WEBVTT

00:00:01.060 --> 00:00:04.075
ეს ტუბერკულოზის პალატაა

00:00:04.100 --> 00:00:07.916
და იმ დროს, როდესაც ეს ფოტო გადაიღეს, 
1800-იანი წლების ბოლოს,

00:00:07.939 --> 00:00:12.706
შვიდიდან ერთი ადამიანი 
ტუბერკულოზით იღუპებოდა.

00:00:12.780 --> 00:00:15.780
აზრზე არ ვიყავით,
რა იწვევდა ამ დაავადებას.

00:00:16.140 --> 00:00:21.436
ჰიპოთეზა იყო რომ ეს თქვენი ორგანიზმი იყო, 
რაც მგძნობიარეს გხდიდათ.

00:00:21.500 --> 00:00:24.236
ეს მეტისმეტად რომანტიზებული დაავადება იყო.

00:00:24.260 --> 00:00:27.076
ასევე ჭლექსაც ეძახდნენ,

00:00:27.160 --> 00:00:32.996
რომელიც პოეტების, ხელოვანების
და ინტელექტუალების დაავადება იყო.

00:00:33.020 --> 00:00:36.756
ზოგიერთი ადამიანი ნამდვილად ფიქრობდა,
რომ ის მომატებულ მგრძნობელობასა

00:00:36.780 --> 00:00:40.260
და შემოქმედებით გენიალურობას განიჭებდათ.

NOTE Paragraph

00:00:40.700 --> 00:00:45.426
1950-იანი წლებისთვის,
უკვე ვიცოდით, რომ ტუბერკულოზი

00:00:45.460 --> 00:00:48.836
ადვილად გადამდები
ბაქტერიული ინფექციით იყო გამოწვეული.

00:00:48.860 --> 00:00:51.036
რაც ცოტათი ნაკლებ რომანტიკულია,

00:00:51.060 --> 00:00:53.316
მაგრამ ამას პოზიტიური მხარეც ჰქონდა.

00:00:53.340 --> 00:00:56.676
შესაძლებელი იყო პრეპარატები 
შეგვექმნა მის სამკურნალოდ.

00:00:56.700 --> 00:00:59.716
ექიმებმა ახალი წამალი,
იპრონიაზიდი, აღმოაჩინეს,

00:00:59.740 --> 00:01:03.406
რომელზეც ფიქრობდნენ,
რომ ტუბერკულიოზს განკურნავდა.

00:01:03.406 --> 00:01:06.426
როცა ის პაციენტებს მისცეს,
პაციენტები აღტაცებაში მოვიდნენ.

00:01:06.740 --> 00:01:10.236
ისინი უფრო სოციალურები,
უფრო ენერგიულები გახდნენ.

00:01:10.260 --> 00:01:14.860
ერთი-ერთი სამედიცინო დასკვნა გვეუბნება,
რომ ისინი "დარბაზებში ცეკვავდნენ".

00:01:15.180 --> 00:01:20.360
და საუბედუროდ, ეს მაინცდამაინც იმას
არ ნიშნავდა რაომ ისინი უკეთ ხდებოდნენ,

00:01:20.360 --> 00:01:23.160
რადგან უმეტესობა კვლავ კვდებოდა.

00:01:23.660 --> 00:01:30.260
სხვა სამედიცინო დასკვნა მათ,
როგორც "შეუსაბამოდ ბედნიერს" აღწერს.

00:01:30.260 --> 00:01:34.560
და აი, ასე აღმოაჩინეს
პირველი ანტიდეპრესანტი.

NOTE Paragraph

00:01:35.980 --> 00:01:40.036
შემთხვევითი აღმოჩენები
მეცნიერებაში უცხო არ არის,

00:01:40.060 --> 00:01:43.196
მაგრამ ისინი საჭიროებენ უფრო მეტს,
ვიდრე ბედნიერ შემთხვევითობას.

00:01:43.220 --> 00:01:47.300
როცა შემთხვევითობა მოხდება,
მასში აღმოჩენის ამოცნობა უნდა შეგეძლოთ.

NOTE Paragraph

00:01:47.310 --> 00:01:50.110
როგორც ნეორომეცნიერი, მინდა ცოტა ხანს

00:01:50.110 --> 00:01:51.866
ჩემ უშუალო
გამოცდილებაზე მოგიყვეთ,

00:01:51.866 --> 00:01:54.916
რომელსაც რაც გინდათ ის დაუძახეთ 
ბრმა იღბლის გარდა.

00:01:54.940 --> 00:01:56.856
მოდით, მას ჭკვიანური იღბალი ვუწოდით.

00:01:56.856 --> 00:01:59.930
თუმცა თავიდან,
პატარა ისტორიული წინასიტყვაობა.

NOTE Paragraph

00:02:00.460 --> 00:02:03.116
საბედნიეროდ,1950-იანი წლებიდან,

00:02:03.140 --> 00:02:07.116
სხვა წამლებიც შევქმენით და ახლა 
ტუბერკულიოზის განკურნება შეგვიძლია.

00:02:07.140 --> 00:02:10.795
სხვა ქვეყნებში თუ არა,
შეერთებულ შტატებში მაინც,


00:02:10.820 --> 00:02:12.316
სანატორიუმები დავხურეთ

00:02:12.340 --> 00:02:16.020
და ალბათ უმეტესი თქვენგანი
ძალიან არ ღელავს ტუბერკულიოზის თაობაზე,

00:02:16.240 --> 00:02:18.940
მაგრამ ბევრი რამ, რაც 1900-იან წლებში

00:02:18.940 --> 00:02:21.436
ინფექციურ დაავადებებთან
დაკავშირებით ხდებოდა,

00:02:21.460 --> 00:02:24.300
ახლა ხდება ფსიქიატრულ
დაავადებებთან დაკავშირებით.

