WEBVTT

00:00:04.200 --> 00:00:08.240
Bu program için gerekli fon ... tarafından

00:00:08.240 --> 00:00:15.240
ve ayrıca ... tarafından karşılanmıştır.

00:00:33.509 --> 00:00:37.750
Bu, adalet hakkında bir ders 
ve bir hikayeyle başlayacağız.

00:00:37.750 --> 00:00:40.179
Bir tramvay sürücüsü olduğunuzu düşünün

00:00:40.179 --> 00:00:44.640
ve sürdüğünüz tramvay 95 km/s hızla
bir caddeden aşağı iniyor.

00:00:44.640 --> 00:00:49.390
ileride rayların üzerinde beş işçinin
çalıştığını fark ediyorsunuz

00:00:49.390 --> 00:00:51.799
ve durmaya çalışıyorsunuz ama olmuyor.

00:00:51.799 --> 00:00:53.829
Çünkü frenler çalışmıyor.

00:00:53.829 --> 00:00:56.780
Umutsuzluğa kapılıyorsunuz çünkü

00:00:56.780 --> 00:00:59.590
bu işçilere çarparsanız

00:00:59.590 --> 00:01:01.490
hepsinin öleceğini biliyorsunuz.

00:01:01.490 --> 00:01:05.079
Farz edelim ki bundan eminsiniz

00:01:05.079 --> 00:01:07.420
ve çaresiz hissediyorsunuz

00:01:07.420 --> 00:01:09.450
ta ki

00:01:09.450 --> 00:01:11.290
sağ tarafa doğru

00:01:11.290 --> 00:01:13.170
bir yan hat olduğunu

00:01:13.170 --> 00:01:15.579
ve bu hattın sonunda

00:01:15.579 --> 00:01:17.390
bir adet işçi

00:01:17.390 --> 00:01:19.079
bulunduğunu fark ettiğiniz ana kadar.

00:01:19.079 --> 00:01:21.368
Direksiyonunuz çalışıyor

00:01:21.368 --> 00:01:23.030
ve isterseniz

00:01:23.030 --> 00:01:26.010
diğer tarafa yönlendirerek

00:01:26.010 --> 00:01:28.840
sadece bir işçiyi

00:01:28.840 --> 00:01:30.399
öldürüp diğer raydaki

00:01:30.399 --> 00:01:33.269
beş kişiyi kurtarabilirsiniz.

00:01:33.269 --> 00:01:36.109
İşte ilk sorumuz:

00:01:36.109 --> 00:01:38.819
Yapılması gereken en doğru şey nedir?

00:01:38.819 --> 00:01:40.478
Siz ne yapardınız?

00:01:40.478 --> 00:01:42.560
Gelin bir oylama yapalım.

00:01:42.560 --> 00:01:45.180
Kaç kişi

00:01:45.180 --> 00:01:52.020
tramvayı yan yola döndürürdü? Elinizi kaldırın.

00:01:52.019 --> 00:01:53.530
Kaç kişi bunu yapmazdı?

00:01:53.530 --> 00:01:58.180
Kaç kişi dümdüz yoluna devam ederdi?

00:01:58.180 --> 00:02:04.050
Dümdüz gidecek olanlar elini kaldırsın.

00:02:04.049 --> 00:02:08.378
Bir avuç kişi... Büyük çoğunluk dönerdi.

00:02:08.378 --> 00:02:09.878
Şimdi yapılması gereken

00:02:09.878 --> 00:02:14.149
doğru şeyin neden bu olduğunu düşündüğünüzü

00:02:14.149 --> 00:02:19.799
sorgulamamız gerekiyor. Çoğunlukta olanlarla yani

00:02:19.799 --> 00:02:22.058
tramvayın yönünün değiştirmeyi tercih edenler ile başlayalım.

00:02:22.058 --> 00:02:23.669
Neden böyle yapardınız?

00:02:23.669 --> 00:02:25.808
Gerekçeniz nedir?

00:02:25.808 --> 00:02:30.188
Sebebini söylemek isteyen?

00:02:30.188 --> 00:02:32.218
Devam et, ayağa kalk.

00:02:32.218 --> 00:02:39.218
Çünkü sadece bir kişiyi öldürebilecekken beş kişiyi öldürmek doğru olamaz.

00:02:39.579 --> 00:02:42.239
Beş kişiyi öldürmek doğru olmaz.

00:02:42.239 --> 00:02:47.069
Eğer onların yerine bir kişiyi öldürebilecekseniz...

00:02:47.068 --> 00:02:48.528
Güzel bir gerekçe.

00:02:48.528 --> 00:02:52.959
Güzel bir gerekçe.

00:02:52.959 --> 00:02:53.778
Başka?

00:02:53.778 --> 00:02:56.658
Herkes bu gerekçeye katılıyor mu?

