1
00:00:00,000 --> 00:00:14,000
(Muzika)

2
00:00:14,000 --> 00:00:17,000
Uobičajenim danima u školi,

3
00:00:17,000 --> 00:00:21,000
provode se beskonačni sati
u učenju odgovora na pitanja,

4
00:00:21,000 --> 00:00:25,000
ali sada ćemo uraditi suprotno.

5
00:00:25,000 --> 00:00:28,340
Fokusiraćemo se na pitanja
za koja ne možete da naučite odgovore,

6
00:00:28,340 --> 00:00:31,000
jer oni ne postoje.

7
00:00:31,000 --> 00:00:34,000
Kad sam bio dečak,
zbunjivalo me je mnogo stvari.

8
00:00:34,000 --> 00:00:38,000
Na primer: kako to izgleda biti pas?

9
00:00:38,000 --> 00:00:41,000
Da li ribe osećaju bol?

10
00:00:41,000 --> 00:00:43,000
A insekti?

11
00:00:43,000 --> 00:00:46,000
Da li je Veliki prasak samo slučajnost?

12
00:00:46,000 --> 00:00:49,000
Da li postoji Bog?

13
00:00:49,000 --> 00:00:52,000
I ako postoji, kako smo sigurni
da je "on", a ne "ona"?

14
00:00:52,000 --> 00:00:56,000
Zašto toliko nevinih ljudi i životinja
trpi užasne patnje?

15
00:00:56,000 --> 00:00:59,000
Da li je moj život deo nekog plana?

16
00:00:59,000 --> 00:01:02,000
Da li budućnost tek treba
da bude napisana

17
00:01:02,000 --> 00:01:05,000
ili je već napisana,
samo je ne vidimo?

18
00:01:05,000 --> 00:01:08,000
Ali onda, da li ja imam slobodnu volju?
Ko sam, uopšte, ja?

19
00:01:08,000 --> 00:01:11,000
Da li sam samo biološka mašina?

20
00:01:11,000 --> 00:01:14,000
Zašto onda imam svest?
Šta je svest?

21
00:01:14,000 --> 00:01:17,000
Da li će roboti jednog dana
postati svesni?

22
00:01:17,000 --> 00:01:20,000
Pretpostavljao sam
da će mi jednog dana

23
00:01:20,000 --> 00:01:24,000
reći odgovore na sva ova pitanja.

24
00:01:24,000 --> 00:01:27,000
Neko mora da ih zna, zar ne?

25
00:01:27,000 --> 00:01:30,000
Znate šta? Ne zna ih niko.

26
00:01:30,000 --> 00:01:34,000
Većina ovih stvari me sada zbunjuje
više nego ikad.

27
00:01:34,000 --> 00:01:37,000
Ali, uroniti u njih je uzbudljivo

28
00:01:37,000 --> 00:01:42,000
jer vas vode na ivicu znanja
i nikad ne znate šta ćete tamo naći.

29
00:01:42,000 --> 00:01:45,000
Evo dva pitanja -

30
00:01:45,000 --> 00:01:48,000
pitanja na koja niko na Zemlji
ne zna odgovor.

31
00:01:48,000 --> 00:01:57,000
(Muzika)
Koliko svemira postoji?

32
00:01:57,000 --> 00:02:00,000
Ponekad kad sam
na dugom putu avionom,

33
00:02:00,000 --> 00:02:02,200
gledam kroz prozor
sve te planine i pustinje

34
00:02:02,200 --> 00:02:05,000
i pokušavam da shvatim
koliko je ogromna naša Zemlja.

35
00:02:05,000 --> 00:02:08,000
I onda se setim da postoji objekat
koji viđamo svakog dana,

36
00:02:08,000 --> 00:02:11,000
unutar koga bi stalo milion Zemlji:

37
00:02:11,000 --> 00:02:15,000
Sunce. Ono izgleda neverovatno veliko.

