(Sunete din natură)
Când am început să înregistrez sunete din natură,
acum 45 de ani,
habar n-aveam că furnicile,
larvele, anemonele de mare și virușii
au o amprentă sonoră.
Dar așa este.
Fiecare habitat natural o are,
ca pădurile tropicale amazoniene
pe care le auziți în fundal.
De fapt, pădurile temperate și tropicale
produc fiecare o vibrantă orchestrație animală,
ca expresie instantanee şi organizată
a insectelor, reptilelor, amfibienilor,
păsărilor și mamiferelor.
Fiecare peisaj sonor ce izvorăşte
dintr-un habitat sălbatic
generează propria amprentă sonoră, unică,
cu incredibil de multe informații,
din care doresc să vă împărtășesc azi.
Fundalul sonor are trei surse la bază.
Prima este geofonia,
adică sunetele nebiologice care apar
în orice habitat dat,
ca foșnetul copacilor, susurul apei,
valurile la ţărm, mișcările tectonice.
A doua e biofonia.
Biofonia înglobează toate sunetele
generate de organismele dintr-un habitat dat,
la un moment dat, într-un anumit loc.
Iar a treia sursă vine de la sunetele
pe care le generăm noi, oamenii,
numită antropofonie.
Unele sunt controlate,
cum ar fi muzica sau teatrul,
dar majoritatea sunt haotice și incoerente,
şi le numim zgomote.
A fost o perioadă în care consideram
sunetele naturii sălbatice
ca fiind fără valoare.
Le auzeam, dar nu însemnau nimic.
M-am înșelat. Am învățat că
dacă ascultăm cu atenție,
obținem informații valoroase
prin care putem evalua
starea de sănătate a unui habitat
din întregul spectru de viaţă.
Când am început să înregistrez,
pe la sfârșitul anilor '60,
metodele tipice de înregistrare se limitau
la înregistrarea parţială a anumitor specii,
păsări, la început,
apoi mamifere și amfibieni.
Era ca și cum încercam să înţeleg
splendoarea Simfoniei a V-a de Beethoven
din sunetul unei singure viori
în afara contextului orchestrei,
ascultând doar acea parte.
Din fericire, tot mai multe instituții
implementează modele mai holistice
ca cele lansate de mine și colegii mei,
în domeniul ecologiei sunetelor.
Când am început să înregistrez,
cu peste patru decenii în urmă,
înregistram 10 ore
pentru o oră de material utilizabil,
suficient de bun pentru un album, muzică de film
sau pentru ambientul unui muzeu.
Acum, din cauza încălzirii globale,
a exploatării materiilor prime
și a zgomotului uman, printre mulți alți factori,
îmi poate lua 1000 de ore sau mai mult
să obţin același lucru.
Jumătate din arhiva mea
provine din habitate modificate atât de radical,
încât fie sunt reduse cu totul la tăcere,
fie nu se mai pot auzi
în niciuna din formele originale.
Metodele uzuale de evaluare a unui habitat
se făceau prin numărarea vizuală a speciilor
și a indivizilor din fiecare specie,
într-un areal dat.
Totuși, comparând datele care leagă
densitatea și diversitatea a ceea ce auzim,
pot determina mult mai precis
indicatorii de sănătate.
Vreau să vă arăt câteva exemple simbolice
pentru posibilităţile ce derivă
din explorarea acestui univers.
Acesta e Lincoln Meadow.
Lincoln Meadow se află la trei ore jumate de condus
la est de San Francisco, în Munții Siera Nevada,
la circa 2000 metri altitudine.
Înregistrez aici de mulți ani.
În 1988, o companie de exploatare forestieră
a convins localnicii
că mediul nu va fi deloc afectat
prin noua metodă de exploatare
numită „tăieri selective”,
tăierea unui arbore de ici-colo
în locul defrişării unei suprateţe întregi.
