WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:05.000
Nie chcę tu nikogo niepokoić,

00:00:05.000 --> 00:00:07.000
ale dowiedziałam się właśnie,

00:00:07.000 --> 00:00:09.000
że osoba po twojej prawej stronie to kłamca.

00:00:09.000 --> 00:00:11.000
(Śmiech)

00:00:11.000 --> 00:00:14.000
Podobnie jak osoba po lewej.

00:00:14.000 --> 00:00:17.000
A także osoba siedząca na twoim miejscu.

00:00:17.000 --> 00:00:19.000
Wszyscy jesteśmy kłamcami.

00:00:19.000 --> 00:00:21.000
Dzisiaj zamierzam pokazać,

00:00:21.000 --> 00:00:24.000
co nauka mówi o przyczynach naszych kłamstw,

00:00:24.000 --> 00:00:26.000
jak wykrywać kłamstwa

00:00:26.000 --> 00:00:29.000
i czemu warto wysilić się na przejście

00:00:29.000 --> 00:00:32.000
od wykrywania kłamstwa do szukania prawdy,

00:00:32.000 --> 00:00:34.000
a na koniec budowy zaufania.

NOTE Paragraph

00:00:34.000 --> 00:00:37.000
Skoro mowa o zaufaniu:

00:00:37.000 --> 00:00:40.000
odkąd napisałam książkę "Liespotting",

00:00:40.000 --> 00:00:43.000
nikt nie chce spotkać się ze mną osobiście.

00:00:43.000 --> 00:00:46.000
Mówią: wyślemy maila.

00:00:46.000 --> 00:00:48.000
(Śmiech)

00:00:48.000 --> 00:00:52.000
Nie mogę nawet umówić się z nikim w Starbucks.

00:00:52.000 --> 00:00:54.000
Mąż mówi mi: "Skarbie, oszustwa?

00:00:54.000 --> 00:00:57.000
Może lepiej zajęłabyś się kuchnią francuską?"

NOTE Paragraph

00:00:57.000 --> 00:00:59.000
Zanim zacznę,

00:00:59.000 --> 00:01:02.000
chcę wyjaśnić swój cel,

00:01:02.000 --> 00:01:04.000
a nie jest nim nauka gry w "Mam cię".

00:01:04.000 --> 00:01:06.000
Wykrywacze oszustw to nie dzieciaki,

00:01:06.000 --> 00:01:09.000
które z ostatnich rzędów wołają "Mam cię!".

00:01:09.000 --> 00:01:12.000
Ruszyłeś brwiami. Rozszerzyłeś nozdrza.

00:01:12.000 --> 00:01:15.000
Oglądam serial "Magia kłamstwa"
i wiem, że kłamiesz.

00:01:15.000 --> 00:01:17.000
Wykrywacze oszustw posługują się

00:01:17.000 --> 00:01:20.000
wiedzę naukową o dostrzeganiu kłamstw.

00:01:20.000 --> 00:01:22.000
Używają jej, by dotrzeć do prawdy

00:01:22.000 --> 00:01:24.000
i naśladując dojrzałych przywódców,

00:01:24.000 --> 00:01:27.000
prowadzą trudne rozmowy z trudnymi ludźmi,

00:01:27.000 --> 00:01:29.000
często w trudnych czasach.

00:01:29.000 --> 00:01:31.000
Ruszyli tą drogą

00:01:31.000 --> 00:01:33.000
przyjmując jako zasadę

00:01:33.000 --> 00:01:35.000
następującą tezę:

00:01:35.000 --> 00:01:38.000
Kłamstwo wymaga współpracy.

00:01:38.000 --> 00:01:42.000
Kłamstwo samo w sobie nic nie znaczy.

00:01:42.000 --> 00:01:44.000
Nabiera znaczenia,

00:01:44.000 --> 00:01:46.000
kiedy druga osoba zgadza się w nie uwierzyć.

NOTE Paragraph

00:01:46.000 --> 00:01:48.000
Wiem, że zabrzmi to surowo,

00:01:48.000 --> 00:01:52.000
ale kiedyś okłamano cię,

00:01:52.000 --> 00:01:54.000
bo się na to zgodziłeś.

00:01:54.000 --> 00:01:57.000
Prawda numer jeden: kłamstwo wymaga współpracy.

00:01:57.000 --> 00:01:59.000
Nie wszystkie kłamstwa szkodzą.

00:01:59.000 --> 00:02:02.000
Czasem chętnie bierzemy udział w oszustwie,

00:02:02.000 --> 00:02:05.000
by nie stracić twarzy,

00:02:05.000 --> 00:02:08.000
albo żeby dochować tajemnicy.

00:02:08.000 --> 00:02:10.000
Mówimy: "Ładna piosenka".

00:02:10.000 --> 00:02:13.000
"Skarbie, to cię wcale nie pogrubia".

00:02:13.000 --> 00:02:15.000
Albo ulubiona wymówka komputerowców:

00:02:15.000 --> 00:02:18.000
"Właśnie znalazłem maila od ciebie w spamie".

00:02:18.000 --> 00:02:21.000
"Tak mi przykro".

NOTE Paragraph

00:02:21.000 --> 00:02:24.000
Czasami bierzemy udział w oszustwie wbrew naszej woli.

00:02:24.000 --> 00:02:27.000
Co może nas bardzo wiele kosztować.

