[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.35,0:00:01.74,Default,,0000,0000,0000,,Təsəvvür edin ki, bir gün
Dialogue: 0,0:00:01.74,0:00:04.65,Default,,0000,0000,0000,,Yerdəki bütün saatlar və \Nkompüterlər xarab oldu və
Dialogue: 0,0:00:04.65,0:00:06.84,Default,,0000,0000,0000,,təqvimlər yox oldu.
Dialogue: 0,0:00:06.84,0:00:09.47,Default,,0000,0000,0000,,Nə qədər vaxt keçdiyini \Nnecə hesablayarız?
Dialogue: 0,0:00:09.47,0:00:11.68,Default,,0000,0000,0000,,Siz Aya baxıb bilə bilərsiniz.
Dialogue: 0,0:00:11.68,0:00:13.76,Default,,0000,0000,0000,,İnsanlar min illərdir ki, \NAydan müəyyən etmək
Dialogue: 0,0:00:13.76,0:00:15.29,Default,,0000,0000,0000,,üçün istifadə ediblər.
Dialogue: 0,0:00:15.29,0:00:17.46,Default,,0000,0000,0000,,Təsadüfi deyil ki, ay sözü qədim
Dialogue: 0,0:00:17.46,0:00:20.02,Default,,0000,0000,0000,,ingilis dilində təqvim \Nayı sözü ilə bağlıdır.
Dialogue: 0,0:00:20.02,0:00:22.91,Default,,0000,0000,0000,,Ay Yerin yeganə\Ntəbii peykidir.
Dialogue: 0,0:00:22.91,0:00:25.29,Default,,0000,0000,0000,,Təbii peyk bir planetin orbitində\Nfırlanan və təbii olaraq
Dialogue: 0,0:00:25.29,0:00:26.84,Default,,0000,0000,0000,,meydana gələn cisimdir.
Dialogue: 0,0:00:26.84,0:00:28.49,Default,,0000,0000,0000,,Günəş sistemimizdəki bəzi planetlərin
Dialogue: 0,0:00:28.49,0:00:30.76,Default,,0000,0000,0000,,50-dən çox peyki var, lakin Yerin
Dialogue: 0,0:00:30.76,0:00:32.60,Default,,0000,0000,0000,,sadəcə bir peyki var.
Dialogue: 0,0:00:32.60,0:00:35.15,Default,,0000,0000,0000,,Ay öz işığını yaratmır.
Dialogue: 0,0:00:35.15,0:00:36.56,Default,,0000,0000,0000,,Ayı Yer kürəsindən görə bilərik,
Dialogue: 0,0:00:36.56,0:00:39.13,Default,,0000,0000,0000,,çünki günəşdən gələn\Nişıqla qismən işıqlanır.
Dialogue: 0,0:00:39.13,0:00:41.36,Default,,0000,0000,0000,,Əslində, ay işığı Aydan Yerə
Dialogue: 0,0:00:41.36,0:00:43.36,Default,,0000,0000,0000,,əks olunan günəş işığıdır.
Dialogue: 0,0:00:43.36,0:00:45.28,Default,,0000,0000,0000,,Ayın Yer ətrafında tam
Dialogue: 0,0:00:45.28,0:00:47.11,Default,,0000,0000,0000,,orbiti təxminən 27 gün çəkir.
Dialogue: 0,0:00:47.11,0:00:49.53,Default,,0000,0000,0000,,Ona görə də, Ayın işıqlı hissəsi
Dialogue: 0,0:00:49.53,0:00:51.94,Default,,0000,0000,0000,,Yerdən baxdıqda şəklini \Ndəyişirmiş kimi görünür.
Dialogue: 0,0:00:51.94,0:00:56.31,Default,,0000,0000,0000,,Bu formalara \Nay fazaları deyilir.
Dialogue: 0,0:00:56.31,0:00:58.87,Default,,0000,0000,0000,,Bəs niyə biz Ayın müxtəlif fazalarını görürük?
Dialogue: 0,0:00:58.87,0:01:02.69,Default,,0000,0000,0000,,Deməli Ayın Yer ətrafında \Nbir dəfə dövr etməsi üçün lazım
Dialogue: 0,0:01:02.69,0:01:03.60,Default,,0000,0000,0000,,olan 27 gün, Ayın öz oxu ətrafında
Dialogue: 0,0:01:03.60,0:01:06.05,Default,,0000,0000,0000,,bir dəfə fırlanması üçün \Nsərf etdiyi vaxtla eynidir.
