[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.47,0:00:02.96,Default,,0000,0000,0000,,Големите текстови од античкиот свет
Dialogue: 0,0:00:02.96,0:00:06.27,Default,,0000,0000,0000,,не доспеваат до нас во нивната оригинална форма.
Dialogue: 0,0:00:06.27,0:00:09.79,Default,,0000,0000,0000,,Тие опстоиле зашто средновековните писари
Dialogue: 0,0:00:09.79,0:00:11.79,Default,,0000,0000,0000,,ги препишувале и ги препишувале и ги препишувале.
Dialogue: 0,0:00:11.79,0:00:14.44,Default,,0000,0000,0000,,А истото е случај и со Архимед,
Dialogue: 0,0:00:14.44,0:00:16.20,Default,,0000,0000,0000,,големиот грчки математичар.
Dialogue: 0,0:00:16.20,0:00:19.21,Default,,0000,0000,0000,,Сè што знаеме за Архимед како математичар
Dialogue: 0,0:00:19.21,0:00:21.90,Default,,0000,0000,0000,,знаеме врз основа на само три книги,
Dialogue: 0,0:00:21.90,0:00:23.82,Default,,0000,0000,0000,,ословени А, Б и В (латинично: A, B, C).
Dialogue: 0,0:00:23.82,0:00:28.65,Default,,0000,0000,0000,,Книгата А ја изгубил италијански хуманист во 1564 год,
Dialogue: 0,0:00:28.65,0:00:31.46,Default,,0000,0000,0000,,а за Б последен пат се чуло во библиотеката на папата,
Dialogue: 0,0:00:31.46,0:00:37.29,Default,,0000,0000,0000,,на стотина милји северно од Рим, во Витербо, 1311 год.
Dialogue: 0,0:00:37.29,0:00:41.58,Default,,0000,0000,0000,,Е сега... Кодексот В бил откриен дури во 1906 година,
Dialogue: 0,0:00:41.58,0:00:44.13,Default,,0000,0000,0000,,а слета на моето биро во Балтимор
Dialogue: 0,0:00:44.13,0:00:48.26,Default,,0000,0000,0000,,на 19 јануари 1999 година.
Dialogue: 0,0:00:48.26,0:00:50.68,Default,,0000,0000,0000,,И ова овде е Кодексот В.
Dialogue: 0,0:00:50.68,0:00:55.85,Default,,0000,0000,0000,,Е сега, Кодексот В, всушност, е закопан во оваа книга.
Dialogue: 0,0:00:55.85,0:00:57.30,Default,,0000,0000,0000,,Тоа е закопано богатство
Dialogue: 0,0:00:57.30,0:00:59.63,Default,,0000,0000,0000,,зашто оваа книга, всушност, е молитвеник,
Dialogue: 0,0:00:59.63,0:01:02.60,Default,,0000,0000,0000,,изготвен од страна на извесен Јоханес Миронес
Dialogue: 0,0:01:02.60,0:01:06.21,Default,,0000,0000,0000,,на 14 април 1229 година.
Dialogue: 0,0:01:06.21,0:01:08.70,Default,,0000,0000,0000,,За да го направи молитвеникот, користел пергамент.
Dialogue: 0,0:01:08.70,0:01:11.11,Default,,0000,0000,0000,,Но не употребил нов пергамент,
Dialogue: 0,0:01:11.11,0:01:14.43,Default,,0000,0000,0000,,туку рециклиран пергамент од стари ракописи,
Dialogue: 0,0:01:14.43,0:01:16.16,Default,,0000,0000,0000,,а имало седум на број.
Dialogue: 0,0:01:16.16,0:01:19.65,Default,,0000,0000,0000,,Архимедовиот Кодекс В бил само еден од тие седум.
Dialogue: 0,0:01:19.65,0:01:25.11,Default,,0000,0000,0000,,Ги извадил и ги разделил страницитете од Архимедовиот и од останатите седум ракописи,
Dialogue: 0,0:01:25.11,0:01:28.50,Default,,0000,0000,0000,,целосно ги избришал текстовите,
Dialogue: 0,0:01:28.50,0:01:30.92,Default,,0000,0000,0000,,потоа ги пресекол листовите долж средина,
Dialogue: 0,0:01:30.92,0:01:33.16,Default,,0000,0000,0000,,ги помешал,
Dialogue: 0,0:01:33.16,0:01:35.08,Default,,0000,0000,0000,,ги ротирал за 90 степени
Dialogue: 0,0:01:35.08,0:01:37.13,Default,,0000,0000,0000,,и испишал молитви врз овие книги.
Dialogue: 0,0:01:37.13,0:01:38.83,Default,,0000,0000,0000,,И, во суштина, овие седум ракописи
Dialogue: 0,0:01:38.83,0:01:43.17,Default,,0000,0000,0000,,исчезнале на 700 години, а ние сега имаме молитвеник.
Dialogue: 0,0:01:43.17,0:01:46.42,Default,,0000,0000,0000,,Молитвеникот бил откриен од овој дечко,
Dialogue: 0,0:01:46.42,0:01:49.15,Default,,0000,0000,0000,,Јохан Лудвиг Хеиберг, во 1906 година.
Dialogue: 0,0:01:49.15,0:01:50.59,Default,,0000,0000,0000,,И тој, само со лупа,
Dialogue: 0,0:01:50.59,0:01:53.48,Default,,0000,0000,0000,,препишал од текстот колку што можел повеќе.
Dialogue: 0,0:01:53.48,0:01:56.66,Default,,0000,0000,0000,,Интересното е што открил два текста во овој ракопис
Dialogue: 0,0:01:56.66,0:01:58.42,Default,,0000,0000,0000,,коишто биле уникатни (различни) текстови.
Dialogue: 0,0:01:58.42,0:02:00.02,Default,,0000,0000,0000,,Тие воопшто не биле содржани во А и Б;
Dialogue: 0,0:02:00.02,0:02:01.72,Default,,0000,0000,0000,,биле сосема нови текстови од Архимед
Dialogue: 0,0:02:01.72,0:02:04.96,Default,,0000,0000,0000,,и биле наречени „Методот“ и „Стомакион“.
