1
00:00:00,404 --> 00:00:02,405
Hvað eru peningar?

2
00:00:02,405 --> 00:00:05,974
Öll notum við peninga. 
Við þurfum þá til að kaupa hluti.

3
00:00:05,974 --> 00:00:10,714
Við vinnum stíft til að eignast þá. 
Við söfnum fyrir eftirlaunum eða mögru áranna.

4
00:00:11,267 --> 00:00:13,122
Við treystum öll á peninga.

5
00:00:13,722 --> 00:00:16,552
Hvers vegna vitum við þá ekki 
hvernig peningar virka?

6
00:00:16,552 --> 00:00:21,316
Af hverju er stundum of mikið af þeim, sem lætur 
okkur halda að góðu tímarnir vari að eilífu?

7
00:00:22,039 --> 00:00:24,013
Hvaðan komu allir þessir peningar?

8
00:00:24,997 --> 00:00:27,795
Og afhverju er skyndilega 
ekki nægir peningar til staðar?

9
00:00:27,795 --> 00:00:30,494
Af hverju á fólk erfitt 
með að borga reikningana?

10
00:00:31,048 --> 00:00:33,247
Hvert fóru allir peningarnir?

11
00:00:34,539 --> 00:00:39,552
Hið undarlega er að megnið af peningum 
í Bretlandi eru búnir til af bönkum.

12
00:00:40,183 --> 00:00:44,403
Nánast eins og töframenn skapa bankar peninga, 
að því er virðist úr engu

13
00:00:44,403 --> 00:00:46,240
í hvert skipti sem þeir veita lán.

14
00:00:46,240 --> 00:00:49,241
En þessir peningar eru ekki 
það sem þeir virðast vera.

15
00:00:49,241 --> 00:00:53,592
Þessir peningar eru skuldir og eru 
tímabundið að láni frá bönkunum.

16
00:00:54,099 --> 00:00:57,517
Við notum þá sem peninga, 
við höldum að þeir séu peningar.

17
00:00:58,070 --> 00:01:03,331
En sökum þess að þeir eru skuldir þarf 
á einhverjum tímapunkti að endurgreiða þá.

18
00:01:03,331 --> 00:01:06,762
Og þegar þeir eru endurgreiddir, 
þá hverfa þeir.

19
00:01:08,485 --> 00:01:11,426
Þetta eru ekki töfrar, 
svona eru nær allir okkar peningar

20
00:01:11,426 --> 00:01:13,461
skapaðir og þeim eytt.

21
00:01:14,014 --> 00:01:18,447
Þannig að, hversu áreiðanlegir eru þessir 
„bankapeningar“ sem við treystum öll á?

22
00:01:19,462 --> 00:01:23,388
Bankar hagnast á vöxtum sem 
þeir afla af útlánum.

23
00:01:23,388 --> 00:01:28,663
Þannig að á meðan þeir hafa trú á efnahagshorfurnar, 
reyna þeir að lána út eins mikið og hægt er.

24
00:01:29,524 --> 00:01:32,721
Fleiri neyslu- og húsnæðislán þýðir að 
meiri peningar eru búnir til.

25
00:01:32,721 --> 00:01:36,291
Og áður en þú veist af hækkar 
fasteignaverð upp úr öllu valdi.

26
00:01:37,198 --> 00:01:41,663
En ef þeir veita of mikið af lánum, 
verður skuldsetningin of mikil,

27
00:01:41,663 --> 00:01:44,299
svo fólk hefur ekki ráð 
á að endurgreiða þau.

28
00:01:44,299 --> 00:01:48,427
Þá hætta bankarnir að veita ný lán. Skyndilega er ekki nægjanlega mikið peningamagn í umferð.

29
00:01:48,427 --> 00:01:51,767
Fyrirtæki fara í gjaldþrot. Fólk missir atvinnuna 
og gengið er að fasteignaveðum.

30
00:01:51,767 --> 00:01:53,935
Þetta er það sem olli fjármálakrísunni.

31
00:01:54,504 --> 00:01:59,988
Og í grundvallaratriðum 
hefur ekkert breyst síðan þá.

32
00:02:00,957 --> 00:02:06,727
Peningar eru enn skapaðir af bönkunum. 
Og þeir hverfa enn þegar útlán eru endurgreidd.

33
00:02:08,711 --> 00:02:12,335
Þangað til við breytum þessu 
munum við ekki öðlast stöðugt hagkerfi,

34
00:02:12,335 --> 00:02:13,933
öruggt atvinnustig,

35
00:02:13,933 --> 00:02:15,535
eða húsnæði á sanngjörnum kjörum.

36
00:02:16,088 --> 00:02:18,142
En þetta þarf ekki að vera svona.

37
00:02:18,896 --> 00:02:22,268
Positive Money berst fyrir breytingum á 
hvernig peningar eru búnir til.

38
00:02:22,268 --> 00:02:25,065
Og við þörfnumst þín til liðs við okkur.

39
00:02:25,065 --> 00:02:28,038
www.positivemoney.org