1
00:00:01,750 --> 00:00:05,020
Bu gün biz enantiomerləri bir-birindən
necə ayıra biləcəyimizdən

2
00:00:05,020 --> 00:00:05,780
danışacağıq.

3
00:00:05,780 --> 00:00:08,920
Enantiomerlər sizin sol və sağ
əlləriniz kimidir.

4
00:00:08,920 --> 00:00:10,610
Onlar bir-birinin güzgü əksidirlər,

5
00:00:10,610 --> 00:00:12,880
lakin demək olar ki, eyni görünürlər.

6
00:00:12,880 --> 00:00:16,630
Xatırlayın ki, biz sağ və solu
əllərimiz üçün istifadə etdiyimiz kimi,

7
00:00:16,630 --> 00:00:20,760
alimlər də bir xiral mərkəzə sahib olan

8
00:00:20,760 --> 00:00:23,360
enantiomerləri təyin etmək üçün

9
00:00:23,360 --> 00:00:26,270
S və R hərflərindən istifadə edirlər.

10
00:00:26,270 --> 00:00:29,260
Lakin çoxsaylı xiral mərkəz olduqda,

11
00:00:29,260 --> 00:00:32,310
enantiomerləri təyin etməyin
başqa yolları da var.

12
00:00:32,310 --> 00:00:34,320
Lakin bu gün bunun haqqında
danışmayacağıq,

13
00:00:34,320 --> 00:00:36,920
çünki bu daha mürəkkəbdir.

14
00:00:36,920 --> 00:00:39,900
Burada bir neçə enantiomerimiz var.

15
00:00:39,900 --> 00:00:43,380
Bu talidomidin S quruluşudur,

16
00:00:43,380 --> 00:00:46,320
və sağdakı da R quruluşudur.

17
00:00:46,320 --> 00:00:50,120
İki fərqli quruluşun olmasının
nə əhəmiyyəti var?

18
00:00:50,120 --> 00:00:53,170
Siz fərqin xiral mərkəzində olduğunu
aydın görə bilərsiniz,

19
00:00:53,170 --> 00:00:55,930
qruplardan biri şəkilə doğru

20
00:00:55,930 --> 00:01:00,100
digəri isə şəkildən bizə doğru yönəlib.

21
00:01:00,100 --> 00:01:04,319
Və quruluşdakı bu sadə 
dəyişikliyə görə

22
00:01:04,319 --> 00:01:08,120
S növü analar tərəfindən istifadə
olunduqda dəhşətli anadangəlmə qüsurlara

23
00:01:08,120 --> 00:01:09,730
gətirib çıxarır.

24
00:01:09,730 --> 00:01:12,660
Buna görə də dərman şirkətləri

25
00:01:12,660 --> 00:01:16,750
dərmanlarının tərkibinin
yalnız bir xüsusi enantiomerdən

26
00:01:16,750 --> 00:01:19,900
ibarət olduğuna əmin olmalıdırlar.

27
00:01:19,900 --> 00:01:22,740
Bəs biz bu ikisini necə ayıra bilərik?

28
00:01:22,740 --> 00:01:25,430
İstifadə edə biləcəyiniz metodlardan biri
xiral sütun

29
00:01:25,430 --> 00:01:26,770
xromatoqrafiyasıdır.

30
00:01:26,770 --> 00:01:30,190
Xiral olan stasionar fazaya
ehtiyacınız var, bu o deməkdir ki,

31
00:01:30,190 --> 00:01:32,990
bu nəsnə arzu olunan enantiomerin

32
00:01:32,990 --> 00:01:37,660
yalnız R və ya S quruluşuna

33
00:01:37,660 --> 00:01:38,970
birləşə bilər.

34
00:01:38,970 --> 00:01:41,980
Xiral stasionar faza necə olur ki,
enantiomerin

35
00:01:41,980 --> 00:01:44,820
yalnız birinə birləşir?

36
00:01:44,820 --> 00:01:48,450
İki enantiomeri sağ və sol əliniz kimi
təsəvvür edin.

37
00:01:48,450 --> 00:01:51,090
Əgər sizin sağ əliniz başqa adamın
sağ əlini sıxmağa

38
00:01:51,090 --> 00:01:55,230
çalışsa, bu normal görünür,
ikisi bir-birinə uyğun gəlir.

39
00:01:55,230 --> 00:01:58,910
Lakin əgər sağ əliniz
sol əlinizi sıxmağa çalışsa,

40
00:01:58,910 --> 00:02:01,660
onlar düzgün görünmürlər.

41
00:02:01,660 --> 00:02:03,900
Bu, xiral stasionar faza və

42
00:02:03,900 --> 00:02:08,280
səhv enantiomer ilə baş verən
hala bənzəyir.

43
00:02:08,280 --> 00:02:11,410
Növbəti edəcəyiniz şey o
enantiomerlərin qarışığını doldurmaqdır.

44
00:02:11,410 --> 00:02:15,430
Siz yuxarı hissədə qarışığınızdan ibarət
bir növ təbəqə

45
00:02:15,430 --> 00:02:19,240
olduğunu görə bilərsiniz.