Dialogue: 0,0:02:04.96,0:02:07.23,Default,,0000,0000,0000,,И ова постанува светски познат ракопис.
Dialogue: 0,0:02:07.23,0:02:09.04,Default,,0000,0000,0000,,Значи, веќе би требало да е јасно
Dialogue: 0,0:02:09.04,0:02:11.76,Default,,0000,0000,0000,,дека оваа книга е во лоша состојба.
Dialogue: 0,0:02:11.76,0:02:15.23,Default,,0000,0000,0000,,Нејзината состојба се влошила во 20-от век,
Dialogue: 0,0:02:15.23,0:02:16.96,Default,,0000,0000,0000,,откако Хеиберг ја видел.
Dialogue: 0,0:02:16.96,0:02:18.48,Default,,0000,0000,0000,,Врз неа биле насликани фалсификати,
Dialogue: 0,0:02:18.48,0:02:21.56,Default,,0000,0000,0000,,а и сериозно настрадала од мувла.
Dialogue: 0,0:02:21.56,0:02:25.31,Default,,0000,0000,0000,,Оваа книга е дефиниција за обезвреднување.
Dialogue: 0,0:02:25.31,0:02:27.04,Default,,0000,0000,0000,,Тоа е таква книга
Dialogue: 0,0:02:27.04,0:02:29.71,Default,,0000,0000,0000,,за која си мислиш дека би била во институција.
Dialogue: 0,0:02:29.71,0:02:31.89,Default,,0000,0000,0000,,Но не е во институција,
Dialogue: 0,0:02:31.89,0:02:36.52,Default,,0000,0000,0000,,била купена од приватен сопственик во 1998 год.
Dialogue: 0,0:02:36.52,0:02:38.28,Default,,0000,0000,0000,,Зошто ја купил оваа книга?
Dialogue: 0,0:02:38.28,0:02:41.81,Default,,0000,0000,0000,,Затоа што сакал кревкото да го направи безбедно.
Dialogue: 0,0:02:41.81,0:02:45.06,Default,,0000,0000,0000,,Сакал уникатното да го направи сеприсутно.
Dialogue: 0,0:02:45.06,0:02:49.72,Default,,0000,0000,0000,,Сакал скапоценото да го направи бесплатно.
Dialogue: 0,0:02:49.72,0:02:52.86,Default,,0000,0000,0000,,И сакал ова да го направи по прашање на принцип.
Dialogue: 0,0:02:52.86,0:02:57.39,Default,,0000,0000,0000,,Зашто, навистина, не многу луѓе би го читале Архимед на антички грчки,
Dialogue: 0,0:02:57.39,0:03:00.08,Default,,0000,0000,0000,,но би требало да имаат шанса да го сторат тоа.
Dialogue: 0,0:03:00.08,0:03:03.37,Default,,0000,0000,0000,,Па... ги собрал околу себе пријателите на Архимед
Dialogue: 0,0:03:03.37,0:03:05.51,Default,,0000,0000,0000,,и ветил дека ќе им плати за севкупната работа.
Dialogue: 0,0:03:05.51,0:03:07.21,Default,,0000,0000,0000,,А ова било скапа работа,
Dialogue: 0,0:03:07.21,0:03:10.68,Default,,0000,0000,0000,,но, реално, и не толку колку што си мислите
Dialogue: 0,0:03:10.68,0:03:12.84,Default,,0000,0000,0000,,бидејќи овие луѓе... тие не дошле поради пари,
Dialogue: 0,0:03:12.84,0:03:14.66,Default,,0000,0000,0000,,дошле поради Архимед.
Dialogue: 0,0:03:14.66,0:03:16.38,Default,,0000,0000,0000,,А дошле од разноразни видови профили:
Dialogue: 0,0:03:16.38,0:03:18.56,Default,,0000,0000,0000,,дошле од полето на физика на елементарни честички
Dialogue: 0,0:03:18.56,0:03:20.13,Default,,0000,0000,0000,,дошле од полето на класичната филологија,
Dialogue: 0,0:03:20.13,0:03:22.10,Default,,0000,0000,0000,,дошле од полето на конзервација на книги,
Dialogue: 0,0:03:22.10,0:03:24.68,Default,,0000,0000,0000,,од полето на старогрчка математика,
Dialogue: 0,0:03:24.68,0:03:26.59,Default,,0000,0000,0000,,од полето на менаџмент на податоци,
Dialogue: 0,0:03:26.59,0:03:29.51,Default,,0000,0000,0000,,на научна обработка на слики и управување со програми.
Dialogue: 0,0:03:29.51,0:03:33.07,Default,,0000,0000,0000,,И тие се собраа за заедно да работат на овој ракопис.
Dialogue: 0,0:03:33.07,0:03:36.88,Default,,0000,0000,0000,,Првиот проблем беше проблемот на конзервација.
Dialogue: 0,0:03:36.88,0:03:39.31,Default,,0000,0000,0000,,А ова е нештото со коешто требаше да се справиме:
Dialogue: 0,0:03:39.31,0:03:41.51,Default,,0000,0000,0000,,Имаше лепак на 'рбетот на книгата.
Dialogue: 0,0:03:41.51,0:03:43.71,Default,,0000,0000,0000,,И ако погледнете внимателно во оваа фотографија,
Dialogue: 0,0:03:43.71,0:03:45.76,Default,,0000,0000,0000,,долната половина е прилично кафеава.
Dialogue: 0,0:03:45.76,0:03:47.13,Default,,0000,0000,0000,,Тој лепак е туткал од (животинска) кожа.
Dialogue: 0,0:03:47.13,0:03:48.51,Default,,0000,0000,0000,,Е сега, ако сте конзерватор,
Dialogue: 0,0:03:48.51,0:03:50.64,Default,,0000,0000,0000,,овој лепак можете да го отстраните прилично лесно.
