WEBVTT

00:00:06.896 --> 00:00:10.684
Denizde yüzerken
bacağınıza bir sürtünme

00:00:10.684 --> 00:00:12.352
ve bir gıdıklanma hissedince

00:00:12.352 --> 00:00:15.783
bir denizanası tarafından
sokulduğunuzu anlarsınız.

00:00:15.783 --> 00:00:20.747
Bu güzel, jelatinimsi yaratıklar
nasıl bu kadar acı verebiliyor?

00:00:20.747 --> 00:00:24.361
Denizanaları yumuşaktır
çünkü %95'i sudan

00:00:24.361 --> 00:00:29.245
ve "mezoglea" denen
jel benzeri bir maddeden oluşur.

00:00:29.245 --> 00:00:30.652
Hassas vücutları,

00:00:30.652 --> 00:00:35.770
"Cnidosit" denen binlerce zehirli
hücre ile kaplıdır.

00:00:35.770 --> 00:00:38.134
Bunları korunma ve
avlanma için kullanırlar.

00:00:38.134 --> 00:00:41.285
Silgi boyutlarındaki yavru
denizanalarının bile

00:00:41.285 --> 00:00:43.695
avını sokma yeteneği vardır.

00:00:43.695 --> 00:00:49.563
Larval denizanası, diğer adıyla "ephyrae",
nabzı olan küçük bir çiçeğe benzer.

00:00:49.563 --> 00:00:53.036
Büyüdükçe şemsiyeye benzerler

00:00:53.036 --> 00:00:55.745
ve aşağıya doğru inen dokunaçları vardır.

00:00:55.745 --> 00:00:58.492
En büyük denizanası türü olan 
"aslan yelesi",

00:00:58.492 --> 00:01:02.348
30 metreyi aşkın dokunaçlara sahiptir.

00:01:02.348 --> 00:01:04.309
Bu, mavi balinadan daha uzundur.

00:01:04.309 --> 00:01:07.298
Acı veren hücrelerin çoğu 
bu dokunaçlarda bulunur

00:01:07.298 --> 00:01:11.170
fakat bazılarının 
gövdesinde de görmek mümkün.

00:01:11.170 --> 00:01:14.358
Zehir, yüksek ozmotik basınç altında 
sarmal halde,

00:01:14.358 --> 00:01:16.474
kırbaç benzeri içi boş bir tübül olan

00:01:16.474 --> 00:01:20.448
bir yakıcı kapsül aracılığıyla fırlatılır.

00:01:20.448 --> 00:01:24.917
Mekanik veya kimyasal uyaran, harici bir
tetikleyiciyi etkinleştirdiğinde,

00:01:24.917 --> 00:01:28.999
hücrenin kapağı açılır 
ve deniz suyu içeri girer.

00:01:28.999 --> 00:01:32.827
Bu da mikroskobik dikenli bir zıpkının 
dışarı fırlayıp

00:01:32.827 --> 00:01:37.401
zehri enjekte etmesine yol açar.

00:01:37.401 --> 00:01:41.552
Yakıcı kapsülün dışarı fırlaması,
saniyenin milyonda birinden daha az sürer,

00:01:41.552 --> 00:01:45.462
bu da doğadaki en hızlı 
biyomekanik işlemlerden biridir.

00:01:45.462 --> 00:01:49.867
Yakıcı kapsül, denizanası öldüğünde 
bile sokmaya devam edebilir,

00:01:49.867 --> 00:01:53.907
yani vücutta kalan dokunaçların 
çıkarılması çok önemlidir.

00:01:53.907 --> 00:01:58.827
Cilde sirke uygulanması 
yakıcı kapsülü etkisizleştirecektir.

00:01:58.827 --> 00:02:02.651
Deniz suyuyla da vücutta kalan 
yakıcı kapsülleri giderebilirsiniz.

