WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.000
Što je novac?

00:00:02.000 --> 00:00:04.000
Svi koristimo novac.

00:00:04.000 --> 00:00:05.000
Trebamo ga da bismo kupili stvari.

00:00:05.000 --> 00:00:07.000
Marljivo radimo da bismo ga zaradili.

00:00:07.000 --> 00:00:10.000
Štedimo ga za mirovinu ili teške dane.

00:00:10.000 --> 00:00:12.000
Svi se oslanjamo na novac.

00:00:12.000 --> 00:00:16.000
Ali zašto ne znamo kako novac funkcionira?

00:00:16.000 --> 00:00:18.000
Zašto ga je ponekad previše

00:00:18.000 --> 00:00:21.000
pa nam se čini da će dobra vremena trajati zauvijek?

00:00:21.000 --> 00:00:23.000
Odakle je sav taj novac došao?

00:00:23.000 --> 00:00:27.000
I zašto odjednom svima nedostaje novca?

00:00:27.000 --> 00:00:30.000
Zašto se ljudi danas jedva uspijevaju pokriti račune?

00:00:30.000 --> 00:00:33.000
Gdje je sav taj novac nestao?

00:00:33.000 --> 00:00:39.000
Zapanjujuća činjenica je da većinu
novca u UK stvaraju Banke.

00:00:39.000 --> 00:00:43.000
Kao mađioničari, banke stvaraju novac

00:00:43.000 --> 00:00:44.000
iz ničega

00:00:44.000 --> 00:00:46.000
kad god izdaju kredite.

00:00:46.000 --> 00:00:48.000
Ali taj novac nije ono što se čini.

00:00:48.000 --> 00:00:50.000
Taj novac je kredit

00:00:50.000 --> 00:00:53.000
i privremeno je na posudbi od banke.

00:00:53.000 --> 00:00:55.000
Koristimo ga kao novac.

00:00:55.000 --> 00:00:57.000
Vjerujemo da to jest novac.

00:00:57.000 --> 00:00:59.000
Ali zato što je to kredit,

00:00:59.000 --> 00:01:02.000
u nekom trenutku u budućnosti,
moramo ga vratiti [otplatiti].

00:01:02.000 --> 00:01:04.000
A kada ga otplatimo,

00:01:04.000 --> 00:01:07.000
on nestaje.

00:01:07.000 --> 00:01:09.000
To nije trik,

00:01:09.000 --> 00:01:13.000
to je način na koji gotovo sav
naš novac nastaje i nestaje.

00:01:13.000 --> 00:01:16.000
Dakle koliko je pouzdan taj novac koji stvaraju banke,

00:01:16.000 --> 00:01:18.000
a u koji se svi uzdamo?

00:01:18.000 --> 00:01:23.000
Dakle banke ostvaruju dobit naplaćujući
kamate na kredite [koje izdaju].

00:01:23.000 --> 00:01:25.000
Dok god se pouzdaju da gospodarstvo dobro funkcionira

00:01:25.000 --> 00:01:28.000
žele izdati što je moguće više kredita.

00:01:28.000 --> 00:01:32.000
Više zajmova i kredita znači
da se stvara više novca.

00:01:32.000 --> 00:01:36.000
Ne treba dugo da cijene kuća skoče "u nebo".

00:01:36.000 --> 00:01:38.000
Ali ako izdaju previše kredita,

00:01:38.000 --> 00:01:41.000
teret duga postaje prevelik

00:01:41.000 --> 00:01:43.000
pa [neki] ljudi ne mogu priuštiti da ih vraćaju.

00:01:43.000 --> 00:01:46.000
Banke tada prestaju izdavati nove kredite.

00:01:46.000 --> 00:01:48.000
Odjednom nema više dovoljno novca,

00:01:48.000 --> 00:01:50.000
tvrtke propadaju,

00:01:50.000 --> 00:01:53.000
Ljudi gube poslove, a kuće se zapljenjuju.

00:01:53.000 --> 00:01:56.000
To je uzrokovalo financijsku krizu.

00:01:56.000 --> 00:01:59.000
A od tada se ništa u biti nije promijenilo.

00:01:59.000 --> 00:02:03.000
Banke još uvijek stvaraju novac iz ničega,

00:02:03.000 --> 00:02:06.000
a novac još uvijek nestaje kad se dug otplati.

00:02:06.000 --> 00:02:10.000
Dok to ne promijenimo,

00:02:10.000 --> 00:02:12.000
nećemo imati stabilno gospodarstvo,

00:02:12.000 --> 00:02:13.000
niti sigurna radna mjesta,

00:02:13.000 --> 00:02:15.000
niti povoljne cijene nekretnina [kuća].

00:02:15.000 --> 00:02:18.000
Ali to ne mora biti tako.

00:02:18.000 --> 00:02:20.000
Organizacija Positive Money
[i Budućnost Novca] vode kampanju

00:02:20.000 --> 00:02:22.000
za promjenu načina stvaranja novca.

00:02:22.000 --> 00:02:31.000
I trebamo vas da se uključite!