WEBVTT

00:00:06.571 --> 00:00:10.251
William Golding tracił wiarę w ludzkość.

00:00:10.251 --> 00:00:13.876
W czasie drugiej wojny światowej
służył na brytyjskim niszczycielu.

00:00:13.876 --> 00:00:18.380
Ten nauczyciel filozofii,
który zamienił się w kapitana marynarki,

00:00:18.380 --> 00:00:21.060
wielokrotnie mierzył się
z ludzkim okrucieństwem.

00:00:21.060 --> 00:00:24.268
Po tym, jak wrócił do Anglii
rozgorzała zimna wojna,

00:00:24.268 --> 00:00:27.973
a biorące w niej udział mocarstwa groziły
sobie wzajemnie atomową anihilacją,

00:00:27.973 --> 00:00:31.915
co sprawiło, że poczuł przymus
zadawania pytań o źródło ludzkiej natury.

00:00:31.915 --> 00:00:35.034
Rozmyślania o nieuchronności przemocy

00:00:35.034 --> 00:00:40.077
zainspirowały go do napisania pierwszej
i najsłynniejszej powieści, "Władcy much".

NOTE Paragraph

00:00:40.077 --> 00:00:42.807
Dwudziestu jeden wydawców
odrzuciło książkę,

00:00:42.807 --> 00:00:46.669
zanim opublikowano ją w 1954 roku.

00:00:46.669 --> 00:00:51.829
Tytuł to tłumaczenie imienia Belzebub,
demona wojny i dumy,

00:00:51.829 --> 00:00:55.509
centralnych motywów powieści.

00:00:55.509 --> 00:00:59.892
To ponura satyra na klasyczną,
wyspiarską powieść przygodową,

00:00:59.892 --> 00:01:04.716
popularny gatunek pisarski o egzotycznych
przygodach młodych rozbitków.

00:01:04.716 --> 00:01:08.236
Protagoniści w tych historiach
ujarzmiają siły natury,

00:01:08.236 --> 00:01:11.665
jednocześnie unikając 
niebezpieczeństw nowego środowiska.

00:01:11.665 --> 00:01:14.709
Gatunek ten promował też
problematyczną narrację kolonizacji,

00:01:14.709 --> 00:01:17.609
dość popularny motyw
w dziełach brytyjskich z tamtego okresu,

00:01:17.609 --> 00:01:20.972
w których chłopcy uczyli
rdzennych mieszkańców wysp

00:01:20.972 --> 00:01:23.976
rzekomo nadrzędnych wartości brytyjskich.

00:01:23.976 --> 00:01:28.640
Satyra Goldinga posuwa się na tyle daleko,
by jawnie wykorzystać miejsce akcji

00:01:28.640 --> 00:01:33.226
i imiona bohaterów z "Koralowej wyspy"
R.M. Ballantyne'a,

00:01:33.226 --> 00:01:36.316
jednej z najulubieńszych
wyspiarskich powieści przygodowych.

00:01:36.316 --> 00:01:38.616
Książka Ballantyne'a
obiecywała czytelnikom

00:01:38.616 --> 00:01:42.402
"przyjemność, zysk
i nieograniczoną rozrywkę",

00:01:42.402 --> 00:01:45.642
lecz Golding szykował coś mroczniejszego.

NOTE Paragraph

00:01:45.642 --> 00:01:49.366
"Władca much" zaczyna się,
gdy chłopcy już są na wyspie,

00:01:49.366 --> 00:01:53.275
a dzięki urywkom rozmów można
dowiedzieć się o przerażającej podróży.

00:01:53.275 --> 00:01:58.232
Ich samolot zestrzelono w środku
niesprecyzowanej wojny atomowej.

00:01:58.232 --> 00:02:03.089
Chłopcy w wieku od 6 
do 13 lat nie znają się,

00:02:03.089 --> 00:02:08.995
za wyjątkiem tych z chóru,
ubranych na czarno, którym przewodzi Jack.

00:02:08.995 --> 00:02:11.575
Tak jak w "Koralowej wyspie" Ballantyne'a,

00:02:11.575 --> 00:02:14.530
nowy dom chłopców wygląda rajsko.

00:02:14.530 --> 00:02:18.636
Jest tam słodka woda, schronienie,
mnóstwo pożywienia.