Dialogue: 0,0:01:06.05,0:01:07.68,Default,,0000,0000,0000,,Bu o deməkdir ki,Ayın
Dialogue: 0,0:01:07.68,0:01:09.17,Default,,0000,0000,0000,,eyni tərəfi həmişə bizə baxır.
Dialogue: 0,0:01:09.17,0:01:11.21,Default,,0000,0000,0000,,Eyni zamanda, günəş həmişə
Dialogue: 0,0:01:11.21,0:01:12.75,Default,,0000,0000,0000,,Ayın sferasının yarısını işıqlandırır.
Dialogue: 0,0:01:12.75,0:01:14.97,Default,,0000,0000,0000,,Buna baxmayaraq, \NAyın bizə baxan tərəfi
Dialogue: 0,0:01:14.97,0:01:16.59,Default,,0000,0000,0000,,həmişə Ayın günəş tərəfindən
Dialogue: 0,0:01:16.59,0:01:17.93,Default,,0000,0000,0000,,işıqlanan hissəsi deyil.
Dialogue: 0,0:01:17.93,0:01:19.93,Default,,0000,0000,0000,,Bu, ayın təqvimindən \Nasılı olaraq Ayın səmada
Dialogue: 0,0:01:19.93,0:01:21.30,Default,,0000,0000,0000,,fərqli formalara və ya
Dialogue: 0,0:01:21.30,0:01:22.87,Default,,0000,0000,0000,,üzlərdə olmasına səbəb olur.
Dialogue: 0,0:01:22.87,0:01:25.33,Default,,0000,0000,0000,,Gəlin Ayın fazalarına daha \Nyaxından nəzər salaq.
Dialogue: 0,0:01:25.33,0:01:27.20,Default,,0000,0000,0000,,Birincisi, Ay öz orbitində
Dialogue: 0,0:01:27.20,0:01:29.36,Default,,0000,0000,0000,,Günəşə ən\Nyaxın olduğu zaman
Dialogue: 0,0:01:29.36,0:01:30.33,Default,,0000,0000,0000,,yeni ay görünür.
Dialogue: 0,0:01:30.33,0:01:32.16,Default,,0000,0000,0000,,Bu mərhələdə Ayın işıqlanan\Ntərəfi tamamilə
Dialogue: 0,0:01:32.16,0:01:34.02,Default,,0000,0000,0000,,Yerdən uzaqlaşır.
Dialogue: 0,0:01:34.02,0:01:36.04,Default,,0000,0000,0000,,Beləliklə, Ay yoxa çıxmış kimi görünür.
Dialogue: 0,0:01:36.04,0:01:38.82,Default,,0000,0000,0000,,Bir və ya iki gündən sonra\Nbiz səmada azacıq da olsa
Dialogue: 0,0:01:38.82,0:01:40.41,Default,,0000,0000,0000,,ayı görə biləcəyik.
Dialogue: 0,0:01:40.41,0:01:41.90,Default,,0000,0000,0000,,Növbəti bir neçə gün
Dialogue: 0,0:01:41.90,0:01:44.66,Default,,0000,0000,0000,,ərzində aypara \Ndaha da böyüyəcək.
Dialogue: 0,0:01:44.66,0:01:46.05,Default,,0000,0000,0000,,Gün keçdikcə ayın böyüdüynü
Dialogue: 0,0:01:46.05,0:01:48.80,Default,,0000,0000,0000,,gördüyumüz zaman \NAyın böyüdüyünü deyirik.
Dialogue: 0,0:01:48.80,0:01:49.78,Default,,0000,0000,0000,,Ona görə də ayın bu
Dialogue: 0,0:01:49.78,0:01:52.01,Default,,0000,0000,0000,,mərhələsi dolan ay adlanır.
Dialogue: 0,0:01:52.01,0:01:53.33,Default,,0000,0000,0000,,Bəzən ayın geri qalan
Dialogue: 0,0:01:53.33,0:01:55.68,Default,,0000,0000,0000,,hissəini hələ də \Nkölgədə görə bilirik.
Dialogue: 0,0:01:55.68,0:01:58.45,Default,,0000,0000,0000,,Bunun səbəbi Bunun səbəbi,\NAyın Yerə işığı əks etdirdiyi kimi,
Dialogue: 0,0:01:58.45,0:02:00.57,Default,,0000,0000,0000,,Yer günəş işığını\NAya əks etdirir.
Dialogue: 0,0:02:00.57,0:02:03.09,Default,,0000,0000,0000,,Nəhayət, Ay şəklini o \Nqədər dəyişir ki, o,
Dialogue: 0,0:02:03.09,0:02:04.71,Default,,0000,0000,0000,,artıq aypara deyil, səmada
Dialogue: 0,0:02:04.71,0:02:06.70,Default,,0000,0000,0000,,yarım dairə formasındadır.
