WEBVTT

00:00:04.200 --> 00:00:08.240
Pravednost Michael Sandel

00:00:08.240 --> 00:00:15.240
Moralna strana ubojstva

00:00:33.509 --> 00:00:36.587
Ovo je kolegij o pravednosti
i započinjemo jednom pričom.

00:00:37.750 --> 00:00:39.735
Pretpostavimo da ste vozač tramvaja

00:00:40.179 --> 00:00:43.809
i vaš tramvaj juri tračnicama
90 km na sat,

00:00:44.640 --> 00:00:48.741
a na kraju tračnica uočavate
pet radnika koji rade na pruzi.

00:00:49.390 --> 00:00:52.972
Pokušavate stati, ali ne možete,
kočnice vam ne rade.

00:00:53.829 --> 00:00:56.077
Očajni ste jer znate

00:00:56.780 --> 00:01:01.090
da ako se zaletite u tih pet radnika,
svi će poginuti.

00:01:01.490 --> 00:01:03.612
Pretpostavimo da to znate sa sigurnošću

00:01:05.079 --> 00:01:06.703
i osjećate se bespomoćni

00:01:07.420 --> 00:01:12.550
dok ne primijetite sporedni kolosijek
s desne strane

00:01:13.170 --> 00:01:18.039
a na kraju tog kolosijeka je jedan radnik
koji radi na pruzi.


00:01:19.079 --> 00:01:25.326
Vaš upravljač radi pa možete
skrenuti tramvaj, ako želite,

00:01:26.010 --> 00:01:27.912
na sporedni kolosijek,

00:01:28.680 --> 00:01:31.751
i tako ubiti jednog radnika,
ali poštedivši petoricu.

00:01:33.269 --> 00:01:35.199
Evo našeg prvog pitanja.

00:01:35.929 --> 00:01:37.809
Kako ispravno postupiti?

00:01:38.819 --> 00:01:40.478
Što biste vi učinili?

00:01:40.638 --> 00:01:42.030
Hajde da provedemo anketu.

00:01:42.470 --> 00:01:47.700
Koliko bi vas skrenulo tramvaj
na sporedni kolosijek?

00:01:47.850 --> 00:01:49.030
Dignite ruke.

00:01:52.019 --> 00:01:55.330
Koliko vas ne bi?
Koliko bi vas nastavilo ravno naprijed?

00:01:57.650 --> 00:02:00.630
Ostavite podignute ruke, 
oni koji bi išli ravno naprijed.

00:02:04.049 --> 00:02:07.334
Šačica ljudi bi,
velika većina bi skrenula.

00:02:08.048 --> 00:02:09.548
Da čujemo prvo ...

00:02:09.878 --> 00:02:15.039
Sada moramo istražiti razloge
zašto mislite da je to ispravno učiniti.

00:02:15.089 --> 00:02:20.769
Počnimo s većinom,
koja bi skrenula na sporedni kolosijek.

00:02:21.798 --> 00:02:23.409
Zašto bi to učinili?

00:02:23.669 --> 00:02:25.241
Koji bi bio vaš razlog?

00:02:25.688 --> 00:02:28.569
Tko bi nam iznio svoj razlog?

00:02:29.808 --> 00:02:31.838
Samo naprijed, ustanite.

00:02:32.218 --> 00:02:37.916
Zato jer ne može biti ispravno ubiti petoro
kad možete ubiti jednoga, umjesto toga.

00:02:39.579 --> 00:02:43.981
Ne bi bilo u redu ubiti petoricu,
ako možete ubiti samo jednog umjesto toga.

00:02:46.748 --> 00:02:48.208
To je dobar razlog.

00:02:52.959 --> 00:02:53.778
Tko još?

00:02:53.848 --> 00:02:56.658
Da li se svi slažu s tim razlogom?

00:02:59.228 --> 00:03:00.078
Izvolite.

00:03:01.218 --> 00:03:07.400
Mislim da je to isti razlog zbog kojeg ljude
koji su u 9/11 spustili avion

00:03:07.533 --> 00:03:09.309
u polje u Pennsilvaniji,
smatramo herojima

00:03:09.399 --> 00:03:15.035
jer su odabrali da ubiju ljude u avionu,
a ne puno više ljudi u velikim zgradama.

00:03:15.909 --> 00:03:20.650
Znači, princip je bio isti u 9/11,
tragična okolnost,

00:03:21.379 --> 00:03:24.593
bolje ubiti jednoga
da bi petorica preživjela?

00:03:25.359 --> 00:03:28.220
Je li to razlog za većinu vas
koji bi skrenuli?

00:03:30.428 --> 00:03:34.598
Da čujemo sada one 
koji su u manjini,

00:03:35.508 --> 00:03:37.217
one koji ne bi skrenuli.

00:03:40.558 --> 00:03:44.966
Mislim da je to ista vrsta mentaliteta
koja opravdava genocid i totalitarizam,

00:03:45.206 --> 00:03:49.156
kako bi spasili jednu naciju,
istrebljujete drugu.

00:03:50.189 --> 00:03:52.538
Pa što bi vi učinili u tom slučaju?

00:03:53.038 --> 00:04:00.098
Kako bi izbjegli užase genocida,
vi bi se zaletili u petoricu i ubili ih?

00:04:03.389 --> 00:04:05.018
Po svoj prilici, da.

00:04:07.408 --> 00:04:08.787
Dobro, tko još?

00:04:09.930 --> 00:04:11.908
To je hrabar odgovor, hvala.

00:04:13.348 --> 00:04:17.917
Razmotrimo drugi slučaj
s tramvajem

00:04:20.078 --> 00:04:25.338
i pogledajmo da li se,
oni od vas koji su u većini,

00:04:27.428 --> 00:04:29.864
i dalje žele držati tog principa,

00:04:30.990 --> 00:04:33.329
bolje da umre jedan,
kako bi petorica preživjela.

00:04:33.500 --> 00:04:36.743
Ovaj puta vi niste vozač tramvaja,
nego promatrač.

00:04:37.998 --> 00:04:41.231
Stojite na mostu iznad 
tramvajske pruge,

00:04:42.678 --> 00:04:44.898
a prugom se približava tramvaj.

00:04:45.658 --> 00:04:47.830
Na kraju pruge nalazi se 5 radnika,

00:04:49.620 --> 00:04:51.329
kočnice ne rade,

00:04:51.738 --> 00:04:55.453
tramvaj samo što nije naletio na petoricu
i ubio ih.

00:04:55.949 --> 00:05:00.238
A sada, vi niste vozač i zaista
se osjećate bespomoćni.

00:05:01.309 --> 00:05:04.263
Dok ne primijetite da pokraj vas stoji

00:05:06.499 --> 00:05:09.373
naginjući se preko ograde mosta,

00:05:09.889 --> 00:05:12.210
jedan vrlo debeli čovjek.

00:05:17.398 --> 00:05:20.874
I mogli biste ga malo pogurnuti

00:05:22.668 --> 00:05:25.752
on bi pao s mosta na tračnice

00:05:27.949 --> 00:05:31.198
točno ispred tramvaja,

00:05:32.199 --> 00:05:35.483
on bi poginuo, ali bi spasio petoricu.

00:05:38.798 --> 00:05:43.563
Koliko vas bi gurnulo
debelog čovjeka s mosta? Dignite ruke.

00:05:48.089 --> 00:05:49.532
Koliko vas ne bi?

00:05:50.859 --> 00:05:52.489
Većina ljudi ne bi.

00:05:53.849 --> 00:05:55.337
Postavlja se očito pitanje,

00:05:55.788 --> 00:05:58.075
što se dogodilo s principom,

00:05:59.878 --> 00:06:03.739
bolje spasiti pet života,
čak i po cijenu žrtvovanja jednog,

00:06:03.839 --> 00:06:08.279
što je s principom koji su skoro svi
podržali u prvom slučaju?

00:06:09.240 --> 00:06:12.809
Želio bih čuti nekoga iz većine
u oba slučaja.

00:06:13.349 --> 00:06:16.287
Kako objašnjavate razliku
između ta dva slučaja?

00:06:18.629 --> 00:06:23.460
Mislim da drugi uključuje
aktivni izbor da se osobu gurne.

00:06:24.279 --> 00:06:29.736
Mislim da se, u suprotnom, ta osoba sama
ne bi uplela u tu situaciju,

00:06:29.829 --> 00:06:32.609
pa birati u njegovo ime

00:06:36.119 --> 00:06:39.340
da ga se uključi u nešto što bi
u protivnom izbjegao,

00:06:39.990 --> 00:06:42.788
mislim da je više od onog
što imate u prvoj situaciji

00:06:42.830 --> 00:06:49.828
gdje tri strane, vozač i dvije grupe radnika
već jesu u toj situaciji.

00:06:50.598 --> 00:06:54.239
Ali momak koji radi na sporednom kolosijeku,

00:06:55.108 --> 00:06:59.208
on nije odabrao da žrtvuje svoj život
ništa više od debelog čovjeka, zar ne?

00:07:02.069 --> 00:07:04.570
To je istina, ali bio je na pruzi.

00:07:05.339 --> 00:07:07.409
Ovaj momak je bio na mostu!

00:07:10.439 --> 00:07:12.570
Možete nastaviti ako želite.

00:07:13.550 --> 00:07:15.159
Dobro, to je teško pitanje.

00:07:15.329 --> 00:07:18.298
Bili ste dobri, jako dobri,
to je teško pitanje.

00:07:19.629 --> 00:07:24.470
Tko bi još pokušao naći način
za usaglašavanje

00:07:26.028 --> 00:07:28.928
reakciju većine u ova dva slučaja?

00:07:30.158 --> 00:07:34.190
Pretpostavljam, u prvom slučaju,
gdje imate jednog radnika i petoricu,

00:07:35.178 --> 00:07:38.549
izbor je između te dvije grupe
i morate jednu izabrati

00:07:38.549 --> 00:07:41.088
i ljude će poginuti zbog tramvaja,

00:07:41.218 --> 00:07:45.029
ne nužno zbog vaše direktne akcije.

00:07:45.029 --> 00:07:48.209
Tramvaj je van kontrole i vi u djeliću sekunde
morate donijetu određenu odluku,

00:07:48.209 --> 00:07:52.658
dok je guranje čovjeka s mosta
stvarni čin ubojstva s vaše strane,

00:07:52.658 --> 00:07:54.490
nad time imate kontrolu,
dok nad tramvajem nemate kontrolu.

00:07:54.490 --> 00:07:57.278


00:07:57.278 --> 00:08:00.089
Zato mislim da je to malo drugačija situacija.

00:08:00.089 --> 00:08:04.359
U redu, tko ima odgovor?

00:08:04.360 --> 00:08:06.319
Tko želi odgovoriti?

00:08:06.319 --> 00:08:09.490
Je li to pravo objašnjenje?

00:08:09.490 --> 00:08:12.439
Ja mislim da to nije baš dobar razlog

00:08:12.439 --> 00:08:16.889
jer u oba slučaja morate odlučiti
tko će umrijeti

00:08:16.889 --> 00:08:18.500
jer ili ćete izabrati da skrenete
i ubijete osobu

00:08:18.500 --> 00:08:19.718
što je aktivna svjesna
odluka da skrenete,

00:08:19.718 --> 00:08:21.319
ili ćete izabrati da gurnete deebelog čovjeka,
što je također aktivni svjesni čin.

00:08:21.319 --> 00:08:23.609


00:08:23.608 --> 00:08:27.688
Dakle u oba slučaja radite izbor.

00:08:27.689 --> 00:08:29.729
Želite li odgovoriti?

00:08:29.728 --> 00:08:34.189
Nisam baš siguran da je tako,
još uvijek mi se čini da je drrugačije,

00:08:34.190 --> 00:08:38.230
time što ste nekoga bacili na tračnice
i ubili ga,

00:08:38.230 --> 00:08:42.600
vi ste ga ustvari sami ubili.

