WEBVTT

00:00:06.794 --> 00:00:08.455
Od początków ludzkości

00:00:08.455 --> 00:00:13.876
żyło i umarło już
około 100,8 miliarda osób.

00:00:13.876 --> 00:00:19.236
Liczba ta wzrasta co roku o 0,8%.

00:00:19.236 --> 00:00:22.456
Co dzieje się z tymi wszystkimi
ciałami po śmierci?

00:00:22.456 --> 00:00:26.715
Czy na naszej planecie zabraknie
miejsc na pochówki?

00:00:26.715 --> 00:00:28.506
Gdy ludzkie serce przestaje bić,

00:00:28.506 --> 00:00:32.656
ciało przechodzi przez kilka etapów,
zanim zacznie się rozkładać.

00:00:32.656 --> 00:00:34.287
W przeciągu kilku minut od śmierci

00:00:34.287 --> 00:00:37.966
krew zaczyna spływać
do najniższych partii ciała.

00:00:37.966 --> 00:00:40.005
Zwykle po czasie od 8 do 12 godzin,

00:00:40.005 --> 00:00:46.084
skóra na tych partiach jest naznaczona
przez plamy pośmiertne.

00:00:46.084 --> 00:00:49.896
W chwili śmierci mięśnie całego ciała
kompletnie się rozluźniają,

00:00:49.896 --> 00:00:52.677
w stanie wstępnego wiotczenia.

00:00:52.677 --> 00:00:58.247
Jednak już po 2-6 godzinach drętwieją,
wchodząc w fazę stężenia pośmiertnego.

00:00:58.247 --> 00:01:00.377
To tężenie rozchodzi się po mięśniach,

00:01:00.377 --> 00:01:05.587
a jego szybkość zależy od wieku,
płci oraz otoczenia.

00:01:05.587 --> 00:01:07.588
Ciało zmienia również temperaturę.

00:01:07.588 --> 00:01:10.897
Zazwyczaj ochładza się
do temperatury otoczenia.

00:01:10.897 --> 00:01:13.055
Następnie przychodzi gnicie,

00:01:13.055 --> 00:01:17.238
czyli proces, podczas którego bakterie
i insekty rozkładają ciało.

00:01:17.238 --> 00:01:20.277
Na szybkość rozkładu wpływa
wiele czynników.

00:01:20.277 --> 00:01:24.797
Zazwyczaj jednak można zauważyć
pewne prawidłowości,

00:01:24.797 --> 00:01:26.758
zwane prawami Caspera.

00:01:26.758 --> 00:01:28.967
Jeżeli inne czynniki
mają taką samą wartość,

00:01:28.967 --> 00:01:35.198
ciało wystawione na powietrze rozkłada się
2 razy szybciej niż w wodzie

00:01:35.198 --> 00:01:39.322
i 8 razy szybciej niż ciało
pochowane w ziemi.

00:01:39.322 --> 00:01:43.554
Kwasowość gleby również ma wpływ
na zachowanie szkieletu.

00:01:43.554 --> 00:01:46.981
Silnie kwaśne gleby, 
o pH mniejszym niż 5,3,

00:01:46.981 --> 00:01:49.658
pozwolą na szybki rozkład kości,

00:01:49.658 --> 00:01:54.739
zaś w obojętnych lub zasadowych,
z pH większym niż 7,

00:01:54.739 --> 00:01:59.685
szkielet może zachować się w stosunkowo
dobrym stanie przez wieki.

00:01:59.685 --> 00:02:04.088
Na przestrzeni lat różne kultury
wykształciły odmienne sposoby pochówku.

00:02:04.088 --> 00:02:06.720
Pochówkom pierwszych Neandertalczyków

00:02:06.720 --> 00:02:09.100
towarzyszyły rytuały,

00:02:09.100 --> 00:02:13.418
takie jak układanie, malowanie
czy dekorowanie ciał.

00:02:13.418 --> 00:02:17.002
Chrześcijanie ozdabiali ciała sukniami,

00:02:17.002 --> 00:02:18.460
zaś w tradycyjnym Islamie

00:02:18.460 --> 00:02:20.940
ciało zawijano w całun

00:02:20.940 --> 00:02:24.059
i zwracano twarzą w kierunku Mekki.

