1
00:00:06,786 --> 00:00:09,410
Dla wielu osób słońce to przyjaciel.

2
00:00:09,410 --> 00:00:10,854
Pomaga roślinom rosnąć,

3
00:00:10,854 --> 00:00:11,862
ogrzewa nas,

4
00:00:11,862 --> 00:00:15,035
no i kto nie lubi leżeć na plaży?

5
00:00:15,035 --> 00:00:16,688
Pomimo zalet,

6
00:00:16,688 --> 00:00:19,664
słońce w dużych ilościach może szkodzić.

7
00:00:19,664 --> 00:00:22,417
Wynaleźliśmy więc kremy do opalania.

8
00:00:22,417 --> 00:00:24,501
Chronią ciało

9
00:00:24,501 --> 00:00:26,680
przed promieniami UV,

10
00:00:26,680 --> 00:00:28,220
które dają szkodliwe efekty,

11
00:00:28,220 --> 00:00:29,191
włącznie z oparzeniami,

12
00:00:29,191 --> 00:00:29,839
starzeniem się,

13
00:00:29,839 --> 00:00:32,137
i rakiem skóry.

14
00:00:32,137 --> 00:00:33,472
Promienie dzielą się

15
00:00:33,472 --> 00:00:35,112
ze względu na długość fal na:

16
00:00:35,112 --> 00:00:36,725
UVA

17
00:00:36,725 --> 00:00:38,311
i UVB,

18
00:00:38,311 --> 00:00:40,524
które wpływają różnie na skórę,

19
00:00:40,524 --> 00:00:43,305
dzięki sposobom wchłaniania chromoforów,

20
00:00:43,305 --> 00:00:44,319
części cząsteczek

21
00:00:44,319 --> 00:00:46,065
odpowiedzialnych za ich kolor.

22
00:00:46,065 --> 00:00:48,568
2 główne chromofory to: hemoglobina,

23
00:00:48,568 --> 00:00:50,213
składnik czerwonych krwinek,

24
00:00:50,213 --> 00:00:53,210
i melanina, dająca kolor skórze.

25
00:00:53,210 --> 00:00:56,193
Wiemy, że promienie UVB parzą skórę.

26
00:00:56,193 --> 00:00:58,873
Mniej oczywista jest rola UVA.

27
00:00:58,873 --> 00:01:00,414
Możliwe, że ma wpływ

28
00:01:00,414 --> 00:01:02,037
na reakcję na opalanie,

29
00:01:02,037 --> 00:01:03,128
karcynogenezę,

30
00:01:03,128 --> 00:01:04,459
i starzenie.

31
00:01:04,459 --> 00:01:07,122
Jak chroni nas krem do opalania?

32
00:01:07,122 --> 00:01:09,088
Są 2 typy kremów:

33
00:01:09,088 --> 00:01:11,790
fizyczne i chemiczne.

34
00:01:11,790 --> 00:01:13,342
Fizyczne blokery, jak tlenek cynkowy

35
00:01:13,342 --> 00:01:15,410
czy dwutlenek tytanu,

36
00:01:15,410 --> 00:01:18,399
odbijają promienie słoneczne.

37
00:01:18,399 --> 00:01:20,601
Jeśli widziałeś ratowników z białymi nosami,

38
00:01:20,601 --> 00:01:22,229
wiesz jak to wygląda.

39
00:01:22,229 --> 00:01:24,355
Składniki te znajdują się

40
00:01:24,355 --> 00:01:25,536
w zasypkach dla dzieci,

41
00:01:25,536 --> 00:01:28,230
gdzie tworzą fizyczną barierę.

42
00:01:28,230 --> 00:01:30,534
Nie zawsze łatwe w użyciu

43
00:01:30,534 --> 00:01:33,160
były widoczne na skórze,

44
00:01:33,160 --> 00:01:36,161
ale nowe formuły to ułatwiły.

45
00:01:36,161 --> 00:01:37,934
Chemiczne blokery

46
00:01:37,934 --> 00:01:39,813
wchłaniają promienie słoneczne.