00:08:42.600 --> 00:08:43.710
Gurate ga, vlastitim rukama.

00:08:43.710 --> 00:08:47.090
Gurate ga, a to je drugačije od
upravljanja nečim što će uzrokovati smrt.

00:08:47.090 --> 00:08:48.670


00:08:48.669 --> 00:08:52.829
To zaista ne zvuči ispravno
kad to ovako govorim.

00:08:52.830 --> 00:08:54.740
Ne, to je dobro, kako se zovete?

00:08:54.740 --> 00:08:55.570
Andrew.

00:08:55.740 --> 00:08:59.570
Andrew, dozvoli da te pitam ovo:

00:08:59.570 --> 00:09:02.240
Pretpostavimo,

00:09:02.240 --> 00:09:03.680
stojeći na mostu kraj tog debelog čovjeka,

00:09:03.679 --> 00:09:04.809


00:09:04.809 --> 00:09:07.849
ne moram ga gurnuti,

00:09:07.850 --> 00:09:14.850
pretpostavimo da stoji na poklopcu
koji mogu otvoriti okrećući neki kotač, ovako.

00:09:17.450 --> 00:09:18.690
Biste li ga okrenuli?

00:09:18.690 --> 00:09:20.960
Zbog nekog razloga to izgleda
još više pogrešno.

00:09:20.960 --> 00:09:24.129


00:09:24.129 --> 00:09:30.350
Mislim, možda ako bi se slučajno naslonili
na taj kotač ili tako nešto.

00:09:30.350 --> 00:09:31.060


00:09:31.059 --> 00:09:33.118
Ili recimo da tramvaj leti prema
sklopci koja će otvoriti poklopac,

00:09:33.119 --> 00:09:37.850
onda bih se mogao složiti s tim.

00:09:37.850 --> 00:09:39.230


00:09:39.850 --> 00:09:42.230
Pošteno, to još uvijek izgleda pogrešno

00:09:42.230 --> 00:09:45.500
na način na koji nije izgledalo
u prvom slučaju skretanja.

00:09:45.500 --> 00:09:50.419
I na još jedan način, u prvoj situaciji
vi ste direktno uključeni u situaciju,

00:09:50.419 --> 00:09:52.449
u drugoj ste samo promatrač,

00:09:52.450 --> 00:09:56.920
pa imate izbor da se uključite ili ne
guranjem debelog čovjeka.

00:09:56.919 --> 00:09:59.549
Zaboravimo na trenutak na ovaj slučaj.

00:09:59.549 --> 00:10:01.269


00:10:01.269 --> 00:10:06.460
Zamislimo drugačiji slučaj.
Ovaj puta vi ste doktor na hitnoj

00:10:06.460 --> 00:10:11.629
i dolazi vam šest pacijenata

00:10:11.629 --> 00:10:18.500
koji su stradali u groznoj
prometnoj nesreći.

00:10:18.500 --> 00:10:23.889
Njih pet zadobilo je srednje teške povrede,

00:10:23.889 --> 00:10:27.720
jedan je u kritičnom stanju i
trebao bi vam cijeli dan da se pobrinete za njega,

00:10:27.720 --> 00:10:32.330
no za to vrijeme onih pet bi moglo umrijeti.

00:10:32.330 --> 00:10:35.490
Ili se možete pobrinuti za tu petoricu, ali
za to vrijeme onaj kritični bi mogao umrijeti.

00:10:35.490 --> 00:10:36.470


00:10:36.470 --> 00:10:37.660
Koliko vas bi spasilo petoricu
da ste doktor?

00:10:37.659 --> 00:10:39.539


00:10:39.539 --> 00:10:40.849


00:10:40.850 --> 00:10:44.480
Koliko bi vas spasilo jednoga?

00:10:44.480 --> 00:10:46.300
Vrlo malo ljudi,
samo šačica.

00:10:46.299 --> 00:10:49.269


00:10:49.269 --> 00:10:51.439
Isti razlog, pretpostavljam?

00:10:51.440 --> 00:10:55.570
Jedan život nasuprot pet.

00:10:55.570 --> 00:10:57.230
Sada razmotrite slučaj drugog doktora.

00:10:57.230 --> 00:10:59.070


00:10:59.070 --> 00:11:02.080
Ovaj puta vi ste kirurg za transplantacije,

00:11:02.080 --> 00:11:06.160
imate 5 pacijenata i svakom je očajnički nužna
transplantacija organa kako bi preživio.

00:11:06.159 --> 00:11:09.639


00:11:09.639 --> 00:11:12.220
Jednom treba srce, jednom pluća,
jednom bubreg, jednom jetra

00:11:12.220 --> 00:11:13.550
i petom gušterača.

00:11:13.549 --> 00:11:15.089


00:11:15.090 --> 00:11:16.680


00:11:16.679 --> 00:11:20.209


00:11:20.210 --> 00:11:22.780
Ali nemate nijednog darivatelja organa.

00:11:22.779 --> 00:11:24.909
Uskoro ćete gledati kako umiru.

00:11:24.909 --> 00:11:27.649


00:11:27.649 --> 00:11:28.860
A onda vam sine,

00:11:28.860 --> 00:11:30.649


00:11:30.649 --> 00:11:32.470
da je u sobi do zdravi mladić
koji je došao na pregled.

00:11:32.470 --> 00:11:35.720


00:11:39.450 --> 00:11:43.740
Sviđa vam se to?

00:11:43.740 --> 00:11:47.159


00:11:47.159 --> 00:11:50.740
I on je zadrijemao,

00:11:53.269 --> 00:11:56.769
mogli biste potiho ući,

00:11:56.769 --> 00:12:00.600
izvaditi mu pet organa,
ta osoba bi umrla,

00:12:00.600 --> 00:12:03.170
ali mogli biste spasiti petoricu.

00:12:03.169 --> 00:12:10.169
Koliko bi vas to učinilo? Itko?

00:12:10.389 --> 00:12:17.389
Koliko? Dignite ruke, ako bi to učinili.

00:12:18.100 --> 00:12:21.840
Netko na balkonu?

00:12:21.840 --> 00:12:24.280
Vi bi? Budite oprezni,
ne naginjite se previše.

00:12:26.269 --> 00:12:29.340
Koliko ne bi?

00:12:29.340 --> 00:12:30.360
U redu.

00:12:30.360 --> 00:12:33.600
Što vi kažete, govorite vi sa balkona
koji bi izvadili organe, zašto?

00:12:33.600 --> 00:12:35.840


00:12:35.840 --> 00:12:38.629
Ja bi zapravo htio razmotriti
malo drugačiju mogućnost,

00:12:38.629 --> 00:12:40.188
tako da uzmem jednog od onih
kojima treba organ,

00:12:40.188 --> 00:12:44.419
koji će prvi umrijeti i iskoristio
bi njegova četiri zdrava organa

00:12:44.419 --> 00:12:50.229
da spasim preostalu četvoricu.

00:12:50.230 --> 00:12:54.639
To je prilično dobra ideja.

00:12:54.639 --> 00:12:57.830
To je sjajna ideja,

00:12:57.830 --> 00:13:00.160
osim činjenice

00:13:00.159 --> 00:13:06.159
da ste upravo uništili filozofsku poantu.

00:13:06.159 --> 00:13:07.360
Odmaknimo se malo 
od ovih priča i argumenata.

00:13:07.360 --> 00:13:10.240


00:13:10.240 --> 00:13:12.750
da uočimo nekoliko stvari u načinu
kako su se argumenti počeli razvijati.

00:13:12.750 --> 00:13:17.809


00:13:17.809 --> 00:13:18.649
Određeni moralni principi
već su se počeli pojavljivati

00:13:18.649 --> 00:13:20.360


00:13:20.360 --> 00:13:23.340


00:13:23.340 --> 00:13:25.879
u diskusijama koje smo vodili.

00:13:25.879 --> 00:13:27.570
Pa hajde da vidimo koji su to
moralni principi.

00:13:27.570 --> 00:13:29.740


00:13:29.740 --> 00:13:31.250


00:13:31.250 --> 00:13:35.710
Prvi moralni princip koji se pojavio
u diskusiji kaže

00:13:35.710 --> 00:13:39.110
da spravna stvar, moralna stvar
koju treba učiniti

00:13:39.110 --> 00:13:43.139
ovisi o posljedicama kojima će rezultirati
vaše djelovanje.

00:13:43.139 --> 00:13:45.480


00:13:45.480 --> 00:13:47.080
Na kraju dana, bolje je da prežive petorica

00:13:47.080 --> 00:13:49.250


00:13:49.250 --> 00:13:52.320
čak i ako jedan mora umrijeti.

00:13:52.320 --> 00:13:53.700
To je primjer konsekvencijalnog (posljedičnog)
moralnog rasuđivanja.

00:13:53.700 --> 00:13:56.280


00:13:56.279 --> 00:13:59.459


00:13:59.460 --> 00:14:04.310
Konsekvencijalno moralno rasuđivanje
locira moralnost u posljedicama nekog čina

00:14:04.309 --> 00:14:06.549
u stanju svijeta koji će biti rezultat
onoga što učinite.

00:14:06.549 --> 00:14:09.049


00:14:09.049 --> 00:14:12.789
Ali onda smo otišli malo dalje
razmatrajući druge slučajeve

00:14:12.789 --> 00:14:15.319
i ljudi nisu baš bili sigurni

00:14:15.320 --> 00:14:17.300
u konsekvencijalno moralno
rasuđivanje

00:14:17.299 --> 00:14:20.529


00:14:20.529 --> 00:14:22.419
kad su oklijevali gurnuti debelog čovjeka
s mosta

00:14:22.419 --> 00:14:24.269


00:14:24.269 --> 00:14:25.789


00:14:25.789 --> 00:14:28.639
ili iščupati organe nevinog pacijenta.

00:14:28.639 --> 00:14:29.750


00:14:29.750 --> 00:14:32.259
Ljudi su ukazivali na razloge

00:14:32.259 --> 00:14:34.259


00:14:34.259 --> 00:14:35.379
povezane s intrinzičnom kvalitetom
samog čina.

00:14:35.379 --> 00:14:37.250


00:14:37.250 --> 00:14:39.230


00:14:39.230 --> 00:14:40.690


00:14:40.690 --> 00:14:42.770
bez obzira na posljedice.

00:14:42.769 --> 00:14:45.179
Ljudi su se opirali,

00:14:45.179 --> 00:14:47.819
ljudi su mislili da je to jednostavno pogrešno,
kategorički pogrešno,

00:14:47.820 --> 00:14:49.480


00:14:49.480 --> 00:14:50.500
ubiti osobu, nevinu osobu,
čak i u ime spašavanja pet života.

00:14:50.500 --> 00:14:51.408


00:14:51.408 --> 00:14:53.509


00:14:53.509 --> 00:14:54.689


00:14:54.690 --> 00:14:55.819


00:14:55.818 --> 00:14:58.500
Bar su tako ljudi mislili u drugoj verziji
priče koju smo razmatrali.

00:14:58.500 --> 00:15:00.610


00:15:00.610 --> 00:15:05.120


00:15:05.120 --> 00:15:06.519
To ukazuje na drugi kategorički način
razmišljanja o moralnom rasuđivanju.

00:15:06.519 --> 00:15:09.539


00:15:09.539 --> 00:15:10.689


00:15:10.690 --> 00:15:12.660


00:15:12.659 --> 00:15:14.679


00:15:14.679 --> 00:15:16.429


00:15:16.429 --> 00:15:22.429
Kategoričko moralno rasuđivanje locira moralnost
u određenim apslutnim moralnim uvjetima,

00:15:22.429 --> 00:15:24.439
određenim kategoričkim dužnostima i pravima
bez obzira na posljedice.