00:02:27.000 --> 00:02:30.000
W zeszłym roku straciliśmy 997 miliardów dolarów

00:02:30.000 --> 00:02:34.000
z powodu oszustw finansowych w USA.

00:02:34.000 --> 00:02:36.000
To prawie bilion dolarów.

00:02:36.000 --> 00:02:38.000
7% dochodu narodowego.

00:02:38.000 --> 00:02:40.000
Oszustwa kosztują nas miliardy.

00:02:40.000 --> 00:02:43.000
Weźmy Enron, Madoffa, kryzys hipoteczny.

00:02:43.000 --> 00:02:46.000
W przypadku podwójnych agentów i zdrajców

00:02:46.000 --> 00:02:48.000
jak Robert Hanssen czy Aldrich Ames,

00:02:48.000 --> 00:02:50.000
kłamstwa mogą zdradzić kraj,

00:02:50.000 --> 00:02:53.000
zagrozić bezpieczeństwu, podkopać demokrację,

00:02:53.000 --> 00:02:56.000
narazić na śmierć naszych żołnierzy.

NOTE Paragraph

00:02:56.000 --> 00:02:59.000
Oszukiwanie to poważna sprawa.

00:02:59.000 --> 00:03:01.000
Ten oszust, Henry Oberlander,

00:03:01.000 --> 00:03:03.000
był tak skuteczny,

00:03:03.000 --> 00:03:05.000
że zdaniem brytyjskich władz

00:03:05.000 --> 00:03:08.000
mógł naruszyć cały system bankowy Zachodu.

00:03:08.000 --> 00:03:10.000
Nie znajdziecie go w Google ani nigdzie indziej.

00:03:10.000 --> 00:03:13.000
Tylko raz udzielił wywiadu i wtedy powiedział:

00:03:13.000 --> 00:03:15.000
"Mam jedną zasadę".

00:03:15.000 --> 00:03:18.000
Oto zasada Henry'ego.

00:03:18.000 --> 00:03:20.000
"Każdy chce ci coś dać,

00:03:20.000 --> 00:03:23.000
by dostać coś, co zaspokoi jego własne potrzeby".

00:03:23.000 --> 00:03:25.000
Oto sedno problemu.

00:03:25.000 --> 00:03:27.000
Jeśli nie chcesz dać się oszukać,

00:03:27.000 --> 00:03:29.000
musisz wiedzieć, czego pożądasz.

00:03:29.000 --> 00:03:32.000
Nikt nie lubi się do tego przyznawać.

00:03:32.000 --> 00:03:35.000
Chcielibyśmy być lepszymi mężami czy żonami,

00:03:35.000 --> 00:03:37.000
chcielibyśmy być mądrzejsi, silniejsi, wyżsi, bogatsi,

00:03:37.000 --> 00:03:39.000
chcielibyśmy być mądrzejsi, silniejsi, wyżsi, bogatsi,

00:03:39.000 --> 00:03:41.000
to długa lista.

00:03:41.000 --> 00:03:43.000
Kłamiemy, by zasypać tę przepaść;

00:03:43.000 --> 00:03:45.000
przekuć fantazje o tym, kim chcielibyśmy być

00:03:45.000 --> 00:03:48.000
przekuć fantazje o tym, kim chcielibyśmy być

00:03:48.000 --> 00:03:51.000
w rzeczywistość.

00:03:51.000 --> 00:03:54.000
Aż się do tego palimy.

NOTE Paragraph

00:03:54.000 --> 00:03:57.000
Wykazano, że każdego dnia

00:03:57.000 --> 00:03:59.000
jesteśmy okłamywani 10 do 200 razy.

00:03:59.000 --> 00:04:02.000
Oczywiście wiele tu białych kłamstw.

00:04:02.000 --> 00:04:04.000
Inne badania wykazały,

00:04:04.000 --> 00:04:06.000
że nieznajomi kłamią 3 razy

00:04:06.000 --> 00:04:08.000
w ciągu pierwszych 10 minut spotkania.

00:04:08.000 --> 00:04:10.000
(Śmiech)

00:04:10.000 --> 00:04:13.000
Z początku na taką myśl aż nas skręca.

00:04:13.000 --> 00:04:15.000
Trudno uwierzyć we wszechobecność kłamstwa.

00:04:15.000 --> 00:04:17.000
Zasadniczo nie popieramy kłamstw.

00:04:17.000 --> 00:04:19.000
Jeśli przyjrzymy się uważniej,

00:04:19.000 --> 00:04:21.000
sytuacja zacznie wyglądać jeszcze gorzej.

00:04:21.000 --> 00:04:24.000
Częściej okłamujemy obcych, niż współpracowników.

00:04:24.000 --> 00:04:28.000
Ekstrawertycy kłamią częściej niż introwertycy.

00:04:28.000 --> 00:04:31.000
Mężczyźni 8 razy częściej kłamią na swój temat,

00:04:31.000 --> 00:04:33.000
niż na temat innych.

00:04:33.000 --> 00:04:36.000
Kobiety kłamią, by chronić innych.

00:04:36.000 --> 00:04:39.000
W przeciętnym małżeństwie

00:04:39.000 --> 00:04:41.000
okłamujesz małżonka w jednej na 10 interakcji.

00:04:41.000 --> 00:04:43.000
okłamujesz małżonka w jednej na 10 interakcji.

00:04:43.000 --> 00:04:45.000
Może się wydawać, że to dużo.

