WEBVTT

00:00:00.500 --> 00:00:04.930
လူေျပာအမ်ားဆုံးအေၾကာင္းရင္းေတြထဲက

00:00:04.930 --> 00:00:09.180
ပထမကမၻာစစ္ျဖစ္ပြားေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းတစ္ခုကေတာ့

00:00:09.180 --> 00:00:11.499
ဥေရာပေတာင္ပုိင္းက ေဒသတြင္းပဋိပကၡတစ္ရပ္ကေန

00:00:11.499 --> 00:00:13.269
မဟာမိတ္စုဖြဲ႔မႈပဲျဖစ္ပါတယ္။

00:00:13.269 --> 00:00:17.390
ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာစုဖြဲ႔ခဲ့တဲ့ ဒီမဟာမိတ္စုဖြဲ႕မႈကေန ပထမကမၻာစစ္ကုိျဖစ္ပြားေစခဲ့ပါတယ္။

NOTE Paragraph

00:00:17.390 --> 00:00:21.099
ဒီအေၾကာင္းကုိနားလည္ေအာင္ ပထမကမၻာစစ္ျဖစ္ေစခဲ့တဲ့ မဟာမိတ္အုပ္စု၀င္ေတြကုိ ေဖာ္ျပခ်င္ပါတယ္။

00:00:21.099 --> 00:00:24.220
ဒါကေတာ့ အက်ဥ္းခ်ဳံးေဖာ္ျပခ်က္ပဲျဖစ္ပါတယ္။

00:00:24.220 --> 00:00:28.079
အနည္းအက်ဥ္း ပါ၀င္ပတ္သက္တဲ့ တစ္ျခားႏုိင္ငံေတြလည္း ရွိပါတယ္။

00:00:28.079 --> 00:00:29.859
ဒါေပမဲ့ ဥေရာပႏုိင္ငံေတြအားလုံး

00:00:29.859 --> 00:00:31.500
အခ်င္းခ်င္းစစ္ခင္းခဲ့ရတဲ့

00:00:31.500 --> 00:00:35.460
၁၉၄၁ ခုႏွစ္ စစ္ပြဲမွာ တုိက္႐ုိက္ပါ၀င္ခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံေတြကုိပဲ

00:00:35.460 --> 00:00:36.550
ေဖာ္ျပလုိက္ပါတယ္။

00:00:36.550 --> 00:00:40.750
ဆုိေတာ့ အေနာက္ကုိ ၇၅ ႏွစ္ ျပန္သြားရေအာင္။

00:00:40.750 --> 00:00:42.209
ပထမကမၻာစစ္က ၁၉၁၄ မွာျဖစ္ပြား ခဲ့ပါတယ္။

00:00:42.209 --> 00:00:45.749
ဒီမတုိင္ခင္ ၇၅ ႏွစ္တုန္းက ၁၈၃၇ ခုႏွစ္မွာေတာ့

00:00:45.749 --> 00:00:47.220
လန္ဒန္စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆုိခဲ့တယ္။

00:00:47.220 --> 00:00:51.120
အဲဒီ လန္ဒန္စာခ်ဳပ္ေၾကာင့္ အဆင္ေျပသြားတာေတြက အမ်ားႀကီးပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီထဲက

00:00:51.120 --> 00:00:53.570
ၿဗိတိသွ်က ၾကားေနႏုိင္ငံျဖစ္တဲ့ ေဘဂ်ီယန္ႏုိင္ငံကုိအကာအကြယ္ေပးဖုိ႔ေဖာ္ျပထားတဲ့

00:00:53.570 --> 00:00:58.500
အပုိဒ္ ၇ က ပထမကမၻာစစ္ျဖစ္ဖုိ႔ အေၾကာင္းရင္းျဖစ္လာခဲ့တယ္။

00:00:58.500 --> 00:01:00.663
တကယ္လုိ႔မ်ား သင့္အေနနဲ႔ ဒီအေပၚမွာ မယုံရင္ေတာ့ “ေဟး…… ဒါက ၇၅ ႏွစ္စာခ်ဳပ္ပဲေလ။

00:01:00.663 --> 00:01:02.826
ဘာလုိ႔ေရးႀကီးခြင္က်ယ္ေျပာေနဖုိ႔လုိေသးလဲ” လုိ႔ေျပာမွာပါ။ ဒါဟာ သိပ္ေကာင္းတဲ့ ေမးခြန္းပါ။