Dialogue: 0,0:03:50.64,0:03:54.01,Default,,0000,0000,0000,,Горната половина е Елмеров лепак за дрво (дрвофикс).
Dialogue: 0,0:03:54.01,0:03:56.13,Default,,0000,0000,0000,,Тоа е емулзија од поливинилски ацетат
Dialogue: 0,0:03:56.13,0:03:58.79,Default,,0000,0000,0000,,којашто не се раствора во вода откако ќе се исуши.
Dialogue: 0,0:03:58.79,0:04:01.96,Default,,0000,0000,0000,,И многу е поцврста од пергаментот врз кој е пишувано.
Dialogue: 0,0:04:01.96,0:04:05.31,Default,,0000,0000,0000,,Така, пред да можеме да отпочнеме со вадење снимки од Архимед
Dialogue: 0,0:04:05.31,0:04:06.76,Default,,0000,0000,0000,,моравме да ги вадиме страниците од книгата.
Dialogue: 0,0:04:06.76,0:04:09.61,Default,,0000,0000,0000,,Па, за да се извадат, потребни беа четири години.
Dialogue: 0,0:04:09.61,0:04:13.14,Default,,0000,0000,0000,,А ова е ретка снимка од акцијата, дами и господа.
Dialogue: 0,0:04:13.14,0:04:15.92,Default,,0000,0000,0000,,(смеа)
Dialogue: 0,0:04:15.92,0:04:20.18,Default,,0000,0000,0000,,Друга работа е тоа што требаше да се ослободиме од сиот восок,
Dialogue: 0,0:04:20.18,0:04:22.42,Default,,0000,0000,0000,,бидејќи ова било користено при литургиите
Dialogue: 0,0:04:22.42,0:04:24.16,Default,,0000,0000,0000,,на Грчката Православна Црква,
Dialogue: 0,0:04:24.16,0:04:25.47,Default,,0000,0000,0000,,а тие користеле восок од свеќа.
Dialogue: 0,0:04:25.47,0:04:27.33,Default,,0000,0000,0000,,А восок од свеќа беше валкан,
Dialogue: 0,0:04:27.33,0:04:28.56,Default,,0000,0000,0000,,па не можевме да правиме снимки преку восокот.
Dialogue: 0,0:04:28.56,0:04:31.90,Default,,0000,0000,0000,,Затоа требаше многу внимателно, механички да го истругаме целиот восок.
Dialogue: 0,0:04:31.90,0:04:33.80,Default,,0000,0000,0000,,Тешко е прецизно да ви се каже
Dialogue: 0,0:04:33.80,0:04:36.52,Default,,0000,0000,0000,,колку е лоша состојбата на оваа книга,
Dialogue: 0,0:04:36.52,0:04:39.28,Default,,0000,0000,0000,,но многу често од неа се одвојуваа мали делчиња.
Dialogue: 0,0:04:39.28,0:04:41.63,Default,,0000,0000,0000,,И, вообичаено, не би се грижеле за вака мали делчиња кај една книга,
Dialogue: 0,0:04:41.63,0:04:44.63,Default,,0000,0000,0000,,но овие мали делчиња би можеле да содржат уникатен текст на Архимед.
Dialogue: 0,0:04:44.63,0:04:46.93,Default,,0000,0000,0000,,Значи, ситни фрагменти,
Dialogue: 0,0:04:46.93,0:04:51.67,Default,,0000,0000,0000,,всушност, успеавме да ги вратиме на вистинското место.
Dialogue: 0,0:04:51.67,0:04:55.38,Default,,0000,0000,0000,,Потоа, откако го направивме тоа, започнавме да вадиме снимки од ракописот.
Dialogue: 0,0:04:55.38,0:04:56.88,Default,,0000,0000,0000,,И извадивме снимки од ракописот
Dialogue: 0,0:04:56.88,0:04:58.91,Default,,0000,0000,0000,,во 14 различни групи бранови должини на светлина.
Dialogue: 0,0:04:58.91,0:05:02.82,Default,,0000,0000,0000,,Бидејќи ако гледате нешто во различни групи бранови должини на светлина,
Dialogue: 0,0:05:02.82,0:05:04.03,Default,,0000,0000,0000,,гледате различни работи.
Dialogue: 0,0:05:04.03,0:05:05.60,Default,,0000,0000,0000,,А ова е снимка на страница
Dialogue: 0,0:05:05.60,0:05:08.12,Default,,0000,0000,0000,,снимена со 14 различни групи бранови должини на светлина.
Dialogue: 0,0:05:08.12,0:05:10.25,Default,,0000,0000,0000,,Но ниедна од нив не заврши работа.
Dialogue: 0,0:05:10.25,0:05:14.66,Default,,0000,0000,0000,,Потоа направивме взаемно процесирање на сликите,
Dialogue: 0,0:05:14.66,0:05:17.96,Default,,0000,0000,0000,,и две од нив сместивме на празен екран.
Dialogue: 0,0:05:17.96,0:05:20.80,Default,,0000,0000,0000,,И, еве, тука имаме две различни снимки од Архимедовиот ракопис.
Dialogue: 0,0:05:20.80,0:05:22.61,Default,,0000,0000,0000,,Сликата лево
Dialogue: 0,0:05:22.61,0:05:23.96,Default,,0000,0000,0000,,е нормална црвена снимка.
Dialogue: 0,0:05:23.96,0:05:25.88,Default,,0000,0000,0000,,А сликата десно е ултравиолетова снимка.
Dialogue: 0,0:05:25.88,0:05:27.02,Default,,0000,0000,0000,,Во сликата десно
Dialogue: 0,0:05:27.02,0:05:29.46,Default,,0000,0000,0000,,можеби ќе успеете да видите по нешто од Архимедовиот текст.
Dialogue: 0,0:05:29.46,0:05:32.45,Default,,0000,0000,0000,,Ако ги споите на една дигитална површина
Dialogue: 0,0:05:32.45,0:05:35.26,Default,,0000,0000,0000,,пергаментот е светол кај двете снимки
Dialogue: 0,0:05:35.26,0:05:37.14,Default,,0000,0000,0000,,и излегува светол.
