1
00:00:00,860 --> 00:00:02,604
Probablemente tes escoitado

2
00:00:02,628 --> 00:00:04,622
que a desigualdade económica é moi alta

3
00:00:05,622 --> 00:00:08,749
que o 0,1% máis rico dos EEUU

4
00:00:08,773 --> 00:00:11,684
ten tanta riqueza como o 90% máis pobre,

5
00:00:12,684 --> 00:00:15,704
ou que os oito individuos máis ricos

6
00:00:15,728 --> 00:00:16,944
teñen tanta riqueza

7
00:00:16,968 --> 00:00:20,609
como os tres mil cincocentos millóns 
máis pobres.

8
00:00:22,410 --> 00:00:26,664
Pero sabías que a desigualdade se asocia
a vidas máis curtas,

9
00:00:27,664 --> 00:00:29,226
menos felicidade,

10
00:00:29,250 --> 00:00:30,403
máis delitos

11
00:00:30,427 --> 00:00:31,765
e máis drogadicción?

12
00:00:32,773 --> 00:00:35,223
Soan a problemas da pobreza

13
00:00:36,104 --> 00:00:37,860
pero nos países desenvolvidos

14
00:00:37,884 --> 00:00:39,772
estes problemas sociais e sanitarios

15
00:00:39,796 --> 00:00:44,027
están máis asociados á 
desigualdade de renda

16
00:00:44,051 --> 00:00:45,785
que á renda absoluta.

17
00:00:46,770 --> 00:00:48,263
Por iso,

18
00:00:48,287 --> 00:00:49,570
os EEUU

19
00:00:49,594 --> 00:00:52,755
o país máis rico e desigual,

20
00:00:52,779 --> 00:00:56,701
ten a peor puntuación
entre os desenvolvidos.

21
00:00:58,980 --> 00:01:01,950
As enquisas amosan 
que os norteamericanos,

22
00:01:01,974 --> 00:01:03,946
tanto demócratas como republicanos,

23
00:01:03,970 --> 00:01:07,535
opinan que a desigualdade é alta demais
e piden equidade salarial.

24
00:01:08,194 --> 00:01:13,862
E ainda así, non atopamos o espazo común,

25
00:01:13,886 --> 00:01:17,218
o consenso, a vontade política de actuar.

26
00:01:18,305 --> 00:01:21,915
Porque, ao crecer a desigualdade,

27
00:01:21,939 --> 00:01:25,154
creceu a polarización política.

28
00:01:26,774 --> 00:01:30,888
Vemos aos rivais como idiotas ou inmorais.

29
00:01:32,103 --> 00:01:34,321
Case a metade dos demócratas
e dos republicanos

30
00:01:34,345 --> 00:01:37,864
cren que o rival non só está equivocado

31
00:01:37,888 --> 00:01:39,569
senon que é unha ameaza nacional.

32
00:01:40,198 --> 00:01:43,752
Esta animosidade impide o consenso

33
00:01:43,776 --> 00:01:45,053
para cambiar as cousas.

34
00:01:47,373 --> 00:01:50,924
Eu son profesor de psicoloxía social
na Universidade de Carolina do Norte,

35
00:01:50,948 --> 00:01:55,128
e estudo os efectos da desigualdade 
no pensamento e o comportamento da xente.

36
00:01:55,893 --> 00:01:59,498
Argumentarei que non é 
unha coincidencia desafortunada

37
00:02:00,222 --> 00:02:03,352
que a desigualdade 
e a división política aparezcan á vez.

38
00:02:04,623 --> 00:02:06,386
Existen boas razóns psicolóxicas

39
00:02:06,530 --> 00:02:09,919
que explican por que a desigualdade 
crea divisións na nosa política.

40
00:02:10,236 --> 00:02:12,549
Significa que existen camiños psicolóxicos

41
00:02:12,573 --> 00:02:14,438
para mellorar ambas á vez.

42
00:02:16,207 --> 00:02:18,937
Para entender o poder da desigualdade,

43
00:02:18,961 --> 00:02:22,588
cómpre saber que sempre nos comparamos

44
00:02:22,612 --> 00:02:23,742
con outra xente

45
00:02:24,231 --> 00:02:25,576
e cando facemos iso,

46
00:02:26,030 --> 00:02:28,716
gústanos aparecer coma gañadores,

47
00:02:28,995 --> 00:02:31,579
e é doloroso estarmos
entre os que perden.

