:07:02.788,0:07:04.221
Và khi nó chiếm chỗ,

0:07:04.221,0:07:07.055
nó tỏa ra phóng xạ điện từ.

0:07:07.055,0:07:08.487
Nó tỏa ra tia X.

0:07:08.487,0:07:11.138
Và tia X này mang bước sóng riêng

0:07:11.138,0:07:13.020
với nguyên tử mà nó xuyên vào.

0:07:13.020,0:07:15.188
Và cái chúng tôi muốn lấy

0:07:15.188,0:07:16.921
là sắt.

0:07:16.921,0:07:18.788
Vì mực được viết bằng sắt.

0:07:18.788,0:07:20.471
Và nếu chúng tôi có thể xác định

0:07:20.471,0:07:23.055
tia X ra đằng nào, đến từ đâu

0:07:23.055,0:07:25.121
chúng tôi có thể xác định tất cả [br]phân tử sắt trên trang viết,

0:07:25.121,0:07:27.720
về lý thuyết, chúng tôi có thể [br]đọc được hình ảnh.

0:07:27.720,0:07:32.055
Vấn đề là cần có một nguồn ánh sáng [br]mạnh, để làm được điều này.

0:07:32.055,0:07:35.429
Nên chúng tôi đưa bản chép tới[br]Phòng thí nghiệm phóng xạ Synchrotron Stanford.

0:07:35.429,0:07:36.871
tại California.

0:07:36.871,0:07:38.439
là một máy gia tốc hạt.

0:07:38.439,0:07:40.171
Electron đi vòng quanh theo một chiều,

0:07:40.171,0:07:41.788
positron đi vòng quanh theo chiều ngược lại.

0:07:41.788,0:07:43.104
Chúng gặp nhau ở giữa.

0:07:43.104,0:07:45.540
và tạo ra các hạt hạ nguyên tử,

0:07:45.540,0:07:47.770
như hạt Quark C và hạt Tau Lepton.

0:07:47.770,0:07:50.792
Đến lúc này, ta vẫn chưa thực sự đưa[br]Archimedes ra ánh sáng.

0:07:50.792,0:07:54.340
Nhưng khi các electron đi vòng quanh [br]với tốc độ ánh sáng,

0:07:54.340,0:07:55.607
chúng tỏa ra tia X.

0:07:55.607,0:07:58.257
Và đây là nguồn ánh sáng mạnh nhất[br]trong hệ mặt trời.

0:07:58.257,0:08:00.206
Chúng được gọi là phóng xạ synchrotron,

0:08:00.206,0:08:02.024
và nó thường được dùng để nhìn những thứ

0:08:02.024,0:08:03.691
như protein, và những thứ tương tự.

0:08:03.691,0:08:07.688
Nhưng chúng tôi muốn nhìn thấy [br]các nguyên tử, nguyên tử sắt,[br]

0:08:07.688,0:08:10.557
nên chúng tôi đọc các trang[br]từ đằng trước và đằng sau.

0:08:10.557,0:08:12.855
Và kì diệu thay, chúng tôi thấy [br]mình có thể làm thế.

0:08:12.855,0:08:16.303
Mất khoảng 17 phút cho mỗi trang.

0:08:16.303,0:08:18.958
Vậy chúng tôi đã phát hiện ra gì nào?

0:08:18.958,0:08:21.140
Đó là những đoạn văn tự độc nhất [br]trong cuốn sách của Archimedes

0:08:21.140,0:08:22.943
được gọi là "The Stomachion".

0:08:22.943,0:08:25.357
Và nó không hề tồn tại trong Quyển A và B.

0:08:25.357,0:08:27.776
Và chúng tôi biết cuốn sách [br]liên quan đến hình vuông này.

0:08:27.776,0:08:29.569
Đây là một hình vuông hoàn hảo,

0:08:29.569,0:08:31.590
và nó được chia làm 14 mảnh.

0:08:31.590,0:08:34.373
Nhưng không ai hay biết Archimedes[br]làm gì với 14 mảnh này.

0:08:34.373,0:08:36.557
Và giờ chúng tôi cho là mình đã biết.

0:08:36.557,0:08:38.324
Ông ấy đang cố tìm ra[br]

0:08:38.324,0:08:40.857
có bao nhiêu cách có thể ghép 14 mảnh này

0:08:40.857,0:08:43.184
mà vẫn thành được 1 hình vuông hoàn hảo.

0:08:43.184,0:08:46.686
Có ai ở đây muốn đoán đáp án không?

