လူေျပာအမ်ားဆုံးအေၾကာင္းရင္းေတြထဲက

ပထမကမၻာစစ္ျဖစ္ပြားေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းတစ္ခုကေတာ့

ဥေရာပေတာင္ပုိင္းက ေဒသတြင္းပဋိပကၡတစ္ရပ္ကေန

မဟာမိတ္စုဖြဲ႔မႈပဲျဖစ္ပါတယ္။

ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာစုဖြဲ႔ခဲ့တဲ့ ဒီမဟာမိတ္စုဖြဲ႕မႈကေန ပထမကမၻာစစ္ကုိျဖစ္ပြားေစခဲ့ပါတယ္။

ဒီအေၾကာင္းကုိနားလည္ေအာင္ ပထမကမၻာစစ္ျဖစ္ေစခဲ့တဲ့ မဟာမိတ္အုပ္စု၀င္ေတြကုိ ေဖာ္ျပခ်င္ပါတယ္။

ဒါကေတာ့ အက်ဥ္းခ်ဳံးေဖာ္ျပခ်က္ပဲျဖစ္ပါတယ္။

အနည္းအက်ဥ္း ပါ၀င္ပတ္သက္တဲ့ တစ္ျခားႏုိင္ငံေတြလည္း ရွိပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ဥေရာပႏုိင္ငံေတြအားလုံး

အခ်င္းခ်င္းစစ္ခင္းခဲ့ရတဲ့

၁၉၄၁ ခုႏွစ္ စစ္ပြဲမွာ တုိက္႐ုိက္ပါ၀င္ခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံေတြကုိပဲ

ေဖာ္ျပလုိက္ပါတယ္။

ဆုိေတာ့ အေနာက္ကုိ ၇၅ ႏွစ္ ျပန္သြားရေအာင္။

ပထမကမၻာစစ္က ၁၉၁၄ မွာျဖစ္ပြား ခဲ့ပါတယ္။

ဒီမတုိင္ခင္ ၇၅ ႏွစ္တုန္းက ၁၈၃၇ ခုႏွစ္မွာေတာ့

လန္ဒန္စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆုိခဲ့တယ္။

အဲဒီ လန္ဒန္စာခ်ဳပ္ေၾကာင့္ အဆင္ေျပသြားတာေတြက အမ်ားႀကီးပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီထဲက

ၿဗိတိသွ်က ၾကားေနႏုိင္ငံျဖစ္တဲ့ ေဘဂ်ီယန္ႏုိင္ငံကုိအကာအကြယ္ေပးဖုိ႔ေဖာ္ျပထားတဲ့

အပုိဒ္ ၇ က ပထမကမၻာစစ္ျဖစ္ဖုိ႔ အေၾကာင္းရင္းျဖစ္လာခဲ့တယ္။

တကယ္လုိ႔မ်ား သင့္အေနနဲ႔ ဒီအေပၚမွာ မယုံရင္ေတာ့ “ေဟး…… ဒါက ၇၅ ႏွစ္စာခ်ဳပ္ပဲေလ။

ဘာလုိ႔ေရးႀကီးခြင္က်ယ္ေျပာေနဖုိ႔လုိေသးလဲ” လုိ႔ေျပာမွာပါ။ ဒါဟာ သိပ္ေကာင္းတဲ့ ေမးခြန္းပါ။

ဒီလုိမဟာမိတ္စုဖြဲ႔မႈေတြဟာ တစ္ဖြဲ႔ကုိတစ္ဖြဲ႔စစ္ေၾကညာေစခဲ့တဲ့

အေၾကာင္းရင္းေတြ တကယ္ဟုတ္၊ မဟုတ္

အျငင္းပြားစရာပါပဲ။

ဒါမွမဟုတ္ ဒါေတြဟာ ဆင္ေျခေတြပဲလား။

“အုိး…ငါစစ္ေၾကညာရမယ္” ဆုိၿပီးအေၾကာင္းျပလုိ႕ရတဲ့ တရား၀င္ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြ ပဲလား။ အမွန္ေတာ့

ကိုယ့္အင္ပါယာကုိ ထိန္းသိမ္းႏုိင္ဖုိ႔ႏွင့္စစ္ေဆးႏုိင္ဖုိ

႔အေၾကာင္းရင္းမ်ားစြာနဲ႔ သူတုိ႔စစ္ေၾကညာခ်င္ခဲ့တာပါ။ သူတုိ႕ရဲ႕ စစ္ေရး စြမ္းအင္ကုိျပဖုိ႔လည္းပါတယ္

