0:00:00.471,0:00:02.955
Големите текстови од античкиот свет

0:00:02.955,0:00:06.270
не доспеваат до нас во нивната оригинална форма.

0:00:06.270,0:00:09.789
Тие опстоиле зашто средновековните писари

0:00:09.789,0:00:11.788
ги препишувале и ги препишувале и ги препишувале.

0:00:11.788,0:00:14.438
А истото е случај и со Архимед,

0:00:14.438,0:00:16.204
големиот грчки математичар.

0:00:16.204,0:00:19.206
Сè што знаеме за Архимед како математичар

0:00:19.206,0:00:21.904
знаеме врз основа на само три книги,

0:00:21.904,0:00:23.820
ословени А, Б и В (латинично: A, B, C).

0:00:23.820,0:00:28.653
Книгата А ја изгубил италијански хуманист во 1564 год,

0:00:28.653,0:00:31.456
а за Б последен пат се чуло во библиотеката на папата,

0:00:31.456,0:00:37.288
на стотина милји северно од Рим, во Витербо, 1311 год.

0:00:37.288,0:00:41.585
Е сега... Кодексот В бил откриен дури во 1906 година,

0:00:41.585,0:00:44.134
а слета на моето биро во Балтимор

0:00:44.134,0:00:48.260
на 19 јануари 1999 година.

0:00:48.260,0:00:50.678
И ова овде е Кодексот В.

0:00:50.678,0:00:55.847
Е сега, Кодексот В, всушност, е закопан во оваа книга.

0:00:55.847,0:00:57.297
Тоа е закопано богатство

0:00:57.297,0:00:59.632
зашто оваа книга, всушност, е молитвеник,

0:00:59.632,0:01:02.596
изготвен од страна на извесен Јоханес Миронес

0:01:02.596,0:01:06.213
на 14 април 1229 година.

0:01:06.213,0:01:08.698
За да го направи молитвеникот, користел пергамент.

0:01:08.698,0:01:11.113
Но не употребил нов пергамент,

0:01:11.113,0:01:14.427
туку рециклиран пергамент од стари ракописи,

0:01:14.427,0:01:16.164
а имало седум на број.

0:01:16.164,0:01:19.647
Архимедовиот Кодекс В бил само еден од тие седум.

0:01:19.647,0:01:25.114
Ги извадил и ги разделил страницитете од Архимедовиот и од останатите седум ракописи,

0:01:25.114,0:01:28.497
целосно ги избришал текстовите,

0:01:28.497,0:01:30.915
потоа ги пресекол листовите долж средина,

0:01:30.915,0:01:33.159
ги помешал,

0:01:33.159,0:01:35.077
ги ротирал за 90 степени

0:01:35.077,0:01:37.129
и испишал молитви врз овие книги.

0:01:37.129,0:01:38.826
И, во суштина, овие седум ракописи

0:01:38.826,0:01:43.174
исчезнале на 700 години, а ние сега имаме молитвеник.

0:01:43.174,0:01:46.423
Молитвеникот бил откриен од овој дечко,

0:01:46.423,0:01:49.150
Јохан Лудвиг Хеиберг, во 1906 година.

0:01:49.150,0:01:50.591
И тој, само со лупа,

0:01:50.591,0:01:53.475
препишал од текстот колку што можел повеќе.

0:01:53.475,0:01:56.657
Интересното е што открил два текста во овој ракопис

0:01:56.657,0:01:58.425
коишто биле уникатни (различни) текстови.

0:01:58.425,0:02:00.025
Тие воопшто не биле содржани во А и Б;

0:02:00.025,0:02:01.723
биле сосема нови текстови од Архимед

0:02:01.723,0:02:04.958
и биле наречени „Методот“ и „Стомакион“.

0:02:04.958,0:02:07.227
И ова постанува светски познат ракопис.

0:02:07.227,0:02:09.042
Значи, веќе би требало да е јасно

0:02:09.042,0:02:11.756
дека оваа книга е во лоша состојба.

0:02:11.756,0:02:15.226
Нејзината состојба се влошила во 20-от век,

0:02:15.226,0:02:16.958
откако Хеиберг ја видел.