46
00:02:19,240 --> 00:02:21,460
Bu rasemikdir, yəni onun

47
00:02:21,460 --> 00:02:24,180
50/50 enantiomer qarışığı var.

48
00:02:24,180 --> 00:02:26,730
Yəni burada sarı rəngdə 
gördüyünüz odur.

49
00:02:26,730 --> 00:02:28,580
Əgər daha yaxından baxsaq,

50
00:02:28,580 --> 00:02:34,600
tərkibində bir az S və
bir az da R quruluşunun

51
00:02:34,600 --> 00:02:36,995
olduğunu görərsiniz.

52
00:02:40,300 --> 00:02:44,080
Bu, stasionar faza boyunca
hərəkət etdikcə,

53
00:02:44,080 --> 00:02:48,220
kranı açdıqda R enantiomerin

54
00:02:48,220 --> 00:02:52,570
stasionar fazaya

55
00:02:52,570 --> 00:02:55,390
möhkəm birləşdiyini görəcəksiniz,

56
00:02:55,390 --> 00:02:57,950
o, sürətlə hərəkət etməyəcək.

57
00:02:57,950 --> 00:03:02,050
Lakin S enantiomer stasionar faza ilə

58
00:03:02,050 --> 00:03:03,780
o qədərdə əlaqə qurmadığından,

59
00:03:03,780 --> 00:03:06,130
irəli keçir

60
00:03:06,130 --> 00:03:09,310
və mobil faza ilə əlaqədə olmağa
üstünlük verir.

61
00:03:09,310 --> 00:03:14,110
Kolbada bütün S enantiomerləri 
topladıqdan sonra,

62
00:03:14,110 --> 00:03:16,250
sütunda qalanların hamısı

63
00:03:16,250 --> 00:03:19,430
R enantiomerlər olur, o da
xiral stasionar fazaya

64
00:03:19,430 --> 00:03:21,690
olduqca sıx bağlıdır.

65
00:03:21,690 --> 00:03:24,410
Bu səbəbdən sütunumuza

66
00:03:24,410 --> 00:03:26,660
çoxlu həlledici töksək,

67
00:03:26,660 --> 00:03:29,540
R enantiomerlər də çıxar.

68
00:03:29,540 --> 00:03:32,570
Bu, sütunu aşağı itələdikcə

69
00:03:32,570 --> 00:03:35,480
R enantiomeri özü ilə aparacaq,

70
00:03:35,480 --> 00:03:40,300
və R enantiomerlər kolbada yığılacaq.

71
00:03:40,300 --> 00:03:44,270
Və budur xiralı uğurla həll etdiniz.

72
00:03:44,270 --> 00:03:48,650
Eyni prinsip, həmçinin qaz
xromotoqrafiyasına da tətbiq oluna bilər.

73
00:03:48,650 --> 00:03:52,220
Gəlin qaz xromotoqrafiyasının
necə işlədiyini sürətlə nəzərdən keçirək.

74
00:03:52,220 --> 00:03:57,710
Siz nümunənizi buraya daxil edirsiniz,
qaz keçir və daha sonra

75
00:03:57,710 --> 00:04:01,070
o, tərkibində stasionar və mobil faza
olan

76
00:04:01,070 --> 00:04:03,910
uzun hissəyə daxil olur

77
00:04:03,910 --> 00:04:06,240
və detektora gedir.

78
00:04:06,240 --> 00:04:09,430
Əgər bunu böyütsək --

79
00:04:09,430 --> 00:04:12,510
bu uzun borunu çəksək--

80
00:04:12,510 --> 00:04:17,740
bu dəfə stasionar fazanın

81
00:04:17,740 --> 00:04:21,970
S enantiomerə cəzb olunduğunu 
görərsiniz,

82
00:04:21,970 --> 00:04:25,700
S enantiomerin yan tərəflərə
yapışdığını görəcəksiniz,

83
00:04:25,700 --> 00:04:27,690
yəni stasionar fazaya birləşir.

84
00:04:27,690 --> 00:04:32,600
R enantiomer isə mobil faza boyunca
irəliləyir.

85
00:04:32,600 --> 00:04:34,830
Əslində enantiomerləri ayırmağın

86
00:04:34,830 --> 00:04:37,400
bir neçə yolu var,

87
00:04:37,400 --> 00:04:39,700
lakin onlar daha mürəkkəbdir.

88
00:04:39,700 --> 00:04:42,590
Bunlar edə biləcəyiniz
ümumi yollardan sadəcə ikisidir.

89
00:04:42,590 --> 00:04:44,930
Bərk stasionar faza ilə sütun 
xromotoqrafiyasını

90
00:04:44,930 --> 00:04:49,050
və ya maye stasionar faza ilə

91
00:04:49,050 --> 00:04:52,290
qaz xromotoqrafiyasını etsəniz də,

92
00:04:52,290 --> 00:04:56,490
xatırlamalı olduğunuz vacib şey
stasionar fazanızın

93
00:04:56,490 --> 00:05:01,020
xiral olmalı olduğu və
istədiyiniz enantiomerə birləşməyidir.