47
00:01:39,813 --> 00:01:42,371
Niszczą się szybciej niż fizyczne filtry,

48
00:01:42,371 --> 00:01:46,099
bo zmniejsza się ich zdolność 
do wchłaniania słońca.

49
00:01:46,099 --> 00:01:48,024
Są bardziej przezroczyste

50
00:01:48,024 --> 00:01:49,494
po wtarciu w skórę,

51
00:01:49,494 --> 00:01:51,632
ale niektórzy mają alergię

52
00:01:51,632 --> 00:01:53,522
na pewne składniki chemiczne.

53
00:01:53,522 --> 00:01:55,345
Każdy typ kremu

54
00:01:55,345 --> 00:01:56,911
jest testowany, żeby ustalić

55
00:01:56,911 --> 00:01:59,263
wskaźnik ochrony przed słońcem,

56
00:01:59,263 --> 00:02:00,663
czyli SPF.

57
00:02:00,663 --> 00:02:02,431
To miara ochrony,

58
00:02:02,431 --> 00:02:05,301
jaką daje krem przeciw UVB,

59
00:02:05,301 --> 00:02:07,009
zanim zacznie się oparzenie.

60
00:02:07,009 --> 00:02:08,303
Nawet jeśli się nie opalasz,

61
00:02:08,303 --> 00:02:09,895
musisz używać kremu z filtrem,

62
00:02:09,895 --> 00:02:11,684
bo jeśli nie żyjesz w jaskini,

63
00:02:11,684 --> 00:02:14,496
jesteś narażony na oparzenia.

64
00:02:14,496 --> 00:02:16,492
Ludzie z ciemną skórą

65
00:02:16,492 --> 00:02:17,604
i ci, którzy łatwo się opalają,

66
00:02:17,604 --> 00:02:20,323
mają lepszą samoochronę,

67
00:02:20,323 --> 00:02:21,992
lecz wciąż są podatni

68
00:02:21,992 --> 00:02:23,822
na efekty UVA.

69
00:02:23,822 --> 00:02:25,808
Natomiast dzieci poniżej 6 miesięcy

70
00:02:25,808 --> 00:02:26,660
Natomiast dzieci poniżej 6 miesięcy

71
00:02:26,660 --> 00:02:28,532
powinny unikać słońca,

72
00:02:28,532 --> 00:02:29,951
bo ich mechanizmy ochronne

73
00:02:29,951 --> 00:02:31,489
nie działają w pełni,

74
00:02:31,489 --> 00:02:33,075
a ich skóra łatwiej wchłania

75
00:02:33,075 --> 00:02:35,454
kremy z filtrem.

76
00:02:35,454 --> 00:02:37,012
Ich stosowanie chroni

77
00:02:37,012 --> 00:02:40,300
przed trzema odmianami raka skóry:

78
00:02:40,300 --> 00:02:42,341
podstawnokomórkowym,

79
00:02:42,341 --> 00:02:44,216
płaskonabłonkowym,

80
00:02:44,216 --> 00:02:45,843
i czerniakiem.

81
00:02:45,843 --> 00:02:47,969
Co dzień DNA w komórkach

82
00:02:47,969 --> 00:02:49,925
odkrywa mutacje i błędy,

83
00:02:49,925 --> 00:02:51,596
które zwalcza mechanizm w komórkach,

84
00:02:51,596 --> 00:02:53,681
które zwalcza mechanizm w komórkach,

85
00:02:53,681 --> 00:02:57,163
lecz promienie UV tworzą mutacje,

86
00:02:57,163 --> 00:02:59,223
których komórka może nie pokonać,

87
00:02:59,223 --> 00:03:00,859
a które będą się rozrastać

88
00:03:00,859 --> 00:03:02,690
i powodować raka skóry.

89
00:03:02,690 --> 00:03:04,191
Najstraszniejsze jest to,

90
00:03:04,191 --> 00:03:06,456
że nie można tego zobaczyć,

91
00:03:06,456 --> 00:03:08,162
dopóki nie jest za późno.