00:01:02.826 --> 00:01:04.990
ဒီလုိမဟာမိတ္စုဖြဲ႔မႈေတြဟာ တစ္ဖြဲ႔ကုိတစ္ဖြဲ႔စစ္ေၾကညာေစခဲ့တဲ့

00:01:04.990 --> 00:01:08.280
အေၾကာင္းရင္းေတြ တကယ္ဟုတ္၊ မဟုတ္

00:01:08.280 --> 00:01:12.630
အျငင္းပြားစရာပါပဲ။

00:01:12.630 --> 00:01:16.819
ဒါမွမဟုတ္ ဒါေတြဟာ ဆင္ေျခေတြပဲလား။

00:01:16.819 --> 00:01:20.229
“အုိး…ငါစစ္ေၾကညာရမယ္” ဆုိၿပီးအေၾကာင္းျပလုိ႕ရတဲ့ တရား၀င္ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြ ပဲလား။ အမွန္ေတာ့

00:01:20.229 --> 00:01:22.800
ကိုယ့္အင္ပါယာကုိ ထိန္းသိမ္းႏုိင္ဖုိ႔ႏွင့္စစ္ေဆးႏုိင္ဖုိ

00:01:22.800 --> 00:01:26.440
႔အေၾကာင္းရင္းမ်ားစြာနဲ႔ သူတုိ႔စစ္ေၾကညာခ်င္ခဲ့တာပါ။ သူတုိ႕ရဲ႕ စစ္ေရး စြမ္းအင္ကုိျပဖုိ႔လည္းပါတယ္

00:01:26.440 --> 00:01:28.290
။ေနာက္ၿပီး သူတုိ႔ရဲ႕အင္ပါယာေတြကုိ ခ်ဲ႕ထြင္ဖုိ႔ေရာေပါ့။

00:01:28.290 --> 00:01:30.200
ဘယ္သူမွေတာ့ တိတိက်က်မေျပာႏုိင္ပါဘူး။

00:01:30.200 --> 00:01:31.450
ဒါေပမဲ့ ၁၈၃၉ စစ္ပြဲဟာ

00:01:31.450 --> 00:01:34.000
ၿဗိတိသွ်အင္ပါယာက ဘယ္ဂ်ီယံကုိ

00:01:34.000 --> 00:01:36.990
တရား၀င္

00:01:36.990 --> 00:01:38.180
ကာကြယ္တာလုိ႔ေတာ့

00:01:38.180 --> 00:01:39.530
ေျပာလုိ႔မရပါဘူး။

00:01:39.530 --> 00:01:43.960
အခုေတာ့ အေရွ႕ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ ကုိ ျပန္ၾကည့္မယ္။ ၁၈၇၉ ခုႏွစ္ပါ။

00:01:43.960 --> 00:01:44.829
၁၈၇၁ ခုႏွစ္က Franco Prussian စစ္ပြဲေၾကာင့္ေပၚလာတဲ့

00:01:44.829 --> 00:01:49.259
ဂ်ာမဏီအင္ပါယာသစ္ ရွိလာပါၿပီ။

00:01:49.259 --> 00:01:53.100
အဲဒီ ဂ်ာမဏီအင္ပါယာသစ္ဟာ

00:01:53.100 --> 00:01:57.400
အေျခခံအားျဖင့္ ဂ်မန္ဘုရင့္ႏုိင္ငံပါပဲ။ အမွန္ေတာ့ Prussia ကုိ

00:01:57.400 --> 00:01:58.869
ခ်ဲ႕ထြင္လုိက္တာပါပဲ။

00:01:58.869 --> 00:02:02.630
ျပင္သစ္နဲ႕စစ္တစ္ခါျဖစ္ၿပီး ျပင္သစ္ဆီက အေရးပါတဲ့ နယ္ေျမတစ္ခ်ိိဳ႕ကုိ သိမ္းပုိက္ခဲ့ပါတယ္။ျ

00:02:02.630 --> 00:02:06.869
ျပင္သစ္ဟာသူတိုု႔ကိုုျပန္တိုုက္မွာစိုုးရိမ္ေနပါတယ္။

00:02:06.869 --> 00:02:10.700
သူတုိ႕ဟာ ရ႐ွားေတြအေပၚမွာလည္း သံသယျဖစ္ေနပါတယ္

00:02:10.700 --> 00:02:14.550
ေနာက္ၿပီး သူတုိ႕က ၾသစတီးရီးယားေတြ ဒါမွမဟုတ္ ၾသစတီးရီယား-ဟတ္ေဂရီနဲ႔လည္း အဆက္အသြယ္ရွိပါတယ္။