NOTE Paragraph

00:02:24.820 --> 00:02:27.836
ისეთი ნერვული აშლილობების
შუაგულ ეპიდემიაში ვართ,

00:02:27.860 --> 00:02:31.990
როგორიცაა დეპრესია და პოსტ ტრავმული 
სტრესული აშლილობა (PSTD).

00:02:32.300 --> 00:02:35.596
აშშ-ში 4-დან ერთ ზრდასრულს

00:02:35.596 --> 00:02:37.896
ფსიქიკური დაავადება აწუხებს,

00:02:38.180 --> 00:02:41.316
რაც იმას ნიშნავს, რომ თუ პირადად თქვენ,

00:02:41.340 --> 00:02:44.006
ან ვიღაცას თქვენ ოჯახში ეს არ გამოგიცდიათ,

00:02:44.006 --> 00:02:46.916
სავარაუდოდ ვიღაც ასეთს იცნობთ მაინც.

00:02:46.940 --> 00:02:49.960
თუმცა, ისინი ამის შესახებ
შეიძლება არ საუბრობენ.

00:02:50.220 --> 00:02:56.246
დეპრესიამ ფაქტიურად აჯობა აივ ინფექციებს,
შიდსს, მალარიას, დიაბეტს და ომს,

00:02:57.250 --> 00:03:01.676
როგორც წამყვანმა ქმედითუუნარობის 
გამომწვევმა მიზეზმა მსოფლიოს მასშტაბით

00:03:01.700 --> 00:03:05.316
და 1950-იანებში ტუბერკულოზის მსგავსად,

00:03:05.340 --> 00:03:07.250
ჩვენ არ ვიცით მას რა იწვევს.

00:03:07.250 --> 00:03:09.556
თუ განგივითარდათ,
შემდეგ ქრონიკულში გადადის,

00:03:09.556 --> 00:03:10.790
მთელი ცხოვრება გრძელდება

00:03:10.790 --> 00:03:13.790
და განკურნება არ არსებობს.

NOTE Paragraph

00:03:13.790 --> 00:03:19.356
მეორე ანტიდეპრესანტი 1950-იანებში,
ასევე შემთხვევით აღმოვაჩინეთ.

00:03:19.380 --> 00:03:23.710
ანტიჰისტამინურიდან, რომელიც ადამიანების
მანიაკალურ ქცევას იწვევდა.

00:03:23.860 --> 00:03:25.920
ეს იყო იმიპრამინი.

00:03:26.220 --> 00:03:29.876
ტუბერკულიოზის
და ანტიჰისტამინურის შემთხვევაშიც,

00:03:29.900 --> 00:03:31.596
ვიღაც უნდა მიმხვდარიყო,

00:03:31.620 --> 00:03:34.416
რომ წამალი, რომელიც ერთი მიზნით შეიქმნა,

00:03:34.416 --> 00:03:36.636
ტუბერკულიოზის და ალერგიის სამკურნალოდ,

00:03:36.660 --> 00:03:38.966
შეიძლებოდა სხვა რამის,

00:03:38.966 --> 00:03:41.380
კერძოდ, დეპრესიის
სამკურნალოდ გამოეყენებინათ.

00:03:41.380 --> 00:03:44.396
მიზნობრიობის ამგვარი ცვლილება
საკმაოდ რთულია.

00:03:44.420 --> 00:03:48.356
როდესაც ექიმებმა პირველად იპრონიაზიდის
განწყობის გამაუმჯობესებელი ეფექტი ნახეს,

00:03:48.380 --> 00:03:50.836
ისინი ვერ მიხვდნენ რასთან ჰქონდათ საქმე.

00:03:50.860 --> 00:03:52.716
ისე მიეჩვივნენ ეს პრეპარატი,

00:03:52.740 --> 00:03:55.516
ტუბერკულიოზის სამკურნალო
საშუალებად აღექვათ,

00:03:55.650 --> 00:04:00.240
რომ მათ ის მხოლოდ უარყოფით
გვერდით მოვლენებს მიაწერეს.

NOTE Paragraph

00:04:00.240 --> 00:04:01.571
როგორც აქ ხედავთ,

00:04:01.596 --> 00:04:05.620
1954 წელს, ბევრი პაციენტი,
მწვავე ეიფორიას განიცდიდა.

00:04:06.900 --> 00:04:09.400
იყო წუხილი, რომ ამას შეეძლო

00:04:09.400 --> 00:04:13.396
ტუბერკულოზისაგან განკურნების
პროცესი რამენაირად შეეფერხებინა.

00:04:13.420 --> 00:04:16.700
ამიტომ რეკომენდაცია იყო,
რომ იპრონიზიდი,

00:04:16.700 --> 00:04:19.700
ტუბერკულოზის მხლოდ მძიმე შემთხვევებში
გამოყენებულიყო

00:04:19.700 --> 00:04:23.610
და მხოლოდ იმ პაციენტებში, რომლებიც
ემოციურად გაწონასწორებულები იყვნენ.

00:04:24.220 --> 00:04:28.116
რაც,ზუსტად იმის საპირისპიროა,
როგორც დღეს ვიყენებთ ანტიდეპრესანტს.

00:04:28.140 --> 00:04:32.596
ისე მიეჩვივნენ, ის მხოლოდ ამ ერთი
დაავადების პერსპექტივიდან დაენახათ,

00:04:32.620 --> 00:04:36.910
რომ ვერ ხედავდნენ უფრო ფართე შედეგებს
სხვა დაავადებისთვის.

NOTE Paragraph

00:04:37.380 --> 00:04:40.076
სიმართლე რომ ითქვას,
ეს მთლად მათი ბრალიც არ არის.

00:04:40.100 --> 00:04:43.166
ფუნქციური სტერეოტიპები
ყველა ჩვენგანზე ახდენს გავლენას.

00:04:43.166 --> 00:04:46.356
ეს არის ტენდენცია, ობიექტზე იფიქრო

00:04:46.380 --> 00:04:48.980
მხოლოდ მისი ტრადიციული გამოყენების 
თვალსაზრისით.

00:04:48.980 --> 00:04:51.460
მენტალობა კიდევ ცალკე საკითხია.