92
00:03:08,162 --> 00:03:10,584
Jeśli jednak to ryzyko

93
00:03:10,584 --> 00:03:13,613
nie przekonuje cię do kremów z filtrem,

94
00:03:13,613 --> 00:03:16,119
istnieją też estetyczne powody.

95
00:03:16,119 --> 00:03:17,603
Razem z paleniem papierosów,

96
00:03:17,603 --> 00:03:20,747
urazy słoneczne powodują wczesne starzenie.

97
00:03:20,747 --> 00:03:22,748
Fotostarzenie od słońca

98
00:03:22,748 --> 00:03:25,511
odbiera skórze elastyczność.

99
00:03:25,511 --> 00:03:28,330
Skóra robi się obwisła.

100
00:03:28,330 --> 00:03:29,434
Spójrz na kierowcę ciężarówki,

101
00:03:29,434 --> 00:03:32,171
z lewym policzkiem 
chronicznie wystawionym na słońce,

102
00:03:32,171 --> 00:03:33,911
i zauważ różnicę.

103
00:03:33,911 --> 00:03:35,848
To ważne.

104
00:03:35,848 --> 00:03:38,745
Okna samochodu blokują UVB,

105
00:03:38,745 --> 00:03:41,691
ale nie UVA.

106
00:03:41,691 --> 00:03:44,276
Kremów z filtrem powinno używać się co dzień,

107
00:03:44,276 --> 00:03:45,747
należy też zwrócić uwagę

108
00:03:45,747 --> 00:03:47,694
na długie przebywanie na słońcu,

109
00:03:47,694 --> 00:03:48,904
na plaży

110
00:03:48,904 --> 00:03:50,119
lub na śniegu,

111
00:03:50,119 --> 00:03:52,415
ponieważ odbicie wody i lodu

112
00:03:52,415 --> 00:03:54,758
wzmacnia promienie słoneczne.

113
00:03:54,758 --> 00:03:56,834
Stosuj więc około 28 g kremu

114
00:03:56,834 --> 00:03:58,956
15-30 minut przed wyjściem,

115
00:03:58,956 --> 00:04:01,161
a potem jeszcze raz, niedługo po wyjściu.

116
00:04:01,161 --> 00:04:04,325
Powtarzaj to co 2-3 godziny,

117
00:04:04,325 --> 00:04:06,909
np. po pływaniu, poceniu się.

118
00:04:06,909 --> 00:04:08,508
W przeciwnym razie noś odzież ochronną

119
00:04:08,508 --> 00:04:12,166
z czynnikiem UPF.

120
00:04:12,166 --> 00:04:13,250
Trzymaj się cienia,

121
00:04:13,250 --> 00:04:15,052
pod drzewami lub parasolem,

122
00:04:15,052 --> 00:04:16,637
i unikaj słońca w godzinach

123
00:04:16,637 --> 00:04:18,603
od 10 do 16.

124
00:04:18,603 --> 00:04:20,985
Który krem jest najlepszy?

125
00:04:20,985 --> 00:04:22,544
Każdy ma swoje typy,

126
00:04:22,544 --> 00:04:24,674
jednak szukaj takich:

127
00:04:24,674 --> 00:04:25,752
przeciw UVA i UVB,

128
00:04:25,752 --> 00:04:27,859
z SPF od 30,

129
00:04:27,859 --> 00:04:29,361
i wodoodpornych.

130
00:04:29,361 --> 00:04:31,365
Krem nawilżający z SPF 30

131
00:04:31,365 --> 00:04:33,521
jest dobry do codziennego użytku.

132
00:04:33,521 --> 00:04:35,495
Uważaj stosując spray.

133
00:04:35,495 --> 00:04:38,416
Trzeba kilku warstw, 
żeby skutecznie pokryć skórę,

134
00:04:38,416 --> 00:04:40,327
jak przy malowaniu ściany sprayem

135
00:04:40,327 --> 00:04:41,967
w porównaniu do malowania pędzlem.

136
00:04:41,967 --> 00:04:43,831
Ciesz się słońcem,

137
00:04:43,831 --> 00:04:46,223
ale używaj kremów z filtrem.