00:15:24.440 --> 00:15:27.440


00:15:27.440 --> 00:15:29.230
U danima i tjednima pred nama
istraživat ćemo razlike između

00:15:29.230 --> 00:15:33.070


00:15:33.070 --> 00:15:36.540
konsekvencijalnih i kategoričkih
moralnih principa.

00:15:36.539 --> 00:15:38.370
Najutjecajniji primjer konsekvecijlanog
moralnog rasuđivanja utilitarizam,

00:15:38.370 --> 00:15:40.419


00:15:40.419 --> 00:15:45.919
doktrina koju je razvio Jeremy Bentham,
engleski političkii filozof 18. stoljeća.

00:15:45.919 --> 00:15:51.099


00:15:51.100 --> 00:15:54.139
Najvažniji filozof kategoričkog
moralnog rasuđivanja

00:15:54.139 --> 00:15:56.850


00:15:56.850 --> 00:15:58.170


00:15:58.169 --> 00:16:02.589
je Emmanuel Kant,
njemački filozof 18. stoljeća.

00:16:02.590 --> 00:16:03.860
Stoga ćemo razmotriti ova dva
različita načina moralnog rasuđivanja

00:16:03.860 --> 00:16:07.259


00:16:07.259 --> 00:16:08.299
procijeniti ih
i također razmotriti druge.

00:16:08.299 --> 00:16:10.669


00:16:10.669 --> 00:16:16.099
Ako pogledate nastavni program, primijetit
ćete da čitamo niz sjajnih i čuvenih knjiga,

00:16:16.100 --> 00:16:18.310
knjige Aristotela, Johna Lockea,
Immanuela Kanta, Johna Stewarta Milla i drugih.

00:16:18.309 --> 00:16:19.889


00:16:19.889 --> 00:16:22.080


00:16:22.080 --> 00:16:24.030


00:16:24.029 --> 00:16:28.169
Također ćete primijetiti u programu
da ne čitamo samo te knjige,

00:16:28.169 --> 00:16:30.069
također se bavimo suvremenim političkim
i pravnim kontraverzama

00:16:30.070 --> 00:16:32.010


00:16:32.009 --> 00:16:37.000
koja potiču filozofska pitanja.

00:16:37.000 --> 00:16:40.190
Diskutirat ćemo o jednakosti i nejednakosti,

00:16:40.190 --> 00:16:41.490
afirmativnu akciju
(pozitivnu diskriminaciju),

00:16:41.490 --> 00:16:43.698
slobodu govora nasuprot
govora mržnje,

00:16:43.698 --> 00:16:47.039
istospolne brakove,
vojnu obavezu,

00:16:47.039 --> 00:16:50.980
spektar praktičnih pitanja.

00:16:50.980 --> 00:16:55.350
Zašto? Ne samo da bi oživjeli
te apstraktne i daleke knjige,

00:16:55.350 --> 00:17:01.040
već da rasvjetlimo, razotkrijemo,
kako filozofija utječe na

00:17:01.039 --> 00:17:03.519
naše svakidašnje živote,
uključujući naše političke živote.

00:17:03.519 --> 00:17:05.639


00:17:05.640 --> 00:17:07.720
Zato ćemo čitati te knjige
i raspravljati o tim pitanjima

00:17:07.720 --> 00:17:09.818
i vidjeti kako svaki od njih utječe
i rasvjetljava druge.

00:17:09.818 --> 00:17:15.480


00:17:15.480 --> 00:17:17.599
To može zvučati dosta privlačno,
ali ovdje vas moram upozoriti na nešto.

00:17:17.599 --> 00:17:19.109


00:17:19.109 --> 00:17:22.549


00:17:22.549 --> 00:17:25.210
A upozorenje je sljedeće:

00:17:25.210 --> 00:17:28.500
čitanje ovih knjiga
na ovaj način,

00:17:28.500 --> 00:17:31.549


00:17:31.549 --> 00:17:34.119
kao vježbu u samo-spoznaji,

00:17:34.119 --> 00:17:38.849
čitanje na ovaj način
nosi određene rizike,

00:17:38.849 --> 00:17:42.119
rizike koji su istovremeno 
osobni i politički,

00:17:42.119 --> 00:17:47.799
rizike koje poznaje svaki student
političke filozofije.

00:17:47.799 --> 00:17:50.690
Ti rizici proizlaze iz činjenice

00:17:50.690 --> 00:17:52.580
da nas filozofija uči i zbunjuje

00:17:52.579 --> 00:17:54.220


00:17:54.220 --> 00:17:56.400


00:17:56.400 --> 00:18:01.390
suočavajući nas s onim 
što već znamo.

00:18:01.390 --> 00:18:03.390
Tu postoji jedna ironija,

00:18:03.390 --> 00:18:09.790
teškoća ovog kolegija skriva se u činjenici
da vas uči ono što već znate.

00:18:09.789 --> 00:18:12.159
To radi uzimajući ono što 
znamo iz poznatih neupitnih okruženja,

00:18:12.160 --> 00:18:16.470


00:18:16.470 --> 00:18:20.370
i pretvarajući to u nešto nepoznato.

00:18:20.369 --> 00:18:22.389
Na taj način su funkcionirali oni primjeri,

00:18:22.390 --> 00:18:23.120


00:18:23.119 --> 00:18:29.029
s hipotetičkim pretpostavkama s kojima smo
započinjali, mješavinom šaljivog i razboritog.

00:18:29.029 --> 00:18:33.940
Jednako tako funkcioniraju i te
filozofske knjige.

00:18:33.940 --> 00:18:35.640
Filozofija nas otuđuje od poznatog,

00:18:35.640 --> 00:18:37.520


00:18:37.519 --> 00:18:40.389
ne tako da nam daje nove informacije,

00:18:40.390 --> 00:18:41.780
nego pozivajući i provocirajući

00:18:41.779 --> 00:18:43.599


00:18:43.599 --> 00:18:47.419
novi način gledanja,

00:18:47.420 --> 00:18:49.970
ali, i tu postoji rizik,

00:18:49.970 --> 00:18:50.720
jednom kada ono poznato
postane strano,

00:18:50.720 --> 00:18:54.299


00:18:54.299 --> 00:18:58.259
nikada više nije potpuno isto.

00:18:58.259 --> 00:19:00.210
Samo-spoznaja je kao
izgubljena nevinost,

00:19:00.210 --> 00:19:03.200


00:19:03.200 --> 00:19:04.720
kako god bilo uznemirujuće,
kada ju nađete

00:19:04.720 --> 00:19:06.029


00:19:06.029 --> 00:19:07.289
nikada je više ne možete
od-misliti

00:19:07.289 --> 00:19:09.720


00:19:09.720 --> 00:19:13.390
ili ne-znati.

00:19:13.390 --> 00:19:17.259
Ono što čini ovaj poduhvat teškim

00:19:17.259 --> 00:19:19.970
ali također intrigantnim,

00:19:19.970 --> 00:19:20.880


00:19:20.880 --> 00:19:25.400
je to da je moralna i politička filozofija priča

00:19:25.400 --> 00:19:29.340
i vi ne znate kuda ta priča vodi,
ali ono što znate

00:19:29.339 --> 00:19:31.319
je da je to priča o vama.

00:19:31.319 --> 00:19:34.480


00:19:34.480 --> 00:19:37.079
To su osobni rizici,

00:19:37.079 --> 00:19:40.220
a što je s političkim rizicima?

00:19:40.220 --> 00:19:43.038
Jedan način predstavljanja kolegija
poput ovog

00:19:43.038 --> 00:19:44.730
bio bi obečavajući vam da 
čitanjem ovih knjiga

00:19:44.730 --> 00:19:46.460


00:19:46.460 --> 00:19:48.069
i diskutiranjem o ovim pitanjima

00:19:48.069 --> 00:19:51.769
postat ćete bolji, odgovorniji građani.

00:19:51.769 --> 00:19:56.450
Propitivat ćete presumpcije javnih politika,

00:19:56.450 --> 00:19:57.289
dorađivati svoje političke prosudbe,

00:19:57.289 --> 00:20:02.819
postat ćete učinkovitiji sudionik
javnih zbivanja.

00:20:02.819 --> 00:20:06.869
Ali to bi bilo nepotpuno i obmanjujuće
obećanje.

00:20:06.869 --> 00:20:11.489
Politička fizofija uglavnom
ne funkcionira na taj način.

00:20:11.490 --> 00:20:14.660
Morate dozvoliti mogućnost

00:20:14.660 --> 00:20:19.100
da vas politička filozofija može
učiniti gorim građaninom,

00:20:19.099 --> 00:20:21.969
a ne boljim,

00:20:21.970 --> 00:20:23.809
ili barem gorim građaninom
prije no što vas učini boljim.

00:20:23.809 --> 00:20:25.629


00:20:25.630 --> 00:20:27.950


00:20:27.950 --> 00:20:30.400
A to je zbog toga jer je filozofija

00:20:30.400 --> 00:20:32.620


00:20:32.619 --> 00:20:34.709
aktivnost koja udaljava i čak iscrpljuje.

00:20:34.710 --> 00:20:36.600


00:20:36.599 --> 00:20:37.759
A to vidite vraćajući se Sokratu;

00:20:37.759 --> 00:20:39.890


00:20:39.890 --> 00:20:42.290
ima jedan dijalog, Gorgija,

00:20:42.289 --> 00:20:44.680
u kojem jedan od Sokratovih prijatelja,
Kalikle, pokušava odvratiti ga od filozofiranja.

00:20:44.680 --> 00:20:45.620


00:20:45.619 --> 00:20:47.239


00:20:47.240 --> 00:20:49.970


00:20:49.970 --> 00:20:54.400
Kalikle kaže Sokratu, 'Filozofija
je zgodna igračka,

00:20:54.400 --> 00:20:57.980
ako se u nju upuštamo umjereno
u primjereno životno doba,

00:20:57.980 --> 00:21:03.779
ali ako na njoj ustrajemo više no što treba,
ona je apsolutna propast,'

00:21:03.779 --> 00:21:06.819
'Poslušaj moj savjet,' kaže Kalikle,
'ostavi se rasprave,

00:21:06.819 --> 00:21:08.369
nauči vještine aktivnog života,

00:21:08.369 --> 00:21:11.669


00:21:11.670 --> 00:21:16.880
neka ti modeli ne budu ti ljudi koji
vrijeme provode u tim sitničavim igrama riječi,

00:21:16.880 --> 00:21:20.080
već oni koji imaju dobro situiran život
i reputaciju i mnoge druge blagodati.'

00:21:20.079 --> 00:21:22.319


00:21:22.319 --> 00:21:26.808
Kalikle zapravo Sokratu kaže,

00:21:26.808 --> 00:21:28.690
'Okani se filozofiranja, uozbilji se,

00:21:28.690 --> 00:21:30.549


00:21:30.549 --> 00:21:35.169
upiši se u poslovnu školu.'

00:21:35.170 --> 00:21:38.300
I Kalikle je bio u pravu.

00:21:38.299 --> 00:21:39.690
Bio je u pravu utoliko

00:21:39.690 --> 00:21:42.210
što nas filozofija udaljava od konvencija,
utvrđenih postavki i prihvaćenih vjerovanja.

00:21:42.210 --> 00:21:45.009


00:21:45.009 --> 00:21:46.750


00:21:46.750 --> 00:21:48.650
To su rizici, osobni i politički,

00:21:48.650 --> 00:21:49.970


00:21:49.970 --> 00:21:54.089
a unatoč tim rizicima
postoji karakteristično odstupanje,

00:21:54.089 --> 00:21:57.470
ime tog odstupanja je skepticizam.