48
00:02:32,053 --> 00:02:34,680
Os psicólogos chámanlle:
efecto "mellor cá media"

49
00:02:35,728 --> 00:02:38,469
A maioría cre que é mellor cá media

50
00:02:38,783 --> 00:02:41,299
nas actividades que lles importan

51
00:02:43,418 --> 00:02:46,331
o cal non é posible, 
porque iso é o que media significa.

52
00:02:47,021 --> 00:02:48,854
(Risas)

53
00:02:49,978 --> 00:02:51,829
Pero así é cómo a xente se sente.

54
00:02:52,208 --> 00:02:54,603
Cren ser más intelixentes cá media,

55
00:02:54,866 --> 00:02:56,545
máis traballadores cá media

56
00:02:56,801 --> 00:02:58,666
e con máis habilidade social.

57
00:02:59,523 --> 00:03:02,002
Cren que son mellores condutores.

58
00:03:02,200 --> 00:03:03,578
(Risas)

59
00:03:03,722 --> 00:03:06,678
Cúmprese incluso se o estudo
se lle fai a unha mostra de xente

60
00:03:06,818 --> 00:03:09,970
hospitalizada por mor 
dun accidente de coche que eles causaron.

61
00:03:10,254 --> 00:03:12,345
(Risas)

62
00:03:13,494 --> 00:03:16,138
Así que queremos vernos mellores cá media,

63
00:03:16,138 --> 00:03:17,754
e se non o percibimos así,

64
00:03:17,778 --> 00:03:20,636
enton é doloroso e hai que superalo.

65
00:03:21,170 --> 00:03:24,613
E superámolo cambiando 
a forma de vermos o mundo.

66
00:03:25,811 --> 00:03:27,438
Para entendernos como funciona,

67
00:03:27,438 --> 00:03:29,774
o meu equipo e mais eu 
fixemos un experimento.

68
00:03:30,805 --> 00:03:34,813
Pedímoslles aos participantes 
que fixesen unha tarefa para gañar diñeiro

69
00:03:35,150 --> 00:03:37,724
e en verdade todos gañan 
a mesma cantidade.

70
00:03:39,255 --> 00:03:41,780
Pero dividímolos en dous grupos,

71
00:03:41,857 --> 00:03:44,652
E dixémoslle a un deles 
que o fixeron mellor cá media,

72
00:03:44,652 --> 00:03:47,030
e ao outro que o fixeron peor.

73
00:03:47,894 --> 00:03:52,630
Agora un grupo séntese máis rico 
e o outro máis pobre,

74
00:03:53,107 --> 00:03:54,753
pero non por razóns obxectivas.

75
00:03:55,532 --> 00:03:57,500
Entón fixémoslles algunhas preguntas

76
00:03:57,931 --> 00:04:01,886
Cando lles preguntamos:
Que tal se vos dá tomar decisións?

77
00:04:01,910 --> 00:04:05,069
O grupo "mellor" dixo 
que eran máis competentes

78
00:04:05,093 --> 00:04:06,579
có outro.

79
00:04:08,070 --> 00:04:10,711
O grupo "mellor" dixo que o seu éxito

80
00:04:11,092 --> 00:04:13,876
fora unha pura cuestión de mérito.

81
00:04:14,876 --> 00:04:17,914
O grupo "peor" creu
que o sistema fallara,

82
00:04:17,938 --> 00:04:19,821
e neste caso, tiñan razón.

83
00:04:20,190 --> 00:04:22,658
(Risas)

84
00:04:23,566 --> 00:04:26,366
A pesar de teren o mesmo diñeiro,

85
00:04:26,837 --> 00:04:31,191
o grupo que se sentía máis rico
quería baixar os impostos á riqueza,

86
00:04:31,215 --> 00:04:33,127
reducindo as axudas aos pobres.

87
00:04:33,151 --> 00:04:36,442
"Deixa que traballen duro
e que sexan autorresponsables", dixeron.

88
00:04:38,537 --> 00:04:43,565
Estas actitudes que asumimos como normais
veñen de valores moi enraizados,

89
00:04:43,589 --> 00:04:45,954
e do que experimentamos
durante a nosa vida,

90
00:04:46,770 --> 00:04:48,475
pero un exercicio de 10 minutos

91
00:04:48,499 --> 00:04:51,077
que lle fixo á xente sentirse 
máis rica ou máis pobre

92
00:04:51,101 --> 00:04:53,301
abondou para cambiaren as súas opinións.