00:04:45.000 --> 00:04:47.000
Dla nieżonatych ta liczba spada do trzech.

NOTE Paragraph

00:04:47.000 --> 00:04:49.000
Kłamstwo jest złożone.

00:04:49.000 --> 00:04:52.000
Wplata się w codzienne życie prywatne i zawodowe.

00:04:52.000 --> 00:04:54.000
Mamy ambiwalentne uczucia wobec prawdy.

00:04:54.000 --> 00:04:56.000
Analizujemy ją tylko na tyle, ile to niezbędne,

00:04:56.000 --> 00:04:58.000
często z bardzo dobrych powodów,

00:04:58.000 --> 00:05:01.000
czasem przez niezrozumienie braków w naszym życiu.

00:05:01.000 --> 00:05:03.000
To druga prawda o kłamstwie.

00:05:03.000 --> 00:05:05.000
Oponujemy przeciw kłamstwu,

00:05:05.000 --> 00:05:07.000
ale popieramy je w sekrecie

00:05:07.000 --> 00:05:09.000
w sposób usankcjonowany społecznie od setek lat.

00:05:09.000 --> 00:05:11.000
w sposób usankcjonowany społecznie od setek lat.

00:05:11.000 --> 00:05:13.000
To równie stare jak oddychanie.

00:05:13.000 --> 00:05:15.000
To część naszej kultury, naszej historii.

00:05:15.000 --> 00:05:18.000
Weźmy Dantego, Szekspira,

00:05:18.000 --> 00:05:21.000
biblię, Express Wieczorny.

NOTE Paragraph

00:05:21.000 --> 00:05:23.000
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:05:23.000 --> 00:05:25.000
Kłamstwo ma ewolucyjną wartość dla naszego gatunku.

00:05:25.000 --> 00:05:27.000
Badacze wiedzą od dawna,

00:05:27.000 --> 00:05:29.000
że im inteligentniejszy gatunek,

00:05:29.000 --> 00:05:31.000
tym większą ma korę nową,

00:05:31.000 --> 00:05:33.000
i tym bardziej jest skłonny do kłamstwa.

00:05:33.000 --> 00:05:35.000
Może pamiętacie gorylicę Koko,

00:05:35.000 --> 00:05:38.000
którą nauczono języka migowego?

00:05:38.000 --> 00:05:41.000
Koko umiała się porozumiewać na migi.

00:05:41.000 --> 00:05:43.000
Tutaj jest Koko ze swoim kotkiem.

00:05:43.000 --> 00:05:46.000
To jej słodki, puszysty kotek.

00:05:46.000 --> 00:05:48.000
Koko oskarżyła go raz

00:05:48.000 --> 00:05:50.000
o wyrwanie zlewu ze ściany.

00:05:50.000 --> 00:05:52.000
(Śmiech)

00:05:52.000 --> 00:05:54.000
Z natury dążymy do przywództwa.

00:05:54.000 --> 00:05:56.000
Zaczyna się to bardzo wcześnie.

00:05:56.000 --> 00:05:58.000
Jak wcześnie?

00:05:58.000 --> 00:06:00.000
Niemowlęta udają płacz,

00:06:00.000 --> 00:06:02.000
przestają, patrzą, czy ktoś idzie

00:06:02.000 --> 00:06:04.000
i zaraz znów płaczą.

00:06:04.000 --> 00:06:06.000
Roczne dzieci umieją ukrywać prawdę.

00:06:06.000 --> 00:06:08.000
(Śmiech)

00:06:08.000 --> 00:06:10.000
Dwulatki blefują.

00:06:10.000 --> 00:06:12.000
Pięciolatki zwyczajnie kłamią.

00:06:12.000 --> 00:06:14.000
Manipulują, używając pochlebstw.

00:06:14.000 --> 00:06:17.000
9-latki to mistrzowie zacierania śladów.

00:06:17.000 --> 00:06:19.000
W wieku pomaturalnym

00:06:19.000 --> 00:06:22.000
kłamiemy mamie w jednej na pięć rozmów.

00:06:22.000 --> 00:06:25.000
Kiedy podejmujemy pracę i zaczynamy zarabiać,

00:06:25.000 --> 00:06:27.000
wkraczamy do świata

00:06:27.000 --> 00:06:29.000
pełnego spamu, cyfrowych kolegów na niby,

00:06:29.000 --> 00:06:31.000
stronniczych mediów,

00:06:31.000 --> 00:06:33.000
pomysłowych złodziei tożsamości,

00:06:33.000 --> 00:06:35.000
światowej klasy piramid finansowych,

00:06:35.000 --> 00:06:37.000
epidemii oszustw.

00:06:37.000 --> 00:06:39.000
W skrócie, jak określił to pewien autor:

00:06:39.000 --> 00:06:42.000
społeczeństwo po-uczciwości.

00:06:42.000 --> 00:06:44.000
Trudno się połapać,

00:06:44.000 --> 00:06:47.000
już od dłuższego czasu.

NOTE Paragraph

00:06:48.000 --> 00:06:50.000
Co można zrobić?

00:06:50.000 --> 00:06:52.000
Jest kilka sposobów

00:06:52.000 --> 00:06:54.000
na odnalezienie drogi przez bagna.

00:06:54.000 --> 00:06:57.000
Wytrenowani wykrywacze oszustw wykrywają prawdę w 90%.

00:06:57.000 --> 00:07:00.000
My pozostali - ledwie w 54%.

