0:00:00.000,0:00:05.000
Nie chcę tu nikogo niepokoić,

0:00:05.000,0:00:07.000
ale dowiedziałam się właśnie,

0:00:07.000,0:00:09.000
że osoba po twojej prawej ręce to kłamca.

0:00:09.000,0:00:11.000
(Śmiech)

0:00:11.000,0:00:14.000
Podobnie jak osoba po lewej.

0:00:14.000,0:00:17.000
A także osoba siedząca na twoim miejscu.

0:00:17.000,0:00:19.000
Wszyscy jesteśmy kłamcami.

0:00:19.000,0:00:21.000
Dzisiaj zamierzam pokazać,

0:00:21.000,0:00:24.000
co nauka mówi[br]o przyczynach naszych kłamstw,

0:00:24.000,0:00:26.000
jak wykrywać kłamstwa

0:00:26.000,0:00:29.000
i czemu warto wysilić się na przejście

0:00:29.000,0:00:32.000
od wykrywania kłamstwa do szukania prawdy

0:00:32.000,0:00:34.000
i wreszcie do budowy zaufania.

0:00:34.000,0:00:37.000
Skoro mowa o zaufaniu:

0:00:37.000,0:00:40.000
odkąd napisałam książkę "Liespotting",

0:00:40.000,0:00:43.000
nikt nie chce się[br]spotkać ze mną osobiście.

0:00:43.000,0:00:46.000
Mówią: wyślemy maila.

0:00:46.000,0:00:48.000
(Śmiech)

0:00:48.000,0:00:52.000
Nie mogę nawet umówić się z nikim na kawę.

0:00:52.000,0:00:54.000
Mąż mówi mi: "Skarbie, oszustwa?

0:00:54.000,0:00:57.000
Może lepiej zajęłabyś się[br]kuchnią francuską?".

0:00:57.000,0:00:59.000
Zanim zacznę,

0:00:59.000,0:01:02.000
chcę wyjaśnić swój cel,

0:01:02.000,0:01:04.000
a nie jest nim nauka gry w "Mam cię".

0:01:04.000,0:01:06.000
Wykrywacze oszustw to nie dzieciaki,

0:01:06.000,0:01:09.000
które z ostatnich rzędów[br]wołają "Mam cię!".

0:01:09.000,0:01:12.000
Ruszyłeś brwiami. Rozszerzyłeś nozdrza.

0:01:12.000,0:01:15.000
Oglądam serial "Magia kłamstwa"[br]i wiem, że kłamiesz.

0:01:15.000,0:01:17.000
Wykrywacze oszustw posługują się

0:01:17.000,0:01:20.000
wiedzą naukową o dostrzeganiu kłamstw.

0:01:20.000,0:01:22.000
Używają jej, by dotrzeć do prawdy

0:01:22.000,0:01:24.000
i, naśladując dojrzałych przywódców,

0:01:24.000,0:01:27.000
prowadzą trudne rozmowy z trudnymi ludźmi,

0:01:27.000,0:01:29.000
często w trudnych czasach.

0:01:29.000,0:01:31.000
Ruszyli tą drogą,

0:01:31.000,0:01:33.000
przyjmując jako zasadę

0:01:33.000,0:01:35.000
następującą tezę:

0:01:35.000,0:01:38.000
kłamstwo wymaga współpracy.

0:01:38.000,0:01:42.000
Kłamstwo samo w sobie nic nie znaczy.

0:01:42.000,0:01:43.720
Nabiera znaczenia,

0:01:43.720,0:01:46.000
kiedy druga osoba[br]zgadza się w nie uwierzyć.

0:01:46.000,0:01:48.000
Wiem, że zabrzmi to surowo,

0:01:48.000,0:01:52.000
ale kiedyś okłamano cię,

0:01:52.000,0:01:54.000
bo się na to zgodziłeś.

0:01:54.000,0:01:57.000
Prawda numer jeden:[br]kłamstwo wymaga współpracy.

0:01:57.000,0:01:59.000
Nie wszystkie kłamstwa szkodzą.

0:01:59.000,0:02:02.000
Czasem chętnie bierzemy[br]udział w oszustwie,

0:02:02.000,0:02:05.000
by nie stracić twarzy

0:02:05.000,0:02:08.890
albo żeby dochować tajemnicy.

0:02:08.890,0:02:10.950
Mówimy: "Ładna piosenka".

0:02:10.950,0:02:13.000
"Skarbie, to cię wcale nie pogrubia".

0:02:13.000,0:02:15.800
Albo ulubiona wymówka komputerowców:

0:02:15.800,0:02:19.230
"Właśnie znalazłem maila[br]od ciebie w spamie.

0:02:19.230,0:02:21.000
Tak mi przykro".

0:02:21.000,0:02:24.930
Czasami bierzemy udział[br]w oszustwie wbrew naszej woli,

0:02:24.930,0:02:27.000
co może nas bardzo wiele kosztować.