0:02:16.958,0:02:18.475
Врз неа биле насликани фалсификати,

0:02:18.475,0:02:21.558
а и сериозно настрадала од мувла.

0:02:21.558,0:02:25.308
Оваа книга е дефиниција за обезвреднување.

0:02:25.308,0:02:27.042
Тоа е таква книга

0:02:27.042,0:02:29.707
за која си мислиш дека би била во институција.

0:02:29.707,0:02:31.893
Но не е во институција,

0:02:31.893,0:02:36.525
била купена од приватен сопственик во 1998 год.

0:02:36.525,0:02:38.275
Зошто ја купил оваа книга?

0:02:38.275,0:02:41.812
Затоа што сакал кревкото да го направи безбедно.

0:02:41.812,0:02:45.058
Сакал уникатното да го направи сеприсутно.

0:02:45.058,0:02:49.724
Сакал скапоценото да го направи бесплатно.

0:02:49.724,0:02:52.859
И сакал ова да го направи по прашање на принцип.

0:02:52.859,0:02:57.391
Зашто, навистина, не многу луѓе би го читале Архимед на антички грчки,

0:02:57.391,0:03:00.075
но би требало да имаат шанса да го сторат тоа.

0:03:00.075,0:03:03.374
Па... ги собрал околу себе пријателите на Архимед

0:03:03.374,0:03:05.510
и ветил дека ќе им плати за севкупната работа.

0:03:05.510,0:03:07.208
А ова било скапа работа,

0:03:07.208,0:03:10.678
но, реално, и не толку колку што си мислите

0:03:10.678,0:03:12.843
бидејќи овие луѓе... тие не дошле поради пари,

0:03:12.843,0:03:14.662
дошле поради Архимед.

0:03:14.662,0:03:16.378
А дошле од разноразни видови профили:

0:03:16.378,0:03:18.561
дошле од полето на физика на елементарни честички

0:03:18.561,0:03:20.127
дошле од полето на класичната филологија,

0:03:20.127,0:03:22.095
дошле од полето на конзервација на книги,

0:03:22.095,0:03:24.677
од полето на старогрчка математика,

0:03:24.677,0:03:26.594
од полето на менаџмент на податоци,

0:03:26.594,0:03:29.511
на научна обработка на слики и управување со програми.

0:03:29.511,0:03:33.067
И тие се собраа за заедно да работат на овој ракопис.

0:03:33.067,0:03:36.878
Првиот проблем беше проблемот на конзервација.

0:03:36.878,0:03:39.311
А ова е нештото со коешто требаше да се справиме:

0:03:39.311,0:03:41.511
Имаше лепак на 'рбетот на книгата.

0:03:41.511,0:03:43.712
И ако погледнете внимателно во оваа фотографија,

0:03:43.712,0:03:45.760
долната половина е прилично кафеава.

0:03:45.760,0:03:47.128
Тој лепак е туткал од (животинска) кожа.

0:03:47.128,0:03:48.513
Е сега, ако сте конзерватор,

0:03:48.513,0:03:50.645
овој лепак можете да го отстраните прилично лесно.

0:03:50.645,0:03:54.010
Горната половина е Елмеров лепак за дрво (дрвофикс).

0:03:54.010,0:03:56.127
Тоа е емулзија од поливинилски ацетат

0:03:56.127,0:03:58.794
којашто не се раствора во вода откако ќе се исуши.

0:03:58.794,0:04:01.960
И многу е поцврста од пергаментот врз кој е пишувано.

0:04:01.960,0:04:05.311
Така, пред да можеме да отпочнеме со вадење снимки од Архимед

0:04:05.311,0:04:06.760
моравме да ги вадиме страниците од книгата.

0:04:06.760,0:04:09.611
Па, за да се извадат, потребни беа четири години.

0:04:09.611,0:04:13.144
А ова е ретка снимка од акцијата, дами и господа.

0:04:13.144,0:04:15.915
(смеа)

0:04:15.915,0:04:20.181
Друга работа е тоа што требаше да се ослободиме од сиот восок,

0:04:20.181,0:04:22.416
бидејќи ова било користено при литургиите

0:04:22.416,0:04:24.157
на Грчката Православна Црква,

0:04:24.157,0:04:25.468
а тие користеле восок од свеќа.

