0:00:15.448,0:00:18.123
Okuldaki sıradan bir günde,

0:00:18.147,0:00:22.731
soruların cevaplarını[br]öğrenirken saatler harcanır

0:00:22.755,0:00:25.051
ama şimdi tam tersini yapacağız.

0:00:26.384,0:00:29.527
Bilinmedikleri için[br]cevaplarını öğrenemeyeceğiniz

0:00:29.551,0:00:30.976
sorulara odaklanacağız.

0:00:31.320,0:00:36.638
Küçük bir çocukken birçok[br]konuda kafa yorardım, örneğin:

0:00:36.662,0:00:39.077
Köpek olmak nasıl bir his?

0:00:39.101,0:00:40.976
Balıklar acıyı hisseder mi?

0:00:41.412,0:00:42.862
Peki ya böcekler?

0:00:43.784,0:00:46.648
Büyük Patlama sadece bir kaza mıydı?

0:00:47.607,0:00:48.976
Bir Tanrı var mı?

0:00:49.000,0:00:53.533
Varsa, onun bir kadın değil de[br]erkek olduğundan nasıl eminiz?

0:00:53.557,0:00:56.742
Neden birçok masum insan ve hayvan[br]korkunç şeyler yaşıyor?

0:00:57.544,0:00:59.464
Hayatım için gerçekten bir plan var mı?

0:01:00.596,0:01:02.347
Gelecek yazılacak mı

0:01:02.371,0:01:05.764
yoksa zaten yazılı[br]ve biz mi göremiyoruz?

0:01:05.788,0:01:08.732
Eğer öyleyse özgür iradem var mı?[br]Yani, ben kimim ki?

0:01:08.756,0:01:10.280
Sadece biyolojik bir makine mi?

0:01:11.371,0:01:14.656
O zaman neden bilinçliyim?[br]Bilinçlilik nedir?

0:01:15.768,0:01:17.705
Robotlar da bir gün bilinçli olacak mı?

0:01:19.291,0:01:21.697
Bir gün tüm bu soruların cevaplarını

0:01:21.721,0:01:24.377
alabileceğimi varsaymıştım.

0:01:25.557,0:01:27.401
Bilen biri olmalı, değil mi?

0:01:28.517,0:01:30.826
Peki durum ne? Kimse bilmiyor.

0:01:32.167,0:01:35.760
Bu sorular kafamı[br]her zamankinden çok karıştırıyor.

0:01:35.784,0:01:38.287
Yine de bunlara[br]dalıp gitmek heyecan verici

0:01:38.311,0:01:40.594
çünkü sizi [br]bilginin uç noktasına götürüyor

0:01:40.618,0:01:42.668
ve orada ne bulacağınızı [br]asla bilemezsiniz.

0:01:43.921,0:01:49.497
İşte dünyada cevabını kimsenin[br]bilmediği iki soru.

0:01:50.704,0:01:52.389
(Müzik)

0:01:52.413,0:01:56.112
[Kaç tane evren var?]

0:01:57.812,0:01:59.976
Bazen uzun süren bir uçak yolculuğundayken

0:02:00.000,0:02:02.868
dağlara ve çöllere bakıyorum

0:02:02.892,0:02:05.724
ve Dünya'nın ne kadar büyük olduğunu[br]kavramaya çalışıyorum.

0:02:06.608,0:02:09.370
Daha sonra içerisine bir[br]milyon dünyanın sığabileceği

0:02:09.394,0:02:12.992
ve her gün gördüğümüz [br]bir cisim olduğunu hatırlıyorum:

0:02:13.016,0:02:14.032
Güneş.

0:02:14.056,0:02:15.666
İnanılmaz büyük görünüyor.

0:02:15.690,0:02:19.150
Ama büyük resme bakarsak[br]sadece iğne deliği kadar,

0:02:19.174,0:02:23.118
Samanyolu galaksisindeki, berrak bir [br]gecede, gökyüzünü kaplayan soluk,

0:02:23.142,0:02:25.194
beyaz bir sis olarak görebileceğiniz

0:02:25.218,0:02:27.361
yaklaşık 400 milyar yıldızdan birisi.