Dialogue: 0,0:05:37.14,0:05:40.16,Default,,0000,0000,0000,,Молитвеникот е темен кај двете снимки
Dialogue: 0,0:05:40.16,0:05:41.85,Default,,0000,0000,0000,,и излегува темен.
Dialogue: 0,0:05:41.85,0:05:45.20,Default,,0000,0000,0000,,Архимедовиот текст, пак, е темен на едната снимка, а светол на другата.
Dialogue: 0,0:05:45.20,0:05:47.60,Default,,0000,0000,0000,,Тој ќе излезе дека е темен, но црвен
Dialogue: 0,0:05:47.60,0:05:49.87,Default,,0000,0000,0000,,и тогаш можеш да почнеш да го читаш прилично јасно.
Dialogue: 0,0:05:49.87,0:05:52.71,Default,,0000,0000,0000,,И тоа изгледа вака.
Dialogue: 0,0:05:52.71,0:05:56.06,Default,,0000,0000,0000,,Е сега, ова е снимка на пред и потоа,
Dialogue: 0,0:05:56.06,0:05:59.04,Default,,0000,0000,0000,,но вака не можеш да ја прочиташ снимката.
Dialogue: 0,0:05:59.04,0:06:01.66,Default,,0000,0000,0000,,Зумираш и зумираш
Dialogue: 0,0:06:01.66,0:06:05.20,Default,,0000,0000,0000,,и зумираш и зумираш,
Dialogue: 0,0:06:05.20,0:06:07.27,Default,,0000,0000,0000,,па дури сега можеш да ја прочиташ.
Dialogue: 0,0:06:07.27,0:06:13.62,Default,,0000,0000,0000,,(аплауз)
Dialogue: 0,0:06:13.62,0:06:17.20,Default,,0000,0000,0000,,Ако ги процесирате истите две снимки на различен начин,
Dialogue: 0,0:06:17.20,0:06:19.77,Default,,0000,0000,0000,,всушност, би можеле да се ослободите од текстот на молитвеникот.
Dialogue: 0,0:06:19.77,0:06:20.79,Default,,0000,0000,0000,,А ова е ужасно важно
Dialogue: 0,0:06:20.79,0:06:23.77,Default,,0000,0000,0000,,зашто дијаграмите во ракописот
Dialogue: 0,0:06:23.77,0:06:26.24,Default,,0000,0000,0000,,се уникатниот извор на дијаграми
Dialogue: 0,0:06:26.24,0:06:29.06,Default,,0000,0000,0000,,коишто Архимед ги нацртал во песокот во 4 век п.н.е.
Dialogue: 0,0:06:29.06,0:06:32.09,Default,,0000,0000,0000,,И, еве сме... можам да ви ги дадам на вас.
Dialogue: 0,0:06:32.09,0:06:34.44,Default,,0000,0000,0000,,Со ваков вид на снимање --
Dialogue: 0,0:06:34.44,0:06:37.10,Default,,0000,0000,0000,,ваков вид на снимање со инфрацрвени, ултравиолетови и невидливи светлини --
Dialogue: 0,0:06:37.10,0:06:39.70,Default,,0000,0000,0000,,никогаш немаше да снимиме низ златната основа на фалсификатите.
Dialogue: 0,0:06:39.70,0:06:41.56,Default,,0000,0000,0000,,Како ќе го направевме тоа?
Dialogue: 0,0:06:41.56,0:06:43.52,Default,,0000,0000,0000,,Па, го земавме ракописот
Dialogue: 0,0:06:43.52,0:06:47.81,Default,,0000,0000,0000,,и решивме истиот да го снимиме со рендгенско флуоресцентно снимање.
Dialogue: 0,0:06:47.81,0:06:50.82,Default,,0000,0000,0000,,Така, рендген зракот влегува во дијаграмот лево
Dialogue: 0,0:06:50.82,0:06:54.67,Default,,0000,0000,0000,,и исфрла електрон од внатрешна обвивка на атомот.
Dialogue: 0,0:06:54.67,0:06:56.67,Default,,0000,0000,0000,,И тој електрон исчезнува.
Dialogue: 0,0:06:56.67,0:07:00.31,Default,,0000,0000,0000,,Како што тој исчезнува, електрон од подалечна обвивка
Dialogue: 0,0:07:00.31,0:07:02.79,Default,,0000,0000,0000,,доскокнува и му го завзема местото.
Dialogue: 0,0:07:02.79,0:07:04.22,Default,,0000,0000,0000,,И кога ќе му го завземе местото
Dialogue: 0,0:07:04.22,0:07:07.06,Default,,0000,0000,0000,,ослободува електромагнетна радијација.
Dialogue: 0,0:07:07.06,0:07:08.49,Default,,0000,0000,0000,,Ослободува рендген зрак.
Dialogue: 0,0:07:08.49,0:07:11.14,Default,,0000,0000,0000,,Овој рендген зрак има специфична бранова должина
Dialogue: 0,0:07:11.14,0:07:13.02,Default,,0000,0000,0000,,во однос на атомот којшто го погодува.
Dialogue: 0,0:07:13.02,0:07:15.19,Default,,0000,0000,0000,,А она што сакавме да го добиеме
Dialogue: 0,0:07:15.19,0:07:16.92,Default,,0000,0000,0000,,беше железото.
Dialogue: 0,0:07:16.92,0:07:18.79,Default,,0000,0000,0000,,Зашто мастилото беше испишано на железо.
Dialogue: 0,0:07:18.79,0:07:20.47,Default,,0000,0000,0000,,И ако можеме да мапираме
Dialogue: 0,0:07:20.47,0:07:23.06,Default,,0000,0000,0000,,од каде излегува овој рендген зрак, од каде доаѓа,
Dialogue: 0,0:07:23.06,0:07:25.12,Default,,0000,0000,0000,,ќе можеме да го мапираме целото железо на страницата,
Dialogue: 0,0:07:25.12,0:07:27.72,Default,,0000,0000,0000,,и тогаш, теоретски, можеме да ги прочитаме снимките.