93
00:04:55,293 --> 00:05:00,594
A diferenza entre ser rico ou pobre
e sentirse rico ou pobre é importante

94
00:05:01,034 --> 00:05:03,281
porque non sempre cadran ben
un co outro.

95
00:05:04,016 --> 00:05:06,351
Pódese oír á xente dicir con nostalxia,

96
00:05:06,375 --> 00:05:08,835
"eramos pobres, pero non o sabiamos."

97
00:05:09,988 --> 00:05:12,123
Ese foi o meu caso ao crecer,

98
00:05:12,147 --> 00:05:13,417
até que un día,

99
00:05:13,441 --> 00:05:15,114
na cola do comedor

100
00:05:15,830 --> 00:05:18,671
tiñamos unha caixeira 
que non coñecía o sistema,

101
00:05:18,846 --> 00:05:21,198
e que me pediu 1,25 dólares.

102
00:05:22,466 --> 00:05:26,672
Asusteime porque nunca 
tivera que pagar pola comida.

103
00:05:27,416 --> 00:05:30,232
Non souben que dicir, 
porque non tiña diñeiro

104
00:05:31,374 --> 00:05:34,133
E de súpeto decateime que

105
00:05:34,157 --> 00:05:37,484
os nenos que comiamos gratis 
eramos os pobres.

106
00:05:39,601 --> 00:05:42,331
Aquel estraño momento 
na cola do comedor

107
00:05:42,355 --> 00:05:43,976
cambioume moito,

108
00:05:44,301 --> 00:05:47,424
porque por primeira vez, sentinme pobre.

109
00:05:48,292 --> 00:05:50,822
Non tiñamos menos diñeiro ca onte,

110
00:05:51,246 --> 00:05:52,892
pero por primeira vez,

111
00:05:53,434 --> 00:05:55,476
comecei a ver as cousas doutro xeito.

112
00:05:55,710 --> 00:05:57,864
Cambiou como vía o mundo.

113
00:05:58,215 --> 00:06:01,506
Comecei a ver
que os nenos que pagaban a comida

114
00:06:01,530 --> 00:06:04,270
vestían mellor que os que non a pagaban.

115
00:06:05,161 --> 00:06:08,074
Comecei a decatarme das barras amarelas 
de queixo do goberno

116
00:06:08,098 --> 00:06:09,562
que aparecían na porta da casa

117
00:06:09,653 --> 00:06:12,525
e os cupóns de comida que mamá usaba 
para ir á compra.

118
00:06:13,708 --> 00:06:15,217
Eu era un neno tímido,

119
00:06:15,241 --> 00:06:17,882
pero despois dese día
case deixei de falar na escola.

120
00:06:18,334 --> 00:06:19,880
Con quen ía falar?

121
00:06:22,362 --> 00:06:26,040
Durante décadas, 
os investigadores buscaron probas

122
00:06:26,064 --> 00:06:28,944
que confirmasen que sentirse pobre
en comparación con outros

123
00:06:28,944 --> 00:06:30,520
podería mover á acción política.

124
00:06:30,960 --> 00:06:33,919
Crían que provocaría protestas, folgas,

125
00:06:33,943 --> 00:06:35,853
quizais ata revolucións.

126
00:06:36,480 --> 00:06:40,444
Pero unha e outra vez confirmaban 
que paralizaba a xente

127
00:06:41,851 --> 00:06:43,278
porque a verdade é que,

128
00:06:43,302 --> 00:06:44,888
sentirse menos ca outra xente

129
00:06:44,912 --> 00:06:46,261
fai que nos avergoñemos.

130
00:06:46,285 --> 00:06:48,240
Fai que a xente se retire,

131
00:06:48,531 --> 00:06:50,418
anoxada co sistema.

132
00:06:51,543 --> 00:06:53,756
En cambio, sentírmonos mellor
ca outra xente...

133
00:06:53,756 --> 00:06:54,954
iso si que é motivador.

134
00:06:55,697 --> 00:06:58,299
Motívanos a protexer ese estatus,

135
00:06:58,995 --> 00:07:02,131
e ten importantes consecuencias 
para as nosas posicións políticas.

136
00:07:03,380 --> 00:07:05,940
Para ver por qué, 
consideremos outro experimento:

137
00:07:07,242 --> 00:07:11,299
De novo pedímoslles aos participantes 
que tomen decisións para gañaren cartos,

138
00:07:11,517 --> 00:07:14,242
e a un grupo dicímoslle 
que o fixo mellor cá media

139
00:07:14,242 --> 00:07:16,331
e ao outro que peor.