0:08:46.686,0:08:52.048
17,152 cách, chia làm 536 nhóm.

0:08:52.048,0:08:54.415
Và điều đó quan trọng ở chỗ

0:08:54.415,0:08:58.129
đây là nghiên cứu sớm nhất về tổ hợp[br]trong toán học.

0:08:58.129,0:09:01.893
Và tổ hợp là một bộ phận đẹp đẽ và thú vị [br]của toán học.

0:09:01.893,0:09:05.128
Điều thực sự đáng kinh ngạc[br]về quyển chép tay này

0:09:05.128,0:09:07.497
là khi chúng tôi nhìn vào [br]những quyển khác

0:09:07.497,0:09:08.915
mà tấm da cừu này đã tạo nên,

0:09:08.915,0:09:11.481
do người chép chữ sử dụng [br]để làm nên cuốn sách này,

0:09:11.481,0:09:14.413
thì một trong số chúng là một cuốn chép tay[br]chứa các văn tự của Hyperides.

0:09:14.413,0:09:18.781
Hyperides là một nhà hùng biện[br]từ thế kỉ 4 TCN

0:09:18.781,0:09:21.198
Ông chính là người đương thời[br]với Demosthenes.

0:09:21.198,0:09:25.597
Vào năm 338 TCN, ông cùng với Demosthenes

0:09:25.597,0:09:27.281
quyết tâm đứng lên phản kháng

0:09:27.281,0:09:29.281
quyền lực quân sự của Philip xứ Macedon.

0:09:29.281,0:09:32.930
Và thế là Athens cùng Thebes[br]cùng đánh lại Philip xứ Macedon.

0:09:32.930,0:09:34.198
Đó là một ý tưởng tồi,

0:09:34.198,0:09:37.631
vì Philip xứ Macedon có người con trai[br]mà ta gọi là Alexander Đại đế

0:09:37.631,0:09:39.914
và họ đã thua trong trận Chaeronea.

0:09:39.914,0:09:42.632
Alexander Đại đế tiếp tục chinh phục [br]thế giới

0:09:42.632,0:09:45.382
Hyperides bị xét xử vì tội phản quốc.

0:09:45.382,0:09:48.982
Và đây là bài diễn văn ông nói tại phiên tòa

0:09:48.982,0:09:50.130
và đó là một bài diễn văn tuyệt vời:

0:09:50.130,0:09:52.398
Ông đã nói: "Tốt hơn cả, là chiến thắng".

0:09:52.398,0:09:54.132
Nhưng nếu không thể chiến thắng,

0:09:54.132,0:09:56.173
thì hãy chiến đấu vì một mục đích cao cả,

0:09:56.173,0:09:57.748
vì bạn sẽ được người đời sau tưởng nhớ.

0:09:57.748,0:09:59.346
Hãy nghĩ đến bè lũ Spartan.

0:09:59.346,0:10:01.214
Bọn chúng thắng vô số kể,

0:10:01.214,0:10:03.046
nhưng chẳng ai nhớ chúng là ai

0:10:03.046,0:10:05.181
vì chúng chiến đấu vì những mục đích vị kỉ.

0:10:05.181,0:10:08.747
Chỉ có một trận chiến của quân Spartan [br]khiến ai nấy đều nhớ đến ngày nay

0:10:08.747,0:10:10.463
là trận chiến thành Thermopylae

0:10:10.463,0:10:12.466
nơi chúng bị tiêu diệt đến người cuối cùng,

0:10:12.466,0:10:14.398
nhưng đã chiến đấu vì tự do của Hy Lạp."

0:10:14.398,0:10:16.663
Đó quả là một bài diễn thuyết tuyệt vời

0:10:16.663,0:10:20.398
tới mức Tòa án thành Athen [br]đã thả tự do cho ông.

0:10:20.398,0:10:22.464
Ông sống được 10 năm nữa,

0:10:22.464,0:10:25.115
rồi bè lũ Macedonia đã bắt được ông.

0:10:25.115,0:10:27.699
Chúng cắt lưỡi ông [br]để nhạo báng tài hùng biện của ông

0:10:27.699,0:10:31.130
và không ai biết chúng đã làm gì [br]với thi thể của ông.

0:10:31.130,0:10:34.281
Và đây là phát hiện về [br]một giọng nói đã mất từ những cổ vật,

0:10:34.281,0:10:36.263
đang nói chuyện với chúng ta, [br]không phải từ bia mộ,

0:10:36.263,0:10:37.741
vì mộ ông không hề tồn tại,

0:10:37.741,0:10:39.514
mà là từ Tòa án thành Athen.