00:04:51.460 --> 00:04:55.426
ეს ერთგვარი წინასწარგანწობის ჩარჩოა,
რომლითაც პრობლემებს ვუდგებით.

00:04:55.500 --> 00:04:58.926
ეს მიზნობრიობის ცვლილებას,
საკმაოდ ართულებს ყველასთვის.

00:04:58.926 --> 00:05:01.850
ვფიქრობ, ამიტომ შექმნეს
სატელევიზიო შოუ კაცზე,

00:05:01.850 --> 00:05:04.600
რომელიც ნამდვილად შესანიშნავი იყო
მიზნობრიობის შეცვლაში.

NOTE Paragraph

00:05:04.660 --> 00:05:06.540
(სიცილი)

NOTE Paragraph

00:05:07.180 --> 00:05:11.516
ორივე შემთხვევაში, იპრონიზიადისა 
და იმიპრამინის ეფექტი

00:05:11.540 --> 00:05:15.576
იმდენად ძლიერი იყო, რომ მანიას
და დარბაზში ცეკვას იწვევდა,

00:05:15.636 --> 00:05:18.316
ამიტომ მათი აღმოჩენა არცაა გასაკვირი.

00:05:18.340 --> 00:05:22.090
თუმცა, საინტერესოა რა გამოგვეპარა.

00:05:22.420 --> 00:05:24.730
ასე რომ, იპრონიზიადი და იმიპრამინი

00:05:24.730 --> 00:05:27.796
მიზნობრიობის შეცვლის
ტიპურ მაგალითებზე უფრო მეტია.

00:05:27.796 --> 00:05:30.866
მათ ორი სხვა რამ აქვთ საერთო,
რაც ძალიან მნიშვნელოვანია.

00:05:30.866 --> 00:05:33.156
პირველი, მათ საშინელი გვერდითი 
მოვლენები აქვთ,

00:05:33.180 --> 00:05:35.796
როგორიცაა ღვიძლის ინტოქსიკაცია;

00:05:35.820 --> 00:05:38.796
20 კგ-ზე მეტით წონაში მატება;

00:05:38.820 --> 00:05:40.596
სუიციდალური მიდრეკილებები.

00:05:40.620 --> 00:05:44.730
და მეორე, ორივე მათგანი ზრდის
სეროტონინის დონეს,

00:05:44.730 --> 00:05:49.156
ეს ტვინის ქიმიური სიგნალია,
ანუ ნეიროტრანსმიტერი.

00:05:49.380 --> 00:05:51.170
პირველი, ან მეორე ცალკე

00:05:51.170 --> 00:05:53.726
შეიძლება არ ყოფილიყო ასეთი მნიშვნელოვანი,

00:05:53.726 --> 00:05:57.726
მაგრამ ამ ორის ერთობლიობა ნიშნავდა, რომ 
უფრო უსაფრთხო წამლები უნდა შეგვემუშავებინა

00:05:57.726 --> 00:06:01.510
და რომ სეროტონინი საკმაოდ კარგ
დასაწყისად ჩანდა.

NOTE Paragraph

00:06:01.660 --> 00:06:03.300
ასე რომ, შევიმუშავეთ წამლები

00:06:03.300 --> 00:06:05.580
რომლებიც უფრო მეტად
სეროტონინზე იყვნენ ფოკუსირებული.

00:06:05.580 --> 00:06:09.656
ეს იყო სეროტონინის უკუმიტაცების
სელექციური ინჰიბიტორები (სუსი-ები).

00:06:09.656 --> 00:06:11.996
მათგან ყველაზე ცნობილი პროზაკია.

00:06:12.020 --> 00:06:13.996
ეს იყო 30 წლის წინ

00:06:14.020 --> 00:06:17.220
და მას შემდეგ, ძირითადად ამ წამლების 
გაუმჯობესებაზე ვმუშაობთ.

00:06:17.350 --> 00:06:21.006
სუსი-ები მის წინამორბედებზე
უკეთესი წამლებია,

00:06:21.006 --> 00:06:23.076
მაგრამ ბევრი გვერდითი მოვლენა მაინც აქვთ;

00:06:23.100 --> 00:06:25.996
როგორიცაა წონის მატება, უძილბა,

00:06:26.020 --> 00:06:28.000
სუიციდალური მიდრეკილებები

00:06:28.100 --> 00:06:30.436
და მოქმედებისთვის დიდი დრო სჭირდებათ.

00:06:30.460 --> 00:06:32.870
ბევრი პაციენტისთვის დაახლოებით 
4-დან 6 კვირამდე

00:06:32.870 --> 00:06:35.546
და ეს იმათზე ვიზეც მოქმედებს,

00:06:35.546 --> 00:06:38.076
ბევრ პაციენტზე ეს წამლები
საერთოდ არ მოქმედებს.

NOTE Paragraph

00:06:38.100 --> 00:06:41.476
ეს ნიშნავს იმას, რომ ახლა, 2016 წელს,

00:06:41.500 --> 00:06:45.180
ფსიქიკურ დარვევებს კვლავაც ვერ ვკურნავთ,

00:06:45.180 --> 00:06:47.636
მხოლოდ სიმპტომების
ჩამხშობი წამლები გვაქვს.

00:06:47.636 --> 00:06:51.476
რაც იგივეა, რომ ინფექციის დროს
ტკივილგამაყუჩებელი მიიღოთ

00:06:51.500 --> 00:06:52.916
ანტიბიოტიკის ნაცვლად.

00:06:52.940 --> 00:06:55.056
ტკივილგამაყუჩებელი თავს უკეთ 
გაგრძნობინებთ,

00:06:55.056 --> 00:06:58.580
მაგრამ ვერ უმკურნალებს
ტკივილის გამომწვევ დაავადებას.