0:02:27.000,0:02:31.010
W zeszłym roku straciliśmy[br]997 miliardów dolarów

0:02:31.010,0:02:34.848
z powodu oszustw finansowych w USA.

0:02:34.848,0:02:36.740
To prawie bilion dolarów.

0:02:36.740,0:02:38.520
7% dochodu narodowego.

0:02:38.520,0:02:40.400
Oszustwa kosztują nas miliardy.

0:02:40.400,0:02:43.900
Weźmy Enron, Madoffa, kryzys hipoteczny.

0:02:43.900,0:02:46.433
W przypadku podwójnych agentów i zdrajców

0:02:46.433,0:02:48.950
jak Robert Hanssen czy Aldrich Ames

0:02:48.950,0:02:50.784
kłamstwa mogą zdradzić kraj,

0:02:50.784,0:02:53.954
zagrozić bezpieczeństwu,[br]podkopać demokrację,

0:02:53.954,0:02:56.000
narazić na śmierć naszych żołnierzy.

0:02:56.000,0:02:59.000
Oszukiwanie to poważna sprawa.

0:02:59.000,0:03:01.790
Ten oszust, Henry Oberlander,

0:03:01.790,0:03:03.840
był tak skuteczny,

0:03:03.840,0:03:05.586
że zdaniem brytyjskich władz

0:03:05.586,0:03:08.590
mógł naruszyć cały system bankowy Zachodu.

0:03:08.590,0:03:11.140
Nie znajdziecie go[br]w Google ani nigdzie indziej.

0:03:11.140,0:03:13.540
Tylko raz udzielił wywiadu[br]i wtedy powiedział:

0:03:13.540,0:03:15.000
"Mam jedną zasadę".

0:03:15.000,0:03:18.000
Oto zasada Henry'ego.

0:03:18.000,0:03:20.000
"Każdy chce ci coś dać,

0:03:20.000,0:03:23.000
by dostać coś, co zaspokoi[br]jego własne potrzeby".

0:03:23.000,0:03:25.000
Oto sedno problemu.

0:03:25.000,0:03:27.000
Jeśli nie chcesz dać się oszukać,

0:03:27.000,0:03:29.000
musisz wiedzieć, czego pożądasz.

0:03:29.000,0:03:32.000
Nikt nie lubi się do tego przyznawać.

0:03:32.000,0:03:35.640
Chcielibyśmy być[br]lepszymi mężami czy żonami,

0:03:35.640,0:03:39.000
chcielibyśmy być mądrzejsi,[br]silniejsi, wyżsi, bogatsi,

0:03:39.000,0:03:41.000
to długa lista.

0:03:41.000,0:03:43.950
Kłamiemy, by zasypać tę przepaść;

0:03:43.950,0:03:48.000
przekuć fantazje o tym,[br]kim chcielibyśmy być

0:03:48.000,0:03:51.000
w rzeczywistość.

0:03:51.000,0:03:54.000
Aż się do tego palimy.

0:03:54.000,0:03:57.000
Wykazano, że każdego dnia

0:03:57.000,0:03:59.000
jesteśmy okłamywani 10 do 200 razy.

0:03:59.000,0:04:02.000
Oczywiście wiele tu białych kłamstw.

0:04:02.000,0:04:04.000
Inne badania wykazały,

0:04:04.000,0:04:06.000
że nieznajomi kłamią 3 razy

0:04:06.000,0:04:09.070
w ciągu pierwszych 10 minut spotkania.

0:04:09.070,0:04:10.650
(Śmiech)

0:04:10.650,0:04:13.610
Z początku na taką myśl aż nas skręca.

0:04:13.610,0:04:15.710
Trudno uwierzyć[br]we wszechobecność kłamstwa.

0:04:15.710,0:04:17.600
Zasadniczo nie popieramy kłamstw.

0:04:17.600,0:04:19.363
Jeśli przyjrzymy się uważniej,

0:04:19.363,0:04:21.490
sytuacja zacznie wyglądać jeszcze gorzej.

0:04:21.490,0:04:24.760
Częściej okłamujemy obcych[br]niż współpracowników.

0:04:24.760,0:04:28.000
Ekstrawertycy kłamią częściej[br]niż introwertycy.

0:04:28.000,0:04:32.310
Mężczyźni 8 razy częściej kłamią[br]na swój temat,

0:04:32.310,0:04:33.860
niż na temat innych.

0:04:33.860,0:04:36.660
Kobiety kłamią, by chronić innych.

0:04:36.660,0:04:39.530
W przeciętnym małżeństwie

0:04:39.530,0:04:43.460
okłamujesz małżonka[br]w jednej na 10 interakcji.

0:04:43.460,0:04:45.000
Może się wydawać, że to dużo.