0:10:39.514,0:10:41.163
Giờ đây, tôi nói rằng

0:10:41.163,0:10:43.930
thông thường, khi bạn nhìn vào

0:10:43.930,0:10:45.926
bản chép tay thời trung cổ [br]đã từng bị xóa đi,

0:10:45.926,0:10:47.412
bạn không tìm được những văn tự độc đáo.

0:10:47.412,0:10:50.514
Thế nên, quả là ấn tượng khi tìm thấy[br]đến 2 bản văn tự trong một quyển chép tay.[br]

0:10:50.514,0:10:53.731
Tìm được những 3 bản thì quả là kì lạ.

0:10:53.731,0:10:55.412
Và chúng tôi đã tìm được 3.

0:10:55.412,0:10:56.678
Cuốn "Phân loại" của Aristotle

0:10:56.678,0:10:59.131
là một trong những văn tự nền tảng[br]của triết học phương Tây.

0:10:59.131,0:11:03.547
Và chúng tôi tìm được một lời bình[br]từ thế kỉ thứ 3 về quyển này này,

0:11:03.547,0:11:06.731
có lẽ của Galen, và có thể của Porphyry.

0:11:06.731,0:11:08.929
Tất cả những tư liệu mà chúng tôi đã thu thập này,

0:11:08.929,0:11:11.464
tất cả những hình ảnh, [br]tất cả những hình ảnh thô,

0:11:11.464,0:11:13.814
tất cả những bản ghi chép chúng tôi đã thực hiện và những điều tương tự với chúng

0:11:13.814,0:11:17.300
đã được đưa lên mạng[br]với bản quyền Tài sản sáng tạo chung,

0:11:17.300,0:11:20.214
để bất cứ ai cũng có thể sử dụng[br]cho bất cứ mục đích thương mại nào.

0:11:20.214,0:11:26.747
(vỗ tay)

0:11:26.747,0:11:30.051
Tại sao người chủ cuốn chép tay này [br]lại làm như vậy?

0:11:30.051,0:11:33.797
Bởi vì ông ấy hiểu về tư liệu [br]cũng như về sách.

0:11:33.797,0:11:35.132
Điều cần làm với sách,

0:11:35.132,0:11:37.263
nếu bạn muốn đảm bảo [br]sẽ sử dụng sách được lâu dài,

0:11:37.263,0:11:39.479
là giấu chúng trong tủ,

0:11:39.479,0:11:41.279
và chỉ cho rất ít người chiêm ngưỡng chúng mà thôi.

0:11:41.279,0:11:43.698
Nếu bạn muốn tư liệu được sống,

0:11:43.698,0:11:46.999
hãy chia sẻ nó và để tất cả mọi người cùng biết đến

0:11:46.999,0:11:50.098
và kiểm soát tư liệu đó càng ít càng tốt.

0:11:50.098,0:11:51.262
Và đó là điều ông ấy đã làm.

0:11:51.262,0:11:54.690
Và các tổ chức bảo tồn có thể học tập.

0:11:54.690,0:11:57.242
Vì hiện nay, các tổ chức này

0:11:57.242,0:12:00.299
giam hãm các tư liệu với việc[br]hạn chế bản quyền

0:12:00.299,0:12:02.491
Nếu bạn muốn nhìn thấy các bản chép tay[br]thời Trung cổ trên Web,

0:12:02.491,0:12:05.962
hiện tại bạn có thể truy cập [br]trang Web của Thư viện quốc gia Y

0:12:05.962,0:12:08.630
hay trang Web của Thư viện trường Đại học X,

0:12:08.630,0:12:10.529
quá là tẻ nhạt

0:12:10.529,0:12:12.306
khi xử lý các dữ liệu kỹ thuật số.

0:12:12.306,0:12:15.299
Điều bạn muốn làm là tập hợp tất cả lại.

0:12:15.299,0:12:18.396
Vì trong tương lai, trang web của [br]các bản chép tay cổ xưa[br]

0:12:18.396,0:12:20.682
sẽ không do các tổ chức xây dựng nên,

0:12:20.682,0:12:23.790
mà do những người sử dụng xây dựng nên,

0:12:23.790,0:12:25.564
những người đã tổng hợp những tư liệu này lại

0:12:25.564,0:12:29.099
những người đã muốn tập hợp [br]tất cả các loại bản đồ

0:12:29.099,0:12:30.731
từ quê hương của họ,

0:12:30.731,0:12:32.531
tất cả những câu chuyện lãng mạn[br]thời trung cổ

0:12:32.531,0:12:34.080
từ quê hương của họ,

0:12:34.080,0:12:37.863
những người chỉ muốn bảo tồn [br]những lựa chọn vinh quang của riêng mình

0:12:37.863,0:12:39.380
của những điều đẹp đẽ.

