0:00:00.320,0:00:01.880
Gəlin biraz Maksvel-Boltzman

0:00:01.880,0:00:04.130
paylanması haqqında danışaq.

0:00:04.130,0:00:05.360
Və buradakı şəkil Klerk

0:00:05.360,0:00:07.540
Maksvelin şəkilidir.

0:00:07.540,0:00:09.140
Mən bu şəkili çox sevirəm, o həyat

0:00:09.140,0:00:12.430
yoldaşı Katerina Maksvellə birlikdədir, bu isə çox güman ki, onların itidir.

0:00:12.430,0:00:15.800
Və Ceyms Maksvel fizika dahisidir və

0:00:15.800,0:00:17.550
özünün Maksvel düsturu ilə məhşurdur.

0:00:17.550,0:00:19.550
O həmçinin fotoqrafiyada əsaslı işlər

0:00:19.550,0:00:22.030
görmüşdür və o həmçinin ideallaşdırılmış

0:00:22.030,0:00:23.720
gas hissəciklərinin sürətinin

0:00:23.720,0:00:26.520
paylanması haqqındada da

0:00:26.520,0:00:29.020
düşünmüşdür.

0:00:29.020,0:00:32.420
Bu centlmen isə Ludviq Boltzmandır.

0:00:32.420,0:00:34.960
O statistik mexanıkanikanın

0:00:34.960,0:00:37.880
yaradıcılarından biridir.

0:00:37.880,0:00:41.360
Və birlikdə, Maxwell-Boltzman paylanması

0:00:41.360,0:00:42.480
yolu ilə əməkdaşlıq etmədilər, amma onlar

0:00:42.480,0:00:44.530
müstəqil olaraq eyni nəticəyə gəldilər.

0:00:44.530,0:00:46.490
Onlar " hava hissəciklərinin sürətlərinin

0:00:46.490,0:00:50.737
paylanması nədir?" sualına cavab verə bilmişdilər.

0:00:50.737,0:00:52.290
Gəlin biraz əsaslandıraq, kiçik

0:00:52.290,0:00:54.100
bir təcrübə edək.

0:00:54.100,0:00:56.900
Tutaq ki, burada konteyner var.

0:00:57.420,0:00:59.240
Tutaq ki, burada konteyner var.

0:00:59.240,0:01:00.880
və tutaq ki, bunun içində hava var.

0:01:01.290,0:01:03.720
Hava daha çox azotdan təşkil olunub.

0:01:03.720,0:01:05.350
gəlin deyək ki, sadələşdirmək üçün

0:01:05.350,0:01:06.778
deyək ki bu sadəcə azotdan ibarətdir.

0:01:06.778,0:01:10.844
Bir neçə azot molekulu çəkək.

0:01:10.844,0:01:13.558
Tutaq ki, bizim termometerimiz var.

0:01:13.558,0:01:15.590
Mən termometeri buraya qoyuram.

0:01:15.590,0:01:19.936
Termometerin göstərişi

0:01:20.320,0:01:23.810
300 kelvindir.

0:01:24.190,0:01:27.320
300 kelvin temperatur nə deməkdir?

0:01:27.660,0:01:29.510
Bizim gündəlik həyatımızda çox

0:01:29.510,0:01:31.730
güclü temperatur hissimiz olur.

0:01:31.730,0:01:33.200
Hey, mən bu isti şeyə toxunmaq istəmirəm.

0:01:33.200,0:01:34.630
Bu məni yandıracaq.

0:01:34.630,0:01:38.650
Yaxud bu soyuqdur, bu məni titrədəcək.

0:01:38.650,0:01:40.080
Bu bizim beynimizin temperaturu

0:01:40.080,0:01:42.300
necə qəbul etməsidir.

0:01:42.300,0:01:45.760
Bəs molekulyar miqyasda nə baş verir?

0:01:45.760,0:01:47.630
Bu temperatur

0:01:47.630,0:01:49.420
haqqında düşünmək üçün

0:01:49.420,0:01:51.530
yaxşı yoldur.

0:01:51.530,0:01:52.750
Mən bunu

0:01:52.750,0:01:54.140
yalnış tələffüz etdim.

0:01:55.270,0:01:59.480
Temperatur sistemdəki molekulların orta

0:01:59.480,0:02:02.919
kinetik enerjisindən asılıdır.

0:02:02.919,0:02:03.900
Gəlin bunu bu cür yazaq.

0:02:03.900,0:02:08.636
Temperatur orta kinetik enerjidən asılıdır.

