1 00:00:01,890 --> 00:00:03,820 Bu videoda kardiostimulyator 2 00:00:03,820 --> 00:00:07,480 hüceyrələrindən danışacağıq. Onların fəaliyyət potensialını 3 00:00:07,480 --> 00:00:09,090 çəkəcəyəm. 4 00:00:09,090 --> 00:00:12,620 Qrafikdə həm zamanı, həm də millivoltları 5 00:00:12,620 --> 00:00:14,990 göstərək. 6 00:00:14,990 --> 00:00:18,890 Bura müsbət, bura isə mənfidir. 7 00:00:18,890 --> 00:00:22,770 Xüsusi olaraq,SA düyündəki kardiostimulyator 8 00:00:22,770 --> 00:00:25,600 hüceyrələrindən danışacağıq. 9 00:00:25,600 --> 00:00:28,000 Bu, SA düyündəki fəaliyyət potensialıdır və 10 00:00:28,000 --> 00:00:31,740 bildiyimiz kimi, mənfidə başlayır və yavaş-yavaş artır. 11 00:00:31,740 --> 00:00:34,170 Bunun səbəbi natriumun hüceyrəyə 12 00:00:34,170 --> 00:00:36,690 sızmasıdır. 13 00:00:36,690 --> 00:00:40,970 Burda başqa ionlar da var, amma əsas natriumdur. 14 00:00:40,970 --> 00:00:42,830 Fəaliyyət potensialı yavaş-yavaş artır. 15 00:00:42,830 --> 00:00:45,200 Bu çəkdiyim qıcıq qapısına qədər gedir. 16 00:00:45,200 --> 00:00:46,900 Bəs bu qıcıq qapısı nə üçündür? 17 00:00:46,900 --> 00:00:50,480 Bu qırıq-qırıq xətt ilə göstərdiyim sərhəd kalsium 18 00:00:50,480 --> 00:00:52,830 kanallarının açılmağa başladığı nöqtəni 19 00:00:52,830 --> 00:00:54,530 ifadə edir. 20 00:00:54,530 --> 00:00:56,600 Kanallar açılır və nəticədə hüceyrə 21 00:00:56,600 --> 00:00:58,166 daha da müsbətləşir. 22 00:00:58,166 --> 00:00:59,540 Onsuz da müsbət yöndə 23 00:00:59,540 --> 00:01:01,360 gedirdi, indi daha müsbətləşmiş oldu. 24 00:01:01,360 --> 00:01:03,740 Təxminən bu nöqtəyə gəlib çatır. 25 00:01:03,740 --> 00:01:07,680 Bu nöqtəyə çatdıqda potensialdan asılı kalsium 26 00:01:07,680 --> 00:01:10,230 kanalları bağlanır və kalium kanalları açılır. 27 00:01:10,230 --> 00:01:11,890 Nəticədə membranda repolyarizasiya 28 00:01:11,890 --> 00:01:15,810 baş verir. 29 00:01:15,810 --> 00:01:18,590 Hələ ki 3 mərhələdən, yəni fazadan danışdıq. 30 00:01:18,590 --> 00:01:22,180 Bura faza 4, 31 00:01:22,180 --> 00:01:24,750 bura faza 0, bura isə faza 1-dir. 32 00:01:24,750 --> 00:01:28,010 Bu üç fazanı dedik. 33 00:01:28,010 --> 00:01:30,010 İndi daha dərindən düşünək. 34 00:01:30,010 --> 00:01:33,205 Bu çəkdiyim 35 00:01:33,205 --> 00:01:35,080 bir ürək döyüntüsünü 36 00:01:35,080 --> 00:01:37,420 təmsil etsin. 37 00:01:37,420 --> 00:01:39,030 Bunu davam etdirmək 38 00:01:39,030 --> 00:01:41,817 istəsəm, gərək ardınca buna bənzəyən şəkillər çəkim. 39 00:01:41,817 --> 00:01:43,650 Hər biri bir ürək döyüntüsünü 40 00:01:43,650 --> 00:01:46,275 təmsil 41 00:01:46,275 --> 00:01:48,770 edir. 42 00:01:48,770 --> 00:01:51,786 Tutaq ki, 2-3 dəqiqə döyünmüş 43 00:01:51,786 --> 00:01:53,160 bir ürəyin ritmini 44 00:01:53,160 --> 00:01:56,870 analiz edirik. Ard-arda düzülmüş çoxlu fəaliyyət 45 00:01:56,870 --> 00:01:59,650 potensialı var, bu cür görünür. 