00:21:57.470 --> 00:21:58.990
To je ideja, ide ovako nekako:

00:21:58.990 --> 00:22:03.660
nismo riješili, jednom zauvijek,

00:22:03.660 --> 00:22:09.759
ni slučajeve ni principe o kojima smo
raspravljali na početku,

00:22:09.759 --> 00:22:11.390
a kad Aristotel i Locke i Kant i Mill
nisu mogli riješiti ta pitanja nakon svih tih godina,

00:22:11.390 --> 00:22:17.220


00:22:17.220 --> 00:22:19.589
tko smo mi da mislimo

00:22:19.589 --> 00:22:23.730
da ih mi, ovdje u Sanders Theatre
tijekom jednog semestra možemo riješiti?

00:22:23.730 --> 00:22:26.430


00:22:26.430 --> 00:22:29.460
Možda je samo stvar u tome da svaka osoba
ima vlastite principe

00:22:29.460 --> 00:22:33.519
i ništa se više o tome nema za reći,
nikakvo rasuđivanje.

00:22:33.519 --> 00:22:34.170


00:22:34.170 --> 00:22:36.590


00:22:36.589 --> 00:22:37.649
To je izbjegavanje.

00:22:37.650 --> 00:22:39.440
Izbjegavanje spepticizmom

00:22:39.440 --> 00:22:41.279
na što bih ja dao sljedeći odgovor:

00:22:41.279 --> 00:22:42.660


00:22:42.660 --> 00:22:43.720
Istina, o ovim pitanjima se rspravlja
već dugo vremena,

00:22:43.720 --> 00:22:47.559


00:22:47.559 --> 00:22:49.059
ali sam činjenica da se uvijek iznova
pojavljuju i ustraju,

00:22:49.059 --> 00:22:52.700


00:22:52.700 --> 00:22:54.650
može sugerirati da,
iako su u nekom smislu nemoguća,

00:22:54.650 --> 00:22:57.169


00:22:57.169 --> 00:22:59.800
neizbježna su u drugom,

00:22:59.799 --> 00:23:02.299
a razlog zašto su neizbježna.

00:23:02.299 --> 00:23:06.500
Razlog zašto su neizbježna je

00:23:06.500 --> 00:23:10.069
da mi svakoga dana živimo
odgovarajući na ta pitanja.

00:23:10.069 --> 00:23:16.129
Zato skepticizam, dizanje ruku
i odustajanje od moralnog promišljanja,

00:23:16.130 --> 00:23:18.280
nije rješenje.

00:23:18.279 --> 00:23:19.990
Immanuel Kant vrlo dobro je opisao
problem sa skepticizmom kad je napisao:

00:23:19.990 --> 00:23:23.710


00:23:23.710 --> 00:23:26.308
'Skepticizam je počivalište
za ljudski razum

00:23:26.308 --> 00:23:29.099
gdje mo razmišljati o svojim
dogmatskim lutanjima,

00:23:29.099 --> 00:23:33.069
ali nije mjesto za trajno obitavanje.'

00:23:33.069 --> 00:23:35.939
'Jednostavno se pomiriti sa skepticizmom,'
pisao je Kant,

00:23:35.940 --> 00:23:42.660
'nikada ne može biti dovoljno za
prevladavanje nemira razuma.'

00:23:42.660 --> 00:23:47.040
Pokušao sam, kroz ove priče i argumente,
izložiti neki vid rizika i iskušenja

00:23:47.039 --> 00:23:49.898


00:23:49.898 --> 00:23:55.589
opasnosti i mogućnosti.

00:23:55.589 --> 00:23:58.099
Zaključit ću rekavši:
da je cilj ovog kolegija

00:23:58.099 --> 00:23:59.629
probuditi nemir razuma
i vidjeti kuda bi mogao voditi.

00:23:59.630 --> 00:24:02.240


00:24:02.240 --> 00:24:04.380


00:24:04.380 --> 00:24:11.380
Hvala vam.

00:24:15.440 --> 00:24:16.980
U tako očajnoj situaciji morate učiniti
ono što morate da bi preživjeli.

00:24:16.980 --> 00:24:21.259
Morate učiniti ono što morate?

00:24:21.259 --> 00:24:22.779
Što morate, morate, baš tako.

00:24:22.779 --> 00:24:23.619


00:24:23.619 --> 00:24:25.699
Ako 19 dana niste ništa jeli, netko se mora
žrtvovati da ljudi mogu preživjeti.

00:24:25.700 --> 00:24:32.700
U redu, dobro je. Kako se zovete?

00:24:33.569 --> 00:24:40.349
Marcus.

00:24:40.349 --> 00:24:44.569
Što ćete kazati Marcusu?

00:24:44.569 --> 00:24:46.960
Prošli puta samo započeli
s nekim pričama,

00:24:46.960 --> 00:24:48.980
moralnim dilemama u vezi tramvaja.

00:24:48.980 --> 00:24:51.019


00:24:51.019 --> 00:24:53.049


00:24:53.049 --> 00:24:54.509
i doktora i zdravih pacijenata
u opasnosti da budu žrtve transplantacije organa.

00:24:54.509 --> 00:24:56.269


00:24:56.269 --> 00:24:57.559


00:24:57.559 --> 00:25:00.909


00:25:00.910 --> 00:25:04.090
Uočili smo dvije stvari
u vezi diskusija koje smo imali

00:25:04.089 --> 00:25:06.889


00:25:06.890 --> 00:25:10.830
Jedna se odnosi na način
na koji smo diskutirali;

00:25:10.829 --> 00:25:13.569
počelo s našim ocjenama
u danim slučajevima.

00:25:13.569 --> 00:25:18.470
Pokušali smo artikulirati razloge
odnosno principe

00:25:18.470 --> 00:25:22.549
koji leže iza naših ocjena,

00:25:22.549 --> 00:25:25.399
a onda, suočeni s drugim slučajem
našli smo se da preispitujemo te principe

00:25:25.400 --> 00:25:30.759


00:25:30.759 --> 00:25:34.019
mijenjajući ih u ovisnosti
o drugima.

00:25:34.019 --> 00:25:38.920
I primijetili smo ugrađeno nastojanje
da ih uskladimo,

00:25:38.920 --> 00:25:41.680
naše ocjene danih slučajeva

00:25:41.680 --> 00:25:43.940
i principe koje bismo usvojili
nakon promišljanja.

00:25:43.940 --> 00:25:46.360


00:25:46.359 --> 00:25:50.589
Također smo uočili nešto u vezi
sadržaja argumenata

00:25:50.589 --> 00:25:55.250
koji su se pojavili tokom diskusije.

00:25:55.250 --> 00:26:00.859
Primijetili smo da smo ponekad u iskušenju
locirati moralnost nekog čina u posljedicama,

00:26:00.859 --> 00:26:06.519
u rezultatima, u stanju svijeta
koje proizvodi taj čin.

00:26:06.519 --> 00:26:09.019
To smo nazvali konsekvencijalnim
moralnim rasuđivanjem.

00:26:09.019 --> 00:26:11.690


00:26:11.690 --> 00:26:13.240
No, primijetili smo također
da u nekim slučajevima

00:26:13.240 --> 00:26:16.440


00:26:16.440 --> 00:26:18.610
nisu dominirali samo rezultati.

00:26:18.609 --> 00:26:22.089


00:26:22.089 --> 00:26:23.399
Ponekad mnogi od nas su osjećali

00:26:23.400 --> 00:26:25.350


00:26:25.349 --> 00:26:31.669
da ne samo posljedice, nego i intrinzična
karakteristika čina ima moralnu važnost.

00:26:31.670 --> 00:26:35.370


00:26:35.369 --> 00:26:40.979
Neki ljudi su tvrdili da postoje određene
stvari koje su kategorički neispravne,

00:26:40.980 --> 00:26:42.579
čak i ako donose dobar rezultat,

00:26:42.579 --> 00:26:44.460


00:26:44.460 --> 00:26:45.490
čak i ako spašavaju petoro ljudi
po cijenu jednog života.

00:26:45.490 --> 00:26:47.200


00:26:47.200 --> 00:26:49.788


00:26:49.788 --> 00:26:52.730
Stoga smo suprotstavili konsekvencijalne
moralne principe kategoričkima.

00:26:52.730 --> 00:26:54.569


00:26:54.569 --> 00:26:58.139


00:26:58.140 --> 00:26:59.790
Danas i sljedećih nekoliko dana

00:26:59.789 --> 00:27:00.819


00:27:00.819 --> 00:27:06.569
preispitat ćemo jednu od najutjecajnijih
verzija konsekvencijalne teorije morala,

00:27:06.569 --> 00:27:08.839


00:27:08.839 --> 00:27:10.970


00:27:10.970 --> 00:27:16.329
a to je filozofija utilitarizma.

00:27:16.329 --> 00:27:17.429
Jeremy Bentham, engleski politički
filozof 18. stoljeća,

00:27:17.430 --> 00:27:19.080


00:27:19.079 --> 00:27:21.689


00:27:21.690 --> 00:27:22.910
prvi je jasno sistematski izložio
utilitarističku teoriju morala,

00:27:22.910 --> 00:27:26.630


00:27:26.630 --> 00:27:28.670


00:27:28.670 --> 00:27:32.210


00:27:32.210 --> 00:27:36.400
a Benthamova ideja,
njegova ključna ideja,

00:27:36.400 --> 00:27:38.440


00:27:38.440 --> 00:27:42.930
vrlo je jednostavna

00:27:42.930 --> 00:27:44.808
i moralno intuitivno vrlo dopadljiva.

00:27:44.808 --> 00:27:46.329


00:27:46.329 --> 00:27:48.429


00:27:48.430 --> 00:27:50.450
Benthamova ideja je sljedeća:

00:27:50.450 --> 00:27:51.590


00:27:51.589 --> 00:27:54.439
ono što je ispravno učiniti,
što je pravedno učiniti,

00:27:54.440 --> 00:27:57.799


00:27:57.799 --> 00:27:58.819
je maksimizirati korisnost.

00:27:58.819 --> 00:28:01.369


00:28:01.369 --> 00:28:02.339


00:28:02.339 --> 00:28:06.329
Što je mislio pod korisnost?

00:28:06.329 --> 00:28:11.490
Pod korisnost je podrazumijevao ravnotežu

00:28:11.490 --> 00:28:14.000
ugode i boli,
radosti i patnje.

00:28:14.000 --> 00:28:16.778


00:28:16.778 --> 00:28:18.210
Tako smo došli do principa
maksimiziranja korisnosti.

00:28:18.210 --> 00:28:19.259


00:28:19.259 --> 00:28:22.308


00:28:22.308 --> 00:28:24.450
Započeo uočivši da svima nama,

00:28:24.450 --> 00:28:26.399


00:28:26.398 --> 00:28:27.750
svim ljudskim bićima,

00:28:27.750 --> 00:28:31.490
upravljaju dva suverena gospodara,
bol i ugoda.

00:28:31.490 --> 00:28:34.620


00:28:34.619 --> 00:28:37.479
Mi ljudska bića volimo ugodu
i ne volimo bol

00:28:37.480 --> 00:28:42.308


00:28:42.308 --> 00:28:45.839
i zato bismo moralnost
morali bazirati

00:28:45.839 --> 00:28:49.169
- bez obzira da li se radi
o našem vlastitom životu

00:28:49.170 --> 00:28:50.490
ili kao zakonodavci ili građani 
razmišljamo kakav bi trebao biti zakon -

00:28:50.490 --> 00:28:52.579


00:28:52.579 --> 00:28:57.029


00:28:57.029 --> 00:29:02.069
- ispravno je da individualno ili kolektivno
djelujemo tako da maksimiziramo

00:29:02.069 --> 00:29:05.838


00:29:05.838 --> 00:29:07.659
sveopću razinu sreće,

00:29:07.660 --> 00:29:11.519


00:29:11.519 --> 00:29:15.430
Benthamov utilitarizam se ponekad
sažima sloganom:

00:29:15.430 --> 00:29:18.870
'najveće dobro za najveći broj'.