00:07:00.000 --> 00:07:02.000
Czemu tak łatwo się nauczyć?

00:07:02.000 --> 00:07:05.000
Są dobrzy i źli kłamcy. Nie ma oryginalnych.

00:07:05.000 --> 00:07:08.000
Popełniamy te same błędy. Używamy tych samych technik.

00:07:08.000 --> 00:07:10.000
Pokażę teraz dwa rodzaje oszustwa.

00:07:10.000 --> 00:07:12.000
Pokażę teraz dwa rodzaje oszustwa.

00:07:12.000 --> 00:07:15.000
Potem spróbujemy sami znaleźć gorące punkty.

00:07:15.000 --> 00:07:18.000
Zacznijmy od mowy.

NOTE Paragraph

00:07:18.000 --> 00:07:20.000
Wideo: Bill Clinton: "Słuchajcie uważnie,

00:07:20.000 --> 00:07:22.000
powtórzę jeszcze raz.

00:07:22.000 --> 00:07:25.000
Nie miałem stosunków seksualnych

00:07:25.000 --> 00:07:29.000
z tą kobietą, panną Lewinsky.

00:07:29.000 --> 00:07:31.000
Nie kazałem nikomu kłamać,

00:07:31.000 --> 00:07:33.000
nigdy, ani razu.

00:07:33.000 --> 00:07:36.000
Wszystkie oskarżenia są fałszywe.

00:07:36.000 --> 00:07:38.000
Teraz muszę wracać do pracy.

00:07:38.000 --> 00:07:40.000
Dziękuję."

NOTE Paragraph

00:07:43.000 --> 00:07:46.000
Pamela Meyer: po czym poznać, że to kłamstwo?

00:07:46.000 --> 00:07:50.000
Po pierwsze usłyszeliśmy tzw. formalne zaprzeczenie.

00:07:50.000 --> 00:07:53.000
Badania wykazują, że ludzie idący w zaparte

00:07:53.000 --> 00:07:56.000
używają formalnego języka zamiast potocznego.

00:07:56.000 --> 00:07:59.000
Usłyszeliśmy też wyrażenie dystansujące: "ta kobieta".

00:07:59.000 --> 00:08:01.000
Wiadomo, że kłamcy nieświadomie dystansują się

00:08:01.000 --> 00:08:03.000
od tematu

00:08:03.000 --> 00:08:06.000
używając w tym celu języka.

00:08:06.000 --> 00:08:09.000
Gdyby Clinton powiedział: "Prawdę mówiąc..."

00:08:09.000 --> 00:08:11.000
albo ulubiony zwrot Nixona: "całkiem szczerze",

00:08:11.000 --> 00:08:13.000
wszystko by się wydało,

00:08:13.000 --> 00:08:15.000
bo każdy detektyw kłamstw wie,

00:08:15.000 --> 00:08:18.000
że tzw. wyrażenia kwalifikujące

00:08:18.000 --> 00:08:20.000
jeszcze bardziej dyskredytują podmiot.

00:08:20.000 --> 00:08:23.000
Gdyby powtórzył całe pytanie

00:08:23.000 --> 00:08:27.000
albo opatrzył wypowiedź zbyt wieloma szczegółami,

00:08:27.000 --> 00:08:29.000
a cieszymy się, że tego nie zrobił,

00:08:29.000 --> 00:08:31.000
zdyskredytowałby się jeszcze bardziej.

00:08:31.000 --> 00:08:33.000
Freud miał rację.

00:08:33.000 --> 00:08:36.000
Freud powiedział, że słowa mają wiele warstw.

00:08:36.000 --> 00:08:39.000
"Żaden śmiertelnik nie umie dotrzymać sekretu.

00:08:39.000 --> 00:08:42.000
Jeśli jego usta milczą, gada palcami"

00:08:42.000 --> 00:08:45.000
Wszyscy to robimy, bez wyjątków.

00:08:45.000 --> 00:08:47.000
Mówimy palcami.

00:08:47.000 --> 00:08:50.000
Pokażę Dominika Strauss-Kahna z Obamą,

00:08:50.000 --> 00:08:53.000
który mówi palcami.

NOTE Paragraph

00:08:53.000 --> 00:08:56.000
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:08:56.000 --> 00:08:59.000
Tu dochodzimy do drugiego schematu,

00:08:59.000 --> 00:09:02.000
czyli języka ciała.

00:09:02.000 --> 00:09:05.000
Oto co trzeba robić:

00:09:05.000 --> 00:09:08.000
wyrzucić dotychczasowe założenia przez okno.

00:09:08.000 --> 00:09:10.000
Pozwolić nauce okiełznać własną wiedzę.

00:09:10.000 --> 00:09:13.000
Zwykle sądzi się, że kłamcy się wiercą.

00:09:13.000 --> 00:09:16.000
Tymczasem górna część ciała kłamcy zwykle zastyga.

00:09:16.000 --> 00:09:19.000
Uważa się, że kłamcy nie patrzą w oczy.

00:09:19.000 --> 00:09:21.000
Tymczasem patrzą odrobinę za dużo,

00:09:21.000 --> 00:09:23.000
żeby zaprzeczyć temu mitowi.

00:09:23.000 --> 00:09:25.000
Uważa się, że serdeczność i uśmiech

00:09:25.000 --> 00:09:27.000
sygnalizują uczciwość i szczerość.