00:06:58.700 --> 00:07:01.036
ჩვენი აზროვნების მოქნილობამ,

00:07:01.060 --> 00:07:04.436
საშუალება მოგვცა მივმხვდარიყავით,
რომ იპრონიზიადისა და იმიპრამინისთვის,

00:07:04.436 --> 00:07:06.116
მიზნობრიობა ამგვარად შეგვეცვალა,

00:07:06.140 --> 00:07:08.236
რამაც სეროტონინის
ჰიპოტეზასათან მიგვიყვანა,

00:07:08.236 --> 00:07:11.720
რომელზეც რა ირონიულიც არ უნდა იყოს,
მეტისმეტად ჩავიციკლეთ.

00:07:11.980 --> 00:07:15.636
ეს არის ტვინში სეროტონინის სიგნალი
სუსი-ს რეკლამიდან.

00:07:15.886 --> 00:07:18.630
თუ ვერ მიხვდით, ეს რეკონსტრუქციაა.

00:07:18.660 --> 00:07:22.716
მეცნიერებაში ვცდილობთ ობიექტურები ვიყოთ.

00:07:22.740 --> 00:07:25.116
ორმაგი ბრმა ექსპერიმეტების ჩატარებით,

00:07:25.140 --> 00:07:28.836
ან მოსალონდელ შედეგებზე
სტატისტიკური არაინფორმირებულობით.

00:07:28.860 --> 00:07:33.156
მაგრამ მიკერძოებულობა უფრო
ეშმაკურად აღწევს საკვლევ საგანში

00:07:33.180 --> 00:07:36.010
და ასევე მის შერჩევის პროცესში.

NOTE Paragraph

00:07:36.260 --> 00:07:39.836
უკანასკნელი 30 წლის განმავლობაში,
სეროტონინზე ვართ ფოკუსირებულები,

00:07:39.860 --> 00:07:42.720
ისე რომ, ხშირად სხვა რამეებს გამოვრიცხავთ.

00:07:42.860 --> 00:07:45.140
ჩვენ კვლავაც ვერ ვკურნავთ დეპრესიას

00:07:45.180 --> 00:07:48.596
და იქნებ მხოლოდ სეროტონინი
არც არის დეპრესიასთან კავშირში?

00:07:48.620 --> 00:07:50.676
იქნება ის ამის მთავარი ნაწილიც კი არ არის?

00:07:50.700 --> 00:07:53.026
ეს ნიშნავს, რომ მნიშვნელობა არ აქვს 
რამდენ დროს,

00:07:53.026 --> 00:07:55.636
ფულს, ან ძალისხმევას ჩავდებთ ამაში,

00:07:55.660 --> 00:07:57.860
ის არასოდეს მიგვიყვანს განკურნებამდე.

NOTE Paragraph

00:07:58.360 --> 00:08:01.386
გასული რამდენიმე წლის განმავლობაში 
ექიმებმა აღმოაჩინეს,

00:08:01.386 --> 00:08:06.020
ალბათ, პირველი ნამდვილად ახალი 
ანტიდეპრესანტი სუსი-ს შემდეგ.

00:08:06.540 --> 00:08:07.790
ესაა კალიპსოლი.

00:08:07.790 --> 00:08:11.316
ეს წამალი ძალიან სწრაფად მოქმედებს, 
რამდენიმე საათის, ან დღის განმავლობაში

00:08:11.340 --> 00:08:13.236
და არ მუშაობს სეროტონინზე.

00:08:13.260 --> 00:08:16.260
ის მუშაობს გლუტამატზე,
რომელიც სხვა ნეიროტრანსმიტერია

00:08:16.380 --> 00:08:17.876
და ასევე მიზანშეცვლილია.

00:08:17.900 --> 00:08:21.340
ის ქირურგიაში ტრდიციულად
ანესთეზიისათვის გამოიყენება,

00:08:21.540 --> 00:08:25.490
მაგრამ სხვა წამლებისგან განსხვავებით,
რომლებიც საკმაოდ სწრაფად ამოიცნეს,

00:08:25.490 --> 00:08:29.436
20 წელი დაგვჭირდა იმის გასაანალიზებლად,
რომ კალიპსოლი ანტიდეპრესანტი იყო.

00:08:29.460 --> 00:08:32.316
მიუხედავად იმისა, რომ ის ალბათ
უკეთესი ანტიდეპრესანტია,

00:08:32.340 --> 00:08:33.956
ვიდრე სხვა წამლები.

00:08:33.980 --> 00:08:37.740
ალბათ სწორედ იმიტომ,
რომ ის უკეთესი ანტიდეპრესანტია,

00:08:37.740 --> 00:08:39.995
უფრო რთული ამოსაცნობი გახდა,

00:08:40.019 --> 00:08:42.690
არანაირი მანია არ გამოუწვევია,
რომ მისი ეფექტი გვეგრძნო.

NOTE Paragraph

00:08:42.690 --> 00:08:45.676
2013 წელს კოლუმბიის უნივერსიტეტში,

00:08:45.700 --> 00:08:47.160
ჩემს კოლეგასთან,

00:08:47.160 --> 00:08:49.276
დოქტორ კრისტინე ენ დენისთან
ერთად ვმუშაბდი

00:08:49.300 --> 00:08:50.820
და ჩვენ კალიპსოლს

00:08:50.820 --> 00:08:53.030
როგორც ანტიდეპრესანტს
ვიკვლევდით თაგვებში.

00:08:53.030 --> 00:08:55.890
კალიპსოლს ნამდვილად ძალიან მოკლე
ნახევრადდაშლის პერიოდი აქვს,

00:08:55.890 --> 00:08:57.810
რაც იმას ნიშნავს, რომ ჩვენი სხეულიდან

00:08:57.810 --> 00:08:59.666
რამდენიმე საათის შემდეგ გამოდის.

00:08:59.666 --> 00:09:01.646
ჩვენ მხოლოდ ექსპერიმენტს ვატარებდით.

00:09:01.646 --> 00:09:03.250
თაგვს ინექციას გავუკეთებდით

00:09:03.250 --> 00:09:04.866
და შემდეგ ერთი კვირა დავიცდიდით

00:09:04.866 --> 00:09:07.720
და შემდეგ ვატარებდით სხვა ექსპერიმენტს,
ფული რომ დაგვეზოგა.