00:29:18.869 --> 00:29:20.398
S tim osnovnim principom korisnosti
pri ruci,

00:29:20.398 --> 00:29:22.989


00:29:22.990 --> 00:29:26.410
krenimo ga testirati i propitivati
kroz još jedan slučaj,

00:29:26.410 --> 00:29:28.409


00:29:28.409 --> 00:29:30.620
još jednu priču, ali ovoga puta
to nije hipotetska priča,

00:29:30.619 --> 00:29:32.639


00:29:32.640 --> 00:29:34.120
nego priča iz stvarnog života,

00:29:34.119 --> 00:29:35.059
slučaj Kraljice protiv Dudley i Stevensa.

00:29:35.059 --> 00:29:38.329


00:29:38.329 --> 00:29:41.889
To je čuveni britanski pravni spor
iz 19. stoljeća

00:29:41.890 --> 00:29:44.009


00:29:44.009 --> 00:29:47.538
o kojem se mnogo raspravlja
na pravnim fakultetima.

00:29:47.538 --> 00:29:50.059
Evo što se dogodilo:

00:29:50.059 --> 00:29:51.869
- ukratko ću ispričati priču,
a onda bih želio čuti kako bi vi presudili

00:29:51.869 --> 00:29:54.909
zamiljajući da ste vi porota.

00:29:54.910 --> 00:29:57.640


00:29:57.640 --> 00:30:04.350


00:30:04.349 --> 00:30:06.178
Tadašnja priča u novinama
opisala je pozadinu.

00:30:06.179 --> 00:30:09.290


00:30:09.289 --> 00:30:11.460
Nikada nije bila ispričana
tužnija priča o udesu na moru

00:30:11.460 --> 00:30:12.789


00:30:12.789 --> 00:30:15.288
no što je priča preživjelih 
sa broda Mignonette.

00:30:15.288 --> 00:30:16.240


00:30:16.240 --> 00:30:19.109
Brod je potonuo u Južnom Atlantiku
1300 milja od grada Cape.

00:30:19.109 --> 00:30:21.789


00:30:21.789 --> 00:30:24.000
Imao je četiri člana posade,
Dudley je bio kapetan,

00:30:24.000 --> 00:30:26.500


00:30:26.500 --> 00:30:28.400
Stephens je bio prvi oficir,
Brooks je bio mornar.

00:30:28.400 --> 00:30:30.220


00:30:30.220 --> 00:30:31.279
Sve ljudi odličnog karaktera
kako nam govori novinska priča.

00:30:31.279 --> 00:30:32.490


00:30:32.490 --> 00:30:34.249


00:30:34.249 --> 00:30:35.819


00:30:35.819 --> 00:30:38.639
Četvrti član posade bio je mali od palube,
Richard Parker star 17 godina.

00:30:38.640 --> 00:30:40.300


00:30:40.299 --> 00:30:42.849


00:30:42.849 --> 00:30:44.629
On je bio siroče,
nije imao obitelj

00:30:44.630 --> 00:30:46.930


00:30:46.930 --> 00:30:51.410
i to je bilo njegovo prvo
dulje putovanje morem.

00:30:51.410 --> 00:30:53.700
Pošao je, kaže novinska priča,
unatoč savjetima svojih prijatelja,

00:30:53.700 --> 00:30:56.730


00:30:56.730 --> 00:31:00.210
pošao je u nadi mladenačke ambicije
da će putovanje napraviti od njega čovjeka.

00:31:00.210 --> 00:31:03.390


00:31:03.390 --> 00:31:05.140
Nažalost, nije mu bilo suđeno.

00:31:05.140 --> 00:31:07.780
Činjenice slučaja nisu bile sporne,

00:31:07.779 --> 00:31:08.970
val je udario u brod i Mignonette
je potonuo.

00:31:08.970 --> 00:31:12.000


00:31:12.000 --> 00:31:14.859
Četvoro članova posade
spasilo se u čamcu za spasavanje.

00:31:14.859 --> 00:31:16.199
Jedina hrana koju su imali
bile su dvije konzerve konzervirane repe.

00:31:16.200 --> 00:31:18.380


00:31:18.380 --> 00:31:19.659


00:31:19.659 --> 00:31:20.990


00:31:20.990 --> 00:31:21.779


00:31:21.779 --> 00:31:23.980
Bez pitke vode.

00:31:23.980 --> 00:31:26.610
Prva tri dana nisu jeli ništa.

00:31:26.609 --> 00:31:30.459
Četvrti dan otvorili su jednu konzervu repe
i pjeli je.

00:31:30.460 --> 00:31:31.590


00:31:31.589 --> 00:31:34.449
Sljedeći dan uhvatili su kornjaču.

00:31:34.450 --> 00:31:36.960
Druga konzerva repe i kornjača
omogućili su im da prežive

00:31:36.960 --> 00:31:38.549
sljedećih nekoliko dana

00:31:38.549 --> 00:31:40.058


00:31:40.058 --> 00:31:43.069
i onda osam dana nisu jeli ništa.
Bez hrane i bez vode.

00:31:43.069 --> 00:31:44.038


00:31:44.038 --> 00:31:47.069


00:31:47.069 --> 00:31:50.069
Zamislite sebe u takvoj situaciji.

00:31:50.069 --> 00:31:52.849
Što biste vi učinili?

00:31:52.849 --> 00:31:55.119
Evo što su oni učinili.

00:31:55.119 --> 00:32:00.969
Mali od palube Parker je sada već
ležao na dnu čamca za spasavanje, u ćošku,

00:32:00.970 --> 00:32:03.230
jer se bio napio morske vode
protivno savjetima ostalih.

00:32:03.230 --> 00:32:05.490


00:32:05.490 --> 00:32:07.230
Bilo mu je zlo i izgledalo je da umire.

00:32:07.230 --> 00:32:10.669


00:32:10.669 --> 00:32:14.619
Pa je devetnaestog dana Dudley, kapetan,
predložio da izvlače slamku,

00:32:14.618 --> 00:32:17.349
da bi trebali vući slamke da vide
tko bi trebao umrijeti da spasi ostale.

00:32:17.349 --> 00:32:18.759


00:32:18.759 --> 00:32:19.619


00:32:19.619 --> 00:32:20.859


00:32:20.859 --> 00:32:24.079


00:32:24.079 --> 00:32:25.210
Brooks je odbio,
nije mu se sviđala ideja o lutriji.

00:32:25.210 --> 00:32:26.539


00:32:26.539 --> 00:32:29.139


00:32:29.140 --> 00:32:30.619
Ne znamo je li to bilo zbog toga
jer nije želio riskirati

00:32:30.618 --> 00:32:35.999
ili jer je vjerovao u
kategoričke moralne principe.

00:32:35.999 --> 00:32:36.870


00:32:36.869 --> 00:32:38.619
No, u svakom slučaju,
slamke se nisu izvlačile.

00:32:38.619 --> 00:32:42.129


00:32:42.130 --> 00:32:43.230
Sljedeći dan još uvijek nije bilo
nijednog broda na vidiku

00:32:43.230 --> 00:32:45.028


00:32:45.028 --> 00:32:48.470
pa je Dudley rekao Brooksu
da okrene glavu

00:32:48.470 --> 00:32:50.720
i dao znak Stephensu
da bi bilo bolje da ubiju dječaka Parkera.

00:32:50.720 --> 00:32:53.929


00:32:53.929 --> 00:32:55.850
Dudley se pomolio,
rekao dječaku da je kucnuo njegov čas

00:32:55.849 --> 00:32:58.480


00:32:58.480 --> 00:33:00.679
te ga usmrtio perorezom
ubadajaći ga u vratnu venu.

00:33:00.679 --> 00:33:03.900


00:33:03.900 --> 00:33:09.750
Brooks se oporavio od svog prigovora savjesti
kako bi sudjelovao u podjeli jezive blagodati.

00:33:09.750 --> 00:33:11.029
Četiri dana su se njih trojica hranila
tijelom i krvlju malog od palube.

00:33:11.029 --> 00:33:15.230


00:33:15.230 --> 00:33:17.220
Istinita priča.

00:33:17.220 --> 00:33:19.390
I onda su bili spašeni.

00:33:19.390 --> 00:33:22.840
Dudley opisuje njihovo spašavanje
u svom dnevniku;

00:33:22.839 --> 00:33:24.678


00:33:24.679 --> 00:33:27.570
zapanjujućim eufemizmom, citiram:

00:33:27.569 --> 00:33:29.648
'24-tog dana dok smo doručkovali
konačno se pojavio brod.'

00:33:29.648 --> 00:33:34.750


00:33:34.750 --> 00:33:38.599


00:33:38.599 --> 00:33:44.309
Trojicu preživjelih pokupio je njemački brod
i odveo natrag u Falmouth u Engleskoj

00:33:44.309 --> 00:33:47.079
gdje su uhapšeni i suđeni.

00:33:47.079 --> 00:33:47.829
Brooks je postao zaštićeni svjedok,
Dudley i Stephensu se sudilo.

00:33:47.829 --> 00:33:49.949


00:33:49.950 --> 00:33:54.450
Oni nisu osporavali činjenice,
tvrdili su da su postupali u krajnjoj nuždi.

00:33:54.450 --> 00:33:55.390


00:33:55.390 --> 00:33:58.140


00:33:58.140 --> 00:33:59.430
To je bila njihova obrana.

00:33:59.430 --> 00:34:01.220
Tvrdili su u suštini da je bolje
da jedan umre da bi trojica preživjela.

00:34:01.220 --> 00:34:03.250


00:34:03.250 --> 00:34:06.420


00:34:06.420 --> 00:34:08.619
Tužilac nije bio uvjeren ovim argumentom,
rekao je da je ubojstvo, ubojstvo

00:34:08.619 --> 00:34:10.849


00:34:10.849 --> 00:34:12.509


00:34:12.509 --> 00:34:16.429
i tako je slučaj dospio pred sud.

00:34:16.429 --> 00:34:19.489
Zamislite da ste vi porota,

00:34:19.489 --> 00:34:21.989
a da bismo pojednostavili diskusiju,

00:34:21.989 --> 00:34:23.010
ostavite po strani pitanje zakona
i pretpostavimo da ste vi kao porota

00:34:23.010 --> 00:34:25.879


00:34:25.878 --> 00:34:28.278
zaduženi da odlučite da li je ono što
su učinili moralno dopustivo ili nije.

00:34:28.278 --> 00:34:31.009


00:34:31.009 --> 00:34:34.378


00:34:34.378 --> 00:34:36.608
Koliko bi vas glasalo 'nisu krivi',

00:34:36.608 --> 00:34:39.808


00:34:39.809 --> 00:34:46.809
da je ono što su učinili
moralno dopustivo?

00:34:49.528 --> 00:34:51.639
A koliko bi vas glasalo 'krivi',
ono što su učinili je moralno neispravno?

00:34:51.639 --> 00:34:54.858


00:34:54.858 --> 00:34:57.998
Prilično znatna većina.

00:34:57.998 --> 00:35:03.808
Da vidimo sada razloge, 
a započet ću s onima u manjini.

00:35:03.809 --> 00:35:07.739
Da čujemo prvo obranu 
Dudleya i Stephensa.

00:35:07.739 --> 00:35:10.099


00:35:10.099 --> 00:35:14.160
Zašto bi ih oslobodili krivnje?

00:35:14.159 --> 00:35:17.989
Koji su vaši razlozi?

00:35:17.989 --> 00:35:20.798
Mislim da to zaslužuje moralnu osudu,

00:35:20.798 --> 00:35:24.349
ali također da postoji razlika između
moralno nedopustivog

00:35:24.349 --> 00:35:26.609
i onog što nekog čini pravno odgovornim.