Dialogue: 0,0:07:27.72,0:07:32.06,Default,,0000,0000,0000,,Работата е во тоа што ви треба многу моќен светлосен извор за да го направите ова.
Dialogue: 0,0:07:32.06,0:07:35.43,Default,,0000,0000,0000,,Па, го однесовме во лабораторијата за синхротона радијација во Стенфорд,
Dialogue: 0,0:07:35.43,0:07:36.87,Default,,0000,0000,0000,,во Калифорнија,
Dialogue: 0,0:07:36.87,0:07:38.44,Default,,0000,0000,0000,,којашто е забрзувач (акцелератор) на честички.
Dialogue: 0,0:07:38.44,0:07:40.17,Default,,0000,0000,0000,,Електроните кружат во една насока,
Dialogue: 0,0:07:40.17,0:07:41.79,Default,,0000,0000,0000,,а позитроните во друга.
Dialogue: 0,0:07:41.79,0:07:43.10,Default,,0000,0000,0000,,Тие се среќаваат на средина
Dialogue: 0,0:07:43.10,0:07:45.54,Default,,0000,0000,0000,,и создаваат субатомски честички
Dialogue: 0,0:07:45.54,0:07:47.77,Default,,0000,0000,0000,,како ц-кваркот (charm-quark) и тау лептонот (tau lepton).
Dialogue: 0,0:07:47.77,0:07:50.79,Default,,0000,0000,0000,,Е сега, реално, немавме намера Архимед да го ставиме во тој зрак.
Dialogue: 0,0:07:50.79,0:07:54.34,Default,,0000,0000,0000,,Но, како што електроните кружат со брзина на светлината,
Dialogue: 0,0:07:54.34,0:07:55.61,Default,,0000,0000,0000,,тие ослободуваат рендгенски зраци.
Dialogue: 0,0:07:55.61,0:07:58.26,Default,,0000,0000,0000,,И ова е најмоќниот светлински извор во Сончевиот систем.
Dialogue: 0,0:07:58.26,0:08:00.21,Default,,0000,0000,0000,,Ова се нарекува синхротрона радијација
Dialogue: 0,0:08:00.21,0:08:02.02,Default,,0000,0000,0000,,и таа вообичаено се користи за да се гледа на нешта
Dialogue: 0,0:08:02.02,0:08:03.69,Default,,0000,0000,0000,,како протеини и такви слични работи.
Dialogue: 0,0:08:03.69,0:08:07.69,Default,,0000,0000,0000,,Но, сакавме да гледаме атоми, железни атоми,
Dialogue: 0,0:08:07.69,0:08:10.56,Default,,0000,0000,0000,,како би можеле да ја читаме страницата пред и потоа.
Dialogue: 0,0:08:10.56,0:08:12.86,Default,,0000,0000,0000,,И, да видиш, да не веруваш, откривме дека можеме да го направиме тоа.
Dialogue: 0,0:08:12.86,0:08:16.30,Default,,0000,0000,0000,,Беа потребни околу 17 минути за една страна.
Dialogue: 0,0:08:16.30,0:08:18.96,Default,,0000,0000,0000,,Значи, што откривме?
Dialogue: 0,0:08:18.96,0:08:21.14,Default,,0000,0000,0000,,Па... еден од уникатните текстови на Архимед
Dialogue: 0,0:08:21.14,0:08:22.94,Default,,0000,0000,0000,,е именуван „Стомакион“.
Dialogue: 0,0:08:22.94,0:08:25.36,Default,,0000,0000,0000,,А ова не постоеше во Кодексите А и Б.
Dialogue: 0,0:08:25.36,0:08:27.78,Default,,0000,0000,0000,,А знаевме дека го вклучуваше овој квадрат.
Dialogue: 0,0:08:27.78,0:08:29.57,Default,,0000,0000,0000,,Ова е совршен квадрат
Dialogue: 0,0:08:29.57,0:08:31.59,Default,,0000,0000,0000,,и е поделен на 14 делчиња.
Dialogue: 0,0:08:31.59,0:08:34.37,Default,,0000,0000,0000,,Но, никој не знаеше што правел Архимед со овие 14 делчиња.
Dialogue: 0,0:08:34.37,0:08:36.56,Default,,0000,0000,0000,,А сега мислиме дека веќе знаеме.
Dialogue: 0,0:08:36.56,0:08:38.32,Default,,0000,0000,0000,,Тој се обидувал да реши
Dialogue: 0,0:08:38.32,0:08:40.86,Default,,0000,0000,0000,,на колку начини можеш да ги рекомбинираш тие 14 делови
Dialogue: 0,0:08:40.86,0:08:43.18,Default,,0000,0000,0000,,и повторно да добиеш совршен квадрат.
Dialogue: 0,0:08:43.18,0:08:46.69,Default,,0000,0000,0000,,Сака некој да го погоди одговорот?
Dialogue: 0,0:08:46.69,0:08:52.05,Default,,0000,0000,0000,,Тоа е 17.152 поделено на 536 семејства.
Dialogue: 0,0:08:52.05,0:08:54.42,Default,,0000,0000,0000,,A важната поента околу ова
Dialogue: 0,0:08:54.42,0:08:58.13,Default,,0000,0000,0000,,е што ова е најдамнешното проучување на комбинаториката во математиката.
Dialogue: 0,0:08:58.13,0:09:01.89,Default,,0000,0000,0000,,А комбинаториката е прекрасна и интересна гранка на математиката.