NOTE Paragraph

00:09:08.020 --> 00:09:10.080
ერთ-ერთ ექსპერიმენტში, რომელსაც ვატარებდი,

00:09:10.080 --> 00:09:12.036
თაგვებს სტრესს ვაყენებდით,

00:09:12.036 --> 00:09:14.386
ეს იყო ჩვენი დეპრესიის მოდელი.

00:09:14.386 --> 00:09:17.436
თავდაპირველად ისე ჩანდა,
რომ თითქოს ის საერთოდ არ მუშაობდა

00:09:17.460 --> 00:09:19.510
და შიეძლებოდა შეგვეწყვიტა,

00:09:19.510 --> 00:09:22.410
მაგრამ ამ მოდელით
წლების მანძილზე მიმუშავია

00:09:22.430 --> 00:09:24.756
და ეს მონაცემები რაღაც
უცნაურად გამოიყურებოდა.

00:09:24.756 --> 00:09:26.516
რაღაც არ იყო წესრიგში.

00:09:26.516 --> 00:09:29.020
ასე რომ, თავიდან გავაანალიზეთ

00:09:29.020 --> 00:09:31.940
მხელდველობაში მივიღეთ გაუკეთდა თუ არა

00:09:31.940 --> 00:09:34.940
თაგვებს კალისპოლის ინექცია
ერთი კვირით ადრე.

00:09:34.940 --> 00:09:36.956
ეს დაახლებით ასე გამოიყურებოდა.

00:09:36.980 --> 00:09:39.116
თუ უკიდურეს მარცხენა მხარეს შევხედავთ,

00:09:39.140 --> 00:09:41.636
თუ თაგვს ახალ სივრცეში დასვამთ

00:09:41.660 --> 00:09:43.916
ეს ახალი ყუთია,
თაგვი ძალიან აღფრთოვანებულია.

00:09:43.940 --> 00:09:46.076
ის შემოივლის ყუთს და შეისწავლის.

00:09:46.100 --> 00:09:50.396
ეს ვარდისფერი ხაზი, მათ სიარულს ზომავს.

00:09:50.420 --> 00:09:53.596
ჩვენ მას სხვა თაგვიც ჩავუსვით
ფანქრის ჭიქაში,

00:09:53.620 --> 00:09:55.936
რომ თუ გადაწყვეტს იურთიერთოს.

00:09:55.936 --> 00:09:59.286
თუ ვერ მიხვდით, ეს ასევე რეკონსტრუქციაა.

00:09:59.286 --> 00:10:02.636
ჯანმრთელი თაგვი შეისწავლის.

00:10:02.660 --> 00:10:04.010
ის სოციალური იქნება.

00:10:04.050 --> 00:10:05.210
ნახეთ რა ხდება,

00:10:05.210 --> 00:10:07.700
დეპრესიის ამ მოდელში, თუ თაგვს დასტრესავთ,

00:10:07.700 --> 00:10:09.976
ეს მოდელი შუა ყუთშია.

00:10:11.010 --> 00:10:13.146
ისინი არ არიან სოციალურები
და არ შეისწავლიან.

00:10:13.146 --> 00:10:16.640
ისინი ძირითადად მხოლოდ უკანა კუთხეში 
ჭიქის უკან იმალებიან.

00:10:17.020 --> 00:10:20.116
სამაგიეროდ თაგვები, რომლებსაც
კალისპოლის ერთი ინექცია გავუკეთეთ,

00:10:20.140 --> 00:10:21.730
ისინი თქვენ მარჯვნივ არიან.

00:10:22.060 --> 00:10:24.630
ისინი შეისწავლიდნენ გარემოს,
იყვნენ სოციალურები.

00:10:24.740 --> 00:10:27.740
ისე გამოიყურებოდნენ,
თითქოს სტრესი არასდროს მიუღიათ,

00:10:28.020 --> 00:10:29.960
რაც შეუძლებელია.

NOTE Paragraph

00:10:30.260 --> 00:10:32.720
ასე რომ, შეგვეძლო აქ შეგვეწყვიტა,

00:10:32.780 --> 00:10:37.076
მაგრამ კრისტინს ადრე კალისპოლი,
ანესთეზიად ჰქონდა გამოყენებული

00:10:37.100 --> 00:10:38.676
და მან რამდენიმე წლის წინ ნახა,

00:10:38.700 --> 00:10:42.186
რომ ის რაღაც უცნაური გავლენებს 
ახდენდა უჯრედებსა და სხვა ქცევებზე,

00:10:42.340 --> 00:10:45.356
რომელებიც თითქოს წამლის შემდეგ
დიდხანს ნარჩუნდებოდა,

00:10:45.380 --> 00:10:46.636
შეიძლება რამდენიმე კვირაც.

00:10:46.660 --> 00:10:49.480
მაშ, ვიფიქრეთ რომ შეიძლება ეს,
სრულიად გამორიცხული არ იყო,

00:10:49.480 --> 00:10:51.936
მაგრამ ნამდვილად სკეპტიკურად 
ვიყავით განწყობილები

NOTE Paragraph

00:10:51.936 --> 00:10:54.086
და გავაკეთეთ ის,
რასაც მეცნიერებაში აკეთებენ,

00:10:54.086 --> 00:10:55.496
როცა დარწმუნებულები არ არიან,

00:10:55.496 --> 00:10:57.010
ექსპერიმენტი ახლიდან ჩავატარეთ.

00:10:57.010 --> 00:10:59.476
მახსოვს ცხოველების ოთახში ყოფნისას,

00:10:59.500 --> 00:11:03.156
როგორ გადამყავდა თაგვები ყუთიდან 
ყუთში გამოსაცდელად.

00:11:03.180 --> 00:11:06.600
კრისტინი იატაკზე იჯდა,
კომპიუტერით მუხლებზე,

00:11:06.600 --> 00:11:08.546
ისე რომ თაგვები მას ვერ ხედავდნენ.