00:35:26.608 --> 00:35:30.690
Drugim riječima, kao što je rekao sudac,
nemoralno nije nužno protiv zakona,

00:35:30.690 --> 00:35:34.789
pa iako ne mislim da nužnost opravdava
krađu ili ubojstvo ili bilo koji nezakoniti čin,

00:35:34.789 --> 00:35:36.169


00:35:36.168 --> 00:35:38.578


00:35:38.579 --> 00:35:43.509
u nekom času stupanj nužnosti ustvari
vas oslobađa krivnje.

00:35:43.509 --> 00:35:45.849


00:35:45.849 --> 00:35:50.588
Drugi branitelji, drugi glasovi u obrani?

00:35:50.588 --> 00:35:53.038
Moralna opravdanja za ono
što su učinili?

00:35:53.039 --> 00:35:56.989


00:35:56.989 --> 00:35:57.619


00:35:57.619 --> 00:35:58.798


00:35:58.798 --> 00:35:59.570
Meni se čini u tako očajnoj situaciji morate
činiti ono što morate kako bi preživjeli.

00:35:59.570 --> 00:36:03.139


00:36:03.139 --> 00:36:04.679
Morate učiniti ono što morate?

00:36:04.679 --> 00:36:06.789
Morate učiniti što morate, tako je.

00:36:06.789 --> 00:36:07.849
Ako ste izdržali 19 dana bez hrane

00:36:07.849 --> 00:36:09.899


00:36:09.898 --> 00:36:14.710
netko se jednostavno mora žrtvovati
da ljudi mogu preživjeti.

00:36:14.710 --> 00:36:16.139
I štoviše, recimo da su preživjeli i postali
produktivni članovi društva

00:36:16.139 --> 00:36:21.299
koji odu kući i, na primjer, dobrotvorne
organizacije i svašta drugo za opću dobrobit.

00:36:21.300 --> 00:36:26.230


00:36:26.230 --> 00:36:28.519
Ja ne znam što su oni radili poslije,
možda su ubili još ljudi ...

00:36:28.519 --> 00:36:30.478


00:36:30.478 --> 00:36:32.889


00:36:32.889 --> 00:36:35.708
Što ako su otišli kući i postali ubojice?

00:36:35.708 --> 00:36:38.908
Što ako su otišli kući i postali ubojice?

00:36:38.909 --> 00:36:42.878
Ne biste željeli znati koga su ubili?

00:36:42.878 --> 00:36:45.848
Istina, to je fer.

00:36:45.849 --> 00:36:49.609
Ne bih želio znati koga su ubili.

00:36:49.608 --> 00:36:50.708
Dobro je, kako se zovete?
Marcus.

00:36:50.708 --> 00:36:52.489
Čuli smo obranu,
par glasova u obrani,

00:36:52.489 --> 00:36:54.050


00:36:54.050 --> 00:36:55.660
sada treebamo čuti tužiteljstvo.

00:36:55.659 --> 00:36:57.298


00:36:57.298 --> 00:36:59.338
Većina ljudi misli da je ono
što su učinili neispravno, Zašto?

00:36:59.338 --> 00:37:05.068


00:37:05.068 --> 00:37:09.898
Jedna od prvih stvari koju sam ja pomislila
bilo je,

00:37:09.898 --> 00:37:11.409
'Pa, dobro, nisu jako dugo jeli,

00:37:11.409 --> 00:37:12.469
pa su možda mentalno oštećeni

00:37:12.469 --> 00:37:15.139


00:37:15.139 --> 00:37:16.408
pa se to može iskoristiti za obranu,
mogući argument

00:37:16.409 --> 00:37:20.619


00:37:20.619 --> 00:37:24.179
da nisu bili prisebni i donosili su odluke
koje inače ne bi,

00:37:24.179 --> 00:37:28.519
a ako je to prihvatljiv argument,

00:37:28.518 --> 00:37:33.608
da morate biti u stanju promijenjene svijesti
da bi učinili tako nešto,

00:37:33.608 --> 00:37:36.108
to navodi da ljudi koji taj argument
smatraju uvjerljivim

00:37:36.108 --> 00:37:40.088
zaista misle da postupaju nemoralno ...

00:37:40.088 --> 00:37:41.248
Ali ja želim znati što vi mislite.
Vi ih branite ...

00:37:45.548 --> 00:37:49.449
Vi ste za to da budu optuženi, zar ne?

00:37:49.449 --> 00:37:51.088
Ja ne mislim da su postupali
na moralno prihvatljiv način ...

00:37:51.088 --> 00:37:52.909
A zašto ne? Što kažete ...
Tu je Marcus, on ih je upravo branio.

00:37:52.909 --> 00:37:53.880
On je rekao, čuli ste što je rekao,

00:37:53.880 --> 00:37:55.249


00:37:55.248 --> 00:37:56.558


00:37:56.559 --> 00:38:00.119
da morate učiniti ono što morate
u takvoj situaciji.

00:38:00.119 --> 00:38:04.789
Što ćete mu odgovoriti?

00:38:04.789 --> 00:38:06.439


00:38:06.438 --> 00:38:13.438
Da ne postoji situacija u kojoj bi 
ljudima bilo dozvoljeno da uzmu

00:38:13.579 --> 00:38:17.959
ideju sudbine ili živote drugih ljudi
u svoje ruke,

00:38:17.958 --> 00:38:19.328
da mi nemamo tu vrstu moći.

00:38:19.329 --> 00:38:21.399
Dobro, u redu, hvala.
Kako se vi zovete?

00:38:21.398 --> 00:38:24.130
Britt.

00:38:24.130 --> 00:38:24.548
Tko još?

00:38:24.548 --> 00:38:26.028
Što vi kažete? Ustanite.

00:38:26.028 --> 00:38:28.159
Pitam se da li su Dudley i Stephens
tražili Parkerov pristanak na umiranje.

00:38:28.159 --> 00:38:35.159


00:38:35.429 --> 00:38:37.568
I da li bi ih to oslobodilo krivnje
za aktivno ubojstvo?

00:38:37.568 --> 00:38:41.228


00:38:41.228 --> 00:38:45.448
I ako je tako, da li je to još uvijek
moralno opravdano?

00:38:45.449 --> 00:38:51.720
Zanimljivo, pristanak.
Čekajte, kako se vi zovete?

00:38:51.719 --> 00:38:56.088
Kathleen.

00:38:56.088 --> 00:38:56.619
Kathleen kaže, pretpostavimo ...

00:38:56.619 --> 00:39:00.410
Kako bi izgledao taj scenario?

00:39:00.409 --> 00:39:02.608
Tu je Dudley, perorez u ruci,
ali umjesto molitve, ili prije molitve,

00:39:02.608 --> 00:39:04.588


00:39:04.588 --> 00:39:07.599
kaže, 'Parker, bi li smetalo,

00:39:07.599 --> 00:39:11.519
mi smo očajno gladni,

00:39:11.518 --> 00:39:14.348
- s čim Marcus suosjeća -

00:39:14.349 --> 00:39:17.679


00:39:17.679 --> 00:39:19.769
očajno smo gladni,

00:39:19.768 --> 00:39:22.168
ti ionako nećeš dugo,

00:39:22.168 --> 00:39:23.498
- mogao bi biti mučenik -

00:39:23.498 --> 00:39:25.748
bili bio mučenik,
što misliš o tome, Parker?'

00:39:25.748 --> 00:39:29.468


00:39:29.469 --> 00:39:33.220
Što mislite, bi li tada bilo
moralno opravdano?

00:39:33.219 --> 00:39:37.639


00:39:37.639 --> 00:39:38.219
Pretpostavimo da Parker,
napola pri svijesti,

00:39:38.219 --> 00:39:40.168


00:39:40.168 --> 00:39:42.498
kaže - ok.

00:39:42.498 --> 00:39:47.889
Ne mislim da bi bilo moralno opravdano,
ali pitam se ...

00:39:47.889 --> 00:39:50.650
Čak i tada, ne bi bilo?

00:39:50.650 --> 00:39:52.490
Ne.

00:39:52.489 --> 00:39:54.568
Vi mislite da čak i sa njegovim pristankom
to ne bi bilo moralno opravdano?

00:39:54.568 --> 00:39:56.369
Ima li ljudi koji misle ...

00:39:56.369 --> 00:39:57.200
koji žele preuzeti Kathleeninu
ideju pristanka

00:39:57.199 --> 00:40:01.688
i koji misle da bi to tada bilo
moralno opravdano?

00:40:01.688 --> 00:40:05.868
Dignite ruke, ako bi bilo?
Ako mislite da bi bilo?

00:40:05.869 --> 00:40:07.588
To je vrlo zanimljivo.

00:40:07.588 --> 00:40:09.168
Zašto bi pristanak
predstavljao moralnu razliku?

00:40:09.168 --> 00:40:15.888
Zašto bi?

00:40:15.889 --> 00:40:18.509
Ja samo mislim ako je to njegova
vlastita originalna ideja,

00:40:18.509 --> 00:40:20.969
njegova ideja od početka,

00:40:20.969 --> 00:40:23.778
onda bi to bila jedina situacija
u kojoj bi ja to smatrala prihvatljivim.

00:40:23.778 --> 00:40:25.940
Jer na taj način ne možete tvrditi
da je bio pod pritiskom.

00:40:28.358 --> 00:40:30.579
Zante, tri protiv jednoga
ili bilo koji omjer bio.

00:40:30.579 --> 00:40:32.759


00:40:32.759 --> 00:40:34.070
I mislim ako on odlučuje da daje svoj život,
onda je njegova volja da se žrtvuje,

00:40:34.070 --> 00:40:38.009


00:40:38.009 --> 00:40:42.668
što neki ljudi mogu smatrati 
vrijednim divljenja,

00:40:42.668 --> 00:40:45.449
a drugi se mogu ne slagati s tom odlukom.

00:40:45.449 --> 00:40:49.099
Dakle, ako je on nadošao na tu ideju,

00:40:49.099 --> 00:40:52.820
to je jedina vrsta pristanka
u koju se možemo pouzdati, moralno,

00:40:52.820 --> 00:40:55.359
onda bi to bilo u redu?

00:40:55.358 --> 00:40:57.268


00:40:57.268 --> 00:40:59.788
U protivnom bilo bi to nešto kao
iznuđeni pristanak u tim okolnostima,

00:40:59.789 --> 00:41:01.469
mislite?

00:41:01.469 --> 00:41:05.278


00:41:05.278 --> 00:41:07.349
Da li itko misli da čak i 
Parkerov pristanak

00:41:07.349 --> 00:41:10.979


00:41:10.978 --> 00:41:13.419
ne bi opravdao njihovo ubojstvo?

00:41:13.420 --> 00:41:15.479


00:41:15.478 --> 00:41:18.088
Tko tako misli?

00:41:18.088 --> 00:41:19.538
Recite nam zašto, ustanite.

00:41:19.539 --> 00:41:21.260
Mislim da bi Parker bio ubijen u nadi
da će drugi članovi posade biti spašeni,

00:41:21.260 --> 00:41:22.319


00:41:22.318 --> 00:41:26.558


00:41:26.559 --> 00:41:29.250
pa onda nema definitivnog razloga
da on bude ubijen

00:41:29.250 --> 00:41:31.199
jer ne znate kada će oni biti spašeni.

00:41:31.199 --> 00:41:35.809
Pa ako ga ubijete i to bude uzalud,

00:41:35.809 --> 00:41:38.039
hoćete li nastaviti ubijati članove 
posade i na kraju nitko neće ostati?

00:41:38.039 --> 00:41:40.309
Jer netko će na koncu umrijeti.

00:41:40.309 --> 00:41:44.199
Pa, moralna logika situacije
izgleda da je takva.

00:41:44.199 --> 00:41:45.829
Da bi oni nadalje odabirali najslabije,
jednog po jednog,

00:41:45.829 --> 00:41:50.318


00:41:50.318 --> 00:41:51.818
dok ne bi bili spašeni.

00:41:51.818 --> 00:41:57.679
A u ovom slučaju, na sreću, bili su spašeni
kad ih još bar troje bilo živo.