။ေနာက္ၿပီး သူတုိ႔ရဲ႕အင္ပါယာေတြကုိ ခ်ဲ႕ထြင္ဖုိ႔ေရာေပါ့။

ဘယ္သူမွေတာ့ တိတိက်က်မေျပာႏုိင္ပါဘူး။

ဒါေပမဲ့ ၁၈၃၉ စစ္ပြဲဟာ

ၿဗိတိသွ်အင္ပါယာက ဘယ္ဂ်ီယံကုိ

တရား၀င္

ကာကြယ္တာလုိ႔ေတာ့

ေျပာလုိ႔မရပါဘူး။

အခုေတာ့ အေရွ႕ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ ကုိ ျပန္ၾကည့္မယ္။ ၁၈၇၉ ခုႏွစ္ပါ။

၁၈၇၁ ခုႏွစ္က Franco Prussian စစ္ပြဲေၾကာင့္ေပၚလာတဲ့

ဂ်ာမဏီအင္ပါယာသစ္ ရွိလာပါၿပီ။

အဲဒီ ဂ်ာမဏီအင္ပါယာသစ္ဟာ

အေျခခံအားျဖင့္ ဂ်မန္ဘုရင့္ႏုိင္ငံပါပဲ။ အမွန္ေတာ့ Prussia ကုိ

ခ်ဲ႕ထြင္လုိက္တာပါပဲ။

ျပင္သစ္နဲ႕စစ္တစ္ခါျဖစ္ၿပီး ျပင္သစ္ဆီက အေရးပါတဲ့ နယ္ေျမတစ္ခ်ိိဳ႕ကုိ သိမ္းပုိက္ခဲ့ပါတယ္။ျ

ျပင္သစ္ဟာသူတိုု႔ကိုုျပန္တိုုက္မွာစိုုးရိမ္ေနပါတယ္။

သူတုိ႕ဟာ ရ႐ွားေတြအေပၚမွာလည္း သံသယျဖစ္ေနပါတယ္

ေနာက္ၿပီး သူတုိ႕က ၾသစတီးရီးယားေတြ ဒါမွမဟုတ္ ၾသစတီးရီယား-ဟတ္ေဂရီနဲ႔လည္း အဆက္အသြယ္ရွိပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ၁၈၇၉ ခုႏွစ္မွာ ဂ်ာမဏီႏွင့္ ၾသစတီးရီးယား-ဟန္ေဂရီတုိ႔ဟာ

႐ုရွားရဲ႕ရန္ကေန ကာကြယ္ဖုိ႔အတြက္ ႏွစ္ဦးမဟာမိတ္စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆုိခဲ့ပါတယ္။

သူတုိ႔မွာ ဘုံရန္သူရွိပါတယ္။ ရွ႐ွားပါပဲ။

ဟုတ္ၿပီ သူတုိ႔အေနနဲ႔..........တစ္ျခားအေရာင္ေလး ခ်ယ္လုိက္ဦးမယ္။

သူတုိ႔က တစ္ဦးကုိတစ္ဦးကာကြယ္ၾကမွာ။

ဒါမွ ဘယ္ႏုိင္ငံနဲ႔ပဲစစ္ျဖစ္ျဖစ္

တကယ္လုိ႔စစ္ျဖစ္လာခဲ့ရင္ ဥေရာပမွာ ဂ်ာမဏီအင္ပါယာအတြက္

စိတ္ေအးရၿပီေပါ့

။ေနာက္ၿပီး ၁၈၉၂ မွာေတာ့

အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ အလုပ္ပဲလုပ္လုပ္၊

သံသမန္နည္းက်ပဲလုပ္လုပ္ ပထမကမၻာစစ္မွာ ဘာျဖစ္ခဲ့သလဲဆုိတဲ့အေပၚမွာပဲ

မူတည္ပါေနတာကုိ ေတြ႕ရပါမယ္။

သင့္ရဲ႕ ရန္သူေတြဟာ သင့္ရဲ႕မိတ္ေဆြျဖစ္လာတာကုိ ျမင္ရရင္

သူတုိ႔အေနနဲ႔ သင့္အေပၚမွာ စစ္ေၾကညာတဲ့အခါမ်ဳိးမွာ ေပါင္းလုိ႔ရမယ့္

အျခားမိတ္ေဆြ၊ အျခားမဟာမိတ္ေတြကုိ ရွာေဖြမွာပါ။

ဒါေၾကာင့္မႈ ၁၈၉၂ မွာ ျပင္သစ္ႏွင့္႐ုရွားတုိ႔ဟာ

ျပင္သစ္-႐ုရွားစစ္ေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆုိၿပီး မဟာမိတ္ဖြဲ႔ခဲ့ၾကတာပါ။