00:02:56.658 --> 00:03:01.218
Devam et.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
9/11'deki sebeple aynı olduğunu düşünüyorum

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
o uçağı kullanan insanları

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
o uçağı Pensilvanya üzerinde uçuran insanları

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
kahraman olarak kabul ediyoruz

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
çünkü uçaktaki insanları öldürmeyi seçmişlerdi.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Büyük binalardaki

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
daha fazla insanı öldürmeyi değil.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Bu yüzden 9/11'deki ilke de aynıdır.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Trajik bir olay.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Fakat 5 kişinin yaşaması için 1 kişiyi öldürmek daha iyi düşüncesi

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
tramvayı döndürmeyi deneyen çoğunuzun fikri, değil mi?

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Şimdi de

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
azınlıkta olanları

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
dinleyelim.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Yani dönmeyi tercih etmeyenleri.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Bence bu düşünce bir ırkı korumak için diğerini ortadan kaldıran

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
soykırım ve totaliter düşünce ile aynı.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Öyleyse bu durumda ne yapardın?

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Soykırım dehşetinden

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
kaçınmak için

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
5 kişiye çarpıp onları öldürür müydün?

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Büyük ihtimalle evet.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Peki başka kim konuşacak?

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Cesur bir cevaptı. Teşekkürler.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Gelin başka bir

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
tramvay olayını inceleyelim

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
ve

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
çoğunlukta olanların

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
5 kişinin yaşaması için

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
1 kişinin ölmesi gerektiği

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
prensibine bağlı kalıp kalmayacaklarını görelim.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Bu sefer tramvay sürücüsü değilsiniz. Bir seyircisiniz.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Tramvay yolu üzerindeki bir köprüde duruyorsunuz

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
ve raylar üzerinde bir tramvay geliyor

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
rayların sonunda da 5 işçi var

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
frenler çalışmıyor

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
tramvay bu 5 kişiye çarpıp onları öldürecek

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
ve şimdi

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
siz sürücü değilsiniz

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
çaresiz hissediyorsunuz

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
ta ki

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
yanınızda duran ve

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
köprüden aşağı

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
doğru eğilmiş olan

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
oldukça şişman adamı görene dek.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Ve onu

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
hafifçe dürtebilisiniz

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
o da köprüden aşağı

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
rayların üstüne

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
tam da tramvay yoluna

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
düşebilir.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
O ölebilir

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
fakat 5 kişiyi de kurtarabilir.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Şimdi, kaç kişi bu şişman adamı

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
köprüden aşağı iterdi? Ellerinizi kaldırın.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Kaçınız yapmazdı?

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Çoğu kişi yapmazdı.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
İşte açık bir soru:

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Ne oldu

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
kurala?

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Bir kişi feda edilse de 5 kişiyi kurtarmanın daha iyi olduğu,

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
hani ilk etapta neredeyse herkesin onayladığı

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
ilkeye ne oldu?

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
İki durumda da çoğunlukta olan birini

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
dinlemek istiyorum.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
İki durumun farkını nasıl açıklıyorsun?

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
İkinci durumun bir insanı aşağı itmek gibi

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
aktif aktif bir seçim gerektirdiğini

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
düşünüyorum.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Sanırım aksi halde bu kişi

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
olaya hiç dahil olmayacaktı

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
ve

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
onun adına karar vermek...

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
onu aksi durumda kaçınabileceği bir şeye

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
bulaştırmak...

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Sürücü ve her iki grup işçinin de

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
duruma çoktan dahil olduğu

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
ilk örneğinizden

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
çok daha

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
aktif bir seçim sanırım bu.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Fakat yan taraftaki raylarda çalışan işçi de

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
hayatını şişman adamdan daha fazla feda etmeyi tercih etmedi, değil mi?

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Bu doğru fakat rayların üstündeydi.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Bu adam köprüde.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Bu doğru fakat o rayların üzerindeydi.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Şişman adam köprünün üstünde.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Tamam. İstersen tekrar söz alabilirsin.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Peki. Bu zor bir soruydu

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
fakat güzel cevapladın. Zor bir souydu.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Başka kim

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
bu iki örnekteki çoğunluğu

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
uzlaştıracak bir yol bulabilir? Evet?

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Sanırım

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
bir ve beş işçinin olduğu

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
ilk örnekte asıl mesele

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
bu iki grup arasındaki tercih.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Bir karar vermek zorundasınız ve

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
tramvay yüzünden insanlar ölecek

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
doğrudan sizin eylemleriniz sebebiyle değil.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Tramvay belli bir yol üstünde ve

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
sizin anlık bir karar vermeniz gerekiyor.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Öte yandan şişman adamı itmek

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
sizin tarafınızdan işlenmiş gerçek bir cinayet.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Çünkü bu sizin kontrolünüzde fakat

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
tramvay değil.

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
Bu yüzden bunun biraz

99:59:59.999 --> 99:59:59.999
farklı bir durum olduğu kanısındayım.