WEBVTT

00:00:00.860 --> 00:00:02.604
Probablemente tes escoitado

NOTE Paragraph

00:00:02.628 --> 00:00:04.622
que a desigualdade económica é moi alta

00:00:05.622 --> 00:00:08.749
que o 0,1% máis rico dos EEUU

00:00:08.773 --> 00:00:11.684
ten tanta riqueza como o 90% máis pobre,

00:00:12.684 --> 00:00:15.704
ou que os oito individuos máis ricos

00:00:15.728 --> 00:00:16.944
teñen tanta riqueza

00:00:16.968 --> 00:00:20.609
como os tres mil cincocentos millóns 
máis pobres.

NOTE Paragraph

00:00:22.410 --> 00:00:26.664
Pero sabías que a desigualdade se asocia
a vidas máis curtas,

00:00:27.664 --> 00:00:29.226
menos felicidade,

00:00:29.250 --> 00:00:30.403
máis delitos

00:00:30.427 --> 00:00:31.765
e máis drogadicción?

00:00:32.773 --> 00:00:35.223
Soan a problemas da pobreza

00:00:36.104 --> 00:00:37.860
pero nos países desenvolvidos

00:00:37.884 --> 00:00:39.772
estes problemas sociais e sanitarios

00:00:39.796 --> 00:00:44.027
están máis asociados á 
desigualdade de renda

00:00:44.051 --> 00:00:45.785
que á renda absoluta.

00:00:46.770 --> 00:00:48.263
Por iso,

00:00:48.287 --> 00:00:49.570
os EEUU

00:00:49.594 --> 00:00:52.755
o país máis rico e desigual,

00:00:52.779 --> 00:00:56.701
ten a peor puntuación
entre os desenvolvidos.

NOTE Paragraph

00:00:58.980 --> 00:01:01.950
As enquisas amosan 
que os norteamericanos,

00:01:01.974 --> 00:01:03.946
tanto demócratas como republicanos,

00:01:03.970 --> 00:01:07.535
opinan que a desigualdade é alta demais
e piden equidade salarial.

00:01:08.194 --> 00:01:13.862
E ainda así, non atopamos o espazo común,

00:01:13.886 --> 00:01:17.218
o consenso, a vontade política de actuar.

00:01:18.305 --> 00:01:21.915
Porque, ao crecer a desigualdade,

00:01:21.939 --> 00:01:25.154
creceu a polarización política.

00:01:26.774 --> 00:01:30.888
Vemos aos rivais como idiotas ou inmorais.

00:01:32.103 --> 00:01:34.321
Case a metade dos demócratas
e dos republicanos

00:01:34.345 --> 00:01:37.864
cren que o rival non só está equivocado

00:01:37.888 --> 00:01:39.569
senon que é unha ameaza nacional.

00:01:40.198 --> 00:01:43.752
Esta animosidade impide o consenso

00:01:43.776 --> 00:01:45.053
para cambiar as cousas.

NOTE Paragraph

00:01:47.373 --> 00:01:50.924
Eu son profesor de psicoloxía social
na Universidade de Carolina do Norte,

00:01:50.948 --> 00:01:55.128
e estudo os efectos da desigualdade 
no pensamento e o comportamento da xente.

00:01:55.893 --> 00:01:59.498
Argumentarei que non é 
unha coincidencia desafortunada

00:02:00.222 --> 00:02:03.352
que a desigualdade 
e a división política aparezcan á vez.

00:02:04.623 --> 00:02:06.386
Existen boas razóns psicolóxicas

00:02:06.530 --> 00:02:09.919
que explican por que a desigualdade 
crea divisións na nosa política.

00:02:10.236 --> 00:02:12.549
Significa que existen camiños psicolóxicos

00:02:12.573 --> 00:02:14.438
para mellorar ambas á vez.

NOTE Paragraph

00:02:16.207 --> 00:02:18.937
Para entender o poder da desigualdade,

00:02:18.961 --> 00:02:22.588
cómpre saber que sempre nos comparamos

00:02:22.612 --> 00:02:23.742
con outra xente

00:02:24.231 --> 00:02:25.576
e cando facemos iso,

00:02:26.030 --> 00:02:28.716
gústanos aparecer coma gañadores,

00:02:28.995 --> 00:02:31.579
e é doloroso estarmos
entre os que perden.