46 00:01:59,650 --> 00:02:02,600 Bəs bu ürək döyüntüsünü 47 00:02:02,600 --> 00:02:05,080 qısaltmaq istəsəm, qurtarması lazım olan 48 00:02:05,080 --> 00:02:07,780 yerin əvəzinə burada bitirsəm, nə olar? 49 00:02:07,780 --> 00:02:11,140 Bu hal faza 4-dəki fəaliyyət potensialına təsir edər. 50 00:02:11,140 --> 00:02:16,520 Başqa sözlə, ürək döyüntüsü sürətlənər. 51 00:02:16,520 --> 00:02:18,150 Bəs bu, nəyə təsir edər? 52 00:02:18,150 --> 00:02:20,358 Ürək döyüntülərinin ard-arda düzülməsi, hər 53 00:02:20,358 --> 00:02:22,840 bir ürək döyüntüsünün daha sürətli olması deməkdir. 54 00:02:22,840 --> 00:02:25,145 Növbəti ürək döyüntüsü 55 00:02:25,145 --> 00:02:27,530 daha tez başlayar 56 00:02:27,530 --> 00:02:30,910 və daha tez qurtarar. 57 00:02:30,910 --> 00:02:34,650 Nəticədə nə 58 00:02:34,650 --> 00:02:36,700 olacaq? 59 00:02:36,700 --> 00:02:38,380 Bir dəqiqənin 60 00:02:38,380 --> 00:02:39,847 sonunda 61 00:02:39,847 --> 00:02:41,430 daha çox ürək döyüntüsü 62 00:02:41,430 --> 00:02:44,210 ilə qarşılaşacağıq. 63 00:02:44,210 --> 00:02:47,110 Ürək döyüntüləri nə qədər qısa olarsa, ürəyin ritmi də 64 00:02:47,110 --> 00:02:50,010 o qədər sürətli olar. 65 00:02:50,010 --> 00:02:53,542 Qısacası, nəbz sürətlənir. 66 00:02:53,542 --> 00:02:55,000 Bu, əslində çox vacibdir. 67 00:02:55,000 --> 00:02:57,820 Çünki ürəyin ritmi barədə tez-tez düşünürük, 68 00:02:57,820 --> 00:02:59,720 amma hər bir ürək döyüntüsünün 69 00:02:59,720 --> 00:03:01,840 nə demək olduğunu heç fikirləşmirik. 70 00:03:01,840 --> 00:03:04,710 Belə bir halda, hər ürək döyüntüsü daha sürətli olur. 71 00:03:04,710 --> 00:03:06,940 Bəs bunun əksi olsa, necə olar? 72 00:03:06,940 --> 00:03:09,080 Tutaq ki, bu xətti uzadırıq. Bu halda 73 00:03:09,080 --> 00:03:11,760 ürək döyüntüsü daha çox çəkir. 74 00:03:11,760 --> 00:03:13,670 Ürək döyüntüsünün daha uzunmüddətli 75 00:03:13,670 --> 00:03:15,360 olması bir dəqiqədə daha az 76 00:03:15,360 --> 00:03:19,510 ürək döyüntüsünün olmağı deməkdir. 77 00:03:19,510 --> 00:03:21,010 Yəni, 78 00:03:21,010 --> 00:03:23,840 nəbz yavaşlayır. 79 00:03:23,840 --> 00:03:28,120 Belə çıxır ki, ürəyin ritmini dəyişdirmək 80 00:03:28,120 --> 00:03:31,890 elə ürək döyüntüsünün müddətini 81 00:03:31,890 --> 00:03:35,310 dəyişdirmək deməkdir. 82 00:03:35,310 --> 00:03:37,770 Bu da çox vacibdir. 83 00:03:37,770 --> 00:03:39,670 İndi bir az da irəli gedək və 84 00:03:39,670 --> 00:03:42,360 xəyali təcrübə edək. Təsəvvür edək ki, 85 00:03:42,360 --> 00:03:45,760 bu nöqtə saniyənin 86 00:03:45,760 --> 00:03:47,780 onda biridir. 