00:02:14.550 --> 00:02:19.310
ဒါ့အျပင္ ၁၈၇၉ ခုႏွစ္မွာ ဂ်ာမဏီႏွင့္ ၾသစတီးရီးယား-ဟန္ေဂရီတုိ႔ဟာ

00:02:19.310 --> 00:02:24.700
႐ုရွားရဲ႕ရန္ကေန ကာကြယ္ဖုိ႔အတြက္ ႏွစ္ဦးမဟာမိတ္စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆုိခဲ့ပါတယ္။

00:02:24.700 --> 00:02:27.819
သူတုိ႔မွာ ဘုံရန္သူရွိပါတယ္။ ရွ႐ွားပါပဲ။

00:02:27.819 --> 00:02:30.569
ဟုတ္ၿပီ သူတုိ႔အေနနဲ႔..........တစ္ျခားအေရာင္ေလး ခ်ယ္လုိက္ဦးမယ္။

00:02:30.569 --> 00:02:32.740
သူတုိ႔က တစ္ဦးကုိတစ္ဦးကာကြယ္ၾကမွာ။

00:02:32.740 --> 00:02:36.110
ဒါမွ ဘယ္ႏုိင္ငံနဲ႔ပဲစစ္ျဖစ္ျဖစ္

00:02:36.110 --> 00:02:39.630
တကယ္လုိ႔စစ္ျဖစ္လာခဲ့ရင္ ဥေရာပမွာ ဂ်ာမဏီအင္ပါယာအတြက္

00:02:39.630 --> 00:02:41.379
စိတ္ေအးရၿပီေပါ့

00:02:41.379 --> 00:02:43.290
။ေနာက္ၿပီး ၁၈၉၂ မွာေတာ့

00:02:43.290 --> 00:02:45.360
အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ အလုပ္ပဲလုပ္လုပ္၊

00:02:45.360 --> 00:02:49.020
သံသမန္နည္းက်ပဲလုပ္လုပ္ ပထမကမၻာစစ္မွာ ဘာျဖစ္ခဲ့သလဲဆုိတဲ့အေပၚမွာပဲ

00:02:49.020 --> 00:02:50.470
မူတည္ပါေနတာကုိ ေတြ႕ရပါမယ္။

00:02:50.470 --> 00:02:54.420
သင့္ရဲ႕ ရန္သူေတြဟာ သင့္ရဲ႕မိတ္ေဆြျဖစ္လာတာကုိ ျမင္ရရင္

00:02:54.420 --> 00:02:57.440
သူတုိ႔အေနနဲ႔ သင့္အေပၚမွာ စစ္ေၾကညာတဲ့အခါမ်ဳိးမွာ ေပါင္းလုိ႔ရမယ့္

00:02:57.440 --> 00:02:59.269
အျခားမိတ္ေဆြ၊ အျခားမဟာမိတ္ေတြကုိ ရွာေဖြမွာပါ။

00:02:59.269 --> 00:03:02.249
ဒါေၾကာင့္မႈ ၁၈၉၂ မွာ ျပင္သစ္ႏွင့္႐ုရွားတုိ႔ဟာ

00:03:02.249 --> 00:03:07.329
ျပင္သစ္-႐ုရွားစစ္ေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆုိၿပီး မဟာမိတ္ဖြဲ႔ခဲ့ၾကတာပါ။

00:03:07.329 --> 00:03:10.589
ဒါကုိ ခရမ္းရင့္ေရာင္ ျပန္ဆြဲလုိက္မယ္။

00:03:10.589 --> 00:03:11.750
အခုျပင္သစ္ႏွင့္

00:03:11.750 --> 00:03:13.409
႐ုရွားၾကားမွာ

00:03:13.409 --> 00:03:14.680
မဟာမိတ္ဖြဲ႔ထားၿပီ။

00:03:14.680 --> 00:03:16.189
ေနာက္ၿပီး ၁၉၀၀ ခုႏွစ္အေစာပုိင္းေလာက္က

00:03:16.189 --> 00:03:19.799
၁၉၀၄ ကေန ၁၉၀၇ ထိမွာ

00:03:19.799 --> 00:03:20.530
အျပန္အလွန္ ဆက္ဆံေရးေကာင္းဖုိ႔

00:03:20.530 --> 00:03:24.240
ၿဗိတိသွ်အင္ပါယာႏွင့္ျပင္သစ္ၾကား၊ ၿဗိတိသွ်အင္ပါယာႏွင့္ရု႐်ားတုိ႔ၾကား