0:02:08.636,0:02:09.850
Sistemdəki

0:02:10.430,0:02:13.110
orta

0:02:13.110,0:02:15.740
kinetik

0:02:15.740,0:02:16.720
enerji.

0:02:18.010,0:02:19.600
Mənb sadəcə orta kinetik enerji yazacam.

0:02:19.600,0:02:21.952
Gəlin bunu daha konkret edək.

0:02:21.952,0:02:25.810
Tutaq ki, iki konteynerimiz var.

0:02:25.810,0:02:27.297
Bu birinci konteynerdir.

0:02:27.297,0:02:28.364
Vay.

0:02:28.364,0:02:31.480
Və iki konteyner burada sağdadır.

0:02:31.480,0:02:33.240
Tutaq ki, bizim eyni sayda

0:02:33.240,0:02:36.060
azot qazımız var.

0:02:36.060,0:02:37.440
Mən burada 10-unu çəkirəm.

0:02:37.440,0:02:38.830
Bu aydındır ki, real deyil,

0:02:38.830,0:02:40.350
molekulların sayı daha da çoxdur.

0:02:40.350,0:02:45.350
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10.

0:02:45.648,0:02:50.640
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10.

0:02:51.030,0:02:52.760
Tutaq ki, temperatur

0:02:52.760,0:02:55.210
300 kelvindir.

0:02:56.440,0:02:58.940
Bu sistemin temperaturu 300 kelvindir.

0:02:58.940,0:03:01.500
Bu sistemin temperaturu isə 200 kelvindir.

0:03:02.040,0:03:05.900
Əgər təsəvvür etsək ki, molekullar nə edir,

0:03:05.900,0:03:07.450
onlar ətrafda hərəkət edir, bir-biri ilə toqquşur,

0:03:07.450,0:03:10.200
onların hamısı birlikdə hərəkət etmir.

0:03:10.540,0:03:12.810
Sistemdə molekulların orta kinetik enerjisi

0:03:12.810,0:03:15.010
daha da yüksək olacaq.

0:03:15.010,0:03:16.440
ola bilər ki, molekul bu

0:03:16.440,0:03:18.965
istiqamətdə hərəkət edir.

0:03:18.965,0:03:20.830
Bu sürətdir.

0:03:20.830,0:03:22.610
Bunun sürəti budur.

0:03:22.610,0:03:23.770
Bu istiqamətdə gedir.

0:03:23.770,0:03:25.800
Ola bilər ki, bu hərəkət etmir.

0:03:25.800,0:03:28.100
Bu bu istiqamətdə sürətlə hərəkət edir.

0:03:28.100,0:03:30.340
Bu ola bilər lap sürətlə hərəkət edir.

0:03:30.340,0:03:32.040
Bu bunu edir.

0:03:32.270,0:03:33.416
Bu bunu edir.

0:03:33.712,0:03:35.130
Bu bunu edir.

0:03:35.132,0:03:37.200
Əgər indi bunu bu sistemlə müqayisə etsək,

0:03:37.200,0:03:40.750
çox sürətlə gedən

0:03:40.750,0:03:41.800
molekullar yenə olacaq.

0:03:41.800,0:03:43.060
Ola bilər ki, bu molekul

0:03:43.060,0:03:44.800
digərlərində sürətlə gedir.

0:03:44.800,0:03:46.840
Ama ortalama buradakı molekulların aşağı

0:03:46.840,0:03:48.730
kinetik enerjisi var.

0:03:48.730,0:03:50.780
Bu ola bilər ki bunu edir.

0:03:50.780,0:03:52.750
Gəlin bunu çəkməyə çalışaq.

0:03:52.750,0:03:56.520
Ortalama onların aşağı kinetik enerjisi olacaq.