0:12:39.380,0:12:40.997
Và đó là tương lai của Web.

0:12:40.997,0:12:44.180
Đó là một tương lai hấp dẫn và đẹp đẽ,

0:12:44.180,0:12:45.782
nhưng chỉ khi chúng ta có thể khiến điều đó xảy ra.

0:12:45.782,0:12:48.963
Hiện nay, tại Bảo tàng Nghệ thuật Walter,[br]chúng tôi đã học theo cách này,

0:12:48.963,0:12:52.313
và đưa tất cả các bản chép tay mà chúng tôi có lên Web

0:12:52.313,0:12:53.996
để ai cũng có thể thưởng thức.

0:12:53.996,0:12:56.580
tất cả cả tư liệu thô, những mô tả, [br]những siêu dữ liệu

0:12:56.580,0:12:59.463
dưới bản quyền Tài sản sáng tạo chung.

0:12:59.463,0:13:00.981
Hiện nay, Bảo tàng Nghệ thuật Walter [br]mới chỉ là một bảo tàng nhỏ,

0:13:00.981,0:13:02.529
và có những bản chép tay hoàn mĩ,

0:13:02.529,0:13:04.547
nhưng tư liệu quả là tuyệt vời.

0:13:04.547,0:13:06.330
và kết quả của những điều đó là,

0:13:06.330,0:13:09.348
nếu bạn tìm kiếm bằng Google Hình ảnh [br]ngay bây giờ,

0:13:09.348,0:13:12.680
lấy ví dụ bạn gõ vào "bản chép kinh Koran [br]được chiếu sáng"

0:13:12.680,0:13:17.097
bạn sẽ tìm thấy 24 trên tổng số 28 bức hình[br]đến từ bảo tàng của tôi.

0:13:17.097,0:13:22.647
(vỗ tay).

0:13:22.647,0:13:27.680
Hãy nghĩ ngợi một chút về điều này.

0:13:27.680,0:13:29.663
Có những gì bên trong một viện bảo tồn ?

0:13:29.663,0:13:32.259
Có tất cả mọi thứ nằm trong diện bảo tồn.

0:13:32.259,0:13:34.382
Bạn có thể nói về những điều Nhân văn

0:13:34.382,0:13:36.263
nhưng hãy nói về những điều vị kỉ.

0:13:36.263,0:13:40.131
Bởi vì những gì thực sự tồn tại trong một[br]viện bảo tồn là đây:

0:13:40.131,0:13:43.187
Tại sao người ta lại đến (bảo tàng) Louvre?

0:13:43.187,0:13:46.171
Họ đến xem bức Mona Lisa.

0:13:46.171,0:13:49.230
Tại sao họ lại đến xem bức Mona Lisa?

0:13:49.230,0:13:51.612
Vì họ đã biết cô ấy trông ra sao rồi.

0:13:51.612,0:13:53.946
Họ biết cô ấy trông ra sao,

0:13:53.946,0:13:58.648
vì họ đã thấy những bức ảnh của cô ấy khắp mọi nơi.

0:13:58.648,0:14:03.097
Và giờ thì không cần

0:14:03.097,0:14:05.376
cấm đoán gì hết.

0:14:05.376,0:14:07.463
Và tôi nghĩ các tổ chức bảo tồn nên đứng lên

0:14:07.463,0:14:10.597
và giải phóng tất cả các tư liệu[br]với bản quyền không hạn chế,

0:14:10.597,0:14:12.813
và đó sẽ tạo nên lợi ích vô cùng to lớn [br]cho tất cả mọi người.

0:14:12.813,0:14:15.979
Tại sao chúng ta không để mọi người[br]truy cập vào tư liệu này

0:14:15.979,0:14:18.315
và lưu giữ bộ sưu tập của riêng họ

0:14:18.315,0:14:20.480
về những kiến thức cổ xưa, [br]và những điều tuyệt vời, và đẹp đẽ

0:14:20.480,0:14:23.568
và tăng lên vẻ đẹp và ý nghĩa văn hóa

0:14:23.568,0:14:24.796
của Internet.

0:14:24.796,0:14:26.313
Thực lòng cảm ơn tất cả quí vị!

0:14:26.313,0:14:30.746
(vỗ tay).