Dialogue: 0,0:09:01.89,0:09:05.13,Default,,0000,0000,0000,,Вистинската воодушевувачка работа околу овој ракопис
Dialogue: 0,0:09:05.13,0:09:07.50,Default,,0000,0000,0000,,е тоа дека ги гледавме и другите ракописи
Dialogue: 0,0:09:07.50,0:09:08.92,Default,,0000,0000,0000,,коишто палимпсестерот ги имал направено
Dialogue: 0,0:09:08.92,0:09:11.48,Default,,0000,0000,0000,,(од кои писарот ја составил својата книга)
Dialogue: 0,0:09:11.48,0:09:14.41,Default,,0000,0000,0000,,и еден од тие беше ракопис кој содржи текст од Хиперид.
Dialogue: 0,0:09:14.41,0:09:18.78,Default,,0000,0000,0000,,Е сега... Хиперид бил атински оратор од 4-от век п.н.е.
Dialogue: 0,0:09:18.78,0:09:21.20,Default,,0000,0000,0000,,Тој бил вистински современик на Демостен.
Dialogue: 0,0:09:21.20,0:09:25.60,Default,,0000,0000,0000,,И, во 338 година п.н.е, тој и Демостен заедно
Dialogue: 0,0:09:25.60,0:09:27.28,Default,,0000,0000,0000,,одлучиле дека сакаат да се спротивстават
Dialogue: 0,0:09:27.28,0:09:29.28,Default,,0000,0000,0000,,на воената моќ на Филип Македонски.
Dialogue: 0,0:09:29.28,0:09:32.93,Default,,0000,0000,0000,,Па така, Атина и Теба тргнале да се борат против Филип Македонски
Dialogue: 0,0:09:32.93,0:09:34.20,Default,,0000,0000,0000,,Ова било лоша идеја
Dialogue: 0,0:09:34.20,0:09:37.63,Default,,0000,0000,0000,,зашто Филип Македонски имал син, Александар Велики,
Dialogue: 0,0:09:37.63,0:09:39.91,Default,,0000,0000,0000,,па ја изгубиле битката кај Херонеја.
Dialogue: 0,0:09:39.91,0:09:42.63,Default,,0000,0000,0000,,Александар Велики продолжил да го освојува познатиот свет;
Dialogue: 0,0:09:42.63,0:09:45.38,Default,,0000,0000,0000,,а Хиперид го снашло судење за предавство.
Dialogue: 0,0:09:45.38,0:09:48.98,Default,,0000,0000,0000,,И ова е говорот којшто тој го дал додека бил на судење.
Dialogue: 0,0:09:48.98,0:09:50.13,Default,,0000,0000,0000,,А говорот е одличен:
Dialogue: 0,0:09:50.13,0:09:52.40,Default,,0000,0000,0000,,„Најдобро од сè е да се победи.
Dialogue: 0,0:09:52.40,0:09:54.13,Default,,0000,0000,0000,,Но ако не можеш да победиш,
Dialogue: 0,0:09:54.13,0:09:56.17,Default,,0000,0000,0000,,тогаш треба да се бориш за благородна кауза
Dialogue: 0,0:09:56.17,0:09:57.75,Default,,0000,0000,0000,,зашто тогаш ќе бидеш запаметен.
Dialogue: 0,0:09:57.75,0:09:59.35,Default,,0000,0000,0000,,Размислете за спартанците.
Dialogue: 0,0:09:59.35,0:10:01.21,Default,,0000,0000,0000,,Тие извојувале бројни победи,
Dialogue: 0,0:10:01.21,0:10:03.05,Default,,0000,0000,0000,,но никој не се сеќава што се тие
Dialogue: 0,0:10:03.05,0:10:05.18,Default,,0000,0000,0000,,бидејќи тие војувале за себични цели.
Dialogue: 0,0:10:05.18,0:10:08.75,Default,,0000,0000,0000,,Единствената битка која спартанците ја биеле и на која сите се сеќаваат
Dialogue: 0,0:10:08.75,0:10:10.46,Default,,0000,0000,0000,,е битката кај Термопилите
Dialogue: 0,0:10:10.46,0:10:12.47,Default,,0000,0000,0000,,каде тие биле заклани до последна душа,
Dialogue: 0,0:10:12.47,0:10:14.40,Default,,0000,0000,0000,,но се бореле за слобода на Грција.“
Dialogue: 0,0:10:14.40,0:10:16.66,Default,,0000,0000,0000,,Тоа бил до толку величествен говор
Dialogue: 0,0:10:16.66,0:10:20.40,Default,,0000,0000,0000,,што атинските судови го ослободиле Хиперид.
Dialogue: 0,0:10:20.40,0:10:22.46,Default,,0000,0000,0000,,Тој живеел уште 10 години,
Dialogue: 0,0:10:22.46,0:10:25.12,Default,,0000,0000,0000,,а потоа македонската фракција го фатила.
Dialogue: 0,0:10:25.12,0:10:27.70,Default,,0000,0000,0000,,Му го исекле јазикот во знак на исмевање на неговото ораторство
Dialogue: 0,0:10:27.70,0:10:31.13,Default,,0000,0000,0000,,и никој не знае што направиле со неговото тело.
Dialogue: 0,0:10:31.13,0:10:34.28,Default,,0000,0000,0000,,Значи, ова е откритие на еден изгубен глас од \Nантиката
Dialogue: 0,0:10:34.28,0:10:36.26,Default,,0000,0000,0000,,кој ни зборува, но не од гробот,
Dialogue: 0,0:10:36.26,0:10:37.74,Default,,0000,0000,0000,,зашто неговиот гроб не постои,
Dialogue: 0,0:10:37.74,0:10:39.51,Default,,0000,0000,0000,,туку од атинските судови.
Dialogue: 0,0:10:39.51,0:10:41.16,Default,,0000,0000,0000,,Е сега, во овој момент би требало да кажам
Dialogue: 0,0:10:41.16,0:10:43.93,Default,,0000,0000,0000,,дека, вообичаено, кога гледате
Dialogue: 0,0:10:43.93,0:10:45.93,Default,,0000,0000,0000,,во средновековните ракописи кои биле стругани,
Dialogue: 0,0:10:45.93,0:10:47.41,Default,,0000,0000,0000,,не наоѓате уникатни текстови.
