1
00:00:06,842 --> 00:00:09,292
Bạn có thể đoán đây là gì không?

2
00:00:09,292 --> 00:00:16,585
Chiếc vớ bông? Quả chuối chín nẫu? 
Một ống kem đánh răng tầm thường?

3
00:00:16,585 --> 00:00:21,176
Thật ra, đấy là một con hải sâm nho nhỏ, 
và dù nghe có vẻ kì cục,

4
00:00:21,176 --> 00:00:26,913
hoạt động bản năng hàng ngày của nó
giúp hệ sinh thái biển trong sạch hơn.

5
00:00:26,913 --> 00:00:30,980
Hải sâm là loài thuộc ngành Da gai,

6
00:00:30,980 --> 00:00:35,597
cùng với nhím biển, sao biển
và các động vật biển không xương sống

7
00:00:35,597 --> 00:00:38,640
có lớp "da gai" 
và hình dạng đối xứng tỏa tròn.

8
00:00:38,640 --> 00:00:42,427
Một số loài hải sâm có các xúc tu lông 
mọc ra từ miệng,

9
00:00:42,427 --> 00:00:45,147
một số khác thì phồng lên như quả bóng,

10
00:00:45,147 --> 00:00:48,477
và có cả những loài trông như 
Quái vật Gà Không đầu—

11
00:00:48,477 --> 00:00:52,518
thực tế là có một loài hải sâm hiếm 
sống dưới biển sâu có tên gọi như vậy.

12
00:00:52,518 --> 00:00:56,518
Đặc điểm chung của các loài hải sâm 
là dáng thân hình trụ dài;

13
00:00:56,518 --> 00:01:02,255
về cơ bản, hải sâm trông như khối thịt 
không não bao quanh một ống tiêu hóa,

14
00:01:02,255 --> 00:01:05,975
với miệng ở một đầu 
và hậu môn là đầu còn lại.

15
00:01:05,975 --> 00:01:08,895
Hải sâm có nhiều chân ống dính 
chạy dọc cơ thể

16
00:01:08,895 --> 00:01:12,095
giúp nó bò trườn trên mặt đáy biển.

17
00:01:12,095 --> 00:01:15,680
Một số chân ống chuyên dụng 
cho việc ăn và hô hấp,

18
00:01:15,680 --> 00:01:20,183
dù trên thực tế, nhiều loài hải sâm 
thở bằng hậu môn.

19
00:01:20,183 --> 00:01:23,063
Bằng cách nhịp nhàng co giãn các cơ,

20
00:01:23,063 --> 00:01:27,640
hải sâm hút và đẩy nước qua một cấu trúc 
giống phổi bên trong cơ thể chúng,

21
00:01:27,640 --> 00:01:32,102
gọi là ống hô hấp, 
giúp tách oxy từ nước biển.

22
00:01:32,102 --> 00:01:34,372
Một số loài cua và cá ngọc trai

23
00:01:34,372 --> 00:01:37,132
lợi dụng hoạt động thở đều đặn này

24
00:01:37,132 --> 00:01:42,361
để lẻn vào trú trong cơ thể hải sâm 
khi hậu môn giãn ra.

25
00:01:42,361 --> 00:01:48,648
Hậu môn của một con phải sâm có thể
chứa đến 15 con cá ngọc trai.

26
00:01:48,648 --> 00:01:51,328
Tuy nhiên, không phải loài hải sâm nào

27
00:01:51,328 --> 00:01:53,948
cũng chấp nhận hành động xâm phạm này.

28
00:01:53,948 --> 00:01:57,438
Một số loài có năm cái răng quanh hậu môn,

29
00:01:57,438 --> 00:02:01,158
nghĩa là chúng đã tiến hóa

30
00:02:01,158 --> 00:02:03,239
để chống lại những vị khách không mời.

31
00:02:03,239 --> 00:02:05,839
Cả những loài không có răng ở hậu môn

32
00:02:05,839 --> 00:02:08,559
cũng được trang bị các cơ chế tự vệ.

33
00:02:08,559 --> 00:02:11,299
Chúng lẩn tránh các mối đe dọa
và phát động phản công

34
00:02:11,299 --> 00:02:14,920
bằng cách sử dụng các mô collagen 
có khả năng đột biến, viết tắt là MCT.

35
00:02:14,920 --> 00:02:19,719
Loại mô dạng keo đặc này chứa
nhiều bó collagen gọi là "sợi fibril"

36
00:02:19,719 --> 00:02:23,509
Protein có thể tương tác với các sợi này
để buộc chúng lại với nhau

37
00:02:23,509 --> 00:02:27,409
nhằm làm mô căng, 
hoặc tách chúng ra nhằm làm mô chùng.