38
00:02:15,000 --> 00:02:18,000
Ali u velikoj šemi stvari,
ono je tačkica,

39
00:02:18,000 --> 00:02:21,000
jedna od oko 400 milijardi zvezda
u galaksiji Mlečni put

40
00:02:21,000 --> 00:02:24,000
koju možete videti u vedroj noći

41
00:02:24,000 --> 00:02:27,000
kao beličastu maglu
koja se proteže nebom.

42
00:02:27,000 --> 00:02:30,000
I postaje još gore. Postoji
možda 100 milijardi galaksija

43
00:02:30,000 --> 00:02:33,000
koje mogu da se otkriju
našim teleskopima.

44
00:02:33,000 --> 00:02:37,000
Tako da, ako bi svaka zvezda
bila veličine zrna peska,

45
00:02:37,000 --> 00:02:40,000
samo Mlečni put bi imao
dovoljno zvezda da se ispuni

46
00:02:40,000 --> 00:02:42,000
komad plaže veličine
10x10 metara

47
00:02:42,000 --> 00:02:45,000
peskom dubine od jednog metra.

48
00:02:45,000 --> 00:02:48,000
A cela Zemlja nema dovoljno plaža

49
00:02:48,000 --> 00:02:50,000
da se predstave zvezde iz celog svemira.

50
00:02:50,000 --> 00:02:54,000
Takva plaža bi se protezala bukvalno
stotinama miliona kilometara.

51
00:02:54,000 --> 00:02:59,000
Stivena mu Hokinga,
to je mnogo zvezda.

52
00:02:59,000 --> 00:03:02,000
Ali, on i drugi fizičari danas veruju

53
00:03:02,000 --> 00:03:05,000
u stvarnost nezamislivo veću od toga.

54
00:03:05,000 --> 00:03:09,000
Kao prvo, 100 milijardi galaksija
u dometu naših teleskopa

55
00:03:09,000 --> 00:03:12,000
su verovatno majušni deo
od ukupnog broja.

56
00:03:12,000 --> 00:03:15,000
Sam svemir se širi ubrzanim tempom.

57
00:03:15,000 --> 00:03:18,000
Ogromna većina galaksija
udaljava se od nas tako brzo

58
00:03:18,000 --> 00:03:22,000
da svetlost sa nijh
možda nikad neće stići do nas.

59
00:03:22,000 --> 00:03:25,000
Pa ipak, naša fizička realnost
ovde na Zemlji

60
00:03:25,000 --> 00:03:29,000
je u bliskoj vezi sa tim udaljenim,
nevidljivim galaksijama.

61
00:03:29,000 --> 00:03:32,000
Možemo misliti o njima
kao o delu našeg svemira.

62
00:03:32,000 --> 00:03:35,000
One čine jednu ogromnu građevinu,
pokoravaju se istim

63
00:03:35,000 --> 00:03:38,370
fizičkim zakonima i napravljene su
od istih atoma - elektrona, protona,

64
00:03:38,370 --> 00:03:41,000
kvarkova, neutrina -
od kojih smo sačinjeni i vi i ja.

65
00:03:41,000 --> 00:03:46,000
Ali, nedavne teorije u fizici,
uključujući i teoriju struna,

66
00:03:46,000 --> 00:03:50,000
govore nam da bi moglo postojati
bezbroj drugih svemira

67
00:03:50,000 --> 00:03:51,620
sačinjenih od drugih vrsta čestica

68
00:03:51,620 --> 00:03:54,480
sa drugačijim osobinama
i koje se podvrgavaju drugim zakonima.

69
00:03:54,480 --> 00:03:57,000
Većina ovih svemira ne bi nikada
mogli da podrže život

70
00:03:57,000 --> 00:04:00,000
i mogli bi da se pojave i nestanu
u jednoj nanosekundi.

71
00:04:00,000 --> 00:04:03,000
Ali bez obzira na to, u kombinaciji čine
ogroman multiverzum

72
00:04:03,000 --> 00:04:07,000
mogućih svemira do u 11 dimenzija

73
00:04:07,000 --> 00:04:11,000
i sadrže čuda koja nadmašuju
našu najluđu maštu.