00:11:08.546 --> 00:11:10.516
ის მონაცემებს რეალურ დროში აანალიზებდა

00:11:10.540 --> 00:11:11.916
და მახსოვს დავიყვირეთ,

00:11:11.940 --> 00:11:15.236
ამის გაკეთება ცხოველების ოთახში 
სადაც ცდას ატარებთ არ შეიძლება,

00:11:15.260 --> 00:11:16.836
ვიყვირეთ, რადგან ამან იმუშავა.

00:11:16.860 --> 00:11:21.236
თითქოს თაგვები სტრესისგან იყვნენ დაცულები,

00:11:21.260 --> 00:11:24.316
ანუ შეუსაბამოდ ბედნიერნი იყვნენ,
რაც გინდათ ის დავუძახოთ.

00:11:24.340 --> 00:11:27.040
ძალიან აღფრთოვანებულები ვიყავით.

NOTE Paragraph

00:11:27.040 --> 00:11:28.860
შემდეგ კი, სკეპტიკურად განვეწყვეთ.

00:11:28.860 --> 00:11:31.860
იმდენად კარგი შედეგი მივიღეთ,
რომ ძნელად დასაჯერებელი იყო.

00:11:31.860 --> 00:11:33.770
ასე რომ, ექსპერიმენტი თავიდან ჩავატარეთ.

00:11:33.770 --> 00:11:36.716
შემდეგ კიდევ ერთხელ პოსტ ტრავმული
სტრესული აშლილობის მოდელით

00:11:36.716 --> 00:11:38.810
და ასევე ფსიქოლოგიური მოდელით,

00:11:38.810 --> 00:11:41.306
სადაც თაგვებს სტრესის ჰორმონები გავუკეთეთ.

00:11:41.306 --> 00:11:42.956
ის ჩვენმა ბაკალავრებმა ჩაატარეს.

00:11:42.956 --> 00:11:46.940
და შემდეგ ეს ცდა ჩვენმა კოლეგებმაც
ჩაატარეს შორეულ საფრანგეთში.

00:11:47.780 --> 00:11:50.996
ყოველ ჯერზე, როცა ვიღაცამ ეს ცდა ჩაატარა,
იგივე დადასტურდა.

00:11:51.020 --> 00:11:53.836
ჩანდა, რომ კალისპოლის ეს ერთი ინექცია,

00:11:53.860 --> 00:11:57.140
სტრესისგან დაცვას როგორღაც უზრუნველყოფდა
კვირების განმავლობაში.

NOTE Paragraph

00:11:57.180 --> 00:11:59.436
ეს შედეგები მხოლოდ
ერთი წლის წინ გამოვაქვეყნეთ,

00:11:59.436 --> 00:12:03.140
მაგრამ მას შემდეგ,სხვა ლაბორატორიებმაც,
ცალკე დაადასტურეს ეს ეფექტი.

00:12:03.940 --> 00:12:06.390
თუმცა არ ვიცით რა იწვევს დეპრესიას,

00:12:06.460 --> 00:12:12.216
მაგრამ ვიცით, რომ 80%-ში
სტრესია გამომწვევი.

00:12:12.240 --> 00:12:14.966
დეპრესია და სტრესული აშლილობა 
სხვადასხვა დაავადებებია,

00:12:14.966 --> 00:12:16.886
მაგრამ ერთ რამე აქვთ საერთო.

00:12:16.886 --> 00:12:18.636
ეს არის ტრავმული სტრესი,

00:12:18.660 --> 00:12:21.556
როგორიცაა ბრძოლა, სტიქიური უბედურებები,

00:12:21.580 --> 00:12:24.136
საზოგადოებრივი ან სექსუალური ძალადობა,

00:12:24.136 --> 00:12:26.970
რაც პოსტ-ტრავმატულ სტრესულ 
აშლილობას იწვევს.

00:12:26.980 --> 00:12:32.596
თუმცა, სტრესის ყველა მსხვერპლს
არ უვითარდება ფსიქიკური დარღვევები.

00:12:32.620 --> 00:12:35.516
ეს უნარი, განიცადო სტრესი და გაუძლო,

00:12:35.540 --> 00:12:40.290
მომჯობინდე და არ განგივითადრეს დეპრესია,
ან სტრესული აშლილობა,

00:12:40.500 --> 00:12:44.526
ცნობილია, როგორც სტრესისადმი მდგრადობა
და ის ადამიანებში განსხვავებულია.

00:12:44.660 --> 00:12:47.996
ჩვენ ამას ყოველთვის მოვიაზრებდით,
როგორც პასიურ თვისებას.

00:12:48.020 --> 00:12:50.556
ესაა მგრძნობელობის

00:12:50.580 --> 00:12:53.510
და ამ დარღვევების განვითარების
რისკების არ არსებობა.

00:12:53.620 --> 00:12:56.340
მაგრამ რა იქნებოდა ეს თვისებები
აქტიური რომ ყოფილიყო?

00:12:56.420 --> 00:12:57.916
შეიძლება გაგვეუმჯობესებინა,

00:12:57.940 --> 00:13:00.730
ერთგვარი ჯავშანი ჩაგვეცვა.

NOTE Paragraph

00:13:01.220 --> 00:13:03.740
ჩვენ შემთხვევით აღმოვაჩინეთ

00:13:03.740 --> 00:13:06.740
მდგრადობის გასაუმჯობესებელი
პირველი წამალი.

00:13:06.740 --> 00:13:09.516
როგორც ვთქვი, მხოლოდ მცირე 
რაოდენობის წამალი გამოვიყენეთ

00:13:09.540 --> 00:13:11.116
და მან კვირები გასტანა.

00:13:11.140 --> 00:13:14.356
ეს ანტიდეპრესტანტებისგან
განსხვავებული შედეგია.