00:02:32.053 --> 00:02:34.680
Os psicólogos chámanlle:
efecto "mellor cá media"

00:02:35.728 --> 00:02:38.469
A maioría cre que é mellor cá media

00:02:38.783 --> 00:02:41.299
nas actividades que lles importan

00:02:43.418 --> 00:02:46.331
o cal non é posible, 
porque iso é o que media significa.

NOTE Paragraph

00:02:47.021 --> 00:02:48.854
(Risas)

NOTE Paragraph

00:02:49.978 --> 00:02:51.829
Pero así é cómo a xente se sente.

00:02:52.208 --> 00:02:54.603
Cren ser más intelixentes cá media,

00:02:54.866 --> 00:02:56.545
máis traballadores cá media

00:02:56.801 --> 00:02:58.666
e con máis habilidade social.

00:02:59.523 --> 00:03:02.002
Cren que son mellores condutores.

NOTE Paragraph

00:03:02.200 --> 00:03:03.578
(Risas)

NOTE Paragraph

00:03:03.722 --> 00:03:06.678
Cúmprese incluso se o estudo
se lle fai a unha mostra de xente

00:03:06.818 --> 00:03:09.970
hospitalizada por mor 
dun accidente de coche que eles causaron.

NOTE Paragraph

00:03:10.254 --> 00:03:12.345
(Risas)

NOTE Paragraph

00:03:13.494 --> 00:03:16.138
Así que queremos vernos mellores cá media,

00:03:16.138 --> 00:03:17.754
e se non o percibimos así,

00:03:17.778 --> 00:03:20.636
enton é doloroso e hai que superalo.

00:03:21.170 --> 00:03:24.613
E superámolo cambiando 
a forma de vermos o mundo.

NOTE Paragraph

00:03:25.811 --> 00:03:27.438
Para entendernos como funciona,

00:03:27.438 --> 00:03:29.774
o meu equipo e mais eu 
fixemos un experimento.

00:03:30.805 --> 00:03:34.813
Pedímoslles aos participantes 
que fixesen unha tarefa para gañar diñeiro

00:03:35.150 --> 00:03:37.724
e en verdade todos gañan 
a mesma cantidade.

00:03:39.255 --> 00:03:41.780
Pero dividímolos en dous grupos,

00:03:41.857 --> 00:03:44.652
E dixémoslle a un deles 
que o fixeron mellor cá media,

00:03:44.652 --> 00:03:47.030
e ao outro que o fixeron peor.

00:03:47.894 --> 00:03:52.630
Agora un grupo séntese máis rico 
e o outro máis pobre,

00:03:53.107 --> 00:03:54.753
pero non por razóns obxectivas.

00:03:55.532 --> 00:03:57.500
Entón fixémoslles algunhas preguntas

00:03:57.931 --> 00:04:01.886
Cando lles preguntamos:
Que tal se vos dá tomar decisións?

00:04:01.910 --> 00:04:05.069
O grupo "mellor" dixo 
que eran máis competentes

00:04:05.093 --> 00:04:06.579
có outro.

00:04:08.070 --> 00:04:10.711
O grupo "mellor" dixo que o seu éxito

00:04:11.092 --> 00:04:13.876
fora unha pura cuestión de mérito.

00:04:14.876 --> 00:04:17.914
O grupo "peor" creu
que o sistema fallara,

00:04:17.938 --> 00:04:19.821
e neste caso, tiñan razón.

NOTE Paragraph

00:04:20.190 --> 00:04:22.658
(Risas)

NOTE Paragraph

00:04:23.566 --> 00:04:26.366
A pesar de teren o mesmo diñeiro,

00:04:26.837 --> 00:04:31.191
o grupo que se sentía máis rico
quería baixar os impostos á riqueza,

00:04:31.215 --> 00:04:33.127
reducindo as axudas aos pobres.

00:04:33.151 --> 00:04:36.442
"Deixa que traballen duro
e que sexan autorresponsables", dixeron.

NOTE Paragraph

00:04:38.537 --> 00:04:43.565
Estas actitudes que asumimos como normais
veñen de valores moi enraizados,

00:04:43.589 --> 00:04:45.954
e do que experimentamos
durante a nosa vida,

00:04:46.770 --> 00:04:48.475
pero un exercicio de 10 minutos

00:04:48.499 --> 00:04:51.077
que lle fixo á xente sentirse 
máis rica ou máis pobre

00:04:51.101 --> 00:04:53.301
abondou para cambiaren as súas opinións.