Dialogue: 0,0:02:06.70,0:02:08.99,Default,,0000,0000,0000,,Buna birinci rüb ay deyilir.
Dialogue: 0,0:02:08.99,0:02:10.08,Default,,0000,0000,0000,,Bu mərhələnin niyə dörddəbir
Dialogue: 0,0:02:10.08,0:02:12.25,Default,,0000,0000,0000,,ay adlandırıldığını düşünməyin iki səbəbi var.
Dialogue: 0,0:02:12.25,0:02:14.84,Default,,0000,0000,0000,,Ayın yarısı işıqlandırılmış\Nkimi görünsə də,
Dialogue: 0,0:02:14.84,0:02:16.55,Default,,0000,0000,0000,,Ay kürə şəklindədir.
Dialogue: 0,0:02:16.55,0:02:19.42,Default,,0000,0000,0000,,Beləliklə, biz Yerdən Ayın\Nyalnız yarısını görə bilərik.
Dialogue: 0,0:02:19.42,0:02:20.54,Default,,0000,0000,0000,,Ayın dörddə biri ərzində
Dialogue: 0,0:02:20.54,0:02:23.46,Default,,0000,0000,0000,,Ay Yer və Günəşlə düz \Nbucaq əmələ gətirir.
Dialogue: 0,0:02:23.46,0:02:25.45,Default,,0000,0000,0000,,Bu o deməkdir ki, biz həmişə
Dialogue: 0,0:02:25.45,0:02:27.46,Default,,0000,0000,0000,,Ayın bizə baxan yarısının yarı işıqlandırılmış \Nbir hissəsi olduğunu başa düşürük.
Dialogue: 0,0:02:27.46,0:02:30.26,Default,,0000,0000,0000,,Bu yarının yarısıdır, yəni dorddə birdir.
Dialogue: 0,0:02:30.26,0:02:31.95,Default,,0000,0000,0000,,Həmçinin, ayın ilk dörddəbir
Dialogue: 0,0:02:31.95,0:02:33.95,Default,,0000,0000,0000,,vəziyyəti,Ay yeni dövrünün \Ndörddə birini keçdikdə ,
Dialogue: 0,0:02:33.95,0:02:35.49,Default,,0000,0000,0000,,baş verir.
Dialogue: 0,0:02:35.49,0:02:37.93,Default,,0000,0000,0000,,Sonra, dolanay var.
Dialogue: 0,0:02:37.93,0:02:41.16,Default,,0000,0000,0000,,“Gibbous” sözü latın sözündən\Nolub, donqar, qozbel mənasını verir.
Dialogue: 0,0:02:41.16,0:02:43.88,Default,,0000,0000,0000,,Ay öz orbitində Günəşdən \Nən uzaqda olduqdan sonra
Dialogue: 0,0:02:43.88,0:02:46.35,Default,,0000,0000,0000,,Ayın günəşlə tam\Nişıqlanan tərəfi Yerə baxır.
Dialogue: 0,0:02:46.35,0:02:48.61,Default,,0000,0000,0000,,Biz bu mərhələni tam ay adlandırırıq,
Dialogue: 0,0:02:48.61,0:02:51.00,Default,,0000,0000,0000,,lakin Ay hələ tamamlanmayıb.
Dialogue: 0,0:02:51.00,0:02:53.63,Default,,0000,0000,0000,,Dövrün yalnız yarısı tamamlandı.
Dialogue: 0,0:02:53.63,0:02:56.47,Default,,0000,0000,0000,,Sonra, eyni lakin əksinə \Nmərhələlərimiz var.
Dialogue: 0,0:02:56.47,0:02:58.84,Default,,0000,0000,0000,,Ay kiçikləşdikcə, \Nbiz onun
Dialogue: 0,0:02:58.84,0:03:00.52,Default,,0000,0000,0000,,azaldığını görürük.
Dialogue: 0,0:03:00.52,0:03:02.50,Default,,0000,0000,0000,,Bütöv Ay daralır, sonra isə
Dialogue: 0,0:03:02.50,0:03:04.90,Default,,0000,0000,0000,,biz azalan ayı görürük.
Dialogue: 0,0:03:04.90,0:03:06.81,Default,,0000,0000,0000,,Sonra üçüncü rüb ay var.