NOTE Paragraph

00:13:14.380 --> 00:13:18.700
მაგრამ ის ნაწილობრივ ჰგავს,
იმუნური ვაქცინების შედეგს.

00:13:19.180 --> 00:13:22.116
იმუნური ვაქცინაციის შემდეგ,

00:13:22.140 --> 00:13:25.516
კვირების, თვეების და წლების განმავლობაში,

00:13:25.540 --> 00:13:27.876
როცა ბაქტერიას გადაეყრებით,

00:13:27.900 --> 00:13:30.120
მაშინ უკვე ვაქცინა აღარ გიცავთ,

00:13:30.120 --> 00:13:32.476
არამედ თქვენი საკუთარი იმუნური სისტემა,

00:13:32.476 --> 00:13:35.346
რომელმაც ბაქტერიის მიმართ
გამძლეობა და მდგრადობა გამოიმუშავა

00:13:35.346 --> 00:13:36.520
და უკუაგდებს მას.

00:13:36.520 --> 00:13:38.326
თქვენ აღარასდროს ინფიცირდებით.

00:13:38.326 --> 00:13:41.346
რაც ძალიან განსხვავდება მკურნალობისაგან.

00:13:41.346 --> 00:13:44.996
ამ შემთხვევაში, თქვენ ინფიცირდებით,

00:13:45.020 --> 00:13:48.876
ავად ხდებით, შემდეგ იღებთ ანტიბიოტიკს,
რომელიც გკურნავთ.

00:13:48.900 --> 00:13:52.480
ეს წამლები ბაქტერიას კლავენ.

00:13:52.780 --> 00:13:55.276
ან როგორც ადრე ვახსენე
პალიატიური მზრუნველობისას,

00:13:55.300 --> 00:13:58.156
ისეთ პრეპარატს ღებულობთ,
რაც სიმპტომებს ახშობს,

00:13:58.180 --> 00:14:00.876
მაგრამ ინფექციას არ კურნავს

00:14:00.900 --> 00:14:04.236
და თავს უკეთ მხოლოდ მაშინ იგრძნობთ,
როდესაც მას ღებულობთ

00:14:04.260 --> 00:14:06.196
და ამიტომაც უნდა გააგრძელოთ მისი მიღება.

00:14:06.220 --> 00:14:08.916
დეპრესიისა და სტრესული აშლილობის დროს,

00:14:08.940 --> 00:14:10.916
ვიცით თქვენი სტრესული მდგომარეობა

00:14:10.940 --> 00:14:13.556
და მხოლოდ პალიატური მზრუნველობა შეგვიძლია.

00:14:13.580 --> 00:14:16.076
ანტიდეპრესანტები მხოლოდ სიმპტომებს ახშობენ

00:14:16.100 --> 00:14:18.956
და ამიტომაც თქვენ გიწევთ მათი
მუდმივად მიღება

00:14:18.980 --> 00:14:20.676
მთელი ავადმყოფობის პერიოდში,

00:14:20.700 --> 00:14:23.820
რაც ხშირად სიცოცხლის ხანგრძლივობაა.

NOTE Paragraph

00:14:23.940 --> 00:14:28.186
მდგრადობის გამაძლიერებელ წამლებს 
"პარავაქცინებს" ვეძახით,

00:14:28.186 --> 00:14:29.836
რაც ვაქცინის მსგავსს გულისხმობს,

00:14:29.836 --> 00:14:32.236
რადგან, როგორც ჩანს
მათ სტრესისგან დაცვის

00:14:32.260 --> 00:14:34.076
პოტენციალი აქვთ

00:14:34.100 --> 00:14:37.120
და შეუძლიათ თაგვები დეპრესიის

00:14:37.120 --> 00:14:40.460
და პოსტ-ტრავმული სტრესული აშლილობის
ჩამოყალიბებისგან დაიცვან.

00:14:40.790 --> 00:14:44.230
ყველა ანტიდეპრესანტი პარავაქცინა არ არის.

00:14:44.850 --> 00:14:46.300
პროზაკიც გამოვცადეთ

00:14:46.300 --> 00:14:49.060
და მას ეფექტი არ ჰქონდა.

NOTE Paragraph

00:14:49.060 --> 00:14:52.076
ეს ყველაფერი ადამიანზე რომ გადავიტანოთ,

00:14:52.100 --> 00:14:55.040
შეიძლება იმ ადამიანების
დაცვა მოვახერხოთ,

00:14:55.040 --> 00:14:57.870
რომლებიც სტრესით გამოწვეული
დაღვევების რისკის ქვეშ არიან,

00:14:57.870 --> 00:15:00.860
როგორებიცაა დეპრესია და პოსტ-ტრავმული
სტრესული აშლილობა.

00:15:00.860 --> 00:15:03.996
ესენია საგანგებო სამსახურის
თანამშრომლები, მეხანძრეები,

00:15:04.020 --> 00:15:08.156
დევნილები, პატიმრები და ციხის მცველები,

00:15:08.180 --> 00:15:10.650
ჯარიკაცები და ა.შ.

NOTE Paragraph

00:15:11.220 --> 00:15:15.020
ამ დაავადების მასშტაბებში რომ გაგარკვიოთ,

00:15:15.620 --> 00:15:18.676
2010 წელს ამ დაავადებებზე გლობალურად

00:15:18.700 --> 00:15:22.540
2.5 ტრილიონი დოლარი დაიხარჯა

00:15:23.060 --> 00:15:24.596
და რადგანაც ისინი ქრონიკულია,

00:15:24.620 --> 00:15:27.836
ხარჯი აკუმულირდება და ამიტომაც,
შემდეგი 15 წლის განმავლობაში.

00:15:27.860 --> 00:15:31.910
ექვს ტრილიონზე მეტი დოლარით,
მისი ზრდაა მოსალოდნელი.

NOTE Paragraph

00:15:32.220 --> 00:15:34.039
როგორც ადრე ვახსენე

00:15:34.064 --> 00:15:38.140
მიზნობრიობის შეცვლა შეიძლება რთული იყოს,
ჩვენი წინასწარგანწყობების გამო.