Având permisiunea să înregistrez
atât înainte cât și după această operație,
mi-am instalat aparatura și am înregistrat
numeroase coruri de asfințit,
cu un protocol foarte strict
și înregistrări calibrate
pentru că voiam o bază de comparație bună.
Iată un exemplu de spectrogramă.
Spectrograma e reprezentarea grafică a sunetului,
cu timpul pe orizontală de la stânga la dreapta,
în acest caz 15 secunde,
și frecvența pe verticală,
de la cea mai mică la cea mai mare.
Vedeți că amprenta unui pârâu
e reprezentată aici în jumătatea de jos a paginii,
în timp ce păsările care trăiau pe vremuri în luncă
sunt reprezentate în partea de sus.
Erau multe.
Iată Lincoln Meadow înainte de tăierile selective.
(Sunete din natură)
M-am întors peste un an
și, folosind aceleași protocoale
și înregistrând în aceleași condiții,
am înregistrat câteva probe
ale acelorași coruri de asfințit,
și acum avem asta.
Asta e după tăierile selective.
Vedeți că pârâul e prezent încă
în treimea de jos a paginii,
dar vedeți ce lipsește
din cele două treimi de sus.
(Sunete din natură)
Se apropie sunetul unei ciocănitori.
Am revenit la Lincoln Meadow de 15 ori
în ultimii 25 de ani
și vă pot spune că biofonia,
densitatea și diversitatea acelei biofonii,
nu a revenit la cum a fost
înainte de tăieri.
Iată o poză de la Lincoln Meadow după tăieri.
Vedeți că, din perspectiva camerei foto
sau a ochiului uman,
nu pare niciun ram mișcat din loc,
ceea ce ar confirma argumentul
companiei de exploatare
cum că impactul asupra mediului e nul.
Totuși, urechile ne spun ceva cu totul diferit.
Studenții boboci mă tot întreabă
ce spun aceste animale
și chiar că n-am idee.
Dar pot să vă spun că se exprimă.
Dacă înțelegem sau nu, e altă poveste.
Mă plimbam pe coastă în Alaska
și am dat de această baltă de maree,
plină de o colonie de anemone de mare,
aceste minunate mașini devoratoare,
înrudite cu coralii și meduzele.
Fiind curios să aflu dacă scot vreun sunet,
am lansat un hidrofon,
un microfon subacvatic izolat cu cauciuc,
spre partea cu gura
și imediat creatura începu
să absoarbă microfonul în stomac,
iar tentaculele îi studiau suprafața
pentru a găsi ceva cu valoare nutritivă.
Sunetele statice foarte joase
le veți auzi acum.
(Sunete statice)
Da, dar priviți. Negăsind nimic de mâncare –
(Sunet grohăit)
(Râsete)
Cred că asta se poate înțelege
în orice limbă.
(Râsete)
La sfârșitul ciclului reproductiv,
broasca cu picior-sapă
se îngroapă la circa un metru
în solul de deșert tare din Vestul American,
unde poate sta multe anotimpuri,
până când condițile sunt potrivite
să iasă iar la suprafață.
Primăvara, când solul e suficient de umed,
broaștele sapă să iasă la suprafață
și se adună în jurul acestor bălți mari, vernale,
în număr mare.
Vocalizează în cor,
într-o sincronizare absolută.
Fac asta din două motive.
Unul e competitiv, căutându-și perechea,
celălalt e cooperativ,
pentru că vocalizând în sincron,
e foarte dificil pentru prădători cum ar fi coioți,
vulpi și bufnițe, să singularizeze
un anumit individ pentru masă.
O spectrogramă a corului de broaște
când sunt într-o stare sănătoasă.
(Orăcăit)
Lacul Mono e în estul Parcului Național Yosemite
din California
și e unul dintre habitatele favorite ale acestor broaște,
dar și un loc favorit al piloților Marinei SUA,
care se antrenează zburând
la viteze de peste 1100 km/oră
și la altitudini de doar câteva sute de metri
de-asupra nivelului Bazinului Mono,
foarte repede, foarte jos și atât de asurzitor
încât antropofonia, zgomotul uman,
chiar dacă e la 6,5 km
de balta cu broaște pe care ați auzit-o,
maschează sunetul corului de broaște.