00:09:27.000 --> 00:09:29.000
Jednak wprawny obserwator

00:09:29.000 --> 00:09:31.000
rozpozna fałszywy uśmiech na kilometr

00:09:31.000 --> 00:09:34.000
Czy wszyscy widzą tutaj fałszywy uśmiech?

00:09:35.000 --> 00:09:37.000
Można świadomie skurczyć mięśnie policzków.

00:09:37.000 --> 00:09:40.000
Można świadomie skurczyć mięśnie policzków.

00:09:40.000 --> 00:09:43.000
Ale prawdziwy uśmiech jest w oczach, w zmarszczkach.

00:09:43.000 --> 00:09:45.000
Nie da się ich świadomie skurczyć,

00:09:45.000 --> 00:09:47.000
zwłaszcza, gdy przesadziliśmy z botoksem.

00:09:47.000 --> 00:09:50.000
Ostrożnie z botoksem - nikt nie uwierzy w twoją szczerość.

NOTE Paragraph

00:09:50.000 --> 00:09:52.000
Teraz popatrzmy na gorące punkty.

00:09:52.000 --> 00:09:54.000
Co się dzieje podczas rozmowy?

00:09:54.000 --> 00:09:57.000
Czy możesz znaleźć gorące punkty,

00:09:57.000 --> 00:09:59.000
by zaobserwować rozbieżności

00:09:59.000 --> 00:10:01.000
między słowami i czynami?

00:10:01.000 --> 00:10:03.000
Wiem, że zabrzmi to jak truizm,

00:10:03.000 --> 00:10:05.000
ale podczas rozmowy z kimś,

00:10:05.000 --> 00:10:08.000
kogo podejrzewamy o oszustwo,

00:10:08.000 --> 00:10:11.000
najczęściej przeoczamy postawę drugiej osoby.

NOTE Paragraph

00:10:11.000 --> 00:10:13.000
Uczciwy człowiek będzie współpracował.

00:10:13.000 --> 00:10:15.000
Pokaże, że jest po twojej stronie.

00:10:15.000 --> 00:10:17.000
Wykaże entuzjazm.

00:10:17.000 --> 00:10:19.000
Z chęcią pomoże dotrzeć do prawdy.

00:10:19.000 --> 00:10:22.000
Chętnie weźmie udział w burzy mózgów, podsunie podejrzanych,

00:10:22.000 --> 00:10:24.000
dostarczy szczegółów.

00:10:24.000 --> 00:10:26.000
Powie: "Wiesz co,

00:10:26.000 --> 00:10:29.000
może to ci z księgowości sfałszowali czeki".

00:10:29.000 --> 00:10:32.000
Jeśli wyczuje, że się go fałszywie oskarża,

00:10:32.000 --> 00:10:34.000
będzie wściekły podczas całej rozmowy, nie raz na jakiś czas;

00:10:34.000 --> 00:10:37.000
będzie wściekły przez cały czas.

00:10:37.000 --> 00:10:39.000
Jeśli spytasz kogoś uczciwego,

00:10:39.000 --> 00:10:42.000
co zrobić z kimś, kto sfałszował czeki,

00:10:42.000 --> 00:10:44.000
uczciwa osoba doradzi zwykle

00:10:44.000 --> 00:10:48.000
ostrzejszą, a nie łagodniejszą karę.

NOTE Paragraph

00:10:48.000 --> 00:10:50.000
Załóżmy, że tę samą rozmowę

00:10:50.000 --> 00:10:52.000
prowadzimy z krętaczem.

00:10:52.000 --> 00:10:54.000
Będzie zrezygnowany,

00:10:54.000 --> 00:10:56.000
ze spuszczonymi oczami i cichym głosem,

00:10:56.000 --> 00:10:58.000
milknący raz po raz, spazmatyczny.

00:10:58.000 --> 00:11:00.000
Jeśli poprosimy oszusta o sprawozdanie,

00:11:00.000 --> 00:11:03.000
wypełni je zbyt wieloma szczegółami

00:11:03.000 --> 00:11:06.000
w nieistotnych miejscach.

00:11:06.000 --> 00:11:09.000
Poza tym jego opowiadanie będzie ściśle chronologiczne.

00:11:09.000 --> 00:11:11.000
Wprawny śledczy,

00:11:11.000 --> 00:11:13.000
w bardzo subtelny sposób

00:11:13.000 --> 00:11:15.000
i w ciągu wielu godzin,

00:11:15.000 --> 00:11:18.000
będzie nalegać, by usłyszeć zdarzenia od tyłu,

00:11:18.000 --> 00:11:20.000
i patrzeć, jak podejrzany się wije,

00:11:20.000 --> 00:11:23.000
notując, które pytania spowodowały najwięcej oznak kłamstwa.

00:11:23.000 --> 00:11:26.000
Czemu? Wszyscy jesteśmy tacy sami.

00:11:26.000 --> 00:11:28.000
Ćwiczymy słowa,

00:11:28.000 --> 00:11:30.000
ale rzadko ćwiczymy gesty.

00:11:30.000 --> 00:11:32.000
Mówimy "tak", a kręcimy głową na "nie".

00:11:32.000 --> 00:11:35.000
Opowiadamy przekonujące historyjki, a lekko wzruszamy ramionami.

00:11:35.000 --> 00:11:37.000
Popełniamy straszliwe zbrodnie,

00:11:37.000 --> 00:11:40.000
a uśmiechamy się na myśl, że uda nam się bezkarnie wywinąć.