0:04:45.000,0:04:47.800
Dla nieżonatych ta liczba spada do trzech.

0:04:47.800,0:04:49.840
Kłamstwo jest złożone.

0:04:49.840,0:04:52.638
Wplata się w codzienne życie[br]prywatne i zawodowe.

0:04:52.638,0:04:54.850
Mamy ambiwalentne uczucia wobec prawdy.

0:04:54.850,0:04:57.322
Analizujemy ją tylko na tyle,[br]na ile to niezbędne,

0:04:57.322,0:04:59.020
często z bardzo dobrych powodów,

0:04:59.020,0:05:02.344
czasem przez niezrozumienie[br]braków w naszym życiu.

0:05:02.344,0:05:04.120
To druga prawda o kłamstwie.

0:05:04.120,0:05:05.700
Oponujemy przeciw kłamstwu,

0:05:05.700,0:05:07.540
ale popieramy je w sekrecie

0:05:07.540,0:05:11.500
w sposób usankcjonowany[br]społecznie od setek lat.

0:05:11.500,0:05:13.420
To równie stare jak oddychanie.

0:05:13.420,0:05:15.470
To część naszej kultury, naszej historii.

0:05:15.470,0:05:18.000
Weźmy Dantego, Szekspira,

0:05:18.000,0:05:21.760
biblię, Express Wieczorny.

0:05:21.760,0:05:23.000
(Śmiech)

0:05:23.000,0:05:26.000
Kłamstwo ma ewolucyjną wartość[br]dla naszego gatunku.

0:05:26.000,0:05:27.450
Badacze wiedzą od dawna,

0:05:27.450,0:05:29.510
że im inteligentniejszy gatunek,

0:05:29.510,0:05:31.000
tym większą ma korę nową

0:05:31.000,0:05:33.000
i tym bardziej jest skłonny do kłamstw.

0:05:33.000,0:05:36.680
Może pamiętacie gorylicę Koko,

0:05:36.680,0:05:38.924
którą nauczono języka migowego?

0:05:38.924,0:05:41.710
Koko umiała się porozumiewać na migi.

0:05:41.710,0:05:43.828
Tutaj jest Koko ze swoim kotkiem.

0:05:43.828,0:05:46.000
To jej słodki, puszysty kotek.

0:05:46.000,0:05:48.000
Koko oskarżyła go raz

0:05:48.000,0:05:50.530
o wyrwanie zlewu ze ściany.

0:05:50.530,0:05:52.000
(Śmiech)

0:05:52.000,0:05:54.000
Z natury dążymy do przywództwa.

0:05:54.000,0:05:56.000
Zaczyna się to bardzo wcześnie.

0:05:56.000,0:05:58.000
Jak wcześnie?

0:05:58.000,0:06:00.000
Niemowlęta udają płacz,

0:06:00.000,0:06:02.000
przestają, patrzą, czy ktoś idzie

0:06:02.000,0:06:04.000
i zaraz znów płaczą.

0:06:04.000,0:06:06.000
Roczne dzieci umieją ukrywać prawdę.

0:06:06.000,0:06:08.000
(Śmiech)

0:06:08.000,0:06:10.000
Dwulatki blefują.

0:06:10.000,0:06:12.000
Pięciolatki zwyczajnie kłamią.

0:06:12.000,0:06:14.000
Manipulują, używając pochlebstw.

0:06:14.000,0:06:17.000
9-latki to mistrzowie zacierania śladów.

0:06:17.000,0:06:19.000
W wieku pomaturalnym

0:06:19.000,0:06:22.000
kłamiemy mamie w jednej na pięć rozmów.

0:06:22.000,0:06:25.000
Kiedy podejmujemy pracę[br]i zaczynamy zarabiać,

0:06:25.000,0:06:27.000
wkraczamy do świata

0:06:27.000,0:06:29.000
pełnego spamu, cyfrowych kolegów na niby,

0:06:29.000,0:06:31.000
stronniczych mediów,

0:06:31.000,0:06:33.000
pomysłowych złodziei tożsamości,

0:06:33.000,0:06:35.000
światowej klasy piramid finansowych,

0:06:35.000,0:06:37.000
epidemii oszustw.

0:06:37.000,0:06:39.000
W skrócie, jak określił to pewien autor:

0:06:39.000,0:06:42.000
społeczeństwo po-uczciwości.

0:06:42.000,0:06:44.000
Trudno się połapać

0:06:44.000,0:06:47.000
już od dłuższego czasu.

0:06:48.000,0:06:50.000
Co można zrobić?

0:06:50.000,0:06:52.000
Jest kilka sposobów

0:06:52.000,0:06:54.000
na odnalezienie drogi przez bagna.

0:06:54.000,0:06:57.000
Wytrenowani wykrywacze oszustw[br]wykrywają prawdę w 90%.