00:04:55.293 --> 00:05:00.594
A diferenza entre ser rico ou pobre
e sentirse rico ou pobre é importante

00:05:01.034 --> 00:05:03.281
porque non sempre cadran ben
un co outro.

00:05:04.016 --> 00:05:06.351
Pódese oír á xente dicir con nostalxia,

00:05:06.375 --> 00:05:08.835
"eramos pobres, pero non o sabiamos."

NOTE Paragraph

00:05:09.988 --> 00:05:12.123
Ese foi o meu caso ao crecer,

00:05:12.147 --> 00:05:13.417
até que un día,

00:05:13.441 --> 00:05:15.114
na cola do comedor

00:05:15.830 --> 00:05:18.671
tiñamos unha caixeira 
que non coñecía o sistema,

00:05:18.846 --> 00:05:21.198
e que me pediu 1,25 dólares.

00:05:22.466 --> 00:05:26.672
Asusteime porque nunca 
tivera que pagar pola comida.

00:05:27.416 --> 00:05:30.232
Non souben que dicir, 
porque non tiña diñeiro

00:05:31.374 --> 00:05:34.133
E de súpeto decateime que

00:05:34.157 --> 00:05:37.484
os nenos que comiamos gratis 
eramos os pobres.

NOTE Paragraph

00:05:39.601 --> 00:05:42.331
Aquel estraño momento 
na cola do comedor

00:05:42.355 --> 00:05:43.976
cambioume moito,

00:05:44.301 --> 00:05:47.424
porque por primeira vez, sentinme pobre.

00:05:48.292 --> 00:05:50.822
Non tiñamos menos diñeiro ca onte,

00:05:51.246 --> 00:05:52.892
pero por primeira vez,

00:05:53.434 --> 00:05:55.476
comecei a ver as cousas doutro xeito.

00:05:55.710 --> 00:05:57.864
Cambiou como vía o mundo.

00:05:58.215 --> 00:06:01.506
Comecei a ver
que os nenos que pagaban a comida

00:06:01.530 --> 00:06:04.270
vestían mellor que os que non a pagaban.

00:06:05.161 --> 00:06:08.074
Comecei a decatarme das barras amarelas 
de queixo do goberno

00:06:08.098 --> 00:06:09.562
que aparecían na porta da casa

00:06:09.653 --> 00:06:12.525
e os cupóns de comida que mamá usaba 
para ir á compra.

00:06:13.708 --> 00:06:15.217
Eu era un neno tímido,

00:06:15.241 --> 00:06:17.882
pero despois dese día
case deixei de falar na escola.

00:06:18.334 --> 00:06:19.880
Con quen ía falar?

NOTE Paragraph

00:06:22.362 --> 00:06:26.040
Durante décadas, 
os investigadores buscaron probas

00:06:26.064 --> 00:06:28.944
que confirmasen que sentirse pobre
en comparación con outros

00:06:28.944 --> 00:06:30.520
podería mover á acción política.

00:06:30.960 --> 00:06:33.919
Crían que provocaría protestas, folgas,

00:06:33.943 --> 00:06:35.853
quizais ata revolucións.

00:06:36.480 --> 00:06:40.444
Pero unha e outra vez confirmaban 
que paralizaba a xente

00:06:41.851 --> 00:06:43.278
porque a verdade é que,

00:06:43.302 --> 00:06:44.888
sentirse menos ca outra xente

00:06:44.912 --> 00:06:46.261
fai que nos avergoñemos.

00:06:46.285 --> 00:06:48.240
Fai que a xente se retire,

00:06:48.531 --> 00:06:50.418
anoxada co sistema.

00:06:51.543 --> 00:06:53.756
En cambio, sentírmonos mellor
ca outra xente...

00:06:53.756 --> 00:06:54.954
iso si que é motivador.

00:06:55.697 --> 00:06:58.299
Motívanos a protexer ese estatus,

00:06:58.995 --> 00:07:02.131
e ten importantes consecuencias 
para as nosas posicións políticas.

NOTE Paragraph

00:07:03.380 --> 00:07:05.940
Para ver por qué, 
consideremos outro experimento:

00:07:07.242 --> 00:07:11.299
De novo pedímoslles aos participantes 
que tomen decisións para gañaren cartos,

00:07:11.517 --> 00:07:14.242
e a un grupo dicímoslle 
que o fixo mellor cá media

00:07:14.242 --> 00:07:16.331
e ao outro que peor.

