1
00:00:15,801 --> 00:00:17,410
Każdej sekundy

2
00:00:17,410 --> 00:00:20,524
Słońce wyrzuca miliony ton materii

3
00:00:20,524 --> 00:00:24,172
z prędkością ponad półtora miliona km/h.

4
00:00:24,172 --> 00:00:27,962
Na jej kursie znajduje się Ziemia!

5
00:00:27,992 --> 00:00:29,540
Ale nie martwcie się,

6
00:00:29,540 --> 00:00:32,961
to nie jest wstęp 
do nowego filmu Michaela Baya.

7
00:00:32,961 --> 00:00:35,949
Tak zaczyna się podróż zórz polarnych.

8
00:00:37,129 --> 00:00:40,330
Występują na obu biegunach:
Aurora Borealis na północy

9
00:00:40,330 --> 00:00:42,578
i Aurora Australis na południu.

10
00:00:42,578 --> 00:00:44,479
Wysokoenergetyczne cząsteczki ze Słońca

11
00:00:44,479 --> 00:00:46,857
zderzają się z obojętnymi 
atomami z atmosfery.

12
00:00:46,857 --> 00:00:48,417
Wydzielona energia


13
00:00:48,417 --> 00:00:50,245
tworzy niezwykły spektakl świetlny,

14
00:00:50,245 --> 00:00:52,869
podziwiany przez ludzkość od stuleci.

15
00:00:52,869 --> 00:00:54,665
Podróż nie jest prosta,

16
00:00:54,665 --> 00:00:56,846
nie wystarczy ruszyć ze Słońca ku Ziemi.

17
00:00:56,846 --> 00:00:58,320
Jak każda międzynarodowa podróż

18
00:00:58,320 --> 00:01:02,096
ma wiele objazdów i nikt nie pyta o drogę.

19
00:01:02,122 --> 00:01:06,243
Prześledźmy tę kosmiczną podróż,
i jej trzy ważne punkty:

20
00:01:06,244 --> 00:01:07,317
opuszczenie Słońca,

21
00:01:07,317 --> 00:01:09,530
postój w ziemskim polu magnetycznym

22
00:01:09,530 --> 00:01:13,352
i dotarcie do atmosfery nad nami.

23
00:01:13,353 --> 00:01:15,635
Protony i elektrony tworzące zorze

24
00:01:15,635 --> 00:01:17,428
pochodzą z korony słonecznej.

25
00:01:17,428 --> 00:01:20,050
To najbardziej zewnętrzna 
warstwa atmosfery słonecznej

26
00:01:20,050 --> 00:01:21,964
i jedna z najgorętszych.

27
00:01:21,964 --> 00:01:24,251
Jej ciepło powoduje, 
że atomy wodoru i helu

28
00:01:24,251 --> 00:01:27,936
zaczynają wibrować i wytrącają 
swoje protony i elektrony,

29
00:01:27,954 --> 00:01:31,087
jakby zrzucały warstwę 
ubrań w gorący dzień.

30
00:01:31,087 --> 00:01:33,531
Niecierpliwe i wreszcie w drodze,

31
00:01:33,531 --> 00:01:36,154
uwolnione protony i elektrony
poruszają się za szybko,

32
00:01:36,154 --> 00:01:38,085
by grawitacja Słońca mogła je zatrzymać.

33
00:01:38,085 --> 00:01:40,230
Przekształcają się w plazmę,

34
00:01:40,230 --> 00:01:42,416
naładowany elektrycznie gaz.

35
00:01:42,416 --> 00:01:47,537
Plazma oddala się od Słońca w strumieniu,
zwanym wiatrem słonecznym.

36
00:01:55,627 --> 00:01:58,058
Ziemia nie pozwala wiatrowi słonecznemu

37
00:01:58,058 --> 00:02:00,778
trafić nas bezpośrednio,
tylko strąca go z kursu

38
00:02:00,799 --> 00:02:02,050
za pomocą magnetosfery.

39
00:02:02,050 --> 00:02:04,479
Magnetosfera to prądy magnetyczne Ziemi,

40
00:02:04,479 --> 00:02:06,269
chroni nas przed wiatrami słonecznymi

41
00:02:06,269 --> 00:02:08,395
rozsiewając cząsteczki dookoła planety.