0:02:28.511,0:02:29.610
Daha da fenası var.

0:02:29.634,0:02:32.919
Teleskoplarımızla algılanabilen[br]belki de 100 milyar galaksi var.

0:02:33.758,0:02:38.037
Her yıldız bir kum tanesi büyüklüğünde [br]olsaydı, yalnızca Samanyolu

0:02:38.061,0:02:40.061
914'e 914 santimetrelik bir kumsalı

0:02:40.085,0:02:42.743
91 santimetre derinliğinde

0:02:42.767,0:02:44.608
dolduracak kadar yıldız barındırırdı.

0:02:45.903,0:02:48.605
Ayrıca tüm Dünya'da evrendeki yıldızların

0:02:48.629,0:02:51.239
tamamını karşılayacak kadar kumsal yok.

0:02:51.263,0:02:54.814
Böyle bir sahil yüzlerce milyon kilometre [br]uzunluğunda olurdu.

0:02:55.791,0:02:58.976
Stephen Hawking adına! [br]Bu çok sayıda yıldız demek.

0:02:59.968,0:03:02.892
O ve diğer fizikçiler evrenin[br]akıl almaz derecede,

0:03:02.916,0:03:05.099
bundan bile daha büyük [br]olduğuna inanıyor.

0:03:06.002,0:03:08.184
Öncelikle, teleskoplarımızın[br]sınırlarındaki

0:03:08.208,0:03:09.716
100 milyar galaksi

0:03:09.740,0:03:12.329
muhtemelen bütün içindeki [br]çok küçük bir parça.

0:03:12.353,0:03:16.355
Uzay artan bir hızla genişliyor.

0:03:16.379,0:03:18.758
Galaksilerin büyük bir çoğunluğu

0:03:18.782,0:03:22.389
bizden o kadar hızla kopuyor ki onlardan[br]gelen ışık bize hiç ulaşmayabilir.

0:03:23.257,0:03:25.981
Yine de Dünya'daki [br]fiziksel gerçeklik bu uzak,

0:03:26.005,0:03:29.937
görünmez galaksilerle yakından bağlantılı.

0:03:29.961,0:03:32.346
Onları evrenimizin[br]bir parçası olarak görebiliriz.

0:03:32.744,0:03:34.976
Aynı fiziksel yasalara[br]uyarak ve sizle beni

0:03:35.000,0:03:38.460
oluşturan aynı türdeki atom,[br]elektron, proton, kuark, nötrondan

0:03:38.484,0:03:42.021
meydana gelerek tek,[br]devasa bir yapı oluşturuyorlar.

0:03:42.690,0:03:46.969
Yine de sicim kuramı da dahil [br]son kuramlar bize

0:03:46.993,0:03:49.976
yapısı farklı taneciklere dayanan, [br]farklı özelliklerde olan

0:03:50.000,0:03:51.976
ve farklı yasalara uyan

0:03:52.000,0:03:54.381
sayısız başka evrenin [br]olabileceğini söylüyor.

0:03:54.928,0:03:57.436
Çoğu evren yaşama hiç uygun olmayabilir

0:03:57.460,0:04:00.436
ve bir nanosaniye için var olup [br]sonra yok olmuş olabilir.

0:04:01.085,0:04:04.560
Bununla birlikte, bir araya gelerek[br]ilginçlikler içeren

0:04:04.584,0:04:07.622
ve hayal gücümüzün ötesinde olan, [br]11 boyuta kadar varan

0:04:07.646,0:04:11.380
muhtemel evrenlerin içinde olduğu [br]engin bir çoklu evren meydana getirirler.

0:04:12.206,0:04:15.079
Sicim kuramının ana versiyonu [br]10 üzeri 500 evrenden oluşan

0:04:15.103,0:04:17.016
çoklu bir evren öngörür.