87 00:03:47,780 --> 00:03:50,540 Dəqiqliklə onda bir olmaya bilər, amma biz 88 00:03:50,540 --> 00:03:52,670 elə olduğunu düşünək. 89 00:03:52,670 --> 00:03:56,340 Tam bu nöqtədə ikən, yəni saniyənin 90 00:03:56,340 --> 00:03:59,820 onda biri qədər vaxt keçdikdə hüceyrəyə nə olacaq? 91 00:03:59,820 --> 00:04:01,130 Gəlin bir az yer açaq və 92 00:04:01,130 --> 00:04:04,520 hüceyrənin saniyənin onda birində 93 00:04:04,520 --> 00:04:07,690 necə görünəcəyini çəkərək göstərək. 94 00:04:07,690 --> 00:04:11,920 Ürək ritmini tənzimləyən 95 00:04:11,920 --> 00:04:14,990 kardiostimulyator hüceyrəmizdə saniyənin onda birində nə 96 00:04:14,990 --> 00:04:17,070 baş verdiyinə baxaq. 97 00:04:17,070 --> 00:04:19,180 Hüceyrəni belə 98 00:04:19,180 --> 00:04:21,160 qaralama kimi çəkirəm. 99 00:04:21,160 --> 00:04:24,680 Hüceyrənin içinə 100 00:04:24,680 --> 00:04:28,100 sızan ionları çəkək. 101 00:04:28,100 --> 00:04:30,490 Dediyimiz kimi, əsas 102 00:04:30,490 --> 00:04:32,845 natrium 103 00:04:32,845 --> 00:04:35,960 hüceyrəyə sızır. 104 00:04:35,960 --> 00:04:39,180 Bunlardan hüceyrəmizin içinə sızan bir neçəsini 105 00:04:39,180 --> 00:04:42,172 çəkək. 106 00:04:42,172 --> 00:04:43,880 Təbii ki, hüceyrəyə təkcə 107 00:04:43,880 --> 00:04:46,330 natrium yox, başqa 108 00:04:46,330 --> 00:04:48,480 ionlar da 109 00:04:48,480 --> 00:04:50,700 sızır. Natriumun əsas ion olduğunu, 110 00:04:50,700 --> 00:04:55,510 yəni bu hüceyrənin daha çox natiruma qarşı 111 00:04:55,510 --> 00:04:59,410 keçirici olduğunu bilirik. Amma kalsium da hüceyrəyə və kalium 112 00:04:59,410 --> 00:05:00,560 da çölə sıza bilər. 113 00:05:00,560 --> 00:05:03,830 Yəni, içəri və çölə doğru hərəkət edən başqa ionlar da var. 114 00:05:03,830 --> 00:05:05,710 Yenə də bu nümunədə natriumun membran 115 00:05:05,710 --> 00:05:10,730 potensialına ən çox töhfə verən ion olduğunu deyə bilərik. 116 00:05:10,730 --> 00:05:14,350 Onda membrana da yaxından 117 00:05:14,350 --> 00:05:16,366 baxaq və nə 118 00:05:16,366 --> 00:05:17,990 baş verdiyini 119 00:05:17,990 --> 00:05:22,620 anlamağa çalışaq. 120 00:05:22,620 --> 00:05:25,100 Bu reseptorlar simpatik sinirlərdən 121 00:05:25,100 --> 00:05:30,800 gələn neyromediator üçündür. 122 00:05:30,800 --> 00:05:33,490 Yəni, simpatik sinirlər aşağı gəlir və ürək ritmini 123 00:05:33,490 --> 00:05:37,760 tənzimləyən hüceyrəmizin 124 00:05:37,760 --> 00:05:40,370 üzərində dayanır. 125 00:05:43,650 --> 00:05:49,290 Bu simpatik sinirlər 126 00:05:49,290 --> 00:05:50,960 norepinefrin adlanan neyromediatoru 127 00:05:50,960 --> 00:05:55,130 sərbəst buraxırlar. 128 00:05:55,130 --> 00:05:56,970 Norepinefrinlər gəlib bu 129 00:05:59,820 --> 00:06:03,740 reseptorların üzərilərində yerləşirlər 130 00:06:03,740 --> 00:06:06,580 və bu hüceyrəyə bu ionlara qarşı keçirici olması və bu 131 00:06:06,580 --> 00:06:08,850 ionların membran boyunca hərəkəti üçün 132 00:06:08,850 --> 00:06:11,550 siqnal göndərir. 