42
00:02:08,395 --> 00:02:10,784
Okazja, by kontynuować trasę 
w kierunku atmosfery

43
00:02:10,784 --> 00:02:13,017
pojawia się, gdy magnetosfera
jest przeładowana

44
00:02:13,017 --> 00:02:14,829
nową falą przybyszy.

45
00:02:14,829 --> 00:02:17,111
Podczas koronalnego wyrzutu masy

46
00:02:17,111 --> 00:02:18,701
Słońce wystrzeliwuje

47
00:02:18,701 --> 00:02:21,154
ogromną kulę plazmy 
i tworzy wiatr słoneczny.

48
00:02:22,338 --> 00:02:23,932
Kiedy taka ogromna ilość

49
00:02:23,932 --> 00:02:25,109
trafia na Ziemię,

50
00:02:25,109 --> 00:02:28,481
jest silniejsza od magnetosfery
i tworzy burzę magnetyczną.

51
00:02:28,497 --> 00:02:30,545
Burza naciska na magnetosferę,

52
00:02:30,545 --> 00:02:31,966
aż wreszcie ta się ugnie

53
00:02:31,966 --> 00:02:34,416
jak przeciążona guma,

54
00:02:34,416 --> 00:02:37,813
ciskając odepchnięte cząstki
w stronę Ziemi.

55
00:02:37,813 --> 00:02:39,729
Uginające się pole magnetyczne

56
00:02:39,729 --> 00:02:41,584
ściąga je w stronę biegunów,

57
00:02:41,584 --> 00:02:45,713
gdzie tworzą się zorze polarne.

58
00:02:45,713 --> 00:02:49,040
Po przebyciu 150 milionów kilometrów

59
00:02:49,040 --> 00:02:50,980
cząsteczki Słońca wreszcie mogą wykonać

60
00:02:50,980 --> 00:02:52,969
olśniewający pokaz świateł z małą pomocą.

61
00:02:52,969 --> 00:02:55,195
Na wysokości od 20 do 200 kilometrów

62
00:02:55,195 --> 00:02:56,849
protony i elektrony spotykają się

63
00:02:56,849 --> 00:02:58,870
z atomami tlenu i azotu.

64
00:02:58,870 --> 00:03:01,284
Na pewno cieszą się ze spotkania.

65
00:03:01,284 --> 00:03:04,246
Cząsteczki Słońca przybijają piątkę,
oddając swoją energię

66
00:03:04,281 --> 00:03:07,087
obojętnym atomom tlenu i azotu.

67
00:03:07,087 --> 00:03:09,806
Kiedy atomy z atmosfery
stykają się z tymi cząstkami,

68
00:03:09,823 --> 00:03:12,239
są pobudzane i emitują fotony.

69
00:03:12,239 --> 00:03:15,476
Fotony to małe impulsy energii
w formie światła.

70
00:03:15,496 --> 00:03:19,692
Kolory, które widzimy na niebie
zależą od długości fali danego fotonu.

71
00:03:19,731 --> 00:03:22,780
Pobudzony atom tlenu
tworzy zieleń i czerwień,

72
00:03:22,810 --> 00:03:26,907
a azot tworzy błękit i głębokie fiolety.

73
00:03:26,907 --> 00:03:28,529
Połączenie tych interakcji

74
00:03:28,529 --> 00:03:30,799
tworzy zorze polarne.

75
00:03:35,382 --> 00:03:37,322
Najlepiej widać je w bezchmurne noce

76
00:03:37,322 --> 00:03:40,252
w obszarach okołobiegunowych.

77
00:03:40,252 --> 00:03:41,360
Noc jest najlepsza,


78
00:03:41,360 --> 00:03:43,495
bo zorza jest słabsza 
od światła słonecznego

79
00:03:43,495 --> 00:03:46,188
i nie widać jej w dzień.

80
00:03:46,188 --> 00:03:49,945
Patrzcie w niebo,
analizujcie aktywność słoneczną,

81
00:03:49,945 --> 00:03:52,550
zwłaszcza plamy słoneczne i rozbłyski,


82
00:03:52,550 --> 00:03:56,297
to dobre zwiastuny nadchodzącej zorzy.