140
00:07:17,036 --> 00:07:21,028
E outra vez, o grupo "mellor" 
dixo que foi grazas aos seus méritos,

141
00:07:21,556 --> 00:07:23,278
quere baixarlle impostos aos ricos,

142
00:07:23,302 --> 00:07:25,494
recortarlles axudas aos pobres.

143
00:07:27,610 --> 00:07:30,345
Pero esta vez, preguntámoslles 
ademais que pensan

144
00:07:30,369 --> 00:07:33,082
dos outros participantes
que non concordan con eles

145
00:07:33,106 --> 00:07:34,536
na cuestión dos impostos.

146
00:07:34,894 --> 00:07:36,827
Son listos ou parvos?

147
00:07:37,322 --> 00:07:40,113
Son razoables ou interesados?

148
00:07:42,144 --> 00:07:46,277
O grupo "mellor" di que
quen non opina coma eles

149
00:07:46,301 --> 00:07:49,174
teñen que ser incompetentes, interesados,

150
00:07:49,198 --> 00:07:50,976
cegados polo interese propio.

151
00:07:52,530 --> 00:07:53,982
O grupo "peor"

152
00:07:54,006 --> 00:07:56,060
non opinan iso dos seus opoñentes.

153
00:07:58,141 --> 00:08:00,736
Existen múltiples estudos
psicolóxicos que mostran

154
00:08:00,736 --> 00:08:02,396
que cando a xente concorda con nós

155
00:08:02,420 --> 00:08:03,981
témola por intelixente,

156
00:08:04,005 --> 00:08:05,599
e cando non concorda,

157
00:08:05,623 --> 00:08:07,352
pensamos que son idiotas.

158
00:08:07,376 --> 00:08:08,878
(Risas)

159
00:08:09,509 --> 00:08:13,213
Pero isto é novo, porque descubrimos
que só ocorre no grupo

160
00:08:13,237 --> 00:08:14,784
que se ve superior á media,

161
00:08:15,047 --> 00:08:19,392
quen se sente co dereito de desprezar
a aqueles que non pensan coma eles.

162
00:08:21,989 --> 00:08:24,519
E pensemos no que isto provoca 
na nosa política,

163
00:08:25,404 --> 00:08:29,957
cando as diferenzas entre ricos e pobres
aumentan máis e máis.

164
00:08:31,786 --> 00:08:35,455
Si, moitos pensan
que os outros son idiotas,

165
00:08:36,723 --> 00:08:41,644
mais a xente tan implicada en política
como discutir con outros sobre ela

166
00:08:41,938 --> 00:08:44,240
son en realidade os ricos.

167
00:08:45,277 --> 00:08:49,457
De feito, mentres a desigualdade crecía
nestas últimas décadas,

168
00:08:49,758 --> 00:08:53,746
o interese e a participación en política
dos pobres afundiuse.

169
00:08:54,714 --> 00:08:57,764
Outra vez, vemos como a xente
que se sente abandonada

170
00:08:57,788 --> 00:09:02,529
non protesta na rúa
nin organiza inscricións de votantes.

171
00:09:02,946 --> 00:09:04,527
Moitas veces, nin vota.

172
00:09:05,016 --> 00:09:07,886
No canto, viran as costas 
e desinterésanse.

173
00:09:10,335 --> 00:09:13,537
Asi que se queremos facer algo
en relación á desigualdade extrema,

174
00:09:13,564 --> 00:09:15,257
temos que arranxar a nosa política.

175
00:09:15,702 --> 00:09:17,346
E se queremos arranxala,

176
00:09:17,609 --> 00:09:19,677
hai que facer algo coa desigualdade.

177
00:09:20,100 --> 00:09:21,486
Que podemos facer?

178
00:09:23,083 --> 00:09:25,096
O marabilloso das espirais,

179
00:09:25,539 --> 00:09:28,623
é que poden interromperse 
en calquera punto do ciclo.

180
00:09:30,575 --> 00:09:33,544
Coido que a nosa mellor aposta
empeza entre aqueles de nós,

181
00:09:33,568 --> 00:09:37,236
máis beneficiados 
no aumento da desigualdade,

182
00:09:37,613 --> 00:09:40,283
aqueles que o fixemos mellor cá media.

