0:00:07.266,0:00:10.428
Od świata oddziela cię powłoka

0:00:10.428,0:00:13.437
stanowiąca 16% wagi ciała.

0:00:13.437,0:00:17.087
To skóra, czyli twój największy narząd,

0:00:17.087,0:00:22.468
który po rozłożeniu zajmowałby[br]blisko 1,7 metra kwadratowego.

0:00:22.468,0:00:26.527
Jego zadanie wydaje się oczywiste:[br]ma chronić wnętrzności.

0:00:26.527,0:00:28.317
Jeśli spojrzeć głębiej,

0:00:28.317,0:00:32.177
okaże się, że to nie jedyne jej zadanie.

0:00:32.177,0:00:33.978
Zacznijmy od podstaw.

0:00:33.978,0:00:37.557
Skóra to podstawa układu pokrywowego,

0:00:37.557,0:00:44.158
w którego skład wchodzą również włosy,[br]paznokcie oraz specjalne gruczoły i nerwy.

0:00:44.158,0:00:45.788
Tworzą ją trzy warstwy:

0:00:45.788,0:00:46.948
naskórek,

0:00:46.948,0:00:47.997
skóra właściwa

0:00:47.997,0:00:49.229
i tkanka podskórna.

0:00:49.229,0:00:53.738
W najcieńszym odcinku[br]skóra ma grubość pół milimetra,

0:00:53.738,0:00:57.019
a w najgrubszym - do czterech milimetrów.

0:00:57.019,0:00:59.789
Skóra pełni także trzy ważne funkcje:

0:00:59.789,0:01:00.746
ochronę,

0:01:00.746,0:01:01.714
regulację

0:01:01.714,0:01:04.768
i czucie, nawet za cenę urazu.

0:01:04.768,0:01:09.579
Codziennie jej ogromna powierzchnia[br]przetwarza tysiące

0:01:09.579,0:01:11.747
bodźców fizycznych,

0:01:11.747,0:01:15.746
głównie polegając na dużych[br]i wrażliwych na dotyk

0:01:15.746,0:01:17.959
komórkach Merkla.

0:01:17.959,0:01:19.631
W samych opuszkach palców

0:01:19.631,0:01:24.599
na każdy centymetr kwadratowy skóry[br]przypada 750 komórek Merkla

0:01:24.599,0:01:29.709
razem z ponad 2500 receptorów[br]składających się na zmysł dotyku.

0:01:29.709,0:01:34.038
Powierzchnia skóry jest też[br]pierwszą linią obrony organizmu.

0:01:34.038,0:01:38.349
Bez niej człowiek byłby tylko[br]wilgotną masą tkanek i płynów

0:01:38.349,0:01:41.059
podatną na niebezpieczeństwa.

0:01:41.059,0:01:44.341
Skóra zabezpiecza wnętrzności

0:01:44.341,0:01:47.036
oraz pochłania ciśnienie i wstrząsy

0:01:47.036,0:01:51.120
za pomocą elastycznego kolagenu,[br]z którego składa się skóra właściwa.

0:01:51.120,0:01:55.791
Główne komórki naskórka[br]nazywają się keratynocytami

0:01:55.791,0:01:58.812
i są zastępowane nowymi[br]co cztery tygodnie.

0:01:58.812,0:02:04.071
Nowe komórki wypychają stare[br]do górnych części naskórka.

0:02:04.071,0:02:06.322
Wędrując do góry,

0:02:06.322,0:02:09.991
wypełniają się utwardzonym białkiem[br]nazywanym keratyną.

0:02:09.991,0:02:11.511
Po dotarciu na wierzch

0:02:11.511,0:02:15.261
tworzą ciasną, wodoodporną warstwę,

0:02:15.261,0:02:18.772
trudną do pokonania dla drobnoustrojów.

0:02:18.772,0:02:21.864
Jednak jeśli któryś z nich się przebije,

0:02:21.864,0:02:24.332
natrafia na komórki Langerhansa,

0:02:24.332,0:02:28.136
które wykrywają atak cząsteczek

0:02:28.136,0:02:32.785
i informują o nich limfocyty T[br]z układu odpornościowego,

0:02:32.785,0:02:36.172
a te inicjują odpowiedź odpornościową.