00:02:24.059 --> 00:02:27.023
Hindusi zazwyczaj palili ciała,

00:02:27.023 --> 00:02:31.270
a zaratusztrianie, zwolennicy jednej
z najstarszych religii monoteistycznych,

00:02:31.270 --> 00:02:35.643
umieszczali zwłoki na szczycie wieży,
by wystawić je na działanie słońca

00:02:35.643 --> 00:02:38.004
i padlinożernych ptaków.

00:02:38.004 --> 00:02:42.247
Przed rewolucją przemysłową
pogrzeby były skromne i tanie.

00:02:42.247 --> 00:02:47.191
Teraz gdy w obszarach gęsto zaludnionych
jest coraz mniej miejsc na cmentarze,

00:02:47.191 --> 00:02:50.290
nabycie własnego miejsca na cmentarzu
może być kosztowne,

00:02:50.290 --> 00:02:53.047
a wielu nie może sobie pozwolić
nawet na skromny pochówek.

00:02:53.047 --> 00:02:56.862
Nawet kremacja, drugi najczęstszy
sposób pochówku na świecie,

00:02:56.862 --> 00:02:59.209
jest kosztowna.

00:02:59.209 --> 00:03:01.392
Wracając do pytania
o brak miejsc do pochówku,

00:03:01.392 --> 00:03:04.302
sprawa nie tyczy się powierzchni
ziem na całym globie,

00:03:04.302 --> 00:03:08.788
lecz raczej dużych 
skupisk populacji i miast.

00:03:08.788 --> 00:03:10.977
Większość dużych miast na świecie

00:03:10.977 --> 00:03:14.570
może zostać bez terenów na pochówki
w przeciągu wieku.

00:03:14.570 --> 00:03:16.390
Londyn znacznie szybciej,

00:03:16.390 --> 00:03:18.883
możliwe, że już w 2035 roku.

00:03:18.883 --> 00:03:21.842
Czy są alternatywne sposoby pochówku,

00:03:21.842 --> 00:03:24.392
które pomogłyby nam z brakiem miejsca?

00:03:24.392 --> 00:03:29.341
W niektórych krajach istnieją
wielopiętrowe cmentarze.

00:03:29.341 --> 00:03:32.853
Niektóre sposoby skupiają się 
na relacji ciała z otoczeniem.

00:03:32.853 --> 00:03:37.793
Na przykład promesja, polegająca na
liofilizacji ciała oraz jego granulacji.

00:03:37.793 --> 00:03:40.342
Tworzy się proch, który może 
zmienić się w kompost,

00:03:40.342 --> 00:03:43.311
jeśli wymiesza się go z tlenem i wodą.

00:03:43.311 --> 00:03:46.458
Istnieją też eko-cmentarze,
w których używa się materiałów,

00:03:46.458 --> 00:03:48.651
takich jak biodegradowalne trumny,

00:03:48.651 --> 00:03:50.542
urny, z których wyrastają drzewa,

00:03:50.542 --> 00:03:53.802
oraz kombinezony obrastające grzybami.

00:03:53.802 --> 00:03:57.442
Firma Wieczne Rafy sprowadza
ten obrzęd w odmęty oceanu,

00:03:57.442 --> 00:04:03.433
gdzie przy złączeniu prochów z cementem
tworzy się morski habitat.

00:04:03.433 --> 00:04:06.552
Śmierć jest nieodłączną częścią
ludzkiego istnienia,

00:04:06.552 --> 00:04:10.483
ale sposoby, w jakie traktujemy nasze
ciała i pochówki, ciągle się zmieniają.

00:04:10.483 --> 00:04:12.392
Każdy z nas może mieć inne duchowe,

00:04:12.392 --> 00:04:13.373
religijne,

00:04:13.373 --> 00:04:15.943
czy praktyczne podejście do umierania,

00:04:15.943 --> 00:04:18.533
ale stale rosnące zapotrzebowanie
na miejsca pochówku

00:04:18.533 --> 00:04:20.692
może nas zmusić do kreatywnego
wyboru miejsca,

00:04:20.692 --> 00:04:24.663
gdzie nasze ciało spocznie po
ostatnim etapie życia.