00:11:40.000 --> 00:11:43.000
Taki uśmiech nazywa się fachowo "rozkosz oszusta".

NOTE Paragraph

00:11:43.000 --> 00:11:46.000
Zobaczymy to później na filmie,

00:11:46.000 --> 00:11:48.000
ale zaczniemy od... Dla tych, co go nie znają:

00:11:48.000 --> 00:11:51.000
to kandydat na prezydenta, John Edwards,

00:11:51.000 --> 00:11:54.000
który zaszokował Amerykę dzieckiem z nieprawego łoża.

00:11:54.000 --> 00:11:57.000
Zobaczymy, jak mówi o testach na ojcostwo.

00:11:57.000 --> 00:11:59.000
Spróbujcie zauważyć,

00:11:59.000 --> 00:12:01.000
jak mówi "tak", kręcąc głową na "nie",

00:12:01.000 --> 00:12:03.000
wzruszając lekko ramionami.

NOTE Paragraph

00:12:03.000 --> 00:12:05.000
(Wideo) John Ewards: Chętnie wezmę w tym udział.

00:12:05.000 --> 00:12:08.000
Wiem, że to niemożliwe, żeby to było moje dziecko,

00:12:08.000 --> 00:12:10.000
z powodu czasu zajść.

00:12:10.000 --> 00:12:12.000
Więc wiem, że to niemożliwe.

00:12:12.000 --> 00:12:14.000
Chętnie zrobię test na ojcostwo

00:12:14.000 --> 00:12:16.000
i zrobię to z przyjemnością.

00:12:16.000 --> 00:12:19.000
Reporter: Czy zrobi to pan już niedługo?

00:12:19.000 --> 00:12:22.000
JE: Jestem tylko jedną ze stron w tym teście.

00:12:22.000 --> 00:12:25.000
Ale z chęcią wezmę w nim udział.

NOTE Paragraph

00:12:25.000 --> 00:12:27.000
PM: kręcenie głową dużo łatwiej zauważyć,

00:12:27.000 --> 00:12:29.000
kiedy wiemy, czego szukać.

00:12:29.000 --> 00:12:31.000
Często kłamcy robią miny

00:12:31.000 --> 00:12:33.000
mające zamaskować inne,

00:12:33.000 --> 00:12:36.000
które jednak pojawiają się na mgnienie oka.

00:12:37.000 --> 00:12:39.000
Mordercy znani są z okazywania smutku.

00:12:39.000 --> 00:12:41.000
Nowy partner w joint venture może podać ci rękę,

00:12:41.000 --> 00:12:43.000
świętować, zjeść z tobą kolację,

00:12:43.000 --> 00:12:46.000
a potem na sekundę zrobić wściekłą minę.

00:12:46.000 --> 00:12:49.000
Nie staniemy się od razu ekspertami od wyrazu twarzy,

00:12:49.000 --> 00:12:52.000
ale nauczę was jednej miny, bardzo niebezpiecznej, a wyrazistej:

00:12:52.000 --> 00:12:55.000
to wyraz pogardy.

00:12:55.000 --> 00:12:58.000
W przypadku gniewu szanse obu osób są wyrównane.

00:12:58.000 --> 00:13:00.000
Nadal można mówić o zdrowej relacji.

00:13:00.000 --> 00:13:02.000
Kiedy gniew zmienia się w pogardę,

00:13:02.000 --> 00:13:04.000
położono na tobie krzyżyk.

00:13:04.000 --> 00:13:06.000
Wiąże się ją z poczuciem moralnej wyższości.

00:13:06.000 --> 00:13:09.000
Dlatego niezmiernie trudno się z niej wydobyć.

00:13:09.000 --> 00:13:11.000
Wygląda tak.

00:13:11.000 --> 00:13:13.000
Kącik ust podnosi się do góry i ku środkowi.

00:13:13.000 --> 00:13:15.000
Kącik ust podnosi się do góry i ku środkowi.

00:13:15.000 --> 00:13:18.000
To jedyna asymetryczna mina.

00:13:18.000 --> 00:13:20.000
W przypadku pogardy,

00:13:20.000 --> 00:13:22.000
niezależnie od tego, czy poprzedza oszustwo,

00:13:22.000 --> 00:13:24.000
a nie zawsze poprzedza,

00:13:24.000 --> 00:13:26.000
odwróć się i idź w przeciwną stronę.

00:13:26.000 --> 00:13:28.000
Przemyśl transakcję.

00:13:28.000 --> 00:13:32.000
Powiedz: "Nie, dziękuję, nie przyjdę na jeszcze jednego drinka".

NOTE Paragraph

00:13:32.000 --> 00:13:34.000
Badania odnalazły o wiele więcej wskazówek.

00:13:34.000 --> 00:13:36.000
Badania odnalazły o wiele więcej wskazówek.

00:13:36.000 --> 00:13:38.000
Wiemy na przykład,

00:13:38.000 --> 00:13:40.000
że kłamcy częściej mrugają,

00:13:40.000 --> 00:13:42.000
kierują stopy w stronę wyjścia.

00:13:42.000 --> 00:13:44.000
Biorą do ręki przedmioty,

00:13:44.000 --> 00:13:47.000
żeby postawić barierę między sobą a rozmówcą.

00:13:47.000 --> 00:13:49.000
Zmieniają tembr głosu,

00:13:49.000 --> 00:13:52.000
często mówiąc niżej.