00:02:02.651 --> 00:02:06.092
Fakat içme suyu kullanmayın çünkü 
tuz dengesindeki herhangi bir değişim

00:02:06.092 --> 00:02:08.700
ozmotik basıncı değiştirerek

00:02:08.700 --> 00:02:12.322
yakıcı kapsülün
tekrar tetiklenmesine yol açabilir.

00:02:12.322 --> 00:02:16.299
Bu yüzden halk içinde yaygın olan 
idrar ile tedavi yöntemi

00:02:16.299 --> 00:02:21.537
idrarın içeriğine bağlı olarak
durumu daha da kötüleştirebilir.

00:02:21.537 --> 00:02:24.623
Çoğu denizanası sokması sadece acı verir

00:02:24.623 --> 00:02:26.488
fakat bazıları ölümcül olabilir.

00:02:26.488 --> 00:02:30.028
Bir hint pasifiği kare denizanası
namı diğer deniz arısı,

00:02:30.028 --> 00:02:31.844
kalpte kasılmalara yol açarak

00:02:31.844 --> 00:02:35.544
hızlı bir ölüme sebep olabilecek
bir zehir salgılar.

00:02:35.544 --> 00:02:38.436
Bir panzehir var 
fakat zehrin etkisi çok hızlı,

00:02:38.436 --> 00:02:41.808
bu yüzden acil tıbbi müdahaleye 
ihtiyacınız olacaktır.

00:02:41.808 --> 00:02:44.635
Dokunaçlarının gücüne rağmen,

00:02:44.635 --> 00:02:47.014
denizanaları yenilmez değildir.

00:02:47.014 --> 00:02:50.901
Acı veren hücreleri,
deri sırtlı kaplumbağa

00:02:50.901 --> 00:02:54.662
ve ayıbalığı gibi kalın deriye sahip
yırtıcılara rakip bile olamaz.

00:02:54.662 --> 00:02:58.766
Bu yırtıcıların her ikisi de 
kaygan denizanasının yutulduktan sonra

00:02:58.766 --> 00:03:01.554
kaçmasını önleyen özelliklere sahiptir:

00:03:01.554 --> 00:03:04.981
kaplumbağanın ağzındaki 
ve yemek borusundaki ters dikenler

00:03:04.981 --> 00:03:08.566
ve aybalığının yanaklarındaki dişler.

00:03:08.566 --> 00:03:12.573
Küçük ıstakoz larvaları 
bile bir denizanasına yapışıp

00:03:12.573 --> 00:03:14.115
yolculuk yapabilir,

00:03:14.115 --> 00:03:18.354
büyüme için kendi enerjilerini korurken 
denizanasından beslenir.

00:03:18.354 --> 00:03:20.031
Küçük balıklar da denizanalarını

00:03:20.031 --> 00:03:22.801
korunmak amacıyla
hareketli resifler olarak kullanabilir,

00:03:22.801 --> 00:03:26.773
dokunaçlarının arasından 
hızlıca sıyrılarak yolculuk yapabilirler.

00:03:26.773 --> 00:03:30.470
Koruyucu salgı ile kaplanmış
deniz salyangozları olan deniz tavşanları,

00:03:30.470 --> 00:03:34.143
cnidositleri yiyip
daha sonra kendi yırtıcılarına karşı

00:03:34.143 --> 00:03:37.763
silah olarak kullanmak üzere 
özel çuvallara aktararak

00:03:37.763 --> 00:03:40.270
denizanasının savunmasını çalabilir.

00:03:40.270 --> 00:03:43.613
İnsanlar bile günün birinde 
denizanalarını yararlarına kullanabilir.

00:03:43.613 --> 00:03:47.822
Bilim insanları, ilaç kullanımı 
için cnidositleri uyarlamaya çalışıyor,

00:03:47.822 --> 00:03:52.473
yakıcı kapsüllerin boyutu, 
normal bir şırınganın %3'ü büyüklüğünde.

00:03:52.473 --> 00:03:56.749
Yani, bir daha okyanusa daldığınızda,
dikkatli olun.

00:03:56.749 --> 00:04:00.399
Ama muhteşemliğini de gözden kaçırmayın.