0:06:57.000,0:07:00.000
My pozostali - ledwie w 54%.

0:07:00.000,0:07:02.000
Czemu tak łatwo się nauczyć?

0:07:02.000,0:07:05.757
Są dobrzy i źli kłamcy.[br]Nie ma oryginalnych.

0:07:05.757,0:07:09.220
Popełniamy te same błędy.[br]Używamy tych samych technik.

0:07:09.220,0:07:13.100
Pokażę teraz dwa rodzaje oszustwa.

0:07:13.100,0:07:15.760
Potem spróbujemy sami[br]znaleźć gorące punkty.

0:07:15.760,0:07:17.413
Zacznijmy od mowy.

0:07:18.000,0:07:20.560
Wideo: Bill Clinton: "Słuchajcie uważnie,

0:07:20.560,0:07:22.000
powtórzę jeszcze raz.

0:07:22.000,0:07:25.000
Nie miałem stosunków seksualnych

0:07:25.000,0:07:29.000
z tą kobietą, panną Lewinsky.

0:07:29.000,0:07:31.000
Nie kazałem nikomu kłamać,

0:07:31.000,0:07:33.890
nigdy, ani razu.

0:07:33.890,0:07:37.010
Wszystkie oskarżenia są fałszywe.

0:07:37.010,0:07:39.230
Teraz muszę wracać do pracy dla kraju.

0:07:39.230,0:07:40.370
Dziękuję".

0:07:43.000,0:07:46.000
Pamela Meyer: po czym poznać,[br]że to kłamstwo?

0:07:46.000,0:07:50.531
Po pierwsze usłyszeliśmy[br]tak zwane formalne zaprzeczenie.

0:07:50.531,0:07:53.160
Badania wykazują,[br]że ludzie idący w zaparte

0:07:53.160,0:07:56.750
używają formalnego języka[br]zamiast potocznego.

0:07:56.750,0:07:59.490
Usłyszeliśmy też wyrażenie[br]dystansujące: "ta kobieta".

0:07:59.490,0:08:01.000
Wiadomo, że kłamcy nieświadomie

0:08:01.000,0:08:03.000
dystansują się od tematu,

0:08:03.000,0:08:06.000
używając w tym celu języka.

0:08:06.000,0:08:09.000
Gdyby Clinton powiedział:[br]"Prawdę mówiąc..."

0:08:09.000,0:08:11.740
albo ulubiony zwrot Nixona:[br]"Całkiem szczerze",

0:08:11.740,0:08:13.250
wszystko by się wydało,

0:08:13.250,0:08:15.000
bo każdy detektyw kłamstw wie,

0:08:15.000,0:08:18.000
że tak zwane wyrażenia kwalifikujące

0:08:18.000,0:08:20.760
jeszcze bardziej dyskredytują podmiot.

0:08:20.760,0:08:23.210
Gdyby powtórzył całe pytanie

0:08:23.210,0:08:27.000
albo opatrzył wypowiedź[br]zbyt wieloma szczegółami,

0:08:27.000,0:08:29.000
a cieszymy się, że tego nie zrobił,

0:08:29.000,0:08:31.620
zdyskredytowałby się jeszcze bardziej.

0:08:31.620,0:08:33.000
Freud miał rację.

0:08:33.000,0:08:36.840
Freud powiedział, że słowa[br]mają wiele warstw.

0:08:36.840,0:08:39.620
"Żaden śmiertelnik[br]nie umie dotrzymać sekretu.

0:08:39.620,0:08:42.830
Jeśli jego usta milczą, gada palcami".

0:08:42.830,0:08:45.000
Wszyscy to robimy, bez wyjątków.

0:08:45.000,0:08:47.730
Mówimy palcami.

0:08:47.730,0:08:50.710
Pokażę Dominika Strauss-Kahna z Obamą,

0:08:50.710,0:08:52.438
który mówi palcami.

0:08:53.460,0:08:55.800
(Śmiech)

0:08:56.950,0:09:00.640
Tu dochodzimy do drugiego schematu,

0:09:00.640,0:09:02.000
czyli języka ciała.

0:09:02.920,0:09:05.000
Oto co trzeba robić:

0:09:05.000,0:09:08.000
wyrzucić przez okno[br]dotychczasowe założenia.

0:09:08.000,0:09:10.750
Pozwolić nauce okiełznać własną wiedzę.

0:09:10.750,0:09:13.630
Zwykle sądzi się, że kłamcy się wiercą.

0:09:13.630,0:09:16.550
Tymczasem górna część[br]ciała kłamcy zwykle zastyga.

0:09:16.550,0:09:19.000
Uważa się, że kłamcy nie patrzą w oczy.

0:09:19.000,0:09:21.950
Tymczasem patrzą odrobinę za dużo,

0:09:21.950,0:09:23.600
żeby zaprzeczyć temu mitowi.