0:04:17.016,0:04:20.869
Bu da, 1'in yanında [br]500 tane sıfır olması demek.

0:04:20.892,0:04:23.294
Bu o kadar büyük bir sayı ki

0:04:23.318,0:04:27.424
gözlemleyebildiğimiz evrendeki her atom [br]kendi evrenine sahip olsa

0:04:27.448,0:04:29.877
bu evrenlerdeki her atom da

0:04:29.901,0:04:31.884
kendi evrenlerine sahip olsa

0:04:32.000,0:04:34.322
ve bu işlemi iki kez daha[br]devam ettirseniz

0:04:34.346,0:04:37.747
hâlâ toplam kısmın[br]ufak bir parçası olurdunuz.

0:04:37.771,0:04:41.248
Yani, bir trilyon trilyon trilyon [br]trilyon trilyon trilyon trilyon

0:04:41.272,0:04:46.008
trilyon trilyon trilyon trilyon trilyon [br]trilyon trilyon trilyonuncu.

0:04:46.421,0:04:47.734
(Gülüşmeler)

0:04:47.758,0:04:52.223
Ama bu sayı bile [br]başka bir sayıya kıyasla çok küçük:

0:04:53.012,0:04:54.020
sonsuz.

0:04:54.488,0:04:57.729
Bazı fizikçiler uzay-zaman tümlüğünün [br]gerçek anlamda sonsuz olduğunu

0:04:57.729,0:05:01.080
ve değişken özellikleri olan [br]sonsuz sayıda cep evrenini

0:05:01.104,0:05:02.247
içerdiğini düşünüyor.

0:05:03.107,0:05:04.236
Beyniniz ne durumda?

0:05:05.061,0:05:07.066
Kuantum teorisi de yeni bir ipucu ekliyor.

0:05:07.066,0:05:09.652
Teori kesin olarak kanıtlandı

0:05:09.676,0:05:11.885
ama yorumlanış şekli kafa karıştırıcı

0:05:11.909,0:05:15.006
ve bazı fizikçiler yalnızca bu devasa[br]sayıdaki paralel evrenlerin

0:05:15.030,0:05:17.632
her an oluşmakta olduğunu[br]ve bu evrenlerin çoğunun

0:05:17.656,0:05:20.237
tam da içinde yaşadığımız dünya gibi olup

0:05:20.261,0:05:23.785
sizin birçok kopyanızı [br]barındırdığını farz ettiğimizde

0:05:23.809,0:05:25.961
açıklığa kavuşacağını düşünüyor.

0:05:25.985,0:05:28.491
Öyle bir evrende, [br]üstün başarıyla mezun olup

0:05:28.515,0:05:32.567
hayalinizdeki kişiyle evlenebilirsiniz, [br]bir diğerindeyse pek öyle olmaz.

0:05:33.293,0:05:36.277
Yine de buna saçma diyecek [br]bazı bilim insanları var.

0:05:36.301,0:05:40.206
Kaç evren olduğu sorusuna verilebilecek[br]tek anlamlı yanıt, bir.

0:05:40.822,0:05:41.976
Tek bir evren.

0:05:42.678,0:05:45.876
Birkaç düşünür ve gizemci [br]kendi evrenimizin bile

0:05:45.900,0:05:48.549
bir yanılsama olduğunu savunabilir.

0:05:49.672,0:05:51.053
Gördüğünüz gibi,

0:05:51.077,0:05:54.748
şu an bu konu üstünde [br]bir uzlaşma yok, biraz bile.

0:05:54.772,0:05:58.259
Tüm bildiğimiz yanıtın [br]sıfır ve sonsuz arasında bir yerde olduğu.

0:05:59.173,0:06:01.147
Sanırım bir şey daha biliyoruz.

0:06:01.782,0:06:04.976
Fizik okumak için çok iyi bir zaman.

0:06:05.000,0:06:08.653
İnsanlığın gördüğü [br]en büyük paradigma değişimini

0:06:08.677,0:06:10.488
yaşıyor olabiliriz.