74
00:04:11,000 --> 00:04:14,000
Vodeća verzija teorije struna
predviđa multiverzum

75
00:04:14,000 --> 00:04:17,000
sačinjen od 10 na 500-ti svemira.

76
00:04:17,000 --> 00:04:20,000
To je jedinica sa 500 nula,

77
00:04:20,000 --> 00:04:23,000
broj tako ogroman da
ako bi svaki atom

78
00:04:23,000 --> 00:04:26,000
u našem vidljivom svemiru,
imao svoj sopstveni svemir

79
00:04:26,000 --> 00:04:29,000
i svi ostali atomi u svim tim svemirima,

80
00:04:29,000 --> 00:04:32,000
imali svoj svemir i kad biste to ponovili

81
00:04:32,000 --> 00:04:35,000
još dva kruga, još uvek biste imali

82
00:04:35,000 --> 00:04:37,000
mali deo od ukupnog broja,

83
00:04:37,000 --> 00:04:46,000
odnosno milijardu milijardi milijardi milijardi milijardi milijardi milijardi milijardi milijardi milijardi milijardi milijardi milijardi milijardi triliona.

84
00:04:46,000 --> 00:04:49,000
Ali čak i taj broj

85
00:04:49,000 --> 00:04:52,000
je majušan u poređenju sa drugim brojem:

86
00:04:52,000 --> 00:04:53,860
večnošću.

87
00:04:53,860 --> 00:04:57,290
Neki fizičari misle da je prostor-vreme
kontinuum bukvalno beskonačan

88
00:04:57,290 --> 00:05:00,000
i da sadrži beskonačan broj
takozvanih džepnih univerzuma

89
00:05:00,000 --> 00:05:02,000
sa osobinama koje variraju.

90
00:05:02,000 --> 00:05:04,000
Kako vam je mozak?

91
00:05:04,000 --> 00:05:07,000
Kvantna teorija dodaje novu začkoljicu.

92
00:05:07,000 --> 00:05:09,000
Mislim, teorija je potvrđena bez sumnje,

93
00:05:09,000 --> 00:05:11,000
ali njena interpretacija je zbunjujuća

94
00:05:11,000 --> 00:05:14,000
i neki fizičari misle da možete
da je odgonetnete

95
00:05:14,000 --> 00:05:17,000
jedino ako zamislite taj ogromni broj
paralelnih univerzuma

96
00:05:17,000 --> 00:05:19,000
kako se množe u svakom trenutku

97
00:05:19,000 --> 00:05:23,000
i svaki od njih bi bio
kao svet u kome se nalazimo

98
00:05:23,000 --> 00:05:25,000
sa višestrukim kopijama vas.

99
00:05:25,000 --> 00:05:28,000
U jednom od tih univerzuma
biste diplomirali

100
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
i oženili se osobom svojih snova,

101
00:05:30,000 --> 00:05:33,000
a u drugom ne bi bilo tako.

102
00:05:33,000 --> 00:05:36,000
A ima i drugih naučnika
koji bi rekli: besmislica.

103
00:05:36,000 --> 00:05:39,210
Jedini smislen odgovor na pitanje
koliko ima univerzuma je jedan.

104
00:05:39,210 --> 00:05:42,000
Samo jedan univerzum.

105
00:05:42,000 --> 00:05:45,000
A nekoliko filozofa i mistika

106
00:05:45,000 --> 00:05:48,000
bi reklo da je
čak i naš univerzum iluzija.

107
00:05:48,000 --> 00:05:51,000
Tako da, kao što vidite,

108
00:05:51,000 --> 00:05:54,000
ne postoji slaganje
kod ovog pitanja, čak ni blizu.

109
00:05:54,000 --> 00:05:58,000
Sve što znamo je da je odgovor
negde između nule i beskonačnosti.

110
00:05:58,000 --> 00:06:01,000
Pa, pretpostavljam da znamo
još jednu stvar.

111
00:06:01,000 --> 00:06:05,000
Da je ovo super vreme
da se studira fizika.