Dialogue: 0,0:03:06.81,0:03:08.70,Default,,0000,0000,0000,,Bu, Ay öz dövrü ilə\Ndörddə üçü tamamladıqda
Dialogue: 0,0:03:08.70,0:03:09.94,Default,,0000,0000,0000,,və Ay Günəş və Yerlə
Dialogue: 0,0:03:09.94,0:03:11.58,Default,,0000,0000,0000,,başqa bir düz bucaq
Dialogue: 0,0:03:11.58,0:03:12.93,Default,,0000,0000,0000,,əmələ gətirdikdə baş verir.
Dialogue: 0,0:03:12.93,0:03:15.14,Default,,0000,0000,0000,,Ay daha da kiçilir və o,
Dialogue: 0,0:03:15.14,0:03:17.52,Default,,0000,0000,0000,,azalan ayparaya çevrilir və
Dialogue: 0,0:03:17.52,0:03:20.55,Default,,0000,0000,0000,,dövr başqa bir yeni \Nayla yenidən başlayır.
Dialogue: 0,0:03:20.55,0:03:23.76,Default,,0000,0000,0000,,Ay hər 27 gündə bir orbitini \Ntamamlasa da, Ayın fazaları
Dialogue: 0,0:03:23.76,0:03:27.81,Default,,0000,0000,0000,,əslində hər 29,5 \Ngündə təkrarlanır.
Dialogue: 0,0:03:27.81,0:03:29.83,Default,,0000,0000,0000,,Bunun səbəbi, Ayın orbitini\Ntamamladığı vaxt
Dialogue: 0,0:03:29.83,0:03:31.83,Default,,0000,0000,0000,,Yerin Günəş ətrafında fırlanmasıdır.
Dialogue: 0,0:03:31.83,0:03:34.96,Default,,0000,0000,0000,,Beləliklə, Ayın çatması üçün\Nbir az əlavə səyahət etməlidir.
Dialogue: 0,0:03:34.96,0:03:36.57,Default,,0000,0000,0000,,Ay sadəcə səmada baxmaq\Nüçün gözəl bir cisim və ya
Dialogue: 0,0:03:36.57,0:03:37.74,Default,,0000,0000,0000,,vaxtı izləmək üçün
Dialogue: 0,0:03:37.74,0:03:40.01,Default,,0000,0000,0000,,asan bir yol deyil.
Dialogue: 0,0:03:40.01,0:03:42.24,Default,,0000,0000,0000,,Ayın cazibə qüvvəsi okeanlarda,
Dialogue: 0,0:03:42.24,0:03:44.66,Default,,0000,0000,0000,,göllərdə və çaylarda\Nsuyun qalxması və enməsinə
Dialogue: 0,0:03:44.66,0:03:46.18,Default,,0000,0000,0000,,səbəb olan gelgitləri idarə edir.
Dialogue: 0,0:03:46.18,0:03:50.32,Default,,0000,0000,0000,,Dalğalar, gelgit hovuzları kimi unikal \Nekosistemlərin mövcud olmasına imkan verir.
Dialogue: 0,0:03:50.32,0:03:52.40,Default,,0000,0000,0000,,Biz gelgitlərdən elektrik enerjisi və\Ngelgit elektrik stansiyaları
Dialogue: 0,0:03:52.40,0:03:53.90,Default,,0000,0000,0000,,yaratmaq üçün istifadə edə bilərik.
Dialogue: 0,0:03:53.90,0:03:56.80,Default,,0000,0000,0000,,Ay həmçinin Yerə girişi \Nsabit saxlamağa kömək edir.
Dialogue: 0,0:03:56.80,0:03:59.13,Default,,0000,0000,0000,,Onsuz planetimiz uzun \Nillər boyu öz oxu ətrafında sabit
Dialogue: 0,0:03:59.13,0:04:01.37,Default,,0000,0000,0000,,şəkildə fırlanmaz və
Dialogue: 0,0:04:01.37,0:04:03.95,Default,,0000,0000,0000,,bu da tempraturu və \Nfəsilləri dəyişdirərdi.
Dialogue: 0,0:04:03.95,0:04:05.23,Default,,0000,0000,0000,,Əgər təqviminizin sabah
Dialogue: 0,0:04:05.23,0:04:08.05,Default,,0000,0000,0000,,özbaşına xarab olması \Nehtimalı az olsa da, siz hələ də
Dialogue: 0,0:04:08.05,0:04:09.35,Default,,0000,0000,0000,,Aya belə sabitləşdirici təsir
Dialogue: 0,0:04:09.35,0:04:11.24,Default,,0000,0000,0000,,və planetimizə yaxşı yoldaş
Dialogue: 0,0:04:11.24,0:04:12.95,Default,,0000,0000,0000,,olduğuna görə təşəkkür edə bilərsiniz.