133 00:06:11,550 --> 00:06:15,200 Hüceyrə də bu siqnala 134 00:06:15,200 --> 00:06:17,540 uyğun hərəkət edir. 135 00:06:17,540 --> 00:06:21,255 İndi digər yöndən baxaq. Burda başqa reseptor 136 00:06:21,255 --> 00:06:22,630 qrupu da var. Hüceyrənin iki 137 00:06:22,630 --> 00:06:24,800 fərqli hissəsi kimi çəkirəm, amma realda belə 138 00:06:24,800 --> 00:06:27,290 olmur. Fərqləri izah etmək üçün belə göstərirəm. 139 00:06:27,290 --> 00:06:32,050 Bu reseptora başqa növ 140 00:06:32,050 --> 00:06:38,010 neyromediatorlar da birləşir. 141 00:06:38,010 --> 00:06:40,850 Burdakılar asetilxolindir. 142 00:06:44,530 --> 00:06:49,230 Asetilxolin də bura bir siqnal göndərir və bu siqnal 143 00:06:49,230 --> 00:06:56,100 parasimpatik sinirlərdən gəlir. 144 00:06:56,100 --> 00:06:58,660 Simpatik və parasimpatik sinirləri, yəqin ki, haradasa 145 00:06:58,660 --> 00:06:59,460 eşitmisiniz. 146 00:06:59,460 --> 00:07:03,450 İkisi də avtonom sinir sisteminin bir hissəsidir. 147 00:07:03,450 --> 00:07:05,010 Parasimpatik sinirlər simpatik 148 00:07:05,010 --> 00:07:06,510 sinirlərdən gələn mesajın əksini 149 00:07:06,510 --> 00:07:09,330 göndərir. Hüceyrəyə bu qədər keçirici olmamaq və 150 00:07:09,330 --> 00:07:11,810 bu qədər çox ionun membranından içəri və çölə 151 00:07:11,810 --> 00:07:14,850 keçməsinə icazə verməmək barəsində siqnal 152 00:07:14,850 --> 00:07:17,280 göndərir. 153 00:07:17,280 --> 00:07:20,290 Bu əks mesajlar bir-birini balanslaşdırır. 154 00:07:20,290 --> 00:07:23,642 Beləcə, bu çəkdiyim şəkil 155 00:07:23,642 --> 00:07:25,100 ortaya çıxır. 156 00:07:25,100 --> 00:07:28,210 Hüceyrənin içinə natrium və bir qədər kalsium daxil olur, 157 00:07:28,210 --> 00:07:31,160 bir qədər kalium da çölə çıxır. 158 00:07:31,160 --> 00:07:34,610 Gəlin indi belə bir hadisəni təsəvvür edək. 159 00:07:34,610 --> 00:07:38,380 Əvvəla, bu hissəni kopyalayıb 160 00:07:38,380 --> 00:07:40,140 bura yapışdırıram. 161 00:07:40,140 --> 00:07:42,410 Bu dəfə fərqli 162 00:07:42,410 --> 00:07:43,420 bir hadisəyə 163 00:07:43,420 --> 00:07:46,990 baxaq. 164 00:07:46,990 --> 00:07:49,080 Təsəvvür edək ki, 165 00:07:49,080 --> 00:07:53,340 burda daha çox simpatik sinir var. 166 00:07:53,340 --> 00:07:56,030 Hüceyrəyə parasimpatik sinirdən daha çox 167 00:07:56,030 --> 00:07:59,310 simpatik sinirlər daxil olur. 168 00:07:59,310 --> 00:08:02,150 Bu halda burda gördüyümüzdən 169 00:08:02,150 --> 00:08:04,240 daha çox neyromediator olur. Burdakı 170 00:08:04,240 --> 00:08:07,390 neyromediatorların hamısının 171 00:08:07,390 --> 00:08:10,480 hüceyrəyə siqnal göndərdiyini 172 00:08:10,480 --> 00:08:12,120 düşünək. 