00:15:38.860 --> 00:15:42.730
კალიპსოლს სხვა სახელიც აქვს, კეტამინი,

00:15:43.380 --> 00:15:45.510
რომელიც ასევე სხვა სახელით გამოდის

00:15:45.510 --> 00:15:46.876
"განსაკუთრებული K".

00:15:46.900 --> 00:15:49.950
რომელიც კლუბების ნარკოტიკია.

00:15:50.380 --> 00:15:53.636
ის მსოფლიოში კვლავ გამოიყენება,
როგორც ანესთეზიის საშუალება;

00:15:53.660 --> 00:15:56.500
გამოიყენება ბავშვებში;
ვიყენებთ ბრძოლის ველზე.

00:15:56.510 --> 00:15:59.756
ბევრ განვითარებად ქვეყანაში,
მას ანიჭებენ უპირატესობას,

00:15:59.756 --> 00:16:01.846
რადგან სუნთქვაზე არ მოქმედებს.

00:16:01.846 --> 00:16:06.100
ის მსოფლიოს ჯანდაცვის ორგანიზაციის
ყველაზე საჭირო მედიკამენტების სიაშია.

NOTE Paragraph

00:16:06.580 --> 00:16:10.460
კეტამინი თავიდანვე,
როგორც პარავაქცინა ისე რომ აღმოგვეჩინა,

00:16:10.820 --> 00:16:13.676
მისი შექმნა საკმაოდ მარტივი იქნებოდა,

00:16:13.700 --> 00:16:17.556
მაგრამ ამჟამად ჩვენს
ფუნქციურ სტერეოტიპებთან

00:16:17.580 --> 00:16:21.130
და მენტალიტეტთან გამკლავება გვიწევს.

00:16:21.700 --> 00:16:25.556
საბედნიეროდ, ეს ჩვენს მიერ აღმჩენილი
ერთადერთი ნაერთი არაა,

00:16:25.580 --> 00:16:29.440
რომელსაც ასეთი პარავაქცინური 
პროფილაქტიკური თვისება აქვს,

00:16:29.440 --> 00:16:31.770
მაგრამ ყველა სხვა წამალი,
ან თუ გნებავთ შენაერთი

00:16:31.770 --> 00:16:33.190
რომელიც აღმოვაჩინეთ,

00:16:33.190 --> 00:16:36.460
სრულიად ახალია და მოუწევთ
საკვებისა და წამლის ადმინისტრაციასთან(FDA)

00:16:36.460 --> 00:16:38.740
რეგისტრაციის სრული პროცესის გავლა,
თუ მოახერხეს,

00:16:38.740 --> 00:16:42.196
მანამ სანამ ადამიანებზე შევძლებთ
მათ გამოყენებას,

00:16:42.220 --> 00:16:43.876
ამას კი წლები დასჭირდება.

00:16:43.900 --> 00:16:46.536
ამიტომ, თუ უფრო სწრაფად გვინდა
გვქონდეს რამე საშუალება,

00:16:46.536 --> 00:16:51.026
კეტამინი უკვე FDA-ს მიერაა რეგისტრირებული,
ჯენერიკია და ხელმისაწვდომი.

00:16:51.300 --> 00:16:55.460
შეგვიძლია ის მიზერული თანხით
და მიზერულ დროში ჩევქმნათ,

NOTE Paragraph

00:16:56.380 --> 00:17:00.756
მაგრამ ფუნქციური სტერეოტიპებისა
და მენტალიტეტის მიღმა,

00:17:00.780 --> 00:17:04.356
მიზნობრიობის შეცვლისთვის,
სხვა დაბრკოლებაც არსებობს,

00:17:04.380 --> 00:17:05.879
ესაა პოლიტიკა.

00:17:06.179 --> 00:17:08.395
არ არსებობს სტიმული,

00:17:08.419 --> 00:17:11.739
როცა პრეპარატი უკვე ჯენერიკია
და აღარც ექსკლუზიურია,

00:17:11.739 --> 00:17:14.576
რთულია ფარმაცევტული კომპანიები
მათ შექმნაზე წაახალისო,

00:17:14.576 --> 00:17:16.220
რადგან ფულს ვერ შოულობენ.

00:17:16.220 --> 00:17:20.140
ეს არა მხოლოდ კეტამინისთვისაა ასე,
არამედ სხვა წამლებისთვისაც.

00:17:20.579 --> 00:17:26.236
მიუხედავად ყველაფრისა,
თავისთავად წამლების გამოყენების იდეა

00:17:26.260 --> 00:17:30.156
არა მკურნალობის,
არამედ პრევენციისთვის,

00:17:30.180 --> 00:17:32.160
ფსიქიატრიაში სრულად ახალია,

NOTE Paragraph

00:17:32.740 --> 00:17:37.796
შესაძლებელია რომ 20, 50, 100 წლის შემდეგ,

00:17:37.820 --> 00:17:41.916
დეპრესიას და სტრესულ აშლილობას
ისე შევხედოთ,

00:17:41.940 --> 00:17:45.156
როგორც ტუბერკულოზის 
სანატორიუმებს ვუყურებთ,

00:17:45.180 --> 00:17:46.960
როგორც წარსულს.

00:17:47.180 --> 00:17:52.420
ეს შეიძლება იყოს ფსიქიკური დაავადებების
ეპიდემიის დასასრულის დასაწყისი.

NOTE Paragraph

00:17:53.380 --> 00:17:56.580
მაგრამ როგორც დიდებულმა
მეცნიერმა ერთხელ თქვა:

00:17:57.900 --> 00:18:00.156
"მხოლოდ სულელია ყველაფერში დარწმუნებული,

00:18:00.180 --> 00:18:03.890
ბრძენი კაცი კი ვარაუდობს".

NOTE Paragraph

00:18:04.044 --> 00:18:05.284
მადლობა.

NOTE Paragraph

00:18:05.780 --> 00:18:09.846
(აპლოდისმენტები)