0:04:25.468,0:04:27.331
А восок од свеќа беше валкан,

0:04:27.331,0:04:28.564
па не можевме да правиме снимки преку восокот.

0:04:28.564,0:04:31.899
Затоа требаше многу внимателно, механички да го истругаме целиот восок.

0:04:31.899,0:04:33.801
Тешко е прецизно да ви се каже

0:04:33.801,0:04:36.515
колку е лоша состојбата на оваа книга,

0:04:36.515,0:04:39.281
но многу често од неа се одвојуваа мали делчиња.

0:04:39.281,0:04:41.631
И, вообичаено, не би се грижеле за вака мали делчиња кај една книга,

0:04:41.631,0:04:44.631
но овие мали делчиња би можеле да содржат уникатен текст на Архимед.

0:04:44.631,0:04:46.930
Значи, ситни фрагменти,

0:04:46.930,0:04:51.671
всушност, успеавме да ги вратиме на вистинското место.

0:04:51.671,0:04:55.381
Потоа, откако го направивме тоа, започнавме да вадиме снимки од ракописот.

0:04:55.381,0:04:56.881
И извадивме снимки од ракописот

0:04:56.881,0:04:58.909
во 14 различни групи бранови должини на светлина.

0:04:58.909,0:05:02.815
Бидејќи ако гледате нешто во различни групи бранови должини на светлина,

0:05:02.815,0:05:04.031
гледате различни работи.

0:05:04.031,0:05:05.598
А ова е снимка на страница

0:05:05.598,0:05:08.115
снимена со 14 различни групи бранови должини на светлина.

0:05:08.115,0:05:10.248
Но ниедна од нив не заврши работа.

0:05:10.248,0:05:14.665
Потоа направивме взаемно процесирање на сликите,

0:05:14.665,0:05:17.965
и две од нив сместивме на празен екран.

0:05:17.965,0:05:20.798
И, еве, тука имаме две различни снимки од Архимедовиот ракопис.

0:05:20.798,0:05:22.614
Сликата лево

0:05:22.614,0:05:23.965
е нормална црвена снимка.

0:05:23.965,0:05:25.877
А сликата десно е ултравиолетова снимка.

0:05:25.877,0:05:27.017
Во сликата десно

0:05:27.017,0:05:29.465
можеби ќе успеете да видите по нешто од Архимедовиот текст.

0:05:29.465,0:05:32.447
Ако ги споите на една дигитална површина

0:05:32.447,0:05:35.265
пергаментот е светол кај двете снимки

0:05:35.265,0:05:37.140
и излегува светол.

0:05:37.140,0:05:40.156
Молитвеникот е темен кај двете снимки

0:05:40.156,0:05:41.853
и излегува темен.

0:05:41.853,0:05:45.204
Архимедовиот текст, пак, е темен на едната снимка, а светол на другата.

0:05:45.204,0:05:47.604
Тој ќе излезе дека е темен, но црвен

0:05:47.604,0:05:49.871
и тогаш можеш да почнеш да го читаш прилично јасно.

0:05:49.871,0:05:52.713
И тоа изгледа вака.

0:05:52.713,0:05:56.055
Е сега, ова е снимка на пред и потоа,

0:05:56.055,0:05:59.037
но вака не можеш да ја прочиташ снимката.

0:05:59.037,0:06:01.656
Зумираш и зумираш

0:06:01.656,0:06:05.204
и зумираш и зумираш,

0:06:05.204,0:06:07.272
па дури сега можеш да ја прочиташ.

0:06:07.272,0:06:13.620
(аплауз)

0:06:13.620,0:06:17.200
Ако ги процесирате истите две снимки на различен начин,

0:06:17.200,0:06:19.770
всушност, би можеле да се ослободите од текстот на молитвеникот.

0:06:19.770,0:06:20.788
А ова е ужасно важно

0:06:20.788,0:06:23.771
зашто дијаграмите во ракописот

0:06:23.771,0:06:26.238
се уникатниот извор на дијаграми

0:06:26.238,0:06:29.055
коишто Архимед ги нацртал во песокот во 4 век п.н.е.