0:02:36.172,0:02:38.838
Kluczowym elementem tej odpowiedzi

0:02:38.838,0:02:42.335
są tysiące gatunków mikroorganizmów

0:02:42.335,0:02:43.695
na odkrytej skórze,

0:02:43.695,0:02:44.694
tej zgiętej

0:02:44.694,0:02:47.085
i tej popękanej.

0:02:47.085,0:02:50.023
Razem z bakteriami i grzybami

0:02:50.023,0:02:51.575
rozwijają się w łoju skórnym,

0:02:51.575,0:02:54.975
oleistej substancji wydzielanej[br]na powierzchnię skóry

0:02:54.975,0:02:58.595
przez gruczoły łojowe[br]mieszczące się w skórze właściwej.

0:02:58.595,0:03:03.596
Utrzymują one system odpornościowy[br]w stanie ciągłego czuwania,

0:03:03.596,0:03:08.647
żeby mógł zareagować,[br]kiedy organizm będzie zagrożony.

0:03:08.647,0:03:10.297
Poza ochroną

0:03:10.297,0:03:15.206
skóra pomaga też[br]w regulacji temperatury ciała,

0:03:15.206,0:03:17.916
co działa bardzo podobnie.

0:03:17.916,0:03:21.266
Nerwy wykrywają,[br]czy skóra jest ciepła, czy zimna,

0:03:21.266,0:03:24.126
i przekazują te informacje do mózgu.

0:03:24.126,0:03:27.327
Wtedy mózg każe odpowiednim[br]naczyniom krwionośnym

0:03:27.327,0:03:29.947
rozszerzyć się,[br]jeśli ciało jest za ciepłe,

0:03:29.947,0:03:32.426
co uwalnia przez skórę ciepło z krwi,

0:03:32.426,0:03:36.937
albo zwęzić się, jeśli ciało jest zimne,[br]co pozwala zachować ciepło.

0:03:36.937,0:03:42.327
Cały czas nawet 25% krwi organizmu[br]krąży w skórze właściwej,

0:03:42.327,0:03:45.267
dzięki czemu ten proces [br]jest bardzo efektywny.

0:03:45.267,0:03:46.638
W ciepłych warunkach

0:03:46.638,0:03:51.257
gruczoły potowe wydzielają[br]pot przez pory na powierzchnię,

0:03:51.257,0:03:53.449
oddając ciepło z organizmu.

0:03:53.449,0:03:58.318
Włosy też mogą służyć do utrzymywania[br]albo oddawania ciepła.

0:03:58.318,0:04:01.440
Średnio człowiek ma[br]5 milionów mieszków włosowych

0:04:01.440,0:04:03.496
osadzonych na całym ciele

0:04:03.496,0:04:06.705
z wyjątkiem powierzchni[br]przednich dłoni i podeszew stóp.

0:04:06.705,0:04:10.285
Od 90 do 150 tysięcy z nich[br]jest na twojej głowie,

0:04:10.285,0:04:13.506
gdzie pomaga chronić jej powierzchnię

0:04:13.506,0:04:16.426
przed uszkodzeniami[br]i oparzeniami słonecznymi.

0:04:16.426,0:04:19.788
Kiedy marzniesz, małe mięśnie[br]nazywane przywłośnymi

0:04:19.788,0:04:23.376
powodują wyprostowanie się[br]włosów na ciele.

0:04:23.376,0:04:29.017
Zjawisko to znane jest jako gęsia skórka[br]i pozwala ciepłu zostać pod skórą.

0:04:29.017,0:04:31.648
Skóra to nie tylko zwykła tarcza.

0:04:31.648,0:04:35.416
Pozwala też reagować na świat[br]i rozumieć jego działanie.

0:04:35.416,0:04:39.297
Jej wielofunkcyjna warstwa[br]chłodzi i utrzymuje ciepło.

0:04:39.297,0:04:42.270
Układ pokrywowy wydaje się powierzchowny,

0:04:42.270,0:04:44.917
ale tylko dlatego,[br]że nie znamy jego wnętrza.