00:41:57.679 --> 00:41:58.880
Da je Parker da svoj pristanak,

00:41:58.880 --> 00:42:01.298


00:42:01.298 --> 00:42:04.068
bili tada bilo u redu ili ne?

00:42:04.068 --> 00:42:06.329
Ne, još uvijek ne bi bilo u redu.

00:42:06.329 --> 00:42:08.030
Recite nam zašto ne bi bilo u redu?

00:42:08.030 --> 00:42:10.028
Prije svega ja vjerujem da je kanibalizam
moralno neispravan

00:42:10.028 --> 00:42:13.228


00:42:13.228 --> 00:42:14.509
i ne biste smjeli jesti
ljudsko biće ni u kom slučaju.

00:42:14.510 --> 00:42:17.449


00:42:17.449 --> 00:42:19.380
Dakle, kanibalizam je moralno nedopušten
izvan ...

00:42:19.380 --> 00:42:22.400
Dakle, čak i u scenariju
u kojem bi se čekalo da netko umre

00:42:22.400 --> 00:42:24.568


00:42:24.568 --> 00:42:27.018
još uvijek bi to bilo nedopušteno?

00:42:27.018 --> 00:42:27.929
Da, za mene osobno.

00:42:27.929 --> 00:42:29.739
Čini mi se da to sve ovisi
o osobnom moralu.

00:42:29.739 --> 00:42:31.199


00:42:31.199 --> 00:42:35.288
To je tek moje mišljenje.

00:42:35.289 --> 00:42:39.339
Naravno, drugi ljudi se neće složiti ...

00:42:39.338 --> 00:42:41.498
Pa da vidimo, da čujemo koja su 
njihova neslaganja

00:42:41.498 --> 00:42:42.639
i onda ćemo vidjeti da li imaju
dovoljne razloge da vas razuvjere.

00:42:42.639 --> 00:42:44.259


00:42:44.259 --> 00:42:46.228


00:42:46.228 --> 00:42:48.358


00:42:48.358 --> 00:42:50.098


00:42:50.099 --> 00:42:53.249
Ima li netko tko bi mogao objasniti,
vi koji ste skloni pristanku,

00:42:53.248 --> 00:42:57.908


00:42:57.909 --> 00:42:59.778
možete li objasniti zašto pristanak
čini takvu moralnu razliku.

00:42:59.778 --> 00:43:02.028


00:43:02.028 --> 00:43:03.358


00:43:03.358 --> 00:43:05.650
Što je s idejom lutrije?

00:43:05.650 --> 00:43:08.930
Da li se to računa kao pristanak?

00:43:08.929 --> 00:43:11.308
Sjetite se, na početku Dudley je
predložio lutriju.

00:43:11.309 --> 00:43:13.839
Pretpostavimo da su se složili
s lutrijom,

00:43:13.838 --> 00:43:16.338


00:43:16.338 --> 00:43:17.369


00:43:17.369 --> 00:43:20.798
koliko vas bi tada reklo,
to je bilo u redu.

00:43:20.798 --> 00:43:23.929
Pretpostavimo da su vukli slamku,
mali od palube je izgubio i priča ide dalje.

00:43:23.929 --> 00:43:25.380


00:43:25.380 --> 00:43:32.380
Koliko ljudi bi reklo
da je bilo moralno dopušteno?

00:43:33.199 --> 00:43:37.030
Brojevi rastu kad dodamo lutriju.
Da čujemo jednog od vas

00:43:37.030 --> 00:43:41.609
za kojega bi lutrija činila
moralnu razliku?

00:43:41.608 --> 00:43:43.458
Zašto bi?

00:43:43.458 --> 00:43:44.739
Mislim da ključni element koji
po meni to čini zločinom

00:43:44.739 --> 00:43:45.718


00:43:45.719 --> 00:43:47.858


00:43:47.858 --> 00:43:53.848
je ideja da su oni u jednom času odlučili
da su njihovi životi važniji od njegovog,

00:43:53.849 --> 00:43:56.609
a mislim da je to zapravo
osnova svakog zločina.

00:43:56.608 --> 00:43:57.688
To je kao: moje potrebe, moje želje
važnije su od tvojih i moje imaju prednost.

00:43:57.688 --> 00:44:01.949
A da su imali lutriju gdje su svi suglasni
da netko mora umrijeti

00:44:01.949 --> 00:44:04.798


00:44:04.798 --> 00:44:06.478


00:44:06.478 --> 00:44:09.239
to je onda kao da se svi žrtvuju
da spase ostale.

00:44:09.239 --> 00:44:11.008


00:44:11.009 --> 00:44:12.949
Onda bi to bilo u redu?

00:44:12.949 --> 00:44:15.880
Malo groteskno, ali ...

00:44:15.880 --> 00:44:18.959
Ali moralno prihvatljivo?

00:44:18.958 --> 00:44:22.688
Da.

00:44:22.688 --> 00:44:25.578
A kako se ti zoveš?

00:44:25.579 --> 00:44:27.329
Matt.

00:44:27.329 --> 00:44:31.389
Znači Matt ono što tebe muči nije kanibalizam
nego izostanak propisanog postupka?

00:44:31.389 --> 00:44:34.689
Pretpostavljam da bi se moglo tako reći.

00:44:34.688 --> 00:44:38.170
A može li netko, tko se slaže s Mattom

00:44:38.170 --> 00:44:40.499
reći malo više o tome zašto bi lutrija,

00:44:40.498 --> 00:44:41.378
po vašem mišljenju, činila to
moralno dopustivim?

00:44:41.378 --> 00:44:43.690


00:44:43.690 --> 00:44:47.099


00:44:47.099 --> 00:44:50.979


00:44:50.978 --> 00:44:55.568
Kako sam ja to prvobitno razumijela,
malog od palube nikada nisu konzultirali

00:44:55.568 --> 00:44:56.398


00:44:56.398 --> 00:45:00.478
o tome da li će mu se ili ne,
nešto dogoditi,

00:45:00.478 --> 00:45:01.088
čak ni da li će sudjelovati u lutriji,

00:45:01.088 --> 00:45:04.420
jednostavno je bilo odlučeno
da je on taj koji će umrijeti.

00:45:04.420 --> 00:45:08.170
Točno, to se dogodilo u stvarnom slučaju,

00:45:08.170 --> 00:45:11.900
ali da je bila lutrija i svi su se složili
oko procedure, mislite da bi bilo u redu?

00:45:11.900 --> 00:45:13.539


00:45:13.539 --> 00:45:16.418
Točno, jer onda svi znaju 
da će se dogoditi smrt,

00:45:16.418 --> 00:45:17.079
dok mali od palube nije znao
čak ni da se vodi ta rasprava.

00:45:17.079 --> 00:45:18.878


00:45:18.878 --> 00:45:21.038


00:45:21.039 --> 00:45:21.919
Nije bilo nikakvog upozorenja njemu

00:45:21.918 --> 00:45:23.578
da bi znao: 'Hej, ja sam taj koji umire!'.

00:45:23.579 --> 00:45:28.829
Dobro, pretpostavimo da se svi slažu
s lutrijom, lutrija se održi,

00:45:28.829 --> 00:45:35.089
mali od palube gubi,
ali se predomisli.

00:45:35.088 --> 00:45:40.989
Već ste odlučili, to je kao 
usmeni ugovor,

00:45:40.989 --> 00:45:45.139
ne možete odustati od toga,
odluka je donesena.

00:45:45.139 --> 00:45:45.999
Da znate da umirete kako bi drugi
mogli živjeti vi bi ...

00:45:45.998 --> 00:45:47.688
Da je umro netko drugi 
znate da bi vi konzumirali njega, pa ...

00:45:47.688 --> 00:45:51.969


00:45:51.969 --> 00:45:57.429
Ali onda bi on mogao reći:
'Znam, ali ja sam izgubio.'

00:45:57.429 --> 00:46:01.939
Ja samo mislim da je baš u tome
moralni spor,

00:46:01.938 --> 00:46:04.298
da nije konzultiran mali od palube
i to je najjezivije

00:46:04.298 --> 00:46:08.909
da on uopće nije imao pojma
što se zbiva.

00:46:08.909 --> 00:46:10.599
Da je on znao što se zbiva
bilo bi malo razumljivije.

00:46:10.599 --> 00:46:13.109


00:46:13.108 --> 00:46:14.509
Dobro, sada želim čuti ...

00:46:14.510 --> 00:46:17.049
Dakle, postoje neki koji misle

00:46:17.048 --> 00:46:18.708
da je to moralno dopustivo,
ali samo oko 20% vas

00:46:18.708 --> 00:46:24.048


00:46:24.048 --> 00:46:26.559
na čelu s Marcusom.

00:46:26.559 --> 00:46:28.439
Onda postoje neki koji kažu,

00:46:28.438 --> 00:46:30.208
pravi problem ovdje je
izostanak suglasnosti,

00:46:30.208 --> 00:46:32.838
bilo suglasnosti o lutriji, fer proceduri

00:46:32.838 --> 00:46:37.139
ili, Katheenina ideja, 
suglasnosti u času smrti.

00:46:37.139 --> 00:46:38.588


00:46:38.588 --> 00:46:39.690


00:46:39.690 --> 00:46:40.749


00:46:40.748 --> 00:46:42.928


00:46:42.929 --> 00:46:45.139


00:46:45.139 --> 00:46:48.318
A ako dodamo suglasnost onda je više ljudi
sklono žrtvu smatrati moralno opravdanom.

00:46:48.318 --> 00:46:49.019


00:46:49.019 --> 00:46:51.889


00:46:51.889 --> 00:46:54.528


00:46:54.528 --> 00:46:56.639
Sada bih na koncu želio čuti
one od vas koji misle

00:46:56.639 --> 00:46:58.548


00:46:58.548 --> 00:47:00.199
da čak i s pristankom,
čak i s lutrijom,

00:47:00.199 --> 00:47:01.898


00:47:01.898 --> 00:47:02.519
čak i s Parkerovim zadnjim
promrmljanim riječima suglasnosti,

00:47:02.519 --> 00:47:04.579


00:47:04.579 --> 00:47:06.950


00:47:06.949 --> 00:47:08.018
u zadnjem času,

00:47:08.018 --> 00:47:09.179


00:47:09.179 --> 00:47:10.838
to biipak bilo neispravno.

00:47:10.838 --> 00:47:12.639
I zašto bi to bilo neispravno?

00:47:12.639 --> 00:47:14.248


00:47:14.248 --> 00:47:16.998
To želim čuti.

00:47:16.998 --> 00:47:18.818
Pa, cijelo vrijeme sam naginjala
kategoričkom moralnom rasuđivanju

00:47:18.818 --> 00:47:22.639


00:47:22.639 --> 00:47:25.568
i mislim da postoji mogućnost
da bi se složila s idejom lutrije

00:47:25.568 --> 00:47:29.608
i da se onda gubitnik ubije sam,

00:47:29.608 --> 00:47:31.440


00:47:31.440 --> 00:47:32.749


00:47:32.748 --> 00:47:33.679


00:47:33.679 --> 00:47:37.358
tako da onda to ne bi bio čin ubojstva,
no ipak mislim da čak i na taj način

00:47:37.358 --> 00:47:42.278
to je pod prisilom.

00:47:42.278 --> 00:47:43.338
I također mislim da nema nikakvog kajanja

00:47:43.338 --> 00:47:44.909
Kao što Dudley piše u svom dnevniku: 
'Jeli smo svoj doručak.'

00:47:44.909 --> 00:47:47.659
Izgleda kao da je on kao -Oh, ...

00:47:47.659 --> 00:47:51.440
Znate, cijela ideja nevrednovanja
tuđeg života.

00:47:51.440 --> 00:47:53.639
Eto zbog toga mi se čini da trebam
zauzeti kategorički stav.

00:47:53.639 --> 00:47:57.969
Želite baciti knjigu na njega?