112
00:06:05,000 --> 00:06:08,000
Možda upravo prolazimo kroz najveću
promenu paradigme u znanju

113
00:06:08,000 --> 00:06:11,000
koju je čovečanstvo ikada videlo.

114
00:06:11,000 --> 00:06:17,000
(Muzika)

115
00:06:17,000 --> 00:06:20,000
Negde u tom ogromnom svemiru

116
00:06:20,000 --> 00:06:23,000
mora da postoje bezbrojne druge planete
koje bujaju životom.

117
00:06:23,000 --> 00:06:26,000
Ali zašto mi ne vidimo dokaze za to?

118
00:06:26,000 --> 00:06:29,000
Ovo je čuveno pitanje
Enrikea Fermija iz 1950:

119
00:06:29,000 --> 00:06:32,000
Gde su svi?

120
00:06:32,000 --> 00:06:36,000
Teoretičari zavere tvrde
da nas vanzemaljci stalno posećuju

121
00:06:36,000 --> 00:06:41,000
i da se izveštaji samo zataškavaju,
ali iskreno, ovo nije veoma uverljivo.

122
00:06:41,000 --> 00:06:43,000
Ali to ostavlja pravu zagonetku.

123
00:06:43,000 --> 00:06:46,000
U toku prošle godine,
u svemirskoj opservatoriji Kepler

124
00:06:46,000 --> 00:06:49,000
pronašli su stotine planeta,
samo oko okolnih zvezda.

125
00:06:49,000 --> 00:06:52,000
Ako izvedemo vrednosti za te podatke,

126
00:06:52,000 --> 00:06:55,000
čini se kao da može da postoji
pola triliona planeta

127
00:06:55,000 --> 00:06:57,000
samo u našoj galaksiji.

128
00:06:57,000 --> 00:07:00,000
Ako bilo koja u 10 000 ima uslove

129
00:07:00,000 --> 00:07:03,000
koji mogu da podrže neki oblik života,

130
00:07:03,000 --> 00:07:06,000
to je još uvek mogućih
50 miliona planeta koje imaju živi svet

131
00:07:06,000 --> 00:07:08,000
blizu nas na Mlečnom putu.

132
00:07:08,000 --> 00:07:11,000
Evo zagonetke:
naša Zemlja se nije stvorila

133
00:07:11,000 --> 00:07:14,000
sve do oko 9 milijardi godina
nakon Velikog praska.

134
00:07:14,000 --> 00:07:18,000
Nebrojene druge planete u našoj galaksiji
bi trebalo da su se formirale ranije

135
00:07:18,000 --> 00:07:21,000
i dale priliku da se razvije život

136
00:07:21,000 --> 00:07:24,000
milijardama, ili svakako
brojnim milionima godina

137
00:07:24,000 --> 00:07:27,000
pre nego što se to desilo na Zemlji.

138
00:07:27,000 --> 00:07:30,000
Ako je samo nekoliko od njih
stvorilo inteligentne oblike života

139
00:07:30,000 --> 00:07:32,000
i počelo da stvara tehnologije,

140
00:07:32,000 --> 00:07:35,000
te tehnologije bi imale milione godina

141
00:07:35,000 --> 00:07:37,000
da postanu kompleksne i moćne.

142
00:07:37,000 --> 00:07:40,000
Na Zemlji,

143
00:07:40,000 --> 00:07:43,000
videli smo koliko dramatično
tehnologija može da se ubrza

144
00:07:43,000 --> 00:07:46,000
za samo 100 godina.

145
00:07:46,000 --> 00:07:49,000
Tokom miliona godina,
inteligentna vanzemaljska civilizacija

146
00:07:49,000 --> 00:07:52,000
je veoma lako mogla
da se raširi galaksijom,

147
00:07:52,000 --> 00:07:55,000
stvarajući možda ogromne artefakte
za stvaranje energije

148
00:07:55,000 --> 00:07:58,000
ili flote svemirskih brodova
za kolonizaciju

149
00:07:58,000 --> 00:08:01,000
ili veličanstvena umetnička dela
koja ispunjavaju noćno nebo.