0:09:23.600,0:09:25.720
Uważa się, że serdeczność i uśmiech

0:09:25.720,0:09:27.790
sygnalizują uczciwość i szczerość.

0:09:27.790,0:09:29.000
Jednak wprawny obserwator

0:09:29.000,0:09:31.982
rozpozna fałszywy uśmiech na kilometr

0:09:31.982,0:09:34.000
Czy wszyscy widzą tutaj fałszywy uśmiech?

0:09:35.000,0:09:39.076
Można świadomie skurczyć[br]mięśnie policzków.

0:09:40.000,0:09:43.000
Ale prawdziwy uśmiech[br]jest w oczach, w zmarszczkach.

0:09:43.000,0:09:45.740
Nie da się ich świadomie skurczyć,

0:09:45.740,0:09:47.810
zwłaszcza, gdy przesadziliśmy z botoksem.

0:09:47.810,0:09:50.520
Ostrożnie z botoksem[br]- nikt nie uwierzy w twoją szczerość.

0:09:51.490,0:09:53.443
Teraz popatrzmy na gorące punkty.

0:09:53.443,0:09:55.120
Co się dzieje podczas rozmowy?

0:09:55.120,0:09:57.000
Czy możesz znaleźć gorące punkty,

0:09:57.000,0:09:59.000
by zaobserwować rozbieżności

0:09:59.000,0:10:01.000
między słowami i czynami?

0:10:01.380,0:10:03.620
Wiem, że zabrzmi to jak truizm,

0:10:03.620,0:10:05.693
ale podczas rozmowy z kimś,

0:10:05.693,0:10:08.000
kogo podejrzewamy o oszustwo,

0:10:08.000,0:10:11.770
najczęściej przeoczamy[br]postawę drugiej osoby.

0:10:11.770,0:10:14.270
Uczciwy człowiek będzie współpracował.

0:10:14.270,0:10:16.070
Pokaże, że jest po twojej stronie.

0:10:16.070,0:10:17.000
Wykaże entuzjazm.

0:10:17.000,0:10:19.690
Z chęcią pomoże dotrzeć do prawdy.

0:10:19.690,0:10:23.492
Chętnie weźmie udział w burzy mózgów,[br]podsunie podejrzanych,

0:10:23.492,0:10:24.920
dostarczy szczegółów.

0:10:24.920,0:10:26.000
Powie: "Wiesz co,

0:10:26.000,0:10:29.000
może to ci z księgowości[br]sfałszowali czeki".

0:10:29.000,0:10:32.000
Wścieknie się, jeśli wyczuje,[br]że się go fałszywie oskarża,

0:10:32.000,0:10:34.000
będzie wściekły podczas całej rozmowy,

0:10:34.000,0:10:37.770
nie raz na jakiś czas, tylko cały czas.

0:10:37.770,0:10:39.870
Jeśli spytasz kogoś uczciwego,

0:10:39.870,0:10:42.457
co zrobić z kimś, kto sfałszował czeki,

0:10:42.457,0:10:44.660
uczciwa osoba doradzi zwykle

0:10:44.660,0:10:48.750
ostrzejszą, a nie łagodniejszą karę.

0:10:48.750,0:10:51.070
Załóżmy, że tę samą rozmowę

0:10:51.070,0:10:52.590
prowadzimy z krętaczem.

0:10:52.590,0:10:54.490
Będzie zrezygnowany,

0:10:54.490,0:10:56.500
ze spuszczonymi oczami i cichym głosem,

0:10:56.500,0:10:58.640
milknący raz po raz, spazmatyczny.

0:10:58.640,0:11:00.830
Jeśli poprosimy oszusta o sprawozdanie,

0:11:00.830,0:11:03.000
wypełni je zbyt wieloma szczegółami

0:11:03.000,0:11:05.330
w nieistotnych miejscach.

0:11:06.000,0:11:09.632
Poza tym jego opowiadanie[br]będzie ściśle chronologiczne.

0:11:09.632,0:11:11.000
Wprawny śledczy,

0:11:11.000,0:11:13.840
w bardzo subtelny sposób

0:11:13.840,0:11:15.500
i w ciągu wielu godzin,

0:11:15.500,0:11:18.710
będzie nalegać na usłyszenie[br]o zdarzeniach od tyłu

0:11:18.710,0:11:20.670
i patrzeć, jak podejrzany się wije,

0:11:20.670,0:11:24.340
notując, które pytania[br]spowodowały najwięcej oznak kłamstwa.

0:11:24.340,0:11:26.811
Czemu? Wszyscy jesteśmy tacy sami.

0:11:26.811,0:11:28.000
Ćwiczymy słowa,

0:11:28.000,0:11:30.000
ale rzadko ćwiczymy gesty.

0:11:30.000,0:11:32.510
Mówimy "tak", a kręcimy głową na "nie".