0:06:29.055,0:06:32.094
И, еве сме... можам да ви ги дадам на вас.

0:06:32.094,0:06:34.438
Со ваков вид на снимање --

0:06:34.438,0:06:37.104
ваков вид на снимање со инфрацрвени, ултравиолетови и невидливи светлини --

0:06:37.104,0:06:39.704
никогаш немаше да снимиме низ златната основа на фалсификатите.

0:06:39.704,0:06:41.557
Како ќе го направевме тоа?

0:06:41.557,0:06:43.520
Па, го земавме ракописот

0:06:43.520,0:06:47.807
и решивме истиот да го снимиме со рендгенско флуоресцентно снимање.

0:06:47.807,0:06:50.821
Така, рендген зракот влегува во дијаграмот лево

0:06:50.821,0:06:54.673
и исфрла електрон од внатрешна обвивка на атомот.

0:06:54.673,0:06:56.671
И тој електрон исчезнува.

0:06:56.671,0:07:00.306
Како што тој исчезнува, електрон од подалечна обвивка

0:07:00.306,0:07:02.788
доскокнува и му го завзема местото.

0:07:02.788,0:07:04.221
И кога ќе му го завземе местото

0:07:04.221,0:07:07.055
ослободува електромагнетна радијација.

0:07:07.055,0:07:08.487
Ослободува рендген зрак.

0:07:08.487,0:07:11.138
Овој рендген зрак има специфична бранова должина

0:07:11.138,0:07:13.020
во однос на атомот којшто го погодува.

0:07:13.020,0:07:15.188
А она што сакавме да го добиеме

0:07:15.188,0:07:16.921
беше железото.

0:07:16.921,0:07:18.788
Зашто мастилото беше испишано на железо.

0:07:18.788,0:07:20.471
И ако можеме да мапираме

0:07:20.471,0:07:23.055
од каде излегува овој рендген зрак, од каде доаѓа,

0:07:23.055,0:07:25.121
ќе можеме да го мапираме целото железо на страницата,

0:07:25.121,0:07:27.720
и тогаш, теоретски, можеме да ги прочитаме снимките.

0:07:27.720,0:07:32.055
Работата е во тоа што ви треба многу моќен светлосен извор за да го направите ова.

0:07:32.055,0:07:35.429
Па, го однесовме во лабораторијата за синхротона радијација во Стенфорд,

0:07:35.429,0:07:36.871
во Калифорнија,

0:07:36.871,0:07:38.439
којашто е забрзувач (акцелератор) на честички.

0:07:38.439,0:07:40.171
Електроните кружат во една насока,

0:07:40.171,0:07:41.788
а позитроните во друга.

0:07:41.788,0:07:43.104
Тие се среќаваат на средина

0:07:43.104,0:07:45.540
и создаваат субатомски честички

0:07:45.540,0:07:47.770
како ц-кваркот (charm-quark) и тау лептонот (tau lepton).

0:07:47.770,0:07:50.792
Е сега, реално, немавме намера Архимед да го ставиме во тој зрак.

0:07:50.792,0:07:54.340
Но, како што електроните кружат со брзина на светлината,

0:07:54.340,0:07:55.607
тие ослободуваат рендгенски зраци.

0:07:55.607,0:07:58.257
И ова е најмоќниот светлински извор во Сончевиот систем.

0:07:58.257,0:08:00.206
Ова се нарекува синхротрона радијација

0:08:00.206,0:08:02.024
и таа вообичаено се користи за да се гледа на нешта

0:08:02.024,0:08:03.691
како протеини и такви слични работи.

0:08:03.691,0:08:07.688
Но, сакавме да гледаме атоми, железни атоми,

0:08:07.688,0:08:10.557
како би можеле да ја читаме страницата пред и потоа.

0:08:10.557,0:08:12.855
И, да видиш, да не веруваш, откривме дека можеме да го направиме тоа.

0:08:12.855,0:08:16.303
Беа потребни околу 17 минути за една страна.

0:08:16.303,0:08:18.958
Значи, што откривме?

