Bu gün biz enantiomerləri bir-birindən
necə ayıra biləcəyimizdən
danışacağıq.
Enantiomerlər sizin sol və sağ
əlləriniz kimidir.
Onlar bir-birinin güzgü əksidirlər,
lakin demək olar ki, eynidirlər.
Xatırlayın ki, biz sağ və solu
daha çox əllər üçün istifadə edirik,
alimlər bir kiral mərkəzi olduqda
enantiomerləri təyin etmək üçün
S və R hərflərindən istifadə edirlər.
Buna baxmayaraq çoxsaylı
kiral mərkəzi olduqda
enantiomerləri təyin etməyin
başqa yolları da var.
Lakin bu gün bununla
məşğul olmayacağıq,
çünki bu çox daha mürəkkəbdir.
Burada enantiomerlər qrupumuz var.
Bu talidomidin S quruluşudur
və sağdakı da R quruluşudur.
İki fərqli quruluşun olmasının
nə əhəmiyyəti var?
Siz fərqin kiral mərkəzində olduğunu
aydın görə bilərsiniz,
qruplardan biri şəkilə doğru
digəri isə şəkildən bizə doğru yönəlib.
Və sadəcə konformasiyadakı
bu sadə dəyişikliyə görə
S növü analar tərəfindən istifadə
olunduqda dəhşətli anadangəlmə qüsurlarına
gətirib çıxarır.
Buna görə də dərman şirkətləri
dərmanlarının tərkibinin
yalnız bir xüsusi enantiomerdən
ibarət olduğuna əmin olmaq üçün
çalışırlar.
Biz bu ikisini necə ayıra bilərik?
İstifadə edə biləcəyiniz bir metod
kiral sütun
xromatoqrafiyasıdır.
Kiral olan stasionar fazaya
ehtiyacınız var, bu o deməkdir ki,
arzu olunan enantiomerin
yalnız R və ya S konformasiyasına
birləşə bilər.
Kiral stasionar faza necə olur ki,
enantiomerin
yalnız birinə birləşir?
Sizin sağ və sol əliniz kimi
iki enantiomerin şəkli.
Əgər sizin sağ əliniz başqa adamın
sağ əlini sıxmağa
çalışırsa, bu normal görünür,
ikisi bir-birinə uyğun gəlir.
Lakin əgər sağ əliniz
sol əlinizi sıxmağa çalışırsa,
onlar düzgün görünmürlər.
Bu, kiral stasionar faza və
səhv enantiomer ilə baş vermiş
eyni şeydir.
Növbəti edəcəyiniz şey
enantiomerlərin qarışığını doldurmaqdır.
Siz yuxarı hissədə qarışığınızın
bəzi növ bəndi
olduğunu görə bilərsiniz.
Bu rasemikdir, yəni onun
50/50 enantiomer qarışığı var.
Bunu burada sarı rənglə görürsünüz.
Əgər daha yaxından baxsaq,
buraya bir az S və
bir az R konformasiyanın
əlavə olunduğunu görərsiniz.
Və bu, stasionar faza boyunca
hərəkət edir,
siyirtməni açdıqda R enantiomerin
stasionar fazaya
möhkəm birləşdiyini görəcəksiniz,
o, sürətlə hərəkət etməyəcək.
Lakin o, S enantiomerlə yarışa bilər,
çünki o, həqiqətən,
stasionar faza ilə
qarşılıqlı əlaqədə olmur
və mobil faza ilə əlaqədə olmağa
üstünlük verir.
Kolbada bütün S enantiomerləri topladıqda
sütunda qalanların hamısı
R enantiomerlər olur, bu da
kiral stasionar fazaya
olduqca sıx bağlıdır.
Bu sütununuza növbəti olaraq
çoxlu həlledici tökdükdə
R enantiomeri çıxara bilərsiniz.
Bu, sütunu aşağı itələdikcə
R enantiomeri özü ilə aparacaq,
bu da sizə kolbada R enantiomer verəcək.
Orada etdiyiniz uğurlu kiral ayrılmasıdır.
Eyni prinsip, həmçinin qaz
xromotoqrafiyasına da tətbiq oluna bilər.
Gəlin qaz xromotoqrafiyasının
necə işlədiyini sürətlə nəzərdən keçirək.
Siz nümunənizi buraya daxil edirsiniz,
qaz keçir və daha sonra
o, stasionar və mobil fazadan
ibarət olan
bunun içinə daxil olur
və detektora gedir.
Əgər bunu böyütsək və
uzun boru kimi çəksək və
bu dəfə stasionar faza
S enantiomerə cəzb olunarsa,
siz S enantiomerin yan tərəflərə
birləşdiyini görəcəksiniz,
yəni stasionar fazaya birləşir.
R enantiomer isə mobil faza boyunca
yarışır.
Əslində enantiomerləri ayırmağın
bir neçə yolu var,
lakin onlar çox daha mürəkkəbdir.
Bunlar edə biləcəyiniz
ümumi yollardan sadəcə ikisidir.
Sütun xromotoqrafiyasını
bərk stasionar faza ilə etsəniz və ya
qaz xromotoqrafiyası
maye stasionar faza olsa da
xatırlamalı olduğunuz vacib şey
onların ikisində də stasionar fazanızın
kiral olmalı olduğu və
istədiyiniz enantiomerə birləşməyidir.