00:07:17.036 --> 00:07:21.028
E outra vez, o grupo "mellor" 
dixo que foi grazas aos seus méritos,

00:07:21.556 --> 00:07:23.278
quere baixarlle impostos aos ricos,

00:07:23.302 --> 00:07:25.494
recortarlles axudas aos pobres.

00:07:27.610 --> 00:07:30.345
Pero esta vez, preguntámoslles 
ademais que pensan

00:07:30.369 --> 00:07:33.082
dos outros participantes
que non concordan con eles

00:07:33.106 --> 00:07:34.536
na cuestión dos impostos.

00:07:34.894 --> 00:07:36.827
Son listos ou parvos?

00:07:37.322 --> 00:07:40.113
Son razoables ou interesados?

00:07:42.144 --> 00:07:46.277
O grupo "mellor" di que
quen non opina coma eles

00:07:46.301 --> 00:07:49.174
teñen que ser incompetentes, interesados,

00:07:49.198 --> 00:07:50.976
cegados polo interese propio.

00:07:52.530 --> 00:07:53.982
O grupo "peor"

00:07:54.006 --> 00:07:56.060
non opinan iso dos seus opoñentes.

NOTE Paragraph

00:07:58.141 --> 00:08:00.736
Existen múltiples estudos
psicolóxicos que mostran

00:08:00.736 --> 00:08:02.396
que cando a xente concorda con nós

00:08:02.420 --> 00:08:03.981
témola por intelixente,

00:08:04.005 --> 00:08:05.599
e cando non concorda,

00:08:05.623 --> 00:08:07.352
pensamos que son idiotas.

NOTE Paragraph

00:08:07.376 --> 00:08:08.878
(Risas)

NOTE Paragraph

00:08:09.509 --> 00:08:13.213
Pero isto é novo, porque descubrimos
que só ocorre no grupo

00:08:13.237 --> 00:08:14.784
que se ve superior á media,

00:08:15.047 --> 00:08:19.392
quen se sente co dereito de desprezar
a aqueles que non pensan coma eles.

NOTE Paragraph

00:08:21.989 --> 00:08:24.519
E pensemos no que isto provoca 
na nosa política,

00:08:25.404 --> 00:08:29.957
cando as diferenzas entre ricos e pobres
aumentan máis e máis.

00:08:31.786 --> 00:08:35.455
Si, moitos pensan
que os outros son idiotas,

00:08:36.723 --> 00:08:41.644
mais a xente tan implicada en política
como discutir con outros sobre ela

00:08:41.938 --> 00:08:44.240
son en realidade os ricos.

00:08:45.277 --> 00:08:49.457
De feito, mentres a desigualdade crecía
nestas últimas décadas,

00:08:49.758 --> 00:08:53.746
o interese e a participación en política
dos pobres afundiuse.

00:08:54.714 --> 00:08:57.764
Outra vez, vemos como a xente
que se sente abandonada

00:08:57.788 --> 00:09:02.529
non protesta na rúa
nin organiza inscricións de votantes.

00:09:02.946 --> 00:09:04.527
Moitas veces, nin vota.

00:09:05.016 --> 00:09:07.886
No canto, viran as costas 
e desinterésanse.

NOTE Paragraph

00:09:10.335 --> 00:09:13.537
Asi que se queremos facer algo
en relación á desigualdade extrema,

00:09:13.564 --> 00:09:15.257
temos que arranxar a nosa política.

00:09:15.702 --> 00:09:17.346
E se queremos arranxala,

00:09:17.609 --> 00:09:19.677
hai que facer algo coa desigualdade.

00:09:20.100 --> 00:09:21.486
Que podemos facer?

00:09:23.083 --> 00:09:25.096
O marabilloso das espirais,

00:09:25.539 --> 00:09:28.623
é que poden interromperse 
en calquera punto do ciclo.

NOTE Paragraph

00:09:30.575 --> 00:09:33.544
Coido que a nosa mellor aposta
empeza entre aqueles de nós,

00:09:33.568 --> 00:09:37.236
máis beneficiados 
no aumento da desigualdade,

00:09:37.613 --> 00:09:40.283
aqueles que o fixemos mellor cá media.