38
00:02:27,409 --> 00:02:30,489
Loại mô đa năng này có nhiều ưu điểm:

39
00:02:30,489 --> 00:02:32,619
giúp hải sâm di chuyển hiệu quả,

40
00:02:32,619 --> 00:02:35,739
giúp thay đổi hình dạng cơ thể 
cho vừa với không gian nhỏ hẹp,

41
00:02:35,739 --> 00:02:39,339
và giúp sinh sản vô tính 
bằng cách tách đôi.

42
00:02:39,339 --> 00:02:45,276
Ứng dụng nổi bật nhất của MCT xuất hiện 
khi hải sâm bị kẻ săn mồi tấn công,

43
00:02:45,276 --> 00:02:48,036
Bằng cách thả lỏng phần phụ
của các mô trong cơ thể ra

44
00:02:48,036 --> 00:02:50,616
sau đó nhanh chóng 
làm chùng và co các cơ lại,

45
00:02:50,616 --> 00:02:54,046
nhiều loài có khả năng bắn nội tạng

46
00:02:54,046 --> 00:02:55,638
qua đường hậu môn.

47
00:02:55,638 --> 00:02:57,638
Đây được gọi là "đùn ruột ra ngoài"

48
00:02:57,638 --> 00:03:01,058
và là một cơ chế phòng thủ
hiệu quả đến đáng ngạc nhiên.

49
00:03:01,058 --> 00:03:03,988
Ngoài việc làm kẻ săn mồi 
bất ngờ và phân tâm,

50
00:03:03,988 --> 00:03:08,229
nội tạng của một số loài hải sâm 
rất nhớt và có độc.

51
00:03:08,229 --> 00:03:10,809
Cơ chế đùn ruột nghe có vẻ khủng khiếp,

52
00:03:10,809 --> 00:03:14,919
nhưng hải sâm có thể tái tạo 
những gì chúng mất sau phản ứng tự vệ này

53
00:03:14,919 --> 00:03:16,729
chỉ trong vài tuần.

54
00:03:16,729 --> 00:03:19,889
Ngoài một số loài đã tiến hoá 
để có thể bơi

55
00:03:19,889 --> 00:03:21,989
hoặc có thể ăn mà không cần di chuyển,

56
00:03:21,989 --> 00:03:26,132
hầu hết những sinh vật ù lì này dành 
nhiều thời gian gặm nhấm ở đáy biển.

57
00:03:26,132 --> 00:03:29,422
Hải sâm có mặt ở mọi vùng nước: 
từ bờ biển cạn

58
00:03:29,422 --> 00:03:33,222
tới các rãnh sâu 6.000 mét 
dưới mực nước biển.

59
00:03:33,222 --> 00:03:37,753
Tại đáy biển, hải sâm chiếm
phần lớn sinh khối động vật,

60
00:03:37,753 --> 00:03:41,569
lên đến 95% tại một số khu vực.

61
00:03:41,569 --> 00:03:46,154
Khi loài vật độc đáo hình xúc xích này 
bò trườn, chúng giúp làm sạch cát

62
00:03:46,154 --> 00:03:50,456
tiêu hoá chất hữu cơ trong cát, 
rồi bài tiết chất thải.

63
00:03:50,456 --> 00:03:54,763
Đồng thời, hải sâm làm sạch 
và cấp oxy cho đáy biển

64
00:03:54,763 --> 00:03:58,043
bằng cách phân giải rác vụn
và tái tạo chất dinh dưỡng.

65
00:03:58,043 --> 00:04:02,790
Điều này giúp thảm thực vật biển 
và động vật có vỏ phát triển.

66
00:04:02,790 --> 00:04:06,790
Các chất bài tiết từ hải sâm
cũng có thể hỗ trợ hình thành san hô

67
00:04:06,790 --> 00:04:11,585
và hạn chế tác hại của 
nạn axit hóa đại dương.

68
00:04:11,585 --> 00:04:15,365
Với vai trò hút bụi đại dương,
hải sâm đảm đương rất tốt việc này:

69
00:04:15,365 --> 00:04:17,295
khoảng một nửa đáy biển đầy cát

70
00:04:17,295 --> 00:04:21,460
được cho là đã đi qua ống tiêu hoá 
của một con hải sâm.

71
00:04:21,460 --> 00:04:24,653
Vì thế, lần tới khi bạn 
đang vui vẻ tận hưởng

72
00:04:24,653 --> 00:04:27,940
những hạt cát len lỏi giữa các ngón chân,
hãy nhớ rằng

73
00:04:27,940 --> 00:04:32,118
những hạt cát này, 
vào một lúc nào đó trước đây,

74
00:04:32,118 --> 00:04:35,778
có thể được đùn ra
từ một quả dưa muối thở bằng "cửa hậu".