00:47:57.969 --> 00:48:02.298
Zato što se ne kaje i nema osjećaj
da je učinio išta loše.

00:48:02.298 --> 00:48:06.969
Točno.

00:48:06.969 --> 00:48:08.769
Ima li još branitelja

00:48:08.768 --> 00:48:13.268
koji kažu da je to jednostavno
kategorički neispravno, sa ili bez suglasnosti.

00:48:13.268 --> 00:48:17.288
Da, ustanite. Zašto?

00:48:17.289 --> 00:48:21.829
Mislim da nesumnjivo, kako je
oblikovano naše društvo, ubojstvo je ubojstvo

00:48:21.829 --> 00:48:24.780
na svaki način, a naše društvo
na ubojstvo gleda uvijek jednako

00:48:24.780 --> 00:48:27.119
i mislim da nema razlike
u bilo kojem slučaju.

00:48:27.119 --> 00:48:30.489
Dobro, da vas pitam nešto?

00:48:30.489 --> 00:48:33.028
Tri života su u pitanju,
nasuprot jednom,

00:48:33.028 --> 00:48:34.509
taj jedan, mali od palube,
nije imao nikoga od obitelji,

00:48:34.509 --> 00:48:38.739
nitko nije ovisio o njemu,

00:48:38.739 --> 00:48:41.418
ova trojica su imala obitelji
kod kuće u Engleskoj, ovisili su o njima,

00:48:41.418 --> 00:48:43.328
imali su žene i djecu.

00:48:43.329 --> 00:48:44.989
Sjetite se Benthama.

00:48:44.989 --> 00:48:48.048
Bentham kaže moramo uzeti u obzir
dobrobit, korisnost, sreću svakoga.

00:48:48.048 --> 00:48:51.288
Moramo sve to zbrojiti, pa onda to nisu
samo brojevi tri prema jedan,

00:48:51.289 --> 00:48:54.640


00:48:54.639 --> 00:48:58.759
to su također svi ti ljudi kod kuće.

00:48:58.759 --> 00:49:00.909
Ustvari, londonske novine toga vremena
i javno mnijenje suosjećali su s njima,

00:49:00.909 --> 00:49:04.248


00:49:04.248 --> 00:49:05.478
Dudleyem i Stephensom,

00:49:05.478 --> 00:49:07.919
a novine su rekle - da nisu bili
motivirani ljubavlju i brigom

00:49:07.920 --> 00:49:08.280


00:49:08.280 --> 00:49:09.640


00:49:09.639 --> 00:49:13.489
za svoje voljene kod kuće
sigurno to ne bi bili učinili.

00:49:13.489 --> 00:49:15.969
Dobro, ali kako se to razlikuje od 
ljudi na uglu

00:49:15.969 --> 00:49:17.369


00:49:17.369 --> 00:49:21.108
koji imaju istu želju da prehrane svoje
obitelji? Ja mislim da nema razlike.

00:49:21.108 --> 00:49:25.279
Mislim da u svakom slučaju ako ja ubijem vas
da bi popravio svoj status, to je ubojstvo

00:49:25.280 --> 00:49:28.430
i mislim da to trebamo gledati
u istom svjetlu.

00:49:28.429 --> 00:49:30.278
Umjesto da kriminaliziramo
određene aktivnosti

00:49:30.278 --> 00:49:33.760
i neke stvari prikazujemo više nasilne
i surovije

00:49:33.760 --> 00:49:36.760
kad je u tom istom slučaju to isto,
sve je to isti čin

00:49:36.760 --> 00:49:40.150
i mentalitet koji ide s ubojstvom,
potreba da se nahrane svoje obitelji.

00:49:40.150 --> 00:49:43.028
Pretpostavimo da ih nije bilo tri,
pretpostavimo da ih je bilo 30, 300.

00:49:43.028 --> 00:49:44.608


00:49:44.608 --> 00:49:47.358
Jedan život da se spasi tri stotine.

00:49:47.358 --> 00:49:48.349
Ili u vrijeme rata, tri tisuće ...

00:49:48.349 --> 00:49:49.589


00:49:49.590 --> 00:49:51.039
Ili pretpostavimo da su ulozi čak i veći.

00:49:51.039 --> 00:49:52.778
Pretpostavimo da su ulozi
čak i veći.

00:49:52.778 --> 00:49:54.608
Misllim da je to još uvijek ista stvar.

00:49:54.608 --> 00:49:58.108
Mislite li da je Bentham imao krivo
kad je rekao da je ispravno postupati tako

00:49:58.108 --> 00:49:58.929
da se zbroji skupna sreća?

00:49:58.929 --> 00:50:02.479
Mislite da nije u pravu?

00:50:02.478 --> 00:50:06.728
Ne mislim da je u krivu, ali mislim
da je ubojstvo ubojstvo u svakom slučaju.

00:50:06.728 --> 00:50:09.568
Pa onda Bentham mora biti u krivu!

00:50:09.568 --> 00:50:12.818
Ako ste vi u pravu, on je u krivu!

00:50:12.818 --> 00:50:14.358
Dobro, on je u krivu.

00:50:14.358 --> 00:50:16.389
U redu je, hvala vam, bilo je dobro.

00:50:16.389 --> 00:50:19.728
Odmaknimo se od ove diskusije

00:50:19.728 --> 00:50:23.259
i uočimo koliko smo prigovora čuli
u vezi onoga što su činili.

00:50:23.259 --> 00:50:26.048
Čuli smo neke obrane
toga što su učinili.

00:50:26.048 --> 00:50:28.509
Obrana se odnosi na potrebu,
njihove kobne okolnosti

00:50:28.509 --> 00:50:28.918


00:50:28.918 --> 00:50:32.588


00:50:32.588 --> 00:50:33.409
i, barem implicitno, ideju
da su brojevi važni.

00:50:33.409 --> 00:50:36.018


00:50:36.018 --> 00:50:37.858
I ne samo da su važni brojevi,
nego su važni i širi učinci,

00:50:37.858 --> 00:50:40.380


00:50:40.380 --> 00:50:43.459
njihove obitelji kod kuće,
oni koji ovise o njima.

00:50:43.458 --> 00:50:44.768
Parker je bio siroče,
nikome neće nedostajati.

00:50:44.768 --> 00:50:47.978


00:50:47.978 --> 00:50:49.578
Pa, ako sve zbrojite,
ako pokušate izračunati

00:50:49.579 --> 00:50:50.829


00:50:50.829 --> 00:50:52.649


00:50:52.648 --> 00:50:53.998
bilancu sreće i patnje,

00:50:53.998 --> 00:50:56.598


00:50:56.599 --> 00:50:58.838
mogli biste imati osnovu da kažete
da je ono što su učinili ispravno.

00:50:58.838 --> 00:51:02.768


00:51:02.768 --> 00:51:09.468
Onda smo čuli bar tri različite
vrste prigovora.

00:51:09.469 --> 00:51:11.690
Čuli prigovor koji kaže,
ono što su učinili kategorički je neispravno,

00:51:11.690 --> 00:51:14.108
upravo ovdje, na kraju,

00:51:14.108 --> 00:51:15.750


00:51:15.750 --> 00:51:17.389
kategorički neispravno.

00:51:17.389 --> 00:51:19.820
Ubojstvo je ubojstvo,
uvijek je neispravno,

00:51:19.820 --> 00:51:20.969
čak i ako povećava ukupnu sreću
društva.

00:51:20.969 --> 00:51:23.349


00:51:23.349 --> 00:51:25.639


00:51:25.639 --> 00:51:28.499
Kategorički prigovor,

00:51:28.498 --> 00:51:30.738
No, još uvijek nam ostaje istražiti
zašto je ubojstvo kategorički neispravno.

00:51:30.739 --> 00:51:32.749


00:51:32.748 --> 00:51:35.448


00:51:35.449 --> 00:51:38.579
Da li je to zato jer čak i mali od palube
imaju određena fundamentalna prava?

00:51:38.579 --> 00:51:42.339


00:51:42.338 --> 00:51:44.400
A ako je to razlog,

00:51:44.400 --> 00:51:47.880
odakle proizlaze ta prava
ako ne iz ideje veće dobrobiti

00:51:47.880 --> 00:51:53.209
ili korisnosti ili sreće?

00:51:53.208 --> 00:51:56.308
Pitanje broj jedan.

00:51:56.309 --> 00:51:58.449
Drugi su rekli, lutrija bi činila razliku,
fer procedura,

00:51:58.449 --> 00:52:00.039


00:52:00.039 --> 00:52:05.949
rekao je Matt.

00:52:05.949 --> 00:52:08.769
I neki ljudi su naginjali tome.

00:52:08.768 --> 00:52:12.188
To nije točno kategorički prigovor,

00:52:12.188 --> 00:52:13.828
nego kaže, svi se trebaju računati
kao jednaki,

00:52:13.829 --> 00:52:16.798


00:52:16.798 --> 00:52:18.469
čak iako na koncu jedan može
biti žrtvovan za opću dobrobit.

00:52:18.469 --> 00:52:20.769


00:52:20.768 --> 00:52:23.288


00:52:23.289 --> 00:52:26.059
To nam ostavlja još jedno pitanje
za istraživanje.

00:52:26.059 --> 00:52:29.670
Zašto sporazum o određenoj proceduri,
čak i fer proceduri,

00:52:29.670 --> 00:52:31.969


00:52:31.969 --> 00:52:34.739
opravdava bilo koji rezultat
koji proizlazi iz izvođenja te procedure?

00:52:34.739 --> 00:52:38.088


00:52:38.088 --> 00:52:39.898
Pitanje broj dva.

00:52:39.898 --> 00:52:42.398
I pitanje broj tri,

00:52:42.398 --> 00:52:45.338
osnovna ideja pristanka.

00:52:45.338 --> 00:52:48.528
Kathleen nas je navela na to.

00:52:48.528 --> 00:52:52.719
Da se mali od palube složio samovoljno,
a ne pod pritiskom,

00:52:52.719 --> 00:52:54.499


00:52:54.498 --> 00:52:57.068
kao ššto je bilo dodano,

00:52:57.068 --> 00:53:01.918
onda bi bilo u redu oduzeti mu život
da bi se spasili ostali.

00:53:01.918 --> 00:53:04.900
Čak je više ljudi prihvatilo tu ideju,

00:53:04.900 --> 00:53:06.630
ali iz toga proizlazi
treće filozofsko pitanje.

00:53:06.630 --> 00:53:08.528


00:53:08.528 --> 00:53:11.009
Kakvo je to moralno djelovanje
pristanka?

00:53:11.009 --> 00:53:12.838


00:53:12.838 --> 00:53:14.438


00:53:14.438 --> 00:53:16.978
Zašto čin suglasnosti
čini takvu moralnu razliku

00:53:16.978 --> 00:53:19.188


00:53:19.188 --> 00:53:23.818
da jedan čin koji bi bio neispravan,
oduzimanje života,

00:53:23.818 --> 00:53:25.369
bez suglasnosti je moralno dopustivo
uz suglasnost?

00:53:25.369 --> 00:53:26.358


00:53:26.358 --> 00:53:29.619


00:53:29.619 --> 00:53:31.699
Da bismo razmotrili ta tri pitanja
morat ćemo čitati neke filozofe,

00:53:31.699 --> 00:53:34.108


00:53:34.108 --> 00:53:35.728
a od sljedećeg puta počet ćemo čitati
Benthama i Johna Stewarta Milla

00:53:35.728 --> 00:53:36.939
filozofe utilitarizma.

00:53:36.940 --> 00:53:37.720


00:53:37.719 --> 00:53:43.798


00:53:43.798 --> 00:53:47.298


00:53:43.798 --> 00:53:47.298


00:53:49.869 --> 00:53:56.869


00:54:36.219 --> 00:54:40.269


00:54:40.268 --> 00:54:41.678