173 00:08:12,120 --> 00:08:15,940 Sol tərəfdə 3, sağ tərəfdə isə bircə dənə 174 00:08:15,940 --> 00:08:19,690 reseptorumuz var. Bu da o deməkdir ki, 175 00:08:19,690 --> 00:08:21,800 simpatik sinir siqnalı parasimpatik siqnaldan 176 00:08:21,800 --> 00:08:24,764 daha güclüdür. 177 00:08:24,764 --> 00:08:26,930 Bu halda hüceyrəyə 178 00:08:26,930 --> 00:08:29,860 daha çox natrium 179 00:08:29,860 --> 00:08:35,350 daxil olur. 180 00:08:35,350 --> 00:08:37,980 Çünki yenə simpatik sinirlərin 181 00:08:37,980 --> 00:08:41,654 göndərdiyi siqnal sayəsində hüceyrələrin keçiriciliyi artır. 182 00:08:41,654 --> 00:08:45,290 Beləcə, daha çox natrium və kalsium 183 00:08:45,290 --> 00:08:47,870 içəri daxil olar. 184 00:08:47,870 --> 00:08:50,640 Eyni şəkildə, daha 185 00:08:50,640 --> 00:08:53,270 çox kalium hüceyrədən çıxır. 186 00:08:53,270 --> 00:08:57,910 Sadə dildə desək, simpatik sinirlər ionların 187 00:08:57,910 --> 00:09:00,630 hərəkətliliyini artırır. 188 00:09:00,630 --> 00:09:02,827 Nəticədə içəri daha çox 189 00:09:02,827 --> 00:09:04,660 natrium və kalsium daxil olur 190 00:09:04,660 --> 00:09:07,620 və daha çox kalium çıxır. 191 00:09:07,620 --> 00:09:08,560 Bu, çox maraqlıdır, 192 00:09:08,560 --> 00:09:10,719 yadımızda saxlayaq. 193 00:09:10,719 --> 00:09:12,510 Eyni addımları təkrar edəcəyəm ki, 194 00:09:12,510 --> 00:09:14,885 sizə bunun tam əksi doğru olduqda baş verənləri 195 00:09:14,885 --> 00:09:19,800 göstərim. Bu halda da daha çox parasimpatik sinir siqnalı olduğunu 196 00:09:19,800 --> 00:09:23,835 düşünək. Bu, üçüncü haldır. 197 00:09:23,835 --> 00:09:26,790 İlk ssenari təməl idi. 198 00:09:26,790 --> 00:09:28,590 Üçüncü halda bu reseptorları dolduran 199 00:09:28,590 --> 00:09:33,390 daha çox asetilxolin olduğunu düşünək. 200 00:09:33,390 --> 00:09:37,670 Bu vəziyyətdə 201 00:09:37,670 --> 00:09:41,240 parasimpatik sinir siqnalı simpatik sinir siqnalından daha güclüdür. 202 00:09:41,240 --> 00:09:43,860 Bu halda əvvəlki ssenaridəki kimi bir ion 203 00:09:43,860 --> 00:09:47,570 hərəkətliliyi olmayacaq. Hüceyrəyə daha az 204 00:09:47,570 --> 00:09:49,840 natrium daxil olacaq. 205 00:09:49,840 --> 00:09:51,560 Bunların hamısı saniyənin 1/10-də baş 206 00:09:51,560 --> 00:09:54,240 verir. Yəni, hüceyrəni saniyənin onda birində tutsanız, 207 00:09:54,240 --> 00:09:55,900 bu halda hüceyrəyə daha az natrium 208 00:09:55,900 --> 00:09:59,290 və kalsium daxil olmuş və 209 00:09:59,290 --> 00:10:02,340 daha az kalium çıxmış olacaq. 210 00:10:02,340 --> 00:10:05,080 İki fərqli hal üçün 211 00:10:05,080 --> 00:10:07,680 çəkdiyimiz bu ki şəkil bir-birindən çox fərqlidir. 