0:06:10.512,0:06:13.211
(Müzik)

0:06:14.609,0:06:17.409
[Uzaylıların varlığı hakkında[br]neden kanıt göremiyoruz?][br]

0:06:17.704,0:06:20.853
Bu engin evrende bir yerlerde, [br]kesinlikle yaşamın bulunduğu

0:06:20.877,0:06:23.937
sayısız başka gezegen olmalı.

0:06:23.961,0:06:25.976
Peki neden buna bir kanıt görmüyoruz?

0:06:27.265,0:06:30.265
Enrico Fermi'nin 1950'de sorduğu[br]ünlü soru da bu:

0:06:30.289,0:06:31.767
Herkes nerede?

0:06:33.006,0:06:36.820
Komplo teorisyenleri[br]UFO'ların sürekli bizi ziyaret ettiğini

0:06:36.844,0:06:38.990
ve bu bilgilerin gizlendiğini iddia ediyor

0:06:39.014,0:06:41.858
ama açıkçası pek ikna edici değiller.

0:06:41.882,0:06:43.381
Bu da bir esrara yol açıyor.

0:06:44.330,0:06:47.020
Geçen yıl, Kepler uzay gözlemevi

0:06:47.044,0:06:50.085
yakınımızdaki yıldızların çevresinde [br]yüzlerce gezegen keşfetti.

0:06:50.580,0:06:52.311
Bu veriden bir sonuca giderseniz

0:06:52.335,0:06:55.697
yalnızca bizim galaksimizde [br]yarım trilyon gezegenin olması

0:06:55.721,0:06:57.086
mümkün gözüküyor.

0:06:58.267,0:07:00.354
Bunlardan 10.000'de birinde

0:07:00.378,0:07:02.976
herhangi bir yaşam formunu[br]ayakta tutan koşullar varsa,

0:07:03.000,0:07:05.976
Samanyolu'nda yaşamın olduğu 50 milyon

0:07:06.000,0:07:07.515
muhtemel gezegen var demektir.

0:07:08.551,0:07:10.239
Esrar olan şu:

0:07:10.263,0:07:11.899
Dünya'mız Büyük Patlama'dan

0:07:11.923,0:07:14.516
ancak dokuz milyar yıl sonra oluştu.

0:07:15.685,0:07:19.093
Galaksimizdeki diğer sayısız gezegen[br]daha önce şekillenmiş

0:07:19.117,0:07:21.435
ve serüvenine başlamak için[br]yaşam olanağına

0:07:21.459,0:07:26.260
Dünya'dan milyarlarca, en azından [br]milyonlarca yıl önce erişmiş olmalı.

0:07:27.268,0:07:29.977
Yalnızca bir kaç tanesi bile[br]zeki bir yaşam formu üretip

0:07:30.001,0:07:32.545
teknoloji oluşturmaya başladıysa

0:07:32.569,0:07:35.809
bu teknolojilerin gelişmişlik[br]ve etki bakımından ilerlemek için

0:07:35.833,0:07:37.837
önlerinde milyonlarca yılı olurdu.

0:07:39.166,0:07:40.745
Dünya'da, teknolojinin yalnızca

0:07:40.769,0:07:43.640
100 yılda ne kadar çarpıcı biçimde[br]hızlanabileceğine

0:07:43.664,0:07:45.025
şahit olduk.

0:07:46.407,0:07:49.976
Milyonlarca yıl içinde, [br]zeki bir uzaylı medeniyet de

0:07:50.000,0:07:52.707
devasa, enerji depolayabilen araçlar,

0:07:52.731,0:07:56.114
koloni kurabilen [br]uzay gemilerinden oluşan filolar

0:07:56.138,0:07:58.539
veya karanlık gökyüzünü [br]doldurabilen olağanüstü

0:07:59.104,0:08:01.739
sanat eserleriyle [br]galaksiye kolayca yayılabilir.