0:03:56.520,0:03:58.110
Bu o demək deyil ki, nu molekullar

0:03:58.110,0:04:00.110


0:04:00.110,0:04:02.160


0:04:02.160,0:04:06.901


0:04:06.901,0:04:08.930


0:04:08.930,0:04:10.600


0:04:10.600,0:04:13.382


0:04:13.382,0:04:15.110


0:04:15.110,0:04:18.350


0:04:18.850,0:04:23.850


0:04:24.260,0:04:28.160


0:04:28.670,0:04:30.140


0:04:30.140,0:04:33.532


0:04:33.532,0:04:38.340


0:04:38.690,0:04:39.931


0:04:39.931,0:04:43.310


0:04:43.310,0:04:46.092


0:04:46.092,0:04:47.831


0:04:47.831,0:04:48.910


0:04:48.910,0:04:50.340


0:04:50.690,0:04:53.120


0:04:53.120,0:04:54.840


0:04:54.840,0:04:59.330


0:04:59.700,0:05:00.890


0:05:00.890,0:05:02.920


0:05:02.920,0:05:05.172


0:05:05.172,0:05:07.928


0:05:07.928,0:05:10.428


0:05:10.428,0:05:14.710


0:05:14.710,0:05:17.238


0:05:17.238,0:05:19.676


0:05:19.676,0:05:22.615


0:05:22.615,0:05:24.710


0:05:24.710,0:05:25.900


0:05:25.900,0:05:27.330


0:05:27.330,0:05:28.603


0:05:28.603,0:05:33.600


0:05:35.000,0:05:37.010


0:05:37.740,0:05:38.980


0:05:38.980,0:05:40.310


0:05:40.310,0:05:42.020


0:05:42.020,0:05:45.500


0:05:45.500,0:05:48.460


0:05:48.460,0:05:51.310


0:05:51.310,0:05:54.280


0:05:54.280,0:05:56.050


0:05:56.050,0:05:58.235


0:05:58.235,0:06:00.184


0:06:00.184,0:06:01.550


0:06:01.550,0:06:03.080


0:06:03.080,0:06:05.350


0:06:05.350,0:06:07.910


0:06:07.910,0:06:10.900


0:06:10.900,0:06:12.760


0:06:12.760,0:06:15.380


0:06:15.380,0:06:17.780


0:06:17.780,0:06:20.020


0:06:20.020,0:06:24.120


0:06:24.120,0:06:27.470


0:06:27.470,0:06:29.940


0:06:30.270,0:06:32.800


0:06:32.800,0:06:35.620


0:06:35.620,0:06:39.800


0:06:39.800,0:06:42.128


0:06:42.128,0:06:43.530


0:06:43.530,0:06:46.010


0:06:46.010,0:06:49.690


0:06:49.690,0:06:52.060


0:06:52.060,0:06:54.700


0:06:54.700,0:06:59.000


0:06:59.000,0:07:00.410


0:07:00.410,0:07:02.618


0:07:02.618,0:07:04.340


0:07:04.340,0:07:05.160


0:07:05.160,0:07:07.039


0:07:07.039,0:07:10.780


0:07:10.784,0:07:15.780


0:07:16.197,0:07:20.154


0:07:20.154,0:07:23.960


0:07:25.230,0:07:27.400


0:07:27.400,0:07:30.960


0:07:30.960,0:07:32.620


0:07:32.620,0:07:35.450


0:07:35.450,0:07:37.870


0:07:37.870,0:07:40.030


0:07:40.030,0:07:41.400


0:07:41.400,0:07:43.070


0:07:43.630,0:07:45.990


0:07:45.990,0:07:47.635


0:07:47.635,0:07:49.930


0:07:49.930,0:07:53.690


0:07:53.690,0:07:57.846


0:07:57.846,0:08:00.510


0:08:00.510,0:08:04.220


0:08:04.220,0:08:06.700


0:08:06.700,0:08:09.860


0:08:09.860,0:08:12.730


0:08:12.730,0:08:14.927


0:08:14.927,0:08:16.850


0:08:16.850,0:08:20.340


0:08:20.340,0:08:22.300


0:08:22.300,0:08:24.900


0:08:24.900,0:08:26.280


0:08:26.280,0:08:27.860


0:08:27.860,0:08:29.480


0:08:29.480,0:08:31.190


0:08:31.190,0:08:34.570


0:08:34.570,0:08:35.210


0:08:35.210,0:08:37.730


0:08:37.730,0:08:39.210


0:08:39.210,0:08:41.980


0:08:41.980,0:08:43.650


0:08:43.650,0:08:47.040


0:08:47.040,0:08:48.870


0:08:48.870,0:08:51.640


0:08:51.640,0:08:52.640


0:08:52.640,0:08:55.554


0:08:55.554,0:08:57.030


0:08:57.030,0:08:59.300


0:08:59.300,0:09:01.510


0:09:01.510,0:09:04.770


0:09:04.770,0:09:06.000


0:09:06.000,0:09:06.860


0:09:06.860,0:09:09.220


0:09:09.220,0:09:10.970


0:09:10.970,0:09:13.420


0:09:13.420,0:09:15.300


0:09:15.300,0:09:16.780


0:09:16.780,0:09:18.960


0:09:18.960,0:09:19.910


0:09:19.910,0:09:20.810


0:09:20.810,0:09:23.298


0:09:23.298,0:09:26.520


0:09:26.520,0:09:28.800