00:09:41.793 --> 00:09:43.293
Se tiveches éxito

00:09:43.317 --> 00:09:46.700
é normal ligares o teu éxito
ao teu esforzado traballo.

00:09:47.625 --> 00:09:49.378
Pero, como xa vimos,

00:09:49.402 --> 00:09:50.943
todo o mundo pensa así,

00:09:51.172 --> 00:09:55.083
sen saber se en realidade
o esforzo foi ou non o factor principal.

00:09:58.503 --> 00:10:00.778
Todas as persoas de éxito que coñezo

00:10:00.802 --> 00:10:04.752
poden pensar en momentos 
en que traballaron duro e triunfaron.

00:10:06.113 --> 00:10:08.175
Tamén poden pensar en momentos

00:10:08.199 --> 00:10:11.433
en que se beneficiaron da boa sorte
ou da axuda de alguén,

00:10:11.665 --> 00:10:13.218
pero iso é máis difícil.

00:10:13.772 --> 00:10:16.385
Os psicólogos Shai Davidai e Tom Gilovich

00:10:16.409 --> 00:10:19.712
chámanlle 
<i>asimetría vento de proa - vento de popa</i>.

00:10:20.380 --> 00:10:22.723
Cando te esforzas contra os ventos de proa

00:10:22.747 --> 00:10:24.948
só podes ver os obstáculos.

00:10:25.384 --> 00:10:27.728
É o que percibes e recordas.

00:10:28.377 --> 00:10:31.510
Pero cando o vento zoa de popa
e todo vai ben,

00:10:31.534 --> 00:10:33.554
só te ves a ti

00:10:33.848 --> 00:10:35.834
e as túas incribles aptitudes.

00:10:36.229 --> 00:10:39.624
Temos que parar por un minuto e pensar

00:10:39.792 --> 00:10:43.119
para recoñecer eses ventos de popa
que nos axudaron.

NOTE Paragraph

00:10:45.122 --> 00:10:47.196
É moi doado ver os defectos na xente

00:10:47.220 --> 00:10:48.509
que non concorda connosco.

00:10:49.139 --> 00:10:52.489
Algúns de vós concluístes que era idiota
nos primeiros dous minutos

00:10:52.489 --> 00:10:54.549
cando dixen que a desigualdade era daniña.

NOTE Paragraph

00:10:54.613 --> 00:10:55.840
(Risas)

NOTE Paragraph

00:10:56.182 --> 00:10:58.879
A parte difícil é recoñecer

00:10:58.903 --> 00:11:00.700
que se o voso estatus fose outro,

00:11:00.704 --> 00:11:02.490
poderiades ver as cousas diferentes,

00:11:02.494 --> 00:11:05.004
como os suxeitos do noso experimento.

NOTE Paragraph

00:11:07.144 --> 00:11:10.046
Así que, se estás por riba da media,

00:11:10.070 --> 00:11:13.000
e se estás vendo unha charla TED, 
é moi probable que o esteas

NOTE Paragraph

00:11:13.074 --> 00:11:14.317
(Risas)

NOTE Paragraph

00:11:14.341 --> 00:11:16.174
quero deixarche este reto:

00:11:17.945 --> 00:11:21.240
a próxima vez que esteas tentado 
a catalogar a quen non pensa coma ti

00:11:21.249 --> 00:11:22.249
como idiota

00:11:22.939 --> 00:11:26.371
pensa nos ventos de popa
que te impulsaron até onde estás.

00:11:27.186 --> 00:11:28.864
Qué momentos de sorte tiveches

00:11:28.888 --> 00:11:30.760
que puideron acabar de xeito distinto?

00:11:31.071 --> 00:11:33.841
A que man amiga lle estás agradecido?

00:11:34.824 --> 00:11:37.885
Recoñecermos eses ventos de popa
dános a humildade necesaria

00:11:37.909 --> 00:11:41.299
para ver que quen non opina coma nós
non son idiotas

00:11:42.179 --> 00:11:45.015
O traballo difícil é atoparmos
intereses e valores en común,

00:11:45.039 --> 00:11:47.631
porque os que vivimos mellor
somos quen temos o poder

00:11:47.655 --> 00:11:50.218
e a responsabilidade
de cambiarmos as cousas.

NOTE Paragraph

00:11:50.851 --> 00:11:51.867
Grazas.

NOTE Paragraph

00:11:52.111 --> 00:11:55.389
(Aplausos)