0:08:18.958,0:08:21.140
Па... еден од уникатните текстови на Архимед

0:08:21.140,0:08:22.943
е именуван „Стомакион“.

0:08:22.943,0:08:25.357
А ова не постоеше во Кодексите А и Б.

0:08:25.357,0:08:27.776
А знаевме дека го вклучуваше овој квадрат.

0:08:27.776,0:08:29.569
Ова е совршен квадрат

0:08:29.569,0:08:31.590
и е поделен на 14 делчиња.

0:08:31.590,0:08:34.373
Но, никој не знаеше што правел Архимед со овие 14 делчиња.

0:08:34.373,0:08:36.557
А сега мислиме дека веќе знаеме.

0:08:36.557,0:08:38.324
Тој се обидувал да реши

0:08:38.324,0:08:40.857
на колку начини можеш да ги рекомбинираш тие 14 делови

0:08:40.857,0:08:43.184
и повторно да добиеш совршен квадрат.

0:08:43.184,0:08:46.686
Сака некој да го погоди одговорот?

0:08:46.686,0:08:52.048
Тоа е 17.152 поделено на 536 семејства.

0:08:52.048,0:08:54.415
A важната поента околу ова

0:08:54.415,0:08:58.129
е што ова е најдамнешното проучување на комбинаториката во математиката.

0:08:58.129,0:09:01.893
А комбинаториката е прекрасна и интересна гранка на математиката.

0:09:01.893,0:09:05.128
Вистинската воодушевувачка работа околу овој ракопис

0:09:05.128,0:09:07.497
е тоа дека ги гледавме и другите ракописи

0:09:07.497,0:09:08.915
коишто палимпсестерот ги имал направено

0:09:08.915,0:09:11.481
(од кои писарот ја составил својата книга)

0:09:11.481,0:09:14.413
и еден од тие беше ракопис кој содржи текст од Хиперид.

0:09:14.413,0:09:18.781
Е сега... Хиперид бил атински оратор од 4-от век п.н.е.

0:09:18.781,0:09:21.198
Тој бил вистински современик на Демостен.

0:09:21.198,0:09:25.597
И, во 338 година п.н.е, тој и Демостен заедно

0:09:25.597,0:09:27.281
одлучиле дека сакаат да се спротивстават

0:09:27.281,0:09:29.281
на воената моќ на Филип Македонски.

0:09:29.281,0:09:32.930
Па така, Атина и Теба тргнале да се борат против Филип Македонски

0:09:32.930,0:09:34.198
Ова било лоша идеја

0:09:34.198,0:09:37.631
зашто Филип Македонски имал син, Александар Велики,

0:09:37.631,0:09:39.914
па ја изгубиле битката кај Херонеја.

0:09:39.914,0:09:42.632
Александар Велики продолжил да го освојува познатиот свет;

0:09:42.632,0:09:45.382
а Хиперид го снашло судење за предавство.

0:09:45.382,0:09:48.982
И ова е говорот којшто тој го дал додека бил на судење.

0:09:48.982,0:09:50.130
А говорот е одличен:

0:09:50.130,0:09:52.398
„Најдобро од сè е да се победи.

0:09:52.398,0:09:54.132
Но ако не можеш да победиш,

0:09:54.132,0:09:56.173
тогаш треба да се бориш за благородна кауза

0:09:56.173,0:09:57.748
зашто тогаш ќе бидеш запаметен.

0:09:57.748,0:09:59.346
Размислете за спартанците.

0:09:59.346,0:10:01.214
Тие извојувале бројни победи,

0:10:01.214,0:10:03.046
но никој не се сеќава што се тие

0:10:03.046,0:10:05.181
бидејќи тие војувале за себични цели.

0:10:05.181,0:10:08.747
Единствената битка која спартанците ја биеле и на која сите се сеќаваат

0:10:08.747,0:10:10.463
е битката кај Термопилите

0:10:10.463,0:10:12.466
каде тие биле заклани до последна душа,

0:10:12.466,0:10:14.398
но се бореле за слобода на Грција.“

0:10:14.398,0:10:16.663
Тоа бил до толку величествен говор

0:10:16.663,0:10:20.398
што атинските судови го ослободиле Хиперид.