ဒါကုိ ခရမ္းရင့္ေရာင္ ျပန္ဆြဲလုိက္မယ္။

အခုျပင္သစ္ႏွင့္

႐ုရွားၾကားမွာ

မဟာမိတ္ဖြဲ႔ထားၿပီ။

ေနာက္ၿပီး ၁၉၀၀ ခုႏွစ္အေစာပုိင္းေလာက္က

၁၉၀၄ ကေန ၁၉၀၇ ထိမွာ

အျပန္အလွန္ ဆက္ဆံေရးေကာင္းဖုိ႔

ၿဗိတိသွ်အင္ပါယာႏွင့္ျပင္သစ္ၾကား၊ ၿဗိတိသွ်အင္ပါယာႏွင့္ရု႐်ားတုိ႔ၾကား

သေဘာတူစာခ်ဳပ္

အေျမာက္အမ်ား ေရးထုိးခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီစာခ်ဳပ္ေတြဟာ

" ေဟး......တကယ္လုိ႔ တစ္ေယာက္ေယာက္က သင့္ကုိတုိက္ခိုက္လာရင္ ငါက သူတုိ႔ကုိျပန္တိုက္ေပးမယ္" ဆုိတဲ့ စည္းေႏွာင္မႈေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။

ဒါေပမဲ့ ဒီစာခ်ဳဳပ္ေတြေၾကာင့္ပဲ တစ္ျခားအင္ပါယာကို သိမ္းပုိက္တဲ့ေနရာက

ကိစၥအေတာ္မ်ားမ်ားကုိ ေျဖရွင္းႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။

သူတုိ႔က သုံးဦးသေဘာတူစာခ်ဳပ္ကုိ ခ်ဳပ္ဆုိခဲ့ပါတယ္။

ၿဗိတိန္ႏွင့္

ၿဗိတိသွ်အင္ပါယာၾကား၊

ဒီ ၿဗိတိသွ်ဘုရင့္ႏုိင္ငံ၊ ျပင္သစ္ႏွင့္႐ုရ်ားကုိ

၀ုိင္းလုိက္ပါတယ္။

ေနာက္ၿပီး တစ္ျခားဘက္မွာေတာ့ ဒီမွာ ဂ်ာမဏီ၊

ဒီမွာ ၾသစတီရီးယား-ဟန္ေဂရီႏွင့္ အီတလီ ဆုိၿပီး သုံးႏုိင္ငံမဟာမိတ္အဖြဲ႔ ရွိပါတယ္။

အီတလီႏုိင္ငံဟာ သုံးႏုိင္ငံမဟာမိတ္အဖြဲ႔၀င္ျဖစ္လာၿပီး ပထမကမၻာစစ္ကုိ

၀င္လာရတဲ့အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ တစ္ခ်ိန္က အီတလီနဲ႔ဂ်ာမဏီၾကား

သုံးႏုိင္ငံမဟာမိတ္အဖြဲ႔၀င္ေတြျဖစ္ဖုိ႔ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ရွိခဲ့လုိ႔ပါပဲ။

က်ေနာ္မေျပာထားတဲ့အေၾကာင္းကေတာ့ စစ္စျဖစ္တဲ့အခ်ိန္မွာ

အီတလီႏုိင္ငံဟာ ဂ်ာမဏီႏွင့္ၾသစတီးရီးယား-ဟန္ေဂရီတုိ႔နဲ႔ မပါခဲ့ပါဘူး။

သုံးႏုိင္ငံသေဘာတူစာခ်ဳပ္ေၾကာင့္သာ အဲဒီမဟာမိတ္ဘက္ကုိ ပါသြားတာျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ဒါက ဥေရာပေတာင္ပုိင္းပဋိပကၡကေန

ဥေရာပတစ္၀န္းစစ္၊ ေနာက္ဆုံးေတာ့ ကမၻာစစ္အျဖစ္

ဘာေၾကာင့္ ေျပာင္းသြားရသလဲဆုိတာသိရမွာေပါ့။