150
00:08:01,000 --> 00:08:04,000
U najmanju ruku pomislili biste da bi oni

151
00:08:04,000 --> 00:08:07,000
otkrili svoje prisustvo, namerno ili ne,

152
00:08:07,000 --> 00:08:10,000
kroz elektromagnetne signale
ili nešto slično.

153
00:08:10,000 --> 00:08:13,000
Ipak, ne vidimo nikakve
ubedljive dokaze za ovo.

154
00:08:13,000 --> 00:08:16,000
Zašto?

155
00:08:16,000 --> 00:08:19,000
Pa, postoje brojni mogući odgovori,

156
00:08:19,000 --> 00:08:21,000
a neki od njih su prilično zloslutni.

157
00:08:21,000 --> 00:08:24,000
Možda je jedna
ultrainteligentna civilizacija

158
00:08:24,000 --> 00:08:29,000
zaista osvojila galaksiju i naredila
strogu radijsku tišinu

159
00:08:29,000 --> 00:08:32,000
zato što se boji potencijalnih suparnika.

160
00:08:32,000 --> 00:08:35,000
Samo sedi tamo, sprema da uništi

161
00:08:35,000 --> 00:08:38,000
bilo šta što joj postane pretnja.

162
00:08:38,000 --> 00:08:41,000
Ili možda nisu toliko inteligentni,

163
00:08:41,000 --> 00:08:44,000
ili je možda razvitak inteligentnih bića

164
00:08:44,000 --> 00:08:47,000
sposobnih da stvore
sofisticiranu tehnologiju

165
00:08:47,000 --> 00:08:50,000
dosta ređi nego što smo pretpostavljali.

166
00:08:50,000 --> 00:08:53,510
Uostalom, to se desilo samo jednom
na Zemlji za četiri milijarde godina.

167
00:08:53,510 --> 00:08:56,000
Možda je i to bila puka slučajnost.

168
00:08:56,000 --> 00:08:59,000
Možda smo mi prva takva civilizacija
u našoj galaksiji.

169
00:08:59,000 --> 00:09:02,000
Ili civilizacija možda

170
00:09:02,000 --> 00:09:05,000
sa sobom nosi seme sopstvenog uništenja

171
00:09:05,000 --> 00:09:09,000
kroz nesposobnost da kontroliše
tehnologije koje stvara.

172
00:09:09,000 --> 00:09:13,000
Ali postoje drugi brojni odgovori
koji nose nadu.

173
00:09:13,000 --> 00:09:17,000
Za početak, ne tražimo baš detaljno,
i trošimo mizerne sume novca na to.

174
00:09:17,000 --> 00:09:21,000
Samo delić zvezda u našoj galaksiji

175
00:09:21,000 --> 00:09:25,000
je detaljno proučeno i pretraženo
za znakove ili zanimljive signale.

176
00:09:25,000 --> 00:09:28,000
Možda ne gledamo na pravi način.

177
00:09:28,000 --> 00:09:30,810
Kako se civilizacije razvijaju,

178
00:09:30,810 --> 00:09:33,000
možda brzo otkrivaju
tehnologije komunikacije

179
00:09:33,000 --> 00:09:37,000
daleko sofisticiranije i korisnije
od elektromagnetnih talasa.

180
00:09:37,000 --> 00:09:41,000
Možda se sva radnja dešava
u misterioznoj tamnoj materiji

181
00:09:41,000 --> 00:09:43,000
koja je nedavno otkrivena,

182
00:09:43,000 --> 00:09:46,340
ili tamnoj energiji, koje, čine se 
zauzimaju većinu mase univerzuma.

183
00:09:46,340 --> 00:09:49,000
Ili možda gledamo

184
00:09:49,000 --> 00:09:52,000
na pogrešnoj skali.

185
00:09:52,000 --> 00:09:55,000
Možda inteligentne civilizacije shvate
da život na kraju čine

186
00:09:55,000 --> 00:09:57,000
samo kompleksni šabloni informacija

187
00:09:57,000 --> 00:10:00,000
koji međusobno deluju na predivan način,

188
00:10:00,000 --> 00:10:02,810
a to može biti efikasnije
na manjem obimu.