0:10:20.398,0:10:22.464
Тој живеел уште 10 години,

0:10:22.464,0:10:25.115
а потоа македонската фракција го фатила.

0:10:25.115,0:10:27.699
Му го исекле јазикот во знак на исмевање на неговото ораторство

0:10:27.699,0:10:31.130
и никој не знае што направиле со неговото тело.

0:10:31.130,0:10:34.281
Значи, ова е откритие на еден изгубен глас од [br]антиката

0:10:34.281,0:10:36.263
кој ни зборува, но не од гробот,

0:10:36.263,0:10:37.741
зашто неговиот гроб не постои,

0:10:37.741,0:10:39.514
туку од атинските судови.

0:10:39.514,0:10:41.163
Е сега, во овој момент би требало да кажам

0:10:41.163,0:10:43.930
дека, вообичаено, кога гледате

0:10:43.930,0:10:45.926
во средновековните ракописи кои биле стругани,

0:10:45.926,0:10:47.412
не наоѓате уникатни текстови.

0:10:47.412,0:10:50.514
А да најдете два текста во еден ракопис, тоа навистина е нешто.

0:10:50.514,0:10:53.731
Да најдете три е сосема чудно.

0:10:53.731,0:10:55.412
А ние најдовме три.

0:10:55.412,0:10:56.678
Аристотеловиот „Категории“

0:10:56.678,0:10:59.131
е еден од базичните текстови на западната филозофија.

0:10:59.131,0:11:03.547
А ние пронајдовме и коментар за него, од 3 век од н.е,

0:11:03.547,0:11:06.731
можно од Гален и веројатно од Порфириј.

0:11:06.731,0:11:08.929
Е сега, сиве овие податоци кои ги собравме,

0:11:08.929,0:11:11.464
сите снимки, сите необработени слики,

0:11:11.464,0:11:13.814
сите транскрипции кои ги направивме и слично,

0:11:13.814,0:11:17.300
се поставени онлајн под Creative Commons лиценца

0:11:17.300,0:11:20.214
за да може кој било да ги користи за комерцијални цели.

0:11:20.214,0:11:26.747
(аплауз)

0:11:26.747,0:11:30.051
Зошто сопственикот на ракописот го направил ова?

0:11:30.051,0:11:33.797
Го направил ова бидејќи тој ги разбира податоците исто како и книгите.

0:11:33.797,0:11:35.132
Сега, работата којашто има врска со книгите,

0:11:35.132,0:11:37.263
ако сакате да ја осигурате нивната долгорочна корисност,

0:11:37.263,0:11:39.479
треба да ги сокриете настрана во плакари

0:11:39.479,0:11:41.279
и да дозволите само мал број луѓе да ѕирнат во нив.

0:11:41.279,0:11:43.698
Работата којашто има врска со податоците, ако сакате тие да опстојат,

0:11:43.698,0:11:46.999
е да ги ослободите и да дозволите секој да ги има

0:11:46.999,0:11:50.098
со најмала можна контрола врз нив.

0:11:50.098,0:11:51.262
Ете, тоа е она кое тој го направил.

0:11:51.262,0:11:54.690
А институциите можат да учат од ова!

0:11:54.690,0:11:57.242
Зашто институциите во моментов

0:11:57.242,0:12:00.299
ги ограничуваат податоците преку авторски права и слични рестрикции.

0:12:00.299,0:12:02.491
И ако сакате да ги погледнете средновековните ракописи на интернет,

0:12:02.491,0:12:05.962
моментално ќе треба да појдете до X-веб страната на националната библиотека

0:12:05.962,0:12:08.630
или на Y-веб страната на универзитетската библиотека,

0:12:08.630,0:12:10.529
што, отприлика, е најздодевниот начин

0:12:10.529,0:12:12.306
за справување со дигитални податоци.

0:12:12.306,0:12:15.299
Она што сакате да го направите е да ги соберете сите податоци заедно

0:12:15.299,0:12:18.396
зашто мрежата од античките ракописи на иднината

0:12:18.396,0:12:20.682
нема да биде изградена од страна на институциите.