0:08:03.000,0:08:06.129
En sonunda da, bir çeşit elektromanyetik [br]sinyaller aracılığıyla

0:08:06.153,0:08:07.483
varlıklarını kasıtlı olarak

0:08:07.507,0:08:10.460
veya başka bir şekilde ortaya[br]koyduklarını düşünürdünüz.

0:08:11.271,0:08:13.780
Oysaki bunlara dair [br]ikna edici bir kanıt görmüyoruz.

0:08:13.804,0:08:14.816
Neden?

0:08:16.000,0:08:20.639
Çok sayıda muhtemel cevap var, [br]bazıları oldukça muğlak.

0:08:21.331,0:08:23.976
Belki tek bir süper zeki medeniyet

0:08:24.000,0:08:27.101
sahiden de galaksinin [br]denetimini ele geçirdi

0:08:27.125,0:08:29.647
ve olası rakipleri konusunda [br]paranoyak olduğu için

0:08:29.671,0:08:32.241
iletişim olasılığını tamamen yok etti.

0:08:32.926,0:08:35.827
Tehlikeye dönüşen her şeyi[br]yok etmeye hazır bir hâlde

0:08:35.851,0:08:37.568
öylece oturuyor.

0:08:39.010,0:08:40.976
Veya o kadar da zeki değillerdir

0:08:42.299,0:08:44.951
ya da çok yönlü teknoloji oluşturabilecek

0:08:44.975,0:08:47.023
düzeydeki bir zekânın evrimi

0:08:47.047,0:08:49.017
sandığımızdan çok daha nadirdir.

0:08:49.041,0:08:53.824
Sonuç olarak bu, dört milyar yıl içinde [br]yalnızca bir kez, Dünya'da gerçekleşti.

0:08:53.848,0:08:55.976
Belki bu bile [br]inanılmaz derece bir şans.

0:08:56.452,0:08:59.579
Belki de biz galaksimiz içinde [br]bu tarzdaki ilk medeniyetiz.

0:09:01.042,0:09:06.500
Belki medeniyet, oluşturduğu teknolojinin[br]denetimini sağlayamaması yüzünden

0:09:06.524,0:09:09.382
kendi yok oluşunun tohumlarını ekiyor.

0:09:11.478,0:09:13.670
Yine de daha ümit verici[br]olan çokça yanıt var.

0:09:13.670,0:09:15.621
İlk olarak, pek de dikkatli incelemiyoruz

0:09:15.645,0:09:18.026
ve bunun için çok az miktarda[br]para harcıyoruz.

0:09:18.547,0:09:21.847
İlgi çekici işaretler bulmak amacıyla[br]yakından bakılan bölüm

0:09:21.871,0:09:25.062
galaksimizdeki yıldızların [br]yalnızca küçük bir kısmı.

0:09:26.144,0:09:28.262
Belki de doğru tarafa bakmıyoruz.

0:09:29.000,0:09:30.976
Belki de medeniyetler gelişirken

0:09:31.000,0:09:33.286
elektromanyetik dalgalardan [br]çok daha gelişmiş

0:09:33.310,0:09:36.976
ve işe yarar olan iletişim teknolojilerini[br]kısa sürede keşfediyor.

0:09:38.183,0:09:41.513
Belki tüm bu olan biten evren kütlesinin [br]çoğunluğunu hesaplamak için

0:09:41.513,0:09:43.524
ortaya çıkan ve yakın zamanda keşfedilen

0:09:43.548,0:09:47.337
gizemli karanlık madde [br]veya karanlık enerji içinde gerçekleşiyor.

0:09:49.348,0:09:51.976
Belki de yanlış ölçeklere bakıyoruz.

0:09:52.000,0:09:54.976
Belki de zeki medeniyetler [br]yaşamın sonuç olarak, birbiriyle

0:09:55.000,0:09:58.090
hoş bir biçimde etkileşime giren[br]karmaşık bilgi yapıları olduğunu

0:09:58.090,0:10:00.038
ve bunun da küçük bir ölçekte

0:10:00.062,0:10:02.839
daha etkili şekilde meydana geldiğini[br]fark etmeye başladı.