0:11:32.510,0:11:35.590
Opowiadamy przekonujące historyjki,[br]a lekko wzruszamy ramionami.

0:11:35.590,0:11:37.560
Popełniamy straszliwe zbrodnie,

0:11:37.560,0:11:40.530
a uśmiechamy się na myśl,[br]że uda nam się bezkarnie wywinąć.

0:11:40.530,0:11:43.380
Taki uśmiech nazywa się fachowo[br]"rozkosz oszusta".

0:11:43.380,0:11:46.000
Zobaczymy to później na filmie,

0:11:46.000,0:11:47.000
ale zaczniemy od...

0:11:47.000,0:11:48.880
Jeśli ktoś go nie zna,

0:11:48.880,0:11:51.370
to kandydat na prezydenta, John Edwards,

0:11:51.370,0:11:54.522
który zaszokował Amerykę[br]dzieckiem z nieprawego łoża.

0:11:54.522,0:11:57.720
Zobaczymy, jak mówi o testach na ojcostwo.

0:11:57.720,0:12:00.360
Spróbujcie zauważyć,

0:12:00.360,0:12:02.310
jak mówi "tak", kręcąc głową na "nie",

0:12:02.310,0:12:03.750
wzruszając lekko ramionami.

0:12:03.750,0:12:06.170
(Wideo) John Edwards:[br]Chętnie wezmę w tym udział.

0:12:06.170,0:12:08.830
Wiem, że to niemożliwe,[br]żeby to było moje dziecko

0:12:08.830,0:12:10.770
ze względów czasowych.

0:12:10.770,0:12:12.420
Więc wiem, że to niemożliwe.

0:12:12.420,0:12:14.670
Chętnie zrobię test na ojcostwo

0:12:14.670,0:12:16.610
i zrobię to z przyjemnością.

0:12:16.610,0:12:19.504
Reporter: Czy zrobi to pan już niedługo?

0:12:19.504,0:12:22.895
JE: Jestem tylko jedną ze stron[br]w tym teście.

0:12:22.895,0:12:25.000
Ale z chęcią wezmę w nim udział.

0:12:25.850,0:12:28.430
PM: kręcenie głową dużo łatwiej zauważyć,

0:12:28.430,0:12:29.780
kiedy wiemy, czego szukać.

0:12:29.780,0:12:33.390
Czasem kłamcy robią miny

0:12:33.390,0:12:35.360
mające zamaskować inne,

0:12:35.360,0:12:37.510
które jednak pojawiają się[br]na mgnienie oka.

0:12:37.510,0:12:39.580
Mordercy znani są z okazywania smutku.

0:12:39.580,0:12:42.290
Nowy partner w joint venture[br]może podać ci rękę,

0:12:42.290,0:12:43.850
świętować, zjeść z tobą kolację,

0:12:43.850,0:12:46.530
a potem na sekundę zrobić wściekłą minę.

0:12:46.530,0:12:49.766
Nie staniemy się od razu[br]ekspertami od wyrazu twarzy,

0:12:49.766,0:12:53.140
ale nauczę was jednej miny,[br]bardzo niebezpiecznej, a wyrazistej:

0:12:53.140,0:12:55.000
to wyraz pogardy.

0:12:55.000,0:12:58.660
W przypadku gniewu[br]szanse obu osób są wyrównane.

0:12:58.660,0:13:01.177
Nadal można mówić o zdrowej relacji.

0:13:01.177,0:13:03.179
Kiedy gniew zmienia się w pogardę,

0:13:03.179,0:13:04.927
położono na tobie krzyżyk.

0:13:04.927,0:13:07.059
Wiąże się ją z poczuciem[br]moralnej wyższości.

0:13:07.059,0:13:10.140
Dlatego niezmiernie trudno[br]się z niej wydobyć.

0:13:10.140,0:13:11.490
Wygląda tak.

0:13:11.490,0:13:15.702
Kącik ust podnosi się[br]do góry i ku środkowi.

0:13:15.920,0:13:18.830
To jedyna asymetryczna mina.

0:13:18.830,0:13:20.668
W przypadku pogardy,

0:13:20.668,0:13:22.797
niezależnie od tego,[br]czy poprzedza oszustwo,

0:13:22.797,0:13:24.741
a nie zawsze poprzedza,

0:13:24.741,0:13:27.071
odwróć się i idź w przeciwną stronę.

0:13:27.071,0:13:28.481
Przemyśl transakcję.

0:13:28.481,0:13:32.000
Powiedz: "Nie, dziękuję,[br]nie przyjdę na jeszcze jednego drinka".

0:13:32.830,0:13:36.640
Badania odnalazły[br]o wiele więcej wskazówek.

0:13:36.640,0:13:38.000
Wiemy na przykład,

0:13:38.000,0:13:40.680
że kłamcy częściej mrugają,

0:13:40.680,0:13:42.800
kierują stopy w stronę wyjścia.