212 00:10:07,680 --> 00:10:10,140 İki ssenaridə də eyni ionlar var və 213 00:10:10,140 --> 00:10:12,990 eyni istiqamətdə 214 00:10:12,990 --> 00:10:15,110 hərəkət edirlər, amma 215 00:10:15,110 --> 00:10:19,050 müəyyən bir zaman ərzində axan yükün miqdarı 216 00:10:19,050 --> 00:10:22,157 bir-birindən fərqlidir. 217 00:10:22,157 --> 00:10:24,240 Bəzi yerlərdə bu vəziyyətə cərəyan deyildiyini 218 00:10:24,240 --> 00:10:25,720 eşidə bilərsiniz. Simpatik 219 00:10:25,720 --> 00:10:28,870 sinirlər axını artırır və parasimpatik sinirlər də axını, 220 00:10:28,870 --> 00:10:32,200 yəni müəyyən zaman ərzində hərəkət edən 221 00:10:32,200 --> 00:10:34,830 yükün miqdarını azaldır. 222 00:10:34,830 --> 00:10:37,280 Bəs bütün bu məlumatları 223 00:10:37,280 --> 00:10:38,780 videonun əvvəlində çəkdiyimiz 224 00:10:38,780 --> 00:10:40,810 qrafikdə necə göstərək? 225 00:10:40,810 --> 00:10:43,470 Yenə qırmızı və yaşıl rənglərdən istifadə edə bilərik, 226 00:10:43,470 --> 00:10:47,920 çünki bayaq da onlarla çəkmişdik. 227 00:10:47,920 --> 00:10:51,736 Yaşıl simpatik sinir siqnalının daha çox olduğu halı təmsil edir. 228 00:10:51,736 --> 00:10:53,360 Bu ssenaridə nə baş verir? 229 00:10:53,360 --> 00:10:59,160 Hüceyrənin içinə dolan yük miqdarı artır. 230 00:10:59,160 --> 00:11:03,010 Yəni, saniyənin onda birinə təsadüf edən bu nöqtədə hüceyrədə 231 00:11:03,010 --> 00:11:04,000 daha çox ion var və 232 00:11:04,000 --> 00:11:05,730 artıq aşağı sərhədə 233 00:11:05,730 --> 00:11:07,660 çatmışıq. 234 00:11:07,660 --> 00:11:10,930 Artıq hüceyrə "atəş" edə bilər. 235 00:11:10,930 --> 00:11:14,200 Bu cür yüksəlir və aşağı enir. 236 00:11:14,200 --> 00:11:17,030 Nəbz də sürətlənir, çünki ürək döyüntüləri 237 00:11:17,030 --> 00:11:21,090 qısalıb. Parasimpatik sinirlər 238 00:11:21,090 --> 00:11:23,810 üçün isə bunun əksi keçərlidir. 239 00:11:23,810 --> 00:11:25,430 Parasimpatiklərdə bu aşağı 240 00:11:25,430 --> 00:11:29,840 sərhədə çatmaq daha uzun çəkir. 241 00:11:29,840 --> 00:11:32,740 Çünki bu ssenaridə saniyənin onda birində 242 00:11:32,740 --> 00:11:35,920 hüceyrənin içində az miqdarda natrium və kalsium olur və 243 00:11:35,920 --> 00:11:38,310 az miqdarda kalium hüceyrədən kənara çıxır. 244 00:11:38,310 --> 00:11:42,230 Burda da bayaqkına çox oxşayan 245 00:11:42,230 --> 00:11:45,530 fəaliyyət potensialı əmələ gəlir. 246 00:11:45,530 --> 00:11:48,710 Ürək döyüntüləri daha uzun olduğuna görə 247 00:11:48,710 --> 00:11:51,060 nəbzin sürəti aşağı olur. 248 00:11:51,060 --> 00:11:54,390 Bu iki ssenariyə baxdıqda hüceyrəyə axan cərəyan miqdarının dəyişdiyini 249 00:11:54,390 --> 00:11:55,170 görə bilirik. 250 00:11:55,170 --> 00:11:58,855 Yəni, ürəyin ritmini dəyişdirmək üçün simpatik və parasimpatik sinirlər 251 00:11:58,855 --> 00:12:02,580 vasitəsilə faza 4-ə toxunuşlar edirik.