Dialogue: 0,0:10:47.41,0:10:50.51,Default,,0000,0000,0000,,А да најдете два текста во еден ракопис, тоа навистина е нешто.
Dialogue: 0,0:10:50.51,0:10:53.73,Default,,0000,0000,0000,,Да најдете три е сосема чудно.
Dialogue: 0,0:10:53.73,0:10:55.41,Default,,0000,0000,0000,,А ние најдовме три.
Dialogue: 0,0:10:55.41,0:10:56.68,Default,,0000,0000,0000,,Аристотеловиот „Категории“
Dialogue: 0,0:10:56.68,0:10:59.13,Default,,0000,0000,0000,,е еден од базичните текстови на западната филозофија.
Dialogue: 0,0:10:59.13,0:11:03.55,Default,,0000,0000,0000,,А ние пронајдовме и коментар за него, од 3 век од н.е,
Dialogue: 0,0:11:03.55,0:11:06.73,Default,,0000,0000,0000,,можно од Гален и веројатно од Порфириј.
Dialogue: 0,0:11:06.73,0:11:08.93,Default,,0000,0000,0000,,Е сега, сиве овие податоци кои ги собравме,
Dialogue: 0,0:11:08.93,0:11:11.46,Default,,0000,0000,0000,,сите снимки, сите необработени слики,
Dialogue: 0,0:11:11.46,0:11:13.81,Default,,0000,0000,0000,,сите транскрипции кои ги направивме и слично,
Dialogue: 0,0:11:13.81,0:11:17.30,Default,,0000,0000,0000,,се поставени онлајн под Creative Commons лиценца
Dialogue: 0,0:11:17.30,0:11:20.21,Default,,0000,0000,0000,,за да може кој било да ги користи за комерцијални цели.
Dialogue: 0,0:11:20.21,0:11:26.75,Default,,0000,0000,0000,,(аплауз)
Dialogue: 0,0:11:26.75,0:11:30.05,Default,,0000,0000,0000,,Зошто сопственикот на ракописот го направил ова?
Dialogue: 0,0:11:30.05,0:11:33.80,Default,,0000,0000,0000,,Го направил ова бидејќи тој ги разбира податоците исто како и книгите.
Dialogue: 0,0:11:33.80,0:11:35.13,Default,,0000,0000,0000,,Сега, работата којашто има врска со книгите,
Dialogue: 0,0:11:35.13,0:11:37.26,Default,,0000,0000,0000,,ако сакате да ја осигурате нивната долгорочна корисност,
Dialogue: 0,0:11:37.26,0:11:39.48,Default,,0000,0000,0000,,треба да ги сокриете настрана во плакари
Dialogue: 0,0:11:39.48,0:11:41.28,Default,,0000,0000,0000,,и да дозволите само мал број луѓе да ѕирнат во нив.
Dialogue: 0,0:11:41.28,0:11:43.70,Default,,0000,0000,0000,,Работата којашто има врска со податоците, ако сакате тие да опстојат,
Dialogue: 0,0:11:43.70,0:11:46.100,Default,,0000,0000,0000,,е да ги ослободите и да дозволите секој да ги има
Dialogue: 0,0:11:46.100,0:11:50.10,Default,,0000,0000,0000,,со најмала можна контрола врз нив.
Dialogue: 0,0:11:50.10,0:11:51.26,Default,,0000,0000,0000,,Ете, тоа е она кое тој го направил.
Dialogue: 0,0:11:51.26,0:11:54.69,Default,,0000,0000,0000,,А институциите можат да учат од ова!
Dialogue: 0,0:11:54.69,0:11:57.24,Default,,0000,0000,0000,,Зашто институциите во моментов
Dialogue: 0,0:11:57.24,0:12:00.30,Default,,0000,0000,0000,,ги ограничуваат податоците преку авторски права и слични рестрикции.
Dialogue: 0,0:12:00.30,0:12:02.49,Default,,0000,0000,0000,,И ако сакате да ги погледнете средновековните ракописи на интернет,
Dialogue: 0,0:12:02.49,0:12:05.96,Default,,0000,0000,0000,,моментално ќе треба да појдете до X-веб страната на националната библиотека
Dialogue: 0,0:12:05.96,0:12:08.63,Default,,0000,0000,0000,,или на Y-веб страната на универзитетската библиотека,
Dialogue: 0,0:12:08.63,0:12:10.53,Default,,0000,0000,0000,,што, отприлика, е најздодевниот начин
Dialogue: 0,0:12:10.53,0:12:12.31,Default,,0000,0000,0000,,за справување со дигитални податоци.
Dialogue: 0,0:12:12.31,0:12:15.30,Default,,0000,0000,0000,,Она што сакате да го направите е да ги соберете сите податоци заедно
Dialogue: 0,0:12:15.30,0:12:18.40,Default,,0000,0000,0000,,зашто мрежата од античките ракописи на иднината
Dialogue: 0,0:12:18.40,0:12:20.68,Default,,0000,0000,0000,,нема да биде изградена од страна на институциите.
Dialogue: 0,0:12:20.68,0:12:23.79,Default,,0000,0000,0000,,Таа ќе биде изградена од страна на корисниците,
Dialogue: 0,0:12:23.79,0:12:25.56,Default,,0000,0000,0000,,од луѓе кои ги собираат овие податоци,
Dialogue: 0,0:12:25.56,0:12:29.10,Default,,0000,0000,0000,,од луѓе кои сакаат да насоберат секакви видови мапи
Dialogue: 0,0:12:29.10,0:12:30.73,Default,,0000,0000,0000,,ма од каде и да доаѓаат,
Dialogue: 0,0:12:30.73,0:12:32.53,Default,,0000,0000,0000,,секакви видови средновековни романси
Dialogue: 0,0:12:32.53,0:12:34.08,Default,,0000,0000,0000,,ма од каде и да доаѓаат,
Dialogue: 0,0:12:34.08,0:12:37.86,Default,,0000,0000,0000,,луѓе кои едноставно сакаат да ги конзервираат своите славни селекции
Dialogue: 0,0:12:37.86,0:12:39.38,Default,,0000,0000,0000,,од прекрасни нешта.