00:03:24.240 --> 00:03:28.180
သေဘာတူစာခ်ဳပ္

00:03:28.180 --> 00:03:29.819
အေျမာက္အမ်ား ေရးထုိးခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီစာခ်ဳပ္ေတြဟာ

00:03:29.819 --> 00:03:33.849
" ေဟး......တကယ္လုိ႔ တစ္ေယာက္ေယာက္က သင့္ကုိတုိက္ခိုက္လာရင္ ငါက သူတုိ႔ကုိျပန္တိုက္ေပးမယ္" ဆုိတဲ့ စည္းေႏွာင္မႈေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။

00:03:33.849 --> 00:03:37.629
ဒါေပမဲ့ ဒီစာခ်ဳဳပ္ေတြေၾကာင့္ပဲ တစ္ျခားအင္ပါယာကို သိမ္းပုိက္တဲ့ေနရာက

00:03:37.629 --> 00:03:41.439
ကိစၥအေတာ္မ်ားမ်ားကုိ ေျဖရွင္းႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။

00:03:41.439 --> 00:03:43.800
သူတုိ႔က သုံးဦးသေဘာတူစာခ်ဳပ္ကုိ ခ်ဳပ္ဆုိခဲ့ပါတယ္။

00:03:43.800 --> 00:03:48.049
ၿဗိတိန္ႏွင့္

00:03:48.049 --> 00:03:50.099
ၿဗိတိသွ်အင္ပါယာၾကား၊

00:03:50.099 --> 00:03:51.799
ဒီ ၿဗိတိသွ်ဘုရင့္ႏုိင္ငံ၊ ျပင္သစ္ႏွင့္႐ုရ်ားကုိ

00:03:51.799 --> 00:03:55.189
၀ုိင္းလုိက္ပါတယ္။

00:03:55.189 --> 00:03:57.289
ေနာက္ၿပီး တစ္ျခားဘက္မွာေတာ့ ဒီမွာ ဂ်ာမဏီ၊

00:03:57.289 --> 00:04:00.759
ဒီမွာ ၾသစတီရီးယား-ဟန္ေဂရီႏွင့္ အီတလီ ဆုိၿပီး သုံးႏုိင္ငံမဟာမိတ္အဖြဲ႔ ရွိပါတယ္။

00:04:00.759 --> 00:04:06.039
အီတလီႏုိင္ငံဟာ သုံးႏုိင္ငံမဟာမိတ္အဖြဲ႔၀င္ျဖစ္လာၿပီး ပထမကမၻာစစ္ကုိ

00:04:06.039 --> 00:04:10.029
၀င္လာရတဲ့အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ တစ္ခ်ိန္က အီတလီနဲ႔ဂ်ာမဏီၾကား

00:04:10.029 --> 00:04:14.209
သုံးႏုိင္ငံမဟာမိတ္အဖြဲ႔၀င္ေတြျဖစ္ဖုိ႔ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ရွိခဲ့လုိ႔ပါပဲ။

00:04:14.209 --> 00:04:16.090
က်ေနာ္မေျပာထားတဲ့အေၾကာင္းကေတာ့ စစ္စျဖစ္တဲ့အခ်ိန္မွာ

00:04:16.090 --> 00:04:19.930
အီတလီႏုိင္ငံဟာ ဂ်ာမဏီႏွင့္ၾသစတီးရီးယား-ဟန္ေဂရီတုိ႔နဲ႔ မပါခဲ့ပါဘူး။

00:04:19.930 --> 00:04:24.300
သုံးႏုိင္ငံသေဘာတူစာခ်ဳပ္ေၾကာင့္သာ အဲဒီမဟာမိတ္ဘက္ကုိ ပါသြားတာျဖစ္ပါတယ္။

00:04:24.300 --> 00:04:29.240
ဒါေပမဲ့ ဒါက ဥေရာပေတာင္ပုိင္းပဋိပကၡကေန

00:04:29.240 --> 00:04:31.830
ဥေရာပတစ္၀န္းစစ္၊ ေနာက္ဆုံးေတာ့ ကမၻာစစ္အျဖစ္

00:04:31.830 --> 00:04:37.360
ဘာေၾကာင့္ ေျပာင္းသြားရသလဲဆုိတာသိရမွာေပါ့။