0:10:03.379,0:10:05.976
Dünya'da kocaman müzik seti sistemlerinin

0:10:06.000,0:10:08.976
güzel, ufak iPod'lara doğru [br]küçülmesi gibi,

0:10:09.000,0:10:11.724
belki zeki yaşam da çevredeki [br]ayak izlerini azaltmak için

0:10:11.748,0:10:13.691
kendini mikroskobik hâle dönüştürdü.

0:10:13.715,0:10:16.024
Güneş Sistemi uzaylılarla dolu

0:10:16.048,0:10:17.703
ve onları fark etmiyor olabiliriz.

0:10:17.703,0:10:20.676
Belki zihnimizdeki fikirler de [br]uzaylı yaşamın bir formu.

0:10:21.580,0:10:24.250
Tamam, bu abartılı bir düşünceydi.

0:10:24.274,0:10:25.599
Uzaylılar söyletti bana.

0:10:26.445,0:10:30.223
Yine de fikirlerin kendine ait[br]bir yaşamları var gibi durması

0:10:30.247,0:10:32.718
ve yaratıcılarından uzun [br]yaşaması harika bir şey.

0:10:33.724,0:10:37.047
Belki biyolojik yaşam [br]yalnızca geçici bir evredir.

0:10:39.459,0:10:40.976
Önümüzdeki 15 yıl içinde,

0:10:41.000,0:10:43.976
bu konuda gelecek vadeden [br]ve yaşanabilir olduğunu

0:10:44.000,0:10:45.810
ortaya koyan yakın gezenlerden

0:10:45.834,0:10:48.370
gerçek spektroskopik bilgiyi [br]görmeye başlayabiliriz.

0:10:48.394,0:10:51.976
Bu arada, Dünya Dışı Zekâ Araştırması[br]verilerini kamuoyuyla paylaşıyor.

0:10:52.000,0:10:53.976
Böylece, belki siz dahil

0:10:54.000,0:10:56.976
milyonlarca dünyalı bilim insanı[br]bu kalabalığın gücünü

0:10:57.000,0:10:59.477
araştırmaya katılmak için toplayabilir.

0:11:00.582,0:11:02.596
Dünya'da, sıfırdan bir yaşam formu

0:11:02.620,0:11:04.976
yaratmayı denemek için [br]harika deneyler yapılıyor.

0:11:05.000,0:11:08.694
Bildiğimiz DNA formlarından çok farklı[br]olabilecek türden bir yaşam.

0:11:09.320,0:11:13.976
Tüm bunlar evrenin yaşamla dolu mu[br]yoksa yalnızca bizden mi

0:11:14.000,0:11:17.828
ibaret olduğunu anlamamıza [br]yardımcı olacak.

0:11:19.823,0:11:22.308
Her iki yanıt da

0:11:22.332,0:11:24.178
kendi tarzında dehşet verici

0:11:25.407,0:11:26.976
çünkü yalnızsak bile

0:11:27.000,0:11:31.531
düşündüğümüz, hayal kurduğumuz [br]ve bu soruları sorduğumuz gerçeğinin

0:11:31.555,0:11:33.147
evrene ilişkin en önemli

0:11:33.171,0:11:35.552
hakikatlerden biri olduğuna ulaşabiliriz.

0:11:36.347,0:11:39.081
Bir iyi haberim daha var.

0:11:39.105,0:11:41.931
Bilgi ve anlama arayışı asla körelmez.

0:11:41.955,0:11:43.976
Hiç körelmez. Tam tersi olur.

0:11:44.000,0:11:46.976
Bilginiz arttıkça[br]dünya daha da muhteşem görünür.

0:11:47.758,0:11:51.191
Bizi ilerleten şey de [br]bu çılgınca olasılıklar

0:11:51.215,0:11:52.452
ve cevaplanmamış sorular.

0:11:52.476,0:11:55.329
Dolayısıyla, meraklı olmaya devam edin.