Bu program için gerekli fon ... tarafından
ve ayrıca ... tarafından karşılanmıştır.
Bu, adalet hakkında bir ders
ve bir hikayeyle başlayacağız.
Bir tramvay sürücüsü olduğunuzu düşünün
ve sürdüğünüz tramvay 95 km/s hızla
bir caddeden aşağı iniyor.
ileride rayların üzerinde beş işçinin
çalıştığını fark ediyorsunuz
ve durmaya çalışıyorsunuz ama olmuyor.
Çünkü frenler çalışmıyor.
Umutsuzluğa kapılıyorsunuz çünkü
bu işçilere çarparsanız
hepsinin öleceğini biliyorsunuz.
Farz edelim ki bundan eminsiniz
ve çaresiz hissediyorsunuz
ta ki
sağ tarafa doğru
bir yan hat olduğunu
ve bu hattın sonunda
bir adet işçi
bulunduğunu fark ettiğiniz ana kadar.
Direksiyonunuz çalışıyor
ve isterseniz
diğer tarafa yönlendirerek
sadece bir işçiyi
öldürüp diğer raydaki
beş kişiyi kurtarabilirsiniz.
İşte ilk sorumuz:
Yapılması gereken en doğru şey nedir?
Siz ne yapardınız?
Gelin bir oylama yapalım.
Kaç kişi
tramvayı yan yola döndürürdü? Elinizi kaldırın.
Kaç kişi bunu yapmazdı?
Kaç kişi dümdüz yoluna devam ederdi?
Dümdüz gidecek olanlar elini kaldırsın.
Bir avuç kişi... Büyük çoğunluk dönerdi.
Şimdi yapılması gereken
doğru şeyin neden bu olduğunu düşündüğünüzü
sorgulamamız gerekiyor. Çoğunlukta olanlarla yani
tramvayın yönünün değiştirmeyi tercih edenler ile başlayalım.
Neden böyle yapardınız?
Gerekçeniz nedir?
Sebebini söylemek isteyen?
Devam et, ayağa kalk.
Çünkü sadece bir kişiyi öldürebilecekken beş kişiyi öldürmek doğru olamaz.
Beş kişiyi öldürmek doğru olmaz.
Eğer onların yerine bir kişiyi öldürebilecekseniz...
Güzel bir gerekçe.
Güzel bir gerekçe.
Başka?
Herkes bu gerekçeye katılıyor mu?
Devam et.
9/11'deki sebeple aynı olduğunu düşünüyorum
o uçağı kullanan insanları
o uçağı Pensilvanya üzerinde uçuran insanları
kahraman olarak kabul ediyoruz
çünkü uçaktaki insanları öldürmeyi seçmişlerdi.
Büyük binalardaki
daha fazla insanı öldürmeyi değil.
Bu yüzden 9/11'deki ilke de aynıdır.
Trajik bir olay.
Fakat 5 kişinin yaşaması için 1 kişiyi öldürmek daha iyi düşüncesi
tramvayı döndürmeyi deneyen çoğunuzun fikri, değil mi?
Şimdi de
azınlıkta olanları
dinleyelim.
Yani dönmeyi tercih etmeyenleri.
Bence bu düşünce bir ırkı korumak için diğerini ortadan kaldıran
soykırım ve totaliter düşünce ile aynı.
Öyleyse bu durumda ne yapardın?
Soykırım dehşetinden
kaçınmak için
5 kişiye çarpıp onları öldürür müydün?
Büyük ihtimalle evet.
Peki başka kim konuşacak?
Cesur bir cevaptı. Teşekkürler.
Gelin başka bir
tramvay olayını inceleyelim
ve
çoğunlukta olanların
5 kişinin yaşaması için
1 kişinin ölmesi gerektiği
prensibine bağlı kalıp kalmayacaklarını görelim.
Bu sefer tramvay sürücüsü değilsiniz. Bir seyircisiniz.
Tramvay yolu üzerindeki bir köprüde duruyorsunuz
ve raylar üzerinde bir tramvay geliyor
rayların sonunda da 5 işçi var
frenler çalışmıyor
tramvay bu 5 kişiye çarpıp onları öldürecek
ve şimdi
siz sürücü değilsiniz
çaresiz hissediyorsunuz
ta ki
yanınızda duran ve
köprüden aşağı
doğru eğilmiş olan
oldukça şişman adamı görene dek.
Ve onu
hafifçe dürtebilisiniz
o da köprüden aşağı
rayların üstüne
tam da tramvay yoluna
düşebilir.
O ölebilir
fakat 5 kişiyi de kurtarabilir.
Şimdi, kaç kişi bu şişman adamı
köprüden aşağı iterdi? Ellerinizi kaldırın.
Kaçınız yapmazdı?
Çoğu kişi yapmazdı.
İşte açık bir soru:
Ne oldu
kurala?
Bir kişi feda edilse de 5 kişiyi kurtarmanın daha iyi olduğu,
hani ilk etapta neredeyse herkesin onayladığı
ilkeye ne oldu?
İki durumda da çoğunlukta olan birini
dinlemek istiyorum.
İki durumun farkını nasıl açıklıyorsun?
İkinci durumun bir insanı aşağı itmek gibi
aktif aktif bir seçim gerektirdiğini
düşünüyorum.
Sanırım aksi halde bu kişi
olaya hiç dahil olmayacaktı
ve
onun adına karar vermek...
onu aksi durumda kaçınabileceği bir şeye
bulaştırmak...
Sürücü ve her iki grup işçinin de
duruma çoktan dahil olduğu
ilk örneğinizden
çok daha
aktif bir seçim sanırım bu.
Fakat yan taraftaki raylarda çalışan işçi de
hayatını şişman adamdan daha fazla feda etmeyi tercih etmedi, değil mi?
Bu doğru fakat rayların üstündeydi.
Bu adam köprüde.
Bu doğru fakat o rayların üzerindeydi.
Şişman adam köprünün üstünde.
Tamam. İstersen tekrar söz alabilirsin.
Peki. Bu zor bir soruydu
fakat güzel cevapladın. Zor bir souydu.
Başka kim
bu iki örnekteki çoğunluğu
uzlaştıracak bir yol bulabilir? Evet?
Sanırım
bir ve beş işçinin olduğu
ilk örnekte asıl mesele
bu iki grup arasındaki tercih.
Bir karar vermek zorundasınız ve
tramvay yüzünden insanlar ölecek
doğrudan sizin eylemleriniz sebebiyle değil.
Tramvay belli bir yol üstünde ve
sizin anlık bir karar vermeniz gerekiyor.
Öte yandan şişman adamı itmek
sizin tarafınızdan işlenmiş gerçek bir cinayet.
Çünkü bu sizin kontrolünüzde fakat
tramvay değil.
Bu yüzden bunun biraz
farklı bir durum olduğu kanısındayım.