183
00:09:41,793 --> 00:09:43,293
Se tiveches éxito

184
00:09:43,317 --> 00:09:46,700
é normal ligares o teu éxito
ao teu esforzado traballo.

185
00:09:47,625 --> 00:09:49,378
Pero, como xa vimos,

186
00:09:49,402 --> 00:09:50,943
todo o mundo pensa así,

187
00:09:51,172 --> 00:09:55,083
sen saber se en realidade
o esforzo foi ou non o factor principal.

188
00:09:58,503 --> 00:10:00,778
Todas as persoas de éxito que coñezo

189
00:10:00,802 --> 00:10:04,752
poden pensar en momentos 
en que traballaron duro e triunfaron.

190
00:10:06,113 --> 00:10:08,175
Tamén poden pensar en momentos

191
00:10:08,199 --> 00:10:11,433
en que se beneficiaron da boa sorte
ou da axuda de alguén,

192
00:10:11,665 --> 00:10:13,218
pero iso é máis difícil.

193
00:10:13,772 --> 00:10:16,385
Os psicólogos Shai Davidai e Tom Gilovich

194
00:10:16,409 --> 00:10:19,712
chámanlle 
<i>asimetría vento de proa - vento de popa</i>.

195
00:10:20,380 --> 00:10:22,723
Cando te esforzas contra os ventos de proa

196
00:10:22,747 --> 00:10:24,948
só podes ver os obstáculos.

197
00:10:25,384 --> 00:10:27,728
É o que percibes e recordas.

198
00:10:28,377 --> 00:10:31,510
Pero cando o vento zoa de popa
e todo vai ben,

199
00:10:31,534 --> 00:10:33,554
só te ves a ti

200
00:10:33,848 --> 00:10:35,834
e as túas incribles aptitudes.

201
00:10:36,229 --> 00:10:39,624
Temos que parar por un minuto e pensar

202
00:10:39,792 --> 00:10:43,119
para recoñecer eses ventos de popa
que nos axudaron.

203
00:10:45,122 --> 00:10:47,196
É moi doado ver os defectos na xente

204
00:10:47,220 --> 00:10:48,509
que non concorda connosco.

205
00:10:49,139 --> 00:10:52,489
Algúns de vós concluístes que era idiota
nos primeiros dous minutos

206
00:10:52,489 --> 00:10:54,549
cando dixen que a desigualdade era daniña.

207
00:10:54,613 --> 00:10:55,840
(Risas)

208
00:10:56,182 --> 00:10:58,879
A parte difícil é recoñecer

209
00:10:58,903 --> 00:11:00,700
que se o voso estatus fose outro,

210
00:11:00,704 --> 00:11:02,490
poderiades ver as cousas diferentes,

211
00:11:02,494 --> 00:11:05,004
como os suxeitos do noso experimento.

212
00:11:07,144 --> 00:11:10,046
Así que, se estás por riba da media,

213
00:11:10,070 --> 00:11:13,000
e se estás vendo unha charla TED, 
é moi probable que o esteas

214
00:11:13,074 --> 00:11:14,317
(Risas)

215
00:11:14,341 --> 00:11:16,174
quero deixarche este reto:

216
00:11:17,945 --> 00:11:21,240
a próxima vez que esteas tentado 
a catalogar a quen non pensa coma ti

217
00:11:21,249 --> 00:11:22,249
como idiota

218
00:11:22,939 --> 00:11:26,371
pensa nos ventos de popa
que te impulsaron até onde estás.

219
00:11:27,186 --> 00:11:28,864
Qué momentos de sorte tiveches

220
00:11:28,888 --> 00:11:30,760
que puideron acabar de xeito distinto?

221
00:11:31,071 --> 00:11:33,841
A que man amiga lle estás agradecido?

222
00:11:34,824 --> 00:11:37,885
Recoñecermos eses ventos de popa
dános a humildade necesaria

223
00:11:37,909 --> 00:11:41,299
para ver que quen non opina coma nós
non son idiotas

224
00:11:42,179 --> 00:11:45,015
O traballo difícil é atoparmos
intereses e valores en común,

225
00:11:45,039 --> 00:11:47,631
porque os que vivimos mellor
somos quen temos o poder

226
00:11:47,655 --> 00:11:50,218
e a responsabilidade
de cambiarmos as cousas.

227
00:11:50,851 --> 00:11:51,867
Grazas.

228
00:11:52,111 --> 00:11:55,389
(Aplausos)