0:12:20.682,0:12:23.790
Таа ќе биде изградена од страна на корисниците,

0:12:23.790,0:12:25.564
од луѓе кои ги собираат овие податоци,

0:12:25.564,0:12:29.099
од луѓе кои сакаат да насоберат секакви видови мапи

0:12:29.099,0:12:30.731
ма од каде и да доаѓаат,

0:12:30.731,0:12:32.531
секакви видови средновековни романси

0:12:32.531,0:12:34.080
ма од каде и да доаѓаат,

0:12:34.080,0:12:37.863
луѓе кои едноставно сакаат да ги конзервираат своите славни селекции

0:12:37.863,0:12:39.380
од прекрасни нешта.

0:12:39.380,0:12:40.997
А тоа е иднината на Мрежата (Web).

0:12:40.997,0:12:44.180
Привлечна и прекрасна иднина,

0:12:44.180,0:12:45.782
само да можеме да ја оствариме!

0:12:45.782,0:12:48.963
Е сега... ние, во Волтеровиот музеј на уметност, го проследивме овој пример

0:12:48.963,0:12:52.313
и сите наши ракописи ги поставивме на Мрежата

0:12:52.313,0:12:53.996
за луѓето да уживаат --

0:12:53.996,0:12:56.580
сите сурови податоци, сите описи, сите метаподатоци

0:12:56.580,0:12:59.463
под Creative Commons лиценца.

0:12:59.463,0:13:00.981
Волтеровиот музеј на уметност е мал музеј

0:13:00.981,0:13:02.529
и поседува прекрасни ракописи,

0:13:02.529,0:13:04.547
но податоците се фантастични.

0:13:04.547,0:13:06.330
А резултат од ова

0:13:06.330,0:13:09.348
е тоа што ако баш сега на Гугл ги пребарате сликите

0:13:09.348,0:13:12.680
и ако напишете „илуминиран ракопис Куран“, на пример,

0:13:12.680,0:13:17.097
24-те од 28-те слики кои ќе ги најдете доаѓаат од мојата институција.

0:13:17.097,0:13:22.647
(аплауз)

0:13:22.647,0:13:27.680
Сега, ајде да размислиме за ова на една минута.

0:13:27.680,0:13:29.663
Каква корист има институцијата од ова?

0:13:29.663,0:13:32.259
О, па секакви нешта има за институцијата од ова.

0:13:32.259,0:13:34.382
Можете да зборувате за хуманистичките науки и за слични работи,

0:13:34.382,0:13:36.263
но ајде да зборуваме за себичните нешта.

0:13:36.263,0:13:40.131
Затоа што она кое вистински претставува корист за институцијата е ова:

0:13:40.131,0:13:43.187
Зошто луѓето одат во Лувр?

0:13:43.187,0:13:46.171
Одат за да ја видат Мона Лиза.

0:13:46.171,0:13:49.230
Зошто одат да ја видат Мона Лиза?

0:13:49.230,0:13:51.612
Бидејќи тие веќе знаат како таа изгледа.

0:13:51.612,0:13:53.946
А знаат како изгледа

0:13:53.946,0:13:58.648
зашто гледале слики од неа, апсолутно насекаде.

0:13:58.648,0:14:03.097
Сега, нема потреба

0:14:03.097,0:14:05.376
за вакви рестрикции, воопшто.

0:14:05.376,0:14:07.463
И мислам дека институциите треба да се исправат

0:14:07.463,0:14:10.597
и да ги ослободат сите расположливи податоци под нерестриктивни лиценци.

0:14:10.597,0:14:12.813
Е ова би било од огромна корист за сите.

0:14:12.813,0:14:15.979
Зошто, едноставно, да не им дозволиме на сите да имаат пристап до овие податоци,

0:14:15.979,0:14:18.315
и да си конзервираат нивни сопствени колекции

0:14:18.315,0:14:20.480
на античко знаење, на извонредни и прекрасни нешта,

0:14:20.480,0:14:23.568
и да се зголеми убавината и културното значење

0:14:23.568,0:14:24.796
на интернетот?

0:14:24.796,0:14:26.313
Ви благодарам многу, навистина.

0:14:26.313,0:14:30.746
(аплауз)