Dialogue: 0,0:12:39.38,0:12:40.100,Default,,0000,0000,0000,,А тоа е иднината на Мрежата (Web).
Dialogue: 0,0:12:40.100,0:12:44.18,Default,,0000,0000,0000,,Привлечна и прекрасна иднина,
Dialogue: 0,0:12:44.18,0:12:45.78,Default,,0000,0000,0000,,само да можеме да ја оствариме!
Dialogue: 0,0:12:45.78,0:12:48.96,Default,,0000,0000,0000,,Е сега... ние, во Волтеровиот музеј на уметност, го проследивме овој пример
Dialogue: 0,0:12:48.96,0:12:52.31,Default,,0000,0000,0000,,и сите наши ракописи ги поставивме на Мрежата
Dialogue: 0,0:12:52.31,0:12:53.100,Default,,0000,0000,0000,,за луѓето да уживаат --
Dialogue: 0,0:12:53.100,0:12:56.58,Default,,0000,0000,0000,,сите сурови податоци, сите описи, сите метаподатоци
Dialogue: 0,0:12:56.58,0:12:59.46,Default,,0000,0000,0000,,под Creative Commons лиценца.
Dialogue: 0,0:12:59.46,0:13:00.98,Default,,0000,0000,0000,,Волтеровиот музеј на уметност е мал музеј
Dialogue: 0,0:13:00.98,0:13:02.53,Default,,0000,0000,0000,,и поседува прекрасни ракописи,
Dialogue: 0,0:13:02.53,0:13:04.55,Default,,0000,0000,0000,,но податоците се фантастични.
Dialogue: 0,0:13:04.55,0:13:06.33,Default,,0000,0000,0000,,А резултат од ова
Dialogue: 0,0:13:06.33,0:13:09.35,Default,,0000,0000,0000,,е тоа што ако баш сега на Гугл ги пребарате сликите
Dialogue: 0,0:13:09.35,0:13:12.68,Default,,0000,0000,0000,,и ако напишете „илуминиран ракопис Куран“, на пример,
Dialogue: 0,0:13:12.68,0:13:17.10,Default,,0000,0000,0000,,24-те од 28-те слики кои ќе ги најдете доаѓаат од мојата институција.
Dialogue: 0,0:13:17.10,0:13:22.65,Default,,0000,0000,0000,,(аплауз)
Dialogue: 0,0:13:22.65,0:13:27.68,Default,,0000,0000,0000,,Сега, ајде да размислиме за ова на една минута.
Dialogue: 0,0:13:27.68,0:13:29.66,Default,,0000,0000,0000,,Каква корист има институцијата од ова?
Dialogue: 0,0:13:29.66,0:13:32.26,Default,,0000,0000,0000,,О, па секакви нешта има за институцијата од ова.
Dialogue: 0,0:13:32.26,0:13:34.38,Default,,0000,0000,0000,,Можете да зборувате за хуманистичките науки и за слични работи,
Dialogue: 0,0:13:34.38,0:13:36.26,Default,,0000,0000,0000,,но ајде да зборуваме за себичните нешта.
Dialogue: 0,0:13:36.26,0:13:40.13,Default,,0000,0000,0000,,Затоа што она кое вистински претставува корист за институцијата е ова:
Dialogue: 0,0:13:40.13,0:13:43.19,Default,,0000,0000,0000,,Зошто луѓето одат во Лувр?
Dialogue: 0,0:13:43.19,0:13:46.17,Default,,0000,0000,0000,,Одат за да ја видат Мона Лиза.
Dialogue: 0,0:13:46.17,0:13:49.23,Default,,0000,0000,0000,,Зошто одат да ја видат Мона Лиза?
Dialogue: 0,0:13:49.23,0:13:51.61,Default,,0000,0000,0000,,Бидејќи тие веќе знаат како таа изгледа.
Dialogue: 0,0:13:51.61,0:13:53.95,Default,,0000,0000,0000,,А знаат како изгледа
Dialogue: 0,0:13:53.95,0:13:58.65,Default,,0000,0000,0000,,зашто гледале слики од неа, апсолутно насекаде.
Dialogue: 0,0:13:58.65,0:14:03.10,Default,,0000,0000,0000,,Сега, нема потреба
Dialogue: 0,0:14:03.10,0:14:05.38,Default,,0000,0000,0000,,за вакви рестрикции, воопшто.
Dialogue: 0,0:14:05.38,0:14:07.46,Default,,0000,0000,0000,,И мислам дека институциите треба да се исправат
Dialogue: 0,0:14:07.46,0:14:10.60,Default,,0000,0000,0000,,и да ги ослободат сите расположливи податоци под нерестриктивни лиценци.
Dialogue: 0,0:14:10.60,0:14:12.81,Default,,0000,0000,0000,,Е ова би било од огромна корист за сите.
Dialogue: 0,0:14:12.81,0:14:15.98,Default,,0000,0000,0000,,Зошто, едноставно, да не им дозволиме на сите да имаат пристап до овие податоци,
Dialogue: 0,0:14:15.98,0:14:18.32,Default,,0000,0000,0000,,и да си конзервираат нивни сопствени колекции
Dialogue: 0,0:14:18.32,0:14:20.48,Default,,0000,0000,0000,,на античко знаење, на извонредни и прекрасни нешта,
Dialogue: 0,0:14:20.48,0:14:23.57,Default,,0000,0000,0000,,и да се зголеми убавината и културното значење
Dialogue: 0,0:14:23.57,0:14:24.80,Default,,0000,0000,0000,,на интернетот?
Dialogue: 0,0:14:24.80,0:14:26.31,Default,,0000,0000,0000,,Ви благодарам многу, навистина.
Dialogue: 0,0:14:26.31,0:14:30.75,Default,,0000,0000,0000,,(аплауз)