Vedeți în această spectrogramă
că toată energia
care a fost odată în prima spectrogramă
lipsește din partea de sus
și că au fost pauze de cor la secundele:
2, 4, și 6 1/2,
apoi se vede sunetul avionului
în galben, la baza paginii.
(Orăcăit)
După ce au terminat de zburat,
broaștelor le-au trebuit 45 de minute
pentru a-și relua corul sincron,
timp în care, sub clar de lună plină,
am văzut cum doi coioți și o bufniță mare cu corn
au venit și au luat câteva dintre ele.
Vestea bună este că, printr-o ușoară
reconstrucție a habitatului
și zboruri mai puține, populațiile de broaște
diminuate în anii '80 și începuturile anilor '90,
aproape că au revenit la normal.
Aș dori să închei cu o întâmplare
povestită de un castor.
O întâmplare foarte tristă,
dar care ilustrează bine faptul
că animalele, uneori, își exprimă sentimentele –
un subiect controversat
de unii biologi mai în vârstă.
Unul din colegi înregistra în Vestul Mijlociu american
lângă această baltă formată
cu 16.000 de ani în urmă,
pe la sfârșitul ultimei Ere Glaciare.
S-a format în parte şi datorită
unui baraj făcut de castori
la unul din capete, ce ținea întregul ecosistem
într-un echilibru fragil.
Într-o după-masă, în timp ce înregistra,
au apărut brusc, din senin,
doi paznici de vânătoare care,
aparent fără motiv,
au mers la barajul castorilor
și l-au dinamitat,
omorând femela cu pui cu tot.
Oripilat, colegul a stat ascuns
pentru a se reculege
și pentru a înregistra ce mai putea
din restul după-amiezii,
iar seara, a reușit să înregistreze
un eveniment remarcabil:
castorul mascul supraviețuitor care înota
de unul singur, încet, în cercuri,
plângându-și neconsolat
pierderea partenerei și a puilor.
E probabil cel mai trist sunet
pe care l-am auzit vreodată
venind de la o ființă,
umană sau alta.
(Plâns de castor)
Da...
Fundalurile sonore au multe aspecte
printre care și felul în care animalele
ne-au învățat să cântăm și să dansăm,
dar asta o păstrez pentru altădată.
Ați auzit cum biofonia
ne ajută să înțelegem Natura.
Ați auzit impactul exploatării resurselor,
al zgomotului uman și al distrugerii habitatelor.
Și cu toate că ecologia, tradiţional,
încearcă să înțeleagă lumea din ceea ce se vede,
o înțelegere mai cuprinzătoare poate rezulta
din ce se aude.
Biofonia și geofonia sunt amprentele vocale
ale Naturii
și, ascultându-le,
ne înzestrăm cu un simț al locului,
cu povestea adevărată a lumii în care trăim.
În câteva secunde,
un fundal sonor furnizează mult mai multe informații
din mai multe perspective,
de la date cuantificabile la inspirație culturală.
Înregistrarea vizuală captează implicit
perspectiva frontală, limitată
a unui context spațial dat,
în timp ce sunetele lărgesc perspectiva
la 360 de grade, învăluindu-ne complet.
Și, în timp ce o poză poate face cât 1000 de cuvinte,
un fundal sonor poate face cât 1000 de poze.
Urechea ne spune
că șoapta fiecărei frunze și creaturi
vorbește despre sursa naturală a vieții noastre,
care poate fi secretul iubirii pentru toate creaturile,
mai ales pentru propria noastră umanitate.
Ultimul cuvânt e al unui jaguar din Amazon.
(Mârâit)
Mulțumesc că m-ați ascultat.
(Aplauze)