0:13:42.800,0:13:45.010
Biorą do ręki przedmioty,

0:13:45.010,0:13:47.880
żeby postawić barierę[br]między sobą a rozmówcą.

0:13:47.880,0:13:49.845
Zmieniają tembr głosu,

0:13:49.845,0:13:52.730
często mówiąc niżej.

0:13:52.730,0:13:54.000
Teraz przejdźmy do sedna.

0:13:54.000,0:13:58.299
Zachowania to tylko zachowania.

0:13:58.299,0:14:00.750
Nie są dowodem oszustwa.

0:14:00.750,0:14:01.880
To czerwone flagi.

0:14:01.880,0:14:03.000
Jesteśmy tylko ludźmi.

0:14:03.000,0:14:06.000
Wykonujemy oszukańcze gesty[br]jak dzień długi.

0:14:06.000,0:14:08.000
Same w sobie nic nie znaczą.

0:14:08.000,0:14:11.000
Jeśli widzisz ich wiele na raz - uważaj.

0:14:11.000,0:14:14.692
Patrz, słuchaj, dociekaj,[br]zadawaj trudne pytania,

0:14:14.692,0:14:17.000
porzuć postawę wiedzy,

0:14:17.000,0:14:20.880
przyjmij postawę ciekawości,[br]zadawaj pytania,

0:14:20.880,0:14:23.910
zachowaj godność,[br]traktuj rozmówcę poważnie.

0:14:23.910,0:14:26.793
Nie naśladuj ludzi[br]z "Prawa i porządku" i innych seriali,

0:14:26.793,0:14:28.837
którzy zmuszają innych do uległości.

0:14:28.837,0:14:31.000
Nie bądź zbyt agresywny, to nie działa.

0:14:31.770,0:14:33.881
Mówiliśmy trochę o tym,

0:14:33.881,0:14:35.628
jak rozmawiać z kimś, kto kłamie

0:14:35.628,0:14:37.000
i jak rozpoznać kłamstwo.

0:14:37.000,0:14:40.000
Zgodnie z obietnicą zobaczymy teraz,[br]jak wygląda prawda.

0:14:40.000,0:14:43.525
Pokażę dwa filmy, dwie matki:

0:14:43.525,0:14:45.830
jedna kłamie, druga mówi prawdę.

0:14:45.830,0:14:49.000
Znalazł je badacz[br]David Matsumoto z Kalifornii.

0:14:49.000,0:14:51.000
Sądzę, że znakomicie oddają,

0:14:51.000,0:14:53.000
jak wygląda prawda.

0:14:53.000,0:14:55.710
Ta matka, Diane Downs,

0:14:55.710,0:14:57.860
zastrzeliła swoje dzieci,

0:14:57.860,0:15:01.000
zawiozła je ociekające krwią do szpitala,

0:15:01.000,0:15:04.250
twierdząc, że zrobił to[br]nieznajomy włóczęga.

0:15:04.250,0:15:05.590
Na filmie zobaczycie,

0:15:05.590,0:15:08.265
że nie potrafi nawet udawać[br]zrozpaczonej matki.

0:15:08.265,0:15:09.670
Zwróćcie uwagę

0:15:09.670,0:15:11.393
na niewiarygodną rozbieżność

0:15:11.393,0:15:14.820
między koszmarnym zajściem, jakie opisuje,

0:15:14.820,0:15:16.222
a jej spokojnym zachowaniem.

0:15:16.222,0:15:18.820
Patrząc uważnie,[br]zobaczycie "rozkosz oszusta".

0:15:18.820,0:15:21.103
(Wideo) Diane Downs: W nocy,[br]kiedy zamykam oczy,

0:15:21.103,0:15:24.060
widzę jak Christie wyciąga do mnie[br]rękę w samochodzie,

0:15:24.060,0:15:26.620
a z ust kapie jej krew.

0:15:26.620,0:15:29.654
Może z czasem to się zatrze,

0:15:29.654,0:15:30.950
chociaż nie sądzę.

0:15:30.950,0:15:33.000
To przeszkadza mi najbardziej.

0:15:40.000,0:15:42.000
Teraz zobaczymy

0:15:42.000,0:15:44.656
naprawdę zrozpaczoną matkę, Erin Runnion,

0:15:44.656,0:15:48.000
w sądowej konfrontacji[br]z mordercą i oprawcą jej córki.

0:15:48.000,0:15:50.000
Nie ma tu fałszywych emocji,

0:15:50.000,0:15:53.370
tylko autentyczny wyraz matczynej udręki.

0:15:53.370,0:15:56.513
(Wideo) Erin Runnion: Napisałam[br]to oświadczenie w 3 rocznicę nocy,

0:15:56.513,0:15:58.260
której zabrałeś moje dziecko,

0:15:58.260,0:15:59.925
krzywdziłeś ją,

0:15:59.925,0:16:01.977
zgniatałeś

0:16:01.977,0:16:05.750
i przerażałeś, póki nie stanęło jej serce.