189
00:10:02,810 --> 00:10:06,000
Isto kao što su se na Zemlji kabasti
ogromni radio uređaji smanjili

190
00:10:06,000 --> 00:10:09,000
do predivnih, malih ajpoda,
možda je i sam inteligentni život

191
00:10:09,000 --> 00:10:13,000
postao mikroskopski, kako bi smanjio
svoj uticaj na okolinu.

192
00:10:13,000 --> 00:10:17,000
Sunčev sistem možda vrvi od vanzemaljaca,
ali ih mi prosto ne primećujemo.

193
00:10:17,000 --> 00:10:20,000
Možda su same ideje u našim glavama
oblik vanzemaljskog života.

194
00:10:20,000 --> 00:10:23,000
U redu, to je luda zamisao.

195
00:10:23,000 --> 00:10:26,000
Vanzemaljci su me naterali da kažem to.

196
00:10:26,000 --> 00:10:29,000
Ali super je to što ideje
kao da imaju svoj život

197
00:10:29,000 --> 00:10:32,000
i nadživljavaju svoje tvorce.

198
00:10:32,000 --> 00:10:36,000
Možda je biološki život
samo prolazna faza.

199
00:10:36,000 --> 00:10:41,000
Pa, u sledećih 15 godina bismo mogli

200
00:10:41,000 --> 00:10:43,510
da počnemo da viđamo
prave spektroskopske informacije

201
00:10:43,510 --> 00:10:47,140
od obećavajućih planeta u blizini,
koje će otkriti koliko su naklone životu.

202
00:10:47,140 --> 00:10:52,000
U međuvremenu, SETI,
Potraga za vanzemaljskom inteligencijom,

203
00:10:52,000 --> 00:10:54,000
sada javno objavljuje podatke

204
00:10:54,000 --> 00:10:57,000
tako da milioni građana-naučnika,
uključujući možda i vas,

205
00:10:57,000 --> 00:10:59,390
mogu da doprinesu moći masa
i pridruže se potrazi.

206
00:10:59,390 --> 00:11:02,000
A ovde na Zemlji se vrše
neverovatni eksperimenti

207
00:11:02,000 --> 00:11:04,850
u pokušaju da se stvori život ni iz čega,

208
00:11:04,850 --> 00:11:08,000
život koji bi mogao da bude
veoma drugačiji od DNK koju poznajemo.

209
00:11:08,000 --> 00:11:11,000
Sve ovo će nam pomoći da razumemo

210
00:11:11,000 --> 00:11:14,000
da li univerzum buja od života

211
00:11:14,000 --> 00:11:17,000
ili smo tu zaista samo mi.

212
00:11:17,000 --> 00:11:21,000
Oba odgovora ulivaju strahopoštovanje

213
00:11:21,000 --> 00:11:24,000
na svoj način,

214
00:11:24,000 --> 00:11:27,000
jer čak i ako smo sami,

215
00:11:27,000 --> 00:11:30,000
činjenica da mislimo i sanjamo
i postavljamo ova pitanja

216
00:11:30,000 --> 00:11:35,000
se može ispostaviti kao jedna
od najbitnijih činjenica o univerzumu.

217
00:11:35,000 --> 00:11:38,000
Imam još jednu dobru vest za vas.

218
00:11:38,000 --> 00:11:41,000
Potraga za znanjem i razumevanjem
nikada ne posustaje.

219
00:11:41,000 --> 00:11:44,000
Nikada. Zapravo je suprotno.

220
00:11:44,000 --> 00:11:47,000
Što više znate,
svet se čini neverovatnijim.

221
00:11:47,000 --> 00:11:50,000
Te lude mogućnosti
i pitanja bez odgovora su ono

222
00:11:50,000 --> 00:11:52,000
što nas gura napred.

223
00:11:52,000 --> 00:12:00,991
Stoga ostanite radoznali.