00:02:18.636 --> 00:02:21.120
Jednak już od pierwszych stron powieści

00:02:21.120 --> 00:02:26.185
nad pozornie spokojną sytuacją
unosi się makabryczny mrok.

00:02:26.185 --> 00:02:30.195
Cienie chłopców porównywane są
do nietoperzopodobnych stworów,

00:02:30.195 --> 00:02:32.490
a sam chór jawi się jako

00:02:32.490 --> 00:02:35.909
coś ciemnego,
niezdarnie sunącego przez plażę.

00:02:35.909 --> 00:02:37.643
Już w kilka godzin po przybyciu

00:02:37.643 --> 00:02:42.303
chłopcy wymieniają się
potwornymi pogłoskami o złej bestii,

00:02:42.303 --> 00:02:44.093
czającej się w lesie.

NOTE Paragraph

00:02:44.093 --> 00:02:46.317
Złowieszczo zaczynająca się
narracja Goldinga

00:02:46.317 --> 00:02:50.273
pokazuje szybki rozpad 
współpracy, jaki następuje

00:02:50.273 --> 00:02:53.004
przy braku przewodnictwa osoby dorosłej.

00:02:53.004 --> 00:02:56.922
Początkowo rozbitkowie
próbują wprowadzić jakiś ład.

00:02:56.922 --> 00:03:00.559
Chłopiec o imieniu Ralph dmie 
w muszlę, żeby zebrać grupę

00:03:00.559 --> 00:03:02.405
i przydzielić zadania.

00:03:02.405 --> 00:03:05.106
Ponieważ Jack walczy
o przywództwo z Ralphem,

00:03:05.106 --> 00:03:09.436
grupa rozpada się na frakcje,
a chłopcy poddają się ponurym popędom.

00:03:09.436 --> 00:03:12.826
Banda dzieci wkrótce zapomina
o planach uratowania się,

00:03:12.826 --> 00:03:15.103
zagłusza nieliczne głosy rozsądku,

00:03:15.103 --> 00:03:20.899
i ślepo podąża za Jackiem 
na skraj wyspy, na skraj poczytalności.

NOTE Paragraph

00:03:20.899 --> 00:03:25.119
Dzięki uniwersalnym motywom
moralności, przyzwoitości i społeczeństwa,

00:03:25.119 --> 00:03:27.236
powieść stała się klasykiem literatury,

00:03:27.236 --> 00:03:33.036
satyrą na konwencje swoich czasów
i utarte przekonania o ludzkości.

00:03:33.036 --> 00:03:36.646
Opowieści o wyspiarskich przygodach
często wspierają kolonializm,

00:03:36.646 --> 00:03:39.382
ale "Władca much"
wywraca ten motyw do góry nogami.

00:03:39.382 --> 00:03:44.106
U Goldinga to nie rdzenni mieszkańcy,
jak to zwykle bywało, są dzikusami,

00:03:44.106 --> 00:03:49.997
lecz anielscy brytyjscy uczniowie,
stający się nieokrzesanymi karykaturami.

00:03:49.997 --> 00:03:52.937
Chłopcy toczą na wyspie własną bitwę,

00:03:52.937 --> 00:03:56.073
a o wiele bardziej niszczycielska wojna

00:03:56.073 --> 00:03:57.883
rozgrywa się poza kartami powieści.

00:03:57.883 --> 00:04:00.663
Nawet gdyby chłopców uratowano
przed nimi samymi,

00:04:00.663 --> 00:04:04.261
do jakiego świata mieliby wrócić?

NOTE Paragraph

00:04:04.261 --> 00:04:07.519
W książce jest niewiele odniesień
do konkretnych miejsc czy okresu,

00:04:07.519 --> 00:04:11.829
dzięki czemu jest
prawdziwie ponadczasową analizą

00:04:11.829 --> 00:04:15.357
obnażonej natury ludzkiej.

00:04:15.357 --> 00:04:19.169
Nie wszyscy czytelnicy muszą się zgadzać
z ponurą wizją Goldinga,

00:04:19.169 --> 00:04:21.356
lecz "Władca much"
jest na tyle niepokojący,

00:04:21.356 --> 00:04:25.009
że stanowi wyzwanie nawet dla tych
najbardziej optymistycznie nastawionych.