0:16:05.750,0:16:09.150
Wiem, że walczyła z tobą.

0:16:09.150,0:16:10.740
Wiem, że patrzyła na ciebie

0:16:10.740,0:16:12.680
tymi cudownymi brązowymi oczami,

0:16:12.680,0:16:16.229
a mimo to chciałeś ją zabić.

0:16:16.229,0:16:18.220
Nie rozumiem tego

0:16:18.220,0:16:20.000
i nigdy nie zrozumiem.

0:16:21.210,0:16:24.720
Prawdziwość tych uczuć[br]nie pozostawia wątpliwości.

0:16:24.720,0:16:29.750
Rozwija się technologia[br]rozpoznawania prawdy

0:16:29.750,0:16:30.910
i nauka z tym związana.

0:16:30.910,0:16:34.460
Jak wiadomo istnieją[br]specjalistyczne okulografy

0:16:34.460,0:16:36.304
i spektroskopia bliskiej podczerwieni,

0:16:36.304,0:16:39.218
rezonans magnetyczny odczytujący[br]sygnały wysyłane przez ciało,

0:16:39.218,0:16:40.770
kiedy próbujemy kłamać.

0:16:40.770,0:16:43.000
Będą próby wciśnięcia nam tych technologii

0:16:43.000,0:16:45.000
jako panaceum na fałsz

0:16:45.000,0:16:48.000
i któregoś dnia bardzo się przydadzą.

0:16:48.000,0:16:50.000
Na razie trzeba jednak zapytać:

0:16:50.000,0:16:52.000
"Kogo wolałbyś zabrać na zebranie:

0:16:52.000,0:16:55.000
osobę wytrenowaną w docieraniu do prawdy,

0:16:55.000,0:16:58.582
czy faceta targającego[br]180-kilogramowy encefalograf?"

0:17:00.320,0:17:04.439
Wykrywacze oszustw[br]polegają na naturalnych narzędziach.

0:17:04.439,0:17:06.140
Wiedzą, jak ktoś powiedział,

0:17:06.140,0:17:08.750
że "charakter to to,[br]kim jesteś w ciemności".

0:17:08.750,0:17:09.853
To interesujące,

0:17:09.853,0:17:12.090
że dziś mamy tak mało ciemności.

0:17:12.090,0:17:14.710
Nasz świat oświetlany jest[br]przez całą dobę.

0:17:14.710,0:17:16.000
Jest przezroczysty

0:17:16.000,0:17:18.000
dzięki blogom i sieciom społecznym,

0:17:18.000,0:17:20.680
które transmitują gwar[br]całkiem nowego pokolenia,

0:17:20.680,0:17:24.630
z wyboru wiodącego publiczne życie.

0:17:24.630,0:17:27.540
To dużo hałaśliwszy świat.

0:17:28.330,0:17:29.660
Choć to niełatwe

0:17:29.660,0:17:31.000
musimy pamiętać,

0:17:31.000,0:17:34.840
że nadmierne dzielenie się[br]to nie to samo, co szczerość.

0:17:34.840,0:17:37.090
Szalone tweetowanie i SMSowanie

0:17:37.090,0:17:38.661
przesłania nam fakt,

0:17:38.661,0:17:41.620
że niuanse ludzkiej przyzwoitości,[br]prawości charakteru

0:17:41.620,0:17:44.678
nadal się liczą i liczyć się będą zawsze.

0:17:44.678,0:17:46.638
W tym hałaśliwszym świecie

0:17:46.638,0:17:51.160
może warto dosłowniej określać

0:17:51.160,0:17:53.000
nasz kod moralny.

0:17:53.000,0:17:55.890
Łącząc naukowe rozpoznawanie fałszu

0:17:55.890,0:17:57.970
ze sztuką patrzenia i słuchania,

0:17:57.970,0:18:00.000
odmawiasz uczestniczenia w kłamstwie.

0:18:01.160,0:18:02.702
Wyruszasz ścieżką

0:18:02.702,0:18:04.760
większej otwartości,

0:18:04.760,0:18:06.460
bo pokazujesz innym,

0:18:06.460,0:18:11.000
że "mój świat, nasz świat, będzie uczciwy.

0:18:11.000,0:18:13.824
W moim świecie wzmocni się prawda,

0:18:13.824,0:18:16.627
a fałsz zostanie rozpoznany[br]i usunięty na margines".

0:18:16.627,0:18:18.000
Kiedy to uczynisz,

0:18:18.000,0:18:22.160
grunt wokół ciebie trochę się przesunie.

0:18:22.160,0:18:24.600
I taka jest prawda. Dziękuję.

0:18:24.600,0:18:29.000
(Brawa)