00:13:52.000 --> 00:13:54.000
Teraz przejdźmy do sedna.

00:13:54.000 --> 00:13:57.000
Zachowania to tylko zachowania.

00:13:57.000 --> 00:13:59.000
Nie są dowodem oszustwa.

00:13:59.000 --> 00:14:01.000
To czerwone flagi.

00:14:01.000 --> 00:14:03.000
Jesteśmy tylko ludźmi.

00:14:03.000 --> 00:14:06.000
Wykonujemy oszukańcze gesty jak dzień długi.

00:14:06.000 --> 00:14:08.000
Same w sobie nic nie znaczą.

00:14:08.000 --> 00:14:11.000
Jeśli widzisz ich wiele na raz - uważaj.

00:14:11.000 --> 00:14:14.000
Patrz, słuchaj, dociekaj, zadawaj trudne pytania,

00:14:14.000 --> 00:14:17.000
porzuć postawę wiedzy,

00:14:17.000 --> 00:14:20.000
przyjmij postawę ciekawości, zadawaj pytania,

00:14:20.000 --> 00:14:23.000
zachowaj godność, traktuj rozmówcę poważnie.

00:14:23.000 --> 00:14:26.000
Nie naśladuj ludzi z "Prawa i porządku" i innych seriali,

00:14:26.000 --> 00:14:28.000
którzy zmuszają innych do uległości.

00:14:28.000 --> 00:14:31.000
Nie bądź zbyt agresywny, to nie działa.

NOTE Paragraph

00:14:31.000 --> 00:14:33.000
Mówiliśmy trochę o tym,

00:14:33.000 --> 00:14:35.000
jak rozmawiać z kimś, kto kłamie

00:14:35.000 --> 00:14:37.000
i jak rozpoznać kłamstwo.

00:14:37.000 --> 00:14:40.000
Zgodnie z obietnicą zobaczymy teraz, jak wygląda prawda.

00:14:40.000 --> 00:14:42.000
Pokażę dwa filmy, dwie matki:

00:14:42.000 --> 00:14:45.000
jedna kłamie, druga mówi prawdę.

00:14:45.000 --> 00:14:47.000
Znalazł je badacz David Matsumoto z Kalifornii.

00:14:47.000 --> 00:14:49.000
Znalazł je badacz David Matsumoto z Kalifornii.

00:14:49.000 --> 00:14:51.000
Sądzę, że znakomicie oddają,

00:14:51.000 --> 00:14:53.000
jak wygląda prawda.

NOTE Paragraph

00:14:53.000 --> 00:14:55.000
Ta matka, Diane Downs,

00:14:55.000 --> 00:14:57.000
zastrzeliła swoje dzieci,

00:14:57.000 --> 00:14:59.000
zawiozła je ociekające krwią do szpitala,

00:14:59.000 --> 00:15:01.000
zawiozła je ociekające krwią do szpitala,

00:15:01.000 --> 00:15:03.000
twierdząc, że zrobił to nieznajomy włóczęga.

00:15:03.000 --> 00:15:05.000
Na filmie zobaczycie,

00:15:05.000 --> 00:15:07.000
że nie potrafi nawet udawać zrozpaczonej matki.

00:15:07.000 --> 00:15:09.000
Zwróćcie uwagę

00:15:09.000 --> 00:15:11.000
na niewiarygodną rozbieżność

00:15:11.000 --> 00:15:13.000
między koszmarnym zajściem, jakie opisuje,

00:15:13.000 --> 00:15:15.000
a jej spokojnym zachowaniem.

00:15:15.000 --> 00:15:18.000
Patrząc uważnie, zobaczycie "rozkosz oszusta".

NOTE Paragraph

00:15:18.000 --> 00:15:20.000
(Wideo) Diane Downs: W nocy, kiedy zamykam oczy,

00:15:20.000 --> 00:15:23.000
widzę jak Christie wyciąga do mnie rękę w samochodzie,

00:15:23.000 --> 00:15:26.000
a z ust kapie jej krew.

00:15:26.000 --> 00:15:28.000
Może z czasem to się zatrze,

00:15:28.000 --> 00:15:30.000
chociaż nie sądzę.

00:15:30.000 --> 00:15:33.000
To przeszkadza mi najbardziej.

NOTE Paragraph

00:15:40.000 --> 00:15:42.000
Teraz zobaczymy naprawdę zrozpaczoną matkę, Erin Runnion,

00:15:42.000 --> 00:15:44.000
Teraz zobaczymy naprawdę zrozpaczoną matkę, Erin Runnion,

00:15:44.000 --> 00:15:48.000
w sądowej konfrontacji z mordercą i oprawcą jej córki.

00:15:48.000 --> 00:15:50.000
Nie ma tu fałszywych emocji,

00:15:50.000 --> 00:15:53.000
tylko autentyczny wyraz matczynej udręki.

NOTE Paragraph

00:15:53.000 --> 00:15:55.000
(Wideo) Erin Runnion: Napisałam to oświadczenie w 3 rocznicę nocy,

00:15:55.000 --> 00:15:57.000
której zabrałeś moje dziecko,

00:15:57.000 --> 00:15:59.000
krzywdziłeś ją,

00:15:59.000 --> 00:16:01.000
zgniatałeś

00:16:01.000 --> 00:16:05.000
i przerażałeś, póki nie stanęło jej serce.

00:16:05.000 --> 00:16:08.000
Wiem, że walczyła z tobą.

00:16:08.000 --> 00:16:10.000
Wiem, że patrzyła na ciebie

00:16:10.000 --> 00:16:12.000
tymi cudownymi brązowymi oczami,

00:16:12.000 --> 00:16:15.000
a mimo to chciałeś ją zabić.

00:16:15.000 --> 00:16:17.000
Nie rozumiem tego,

00:16:17.000 --> 00:16:20.000
i nigdy nie zrozumiem.

NOTE Paragraph

00:16:20.000 --> 00:16:24.000
Prawdziwość tych uczuć nie pozostawia wątpliwości.

NOTE Paragraph

00:16:24.000 --> 00:16:27.000
Rozwija się technologia rozpoznawania prawdy

00:16:27.000 --> 00:16:30.000
i nauka z tym związana.

00:16:30.000 --> 00:16:32.000
Jak wiadomo istnieją
specjalistyczne okulografy

00:16:32.000 --> 00:16:35.000
i spektroskopia bliskiej podczerwieni,

00:16:35.000 --> 00:16:38.000
rezonans magnetyczny odczytujący
sygnały wysyłane przez ciało,

00:16:38.000 --> 00:16:40.000
kiedy próbujemy kłamać.

00:16:40.000 --> 00:16:43.000
Będą próby wciśnięcia nam tych technologii

00:16:43.000 --> 00:16:45.000
jako panaceum na fałsz

00:16:45.000 --> 00:16:48.000
i któregoś dnia bardzo się przydadzą.

00:16:48.000 --> 00:16:50.000
Na razie trzeba jednak zapytać:

00:16:50.000 --> 00:16:52.000
"Kogo wolałbyś zabrać na zebranie:

00:16:52.000 --> 00:16:55.000
osobę wytrenowaną w docieraniu do prawdy,

00:16:55.000 --> 00:16:57.000
czy faceta targającego
180-kilogramowy encefalograf?"

00:16:57.000 --> 00:16:59.000
czy faceta targającego
180-kilogramowy encefalograf?"

NOTE Paragraph

00:16:59.000 --> 00:17:03.000
Wykrywacze oszustw
polegają na naturalnych narzędziach.

00:17:03.000 --> 00:17:05.000
Wiedzą, jak ktoś powiedział:

00:17:05.000 --> 00:17:07.000
że "charakter to to, kim jesteś w ciemności".

00:17:07.000 --> 00:17:09.000
To interesujące,

00:17:09.000 --> 00:17:11.000
że dziś mamy tak mało ciemności.

00:17:11.000 --> 00:17:14.000
Nasz świat oświetlany jest przez całą dobę.

00:17:14.000 --> 00:17:16.000
Jest przezroczysty

00:17:16.000 --> 00:17:18.000
dzięki blogom i sieciom społecznym,

00:17:18.000 --> 00:17:20.000
które transmitują gwar całkiem nowego pokolenia,

00:17:20.000 --> 00:17:23.000
z wyboru wiodącego publiczne życie.

00:17:23.000 --> 00:17:27.000
To dużo hałaśliwszy świat.

00:17:27.000 --> 00:17:29.000
Choć to niełatwe

00:17:29.000 --> 00:17:31.000
musimy pamiętać,

00:17:31.000 --> 00:17:34.000
że nadmierne dzielenie się to nie to samo, co szczerość.

00:17:34.000 --> 00:17:36.000
Szalone tweetowanie i SMSowanie

00:17:36.000 --> 00:17:38.000
przesłania nam fakt,

00:17:38.000 --> 00:17:41.000
że niuanse ludzkiej przyzwoitości, prawości charakteru

00:17:41.000 --> 00:17:44.000
nadal się liczą, i liczyć się będą zawsze.

00:17:44.000 --> 00:17:46.000
W tym hałaśliwszym świecie

00:17:46.000 --> 00:17:48.000
może warto dosłowniej określać

00:17:48.000 --> 00:17:50.000
może warto dosłowniej określać

00:17:50.000 --> 00:17:53.000
nasz kod moralny.

NOTE Paragraph

00:17:53.000 --> 00:17:55.000
Łącząc naukowe rozpoznawanie fałszu

00:17:55.000 --> 00:17:57.000
ze sztuką patrzenia i słuchania,

00:17:57.000 --> 00:18:00.000
wykluczasz się ze współpracy nad kłamstwem.

00:18:00.000 --> 00:18:02.000
Wyruszasz ścieżką

00:18:02.000 --> 00:18:04.000
większej otwartości,

00:18:04.000 --> 00:18:06.000
bo pokazujesz innym,

00:18:06.000 --> 00:18:09.000
że "mój świat, nasz świat, będzie uczciwy.

00:18:09.000 --> 00:18:11.000
że "mój świat, nasz świat, będzie uczciwy.

00:18:11.000 --> 00:18:13.000
W moim świecie wzmocni się prawda,

00:18:13.000 --> 00:18:16.000
a fałsz zostanie rozpoznany
i usunięty na margines".

00:18:16.000 --> 00:18:18.000
Kiedy to uczynisz,

00:18:18.000 --> 00:18:21.000
grunt wokół ciebie trochę się przesunie.

NOTE Paragraph

00:18:21.000 --> 00:18:24.000
I taka jest